Chương 1 Tổng quan về thị trường chứng khoán

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN

Chương 1
ISO 9001:2008

Tổng quan về thị trường chứng khoán

Ths Lê Trung Hiếu


Mục tiêu của Chương 1

Học xong Chương này sinh viên có thể:
Trình bày về thị trường chứng khoán, lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán, phân loại thị trường chứng khoán, chức năng của thị
trường chứng khoán, cơ chế hoạt động của thị trường chứng khoán.


Nội dung



Trình bày về khái niệm thị trường chứng khoán,



Trình bày về lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán,



Trình bày về phân loại thị trường chứng khoán,



Trình bày về chức năng của thị trường chứng khoán, cơ chế hoạt động của thị trường chứng khoán.


Khái niệm thị trường chứng khoán

Securities Markets?
“An organized market where securities are bought and sold under fixed rules”
“là thị trường có tổ chức nơi chứng khoán được mua bán theo những quy luật nhất định”
Theo Longman Dictionary of Business English


Khái niệm thị trường chứng khoán

“Securities market - an exchange where security trading is conducted by professional stockbrokers”
“Thị trường chứng khoán là một nơi trao đổi mua bán chứng khoán dưới sự hướng dẫn bởi những nhà môi giới chứng khoán chuyên nghiệp”
/>

Khái niệm thị trường chứng khoán



Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra hoạt động mua bán các chứng khoán trung và dài hạn như các loại trái phiếu, cổ phiếu và các công cụ tài
chính khác như chứng chỉ quỹ đầu tư, chứng khoán phái sinh (Hợp đồng tương lai, quyền chọn, quyền mua cổ phiếu, chứng quyền…)
Theo giáo trình Thị trường chứng khoán, PGS.TS Bùi Kim yến, NXB Thống Kê, 2009

Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán ban đầu phát triển một cách tự phát và rất sơ khai, xuất phát từ một sự cần thiết đơn lẻ của buổi ban đầu.
Vào giữa thế kỷ 15 ở tại những thành phố trung tâm buôn bán ở phương Tây, các thương gia thường tụ tập tại các quán cà phê để trao đổi việc mua bán
trao đổi các vật phẩm hàng hoá. Lúc đầu chỉ một nhóm nhỏ, dần dần sau đó tăng dần và hình thành một khu chợ riêng.
Cuối thế kỷ 15, để thuận tiện hơn cho việc làm ăn, khu chợ trở thành "thị trường" với việc họ thống nhất các quy ước và dần dần các quy ước được sửa
đổi hoàn chỉnh thành những quy tắc có giá trị bắt buộc chung cho mọi thành viên tham gia " thị trường".


Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán

Phiên chợ riêng đầu tiên được diễn ra vào năm 1453 tại một lữ điếm của gia đình Vanber ở Bruges Bỉ, tại đó có một bảng hiệu hình ba túi da với một
tiếng Pháp là "Bourse" tức là "mậu dịch thị trường" hay còn gọi là "Sở giao dịch".

Vào năm 1547, thành phố ở Bruges Bỉ mất đi sự phồn thịnh do eo biển Even bị cát lấp nên mậu dịch thị trường ở đây bị sụp đổ và được chuyển qua thị
trấn Auvers Bỉ, ở đây thị trường phát triển rất nhanh và giữa thế kỷ 16 một quan chức đại thần của Anh quốc đã đến quan sát và về thiết lập một mậu
dịch thị trường tại London Anh, nơi mà sau này được gọi là Sở giao dịch chứng khoán London. Các mậu dịch thị trường khác cũng lần lượt được thành
lập tại Pháp, Đức và Bắc Âu.


Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán

Sự phát triển của thị trường ngày càng phát triển cả về lượng và chất với số thành viên tham gia đông đảo và nhiều nội dung khác nhau. Vì vậy theo tính
chất tự nhiên nó lại được phân ra thành nhiều thị trường khác nhau như: Thị trường giao dịch hàng hoá, thị trường hối đoái, thị trường giao dịch các hợp
đồng tương lai và thị trường chứng khoán... với đặc tính riêng của từng thị trường thuận lợi cho giao dịch của người tham gia trong đó.
Quá trình các giao dịch chứng khoán diễn ra và hình thành như vậy một cách tự phát cũng tương tự ở Pháp, Hà Lan, các nước Bắc Âu, các nước Tây Âu
và Bắc Mỹ.


Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán

Các phương thức giao dịch ban đầu được diễn ra sơ khai ngay cả khi ở ngoài trời với những ký hiệu giao dịch bằng tay và có thư ký nhận lệnh của
khách hàng. Ở Mỹ cho đến năm 1921, khu chợ này được chuyển từ ngoài trời vào trong nhà, Sở giao dịch chứng khoán chính thức được thành lập.
Ngày nay, theo sự phát triển của công nghệ khoa học kỹ thuật, các phương thức giao dịch ở các Sở giao dịch chứng khoán cũng được cải tiến dần theo
tốc độ và khối lượng yêu cầu nhằm đem lại hiệu quả và chất lượng cho giao dịch, các Sở giao dịch đã dần dần sử dụng máy vi tính để truyền các lệnh
đặt hàng và chuyền dần từ giao dịch thủ công kết hợp với máy vi tính sang sử dụng hoàn toàn hệ thống giao dịch điện tử.


Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán VN

Cho đến nay, phần lớn các nước trên Thế giới đã có khoảng trên 160 Sở giao dịch chứng khoán phân tán khắp các châu lục bao gồm cả các nước trong
khu vực Đông nam Á phát triển vào những năm 1960 -1970 vào ở các nước ở Đông Âu như Balan, Hunggari, Séc, Nga, và Châu Á như Trung quốc vào
những năm 1980 - đầu năm 1990.
Lịch sử hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán trên Thế giới cho thấy thời gian đầu, thị trường hình thành một cách tự phát, đối tượng
tham gia chủ yếu là các nhà đầu cơ, dần dần về sau mới có sự tham gia ngày càng đông đảo của công chúng.


Thành lập trung tâm lưu ký VN

•

Khai trương trung tâm GGCK Hà Nội

•

Thay đổi thời gian giao dịch trên HNX từ 8h30 – 11h thay vì từ 9h-11h

•

•

•

19/11/2007

8/3/2005

2005

28/7/2000

11/7/1998

28/11/1996

Phiên giao dịch đầu tiên với 2 mã CP: SAM, REE
Mỗi tuần chỉ có 2 phiên giao dịch

Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán


Rút ngắn thời gian thanh toán từ T+4 xuống T+3

•

Điều chỉnh biên độ giao dịch sàn HOSE +/-7%, HNX +/-10%

•

Hose kéo dài thời gian giao dịch đến 15h

•

Bổ sung các lệnh ATC, lệnh thị trường

•
•

HNX kéo dài thời gian giao dịch đến 15h

29/7/2013

22/7/2013

15/1/2013

4/9/2012

6/2/2012

24/06/2009

Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán VN


•

TTCK phái sinh chính thức hoạt động

Rút ngắn thời gian thanh toán từ T+3 xuống T+2

•

Mua khi có bảo lãnh thanh toán của NH ký quỹ, Giao dịch trong ngày, Quy định chặt chẽ giao dịch cổ phiếu quỹ

•
•

10/8/2017

01/7/2016

01/01/2016

Bán chứng khoán chờ về
01/7/2015

Lịch sử hình thành và phát triển thị trường chứng khoán


Phân loại thị trường chứng khoán

Xét về quá trình luân chuyển chứng khoán thì thị trường chứng khoán được chia làm:

•

Thị trường sơ cấp

•

Thị trường thứ cấp.

Phân loại thị trường chứng khoán

Xét về phương diện pháp lý thị trường chứng khoán được chia thành thị trường tập trung và thị trường phi tập trung.
- Thị trường CK tập trung
- Thị trường CK phi tập trung


Phân loại thị trường chứng khoán

Nếu xét về phương thức giao dịch thì thị trường chứng khoán được chia là thị trường giao ngay và thị trường giao sau:
- TT giao ngay
- TT giao sau


Cơ cấu thị trường chứng khoán VN

Cấp quản lý: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và Trung tâm Lưu ký
Chứng khoán Việt Nam. Đây là cấp đóng vai trò quản lý thị trường chứng khoán.
Cấp trung gian: Công ty chứng khoán, Ngân hàng lưu ký, Tổ chức Niêm yết, Công ty Quản lý Quỹ. Đây là cấp đóng vai trò trung gian trên thị trường
chứng khoán. Đây là cấp đóng vai trò tạo hàng hóa cho thị trường chứng khoán cũng như kết nối nhà đầu tư với hàng hóa đó.
Cấp cơ sở: nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp. Đây là cấp thực hiện giao dịch, đầu tư, qua đó giúp thị trường sôi
động.


Cơ cấu thị trường chứng khoán VN


Các thành phần tham gia tham gia trên TTCK

Các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường chứng khoán có thể được chia thành các nhóm sau: nhà phát hành, nhà đầu tư và các tổ chức có liên quan
đến chứng khoán.
Nhà phát hành: Nhà phát hành là các tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán.

•

Chính phủ và chính quyền địa phương là nhà phát hành các trái phiếu Chính phủ và trái phiếu địa phương.

•

Công ty là nhà phát hành các cổ phiếu và trái phiếu công ty.

•

Các tổ chức tài chính là nhà phát hành các công cụ tài chính.


Các thành phần tham gia tham gia trên TTCK

Nhà đầu tư: Nhà đầu tư là những người thực sự mua và bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán. Nhà đầu tư có thể được chia thành 2 loại: nhà
đầu tư cá nhân và nhà đầu tư có tổ chức.

•

Các nhà đầu tư cá nhân

•

Các nhà đầu tư có tổ chức

Các thành phần tham gia tham gia trên TTCK

Các tổ chức kinh doanh trên thị trường chứng khoán

•

Công ty chứng khoán

•

Quỹ đầu tư chứng khoán

•

Các trung gian tài chính


Các thành phần tham gia tham gia trên TTCK

Các tổ chức có liên quan đến thị trường chứng khoán

•

Cơ quan quản lý Nhà nước

•

Sở giao dịch chứng khoán

•

Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán

•

Tổ chức lưu ký và thanh toán bù trừ chứng khoán

•

Công ty dịch vụ máy tính chứng khoán

•

Các tổ chức tài trợ chứng khoán

•

Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm...


Nguyên tắc hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán

1.

Tôn trọng quyền tự do mua, bán, kinh doanh và dịch vụ chứng khoán của tổ chức, cá nhân.

2.

Công bằng, công khai, minh bạch.

3.

Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.

4.

Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.

5.

Tuân thủ quy định của pháp luật.


Các điều kiện hình thành TTCK

Yếu tố con người:
Quyết định khả năng hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán, gồm:
- Các đối tượng tham gia quản lý nhà nước đối với hoạt động của thị trường chứng khoán.
- Các đối tượng tác nghiệp trên thị trường chứng khoán.
- Các chuyên gia chứng khoán.