Thái độ của nhà thầu xây dựng đối với rủi ro và quản lý rủi ro trong xây dựng: Nghiên cứu áp dụng cho trường hợp tỉnh Vĩnh Long và Cần Thơ

N. Q. Đoàn, P. V. Tiến / Thái độ của nhà thầu xây dựng đối với rủi ro và quản lý rủi ro trong xây dựng…

THÁI ĐỘ CỦA NHÀ THẦU XÂY DỰNG ĐỐI VỚI RỦI RO VÀ
QUẢN LÝ RỦI RO TRONG XÂY DỰNG: NGHIÊN CỨU ÁP DỤNG
CHO TRƢỜNG HỢP TỈNH VĨNH LONG VÀ CẦN THƠ
1

Nguyễn Quốc Đoàn (1), Phan Văn Tiến (2)
Học viên cao học khóa 26, ngành Kỹ thuật xây dựng, Khoa Xây dựng, Trường Đại học Vinh
2
Khoa Xây dựng, Trường Đại học Vinh
Ngày nhận bài 9/12/2019, ngày nhận đăng 8/02/2020
Tóm tắt: c d n
d ng bao gồm nhiều giai đoạn triển khai, trong các giai
đoạn nà thường tiềm ẩn những rủi ro. Những người tham gia vào ngành xây d ng cần
được trang bị đầ đủ thông tin và kiến thức để quản lý rủi ro một c ch đầ đủ và có hệ
thống iệc p d ng một phư ng ph p quản l rủi ro hiệu quả s đ ng g p r t l n vào
thành c ng của d n
d ng
c đ ch của nghi n cứu nà là khảo s t và đ nh gi
th i độ đối v i rủi ro và quy trình quản lý rủi ro trong các d án xây d ng từ g c độ
nhận thức của các nhà thầu. Kết quả thu được chỉ ra rằng nhận thức về rủi ro của c c
nhà thầu gồm cả thiệt hại tiềm ẩn song hành c ng v i c hội. Các nhà thầu nhận thức
được tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro trong giai đoạn lập d n và giai đoạn thi
c ng và đ nh gi hai giai đoạn này là cần thiết phải áp d ng phư ng ph p quản lý rủi
ro hiệu quả nh t Trong khi đ trong bốn quy trình cốt lõi khi xử lý rủi ro trong xây
d ng, các nhà thầu đ nh gi việc c định rủi ro là quan trọng nh t. S m chủ động
nhận dạng ph n t ch đ nh gi c biện pháp kiểm soát và giảm thiểu c c t c động x u
của rủi ro là hết sức cần thiết nhằm đảm bảo khả thi, hiệu quả của d án
Từ khóa: Rủi ro; quản lý rủi ro; nhà thầu xây d ng; ĩnh Long; Cần Th .

1. Giới thiệu chung
c đ ch của quản l rủi ro trong
d ng là để l n kế hoạch gi m s t và kiểm
so t c c biện ph p cần thiết để ngăn ngừa rủi ro Để làm được điều này, cần c định
ngu c đ nh gi mức độ rủi ro để đưa ra c c biện ph p để kiểm soát rủi ro và quản lý
mọi rủi ro còn lại. Việc p d ng qu tr nh phư ng ph p quản lý rủi ro hiệu quả được coi
là một yếu tố quan trọng và cần thiết cho s thành công của d án. Trong b t kỳ d án
xây d ng nào rủi ro có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau và ph t sinh b t kỳ thời
điểm nào. Tuy nhiên, việc quản l c c t c động b t lợi của rủi ro trong các d án xây
d ng được đ nh gi là kh ng hiệu quả, dẫn đến s chậm trễ và kh ng đạt được các m c
tiêu chung của d n như ch t lượng c ng tr nh và chi phí
d ng [1].
iệc p d ng qu tr nh quản l rủi ro hiệu quả s tạo điều kiện đưa ra c c qu ết
định trung lập rủi ro một c ch nhanh ch ng và ch nh c điều nà s dẫn đến hiệu quả
vượt trội so v i việc chậm trễ khi ph t hiện rủi ro đ nh gi sai rủi ro và kh ng trung lập
được rủi ro Để làm được điều đ một ếu tố r t quan trọng đ là th ng tin Để c được
nhiều th ng tin h n về rủi ro trong c c d n
d ng những người tham gia vào d n
cần phải được trang bị tiếp cận c c th ng tin nà một c ch đầ đủ và c hệ thống
c d việc th c hiện nhiều phư ng ph p kh c nhau kh ng cho ph p loại b t t cả c c
rủi ro nhưng đảm bảo rằng rủi ro đuợc đ nh gi và quản l theo ph hợp và hiệu quả
cho ph p đạt được c c m c ti u chung của d n
Email: (P. V. Tiến)

14


Trường Đại học Vinh

Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 1A/2020, tr. 14-20

uản l rủi ro trong
d ng bao gồm c c bư c c định rủi ro ph n t ch rủi ro
và th c hiện c c bư c để giảm thiểu ho c loại b c c rủi ro Trong th c tế nghề
d ng c nhiều k thuật để quản l rủi ro bao gồm bảo hiểm để quản l nhiều rủi ro
kh c nhau Điều nà cho ph p d n
d ng được chuẩn bị trư c cho c c v n đề rủi ro
c thể ả ra như tai nạn lao động hư h ng thiết bị
iệc quản l rủi ro cần được
th c hiện l p lại li n t c trong toàn bộ v ng đời d n v c c rủi ro tha đ i li n t c ủi
ro phải được c định đ nh gi và phản hồi từ c c b n li n quan từ c c giai đoạn s m
nh t của d n nhằm kịp thời chuẩn bị c c giải ph p ử l hiệu quả c c rủi ro khi ch ng
ả đến
ột qu tr nh quản l rủi ro hiệu quả s cho ph p t t cả c c b n li n quan
hiểu r h n về c c rủi ro c thể li n quan đến d n c c qu ết định đưa ra s được h trợ
b i c c ph n t ch chi tiết goài ra, dữ liệu về rủi ro của c c d n trong qu khứ c thể
được sử d ng để h trợ c c qu tr nh quản l rủi ro trong tư ng lai Tu nhi n, th c tế
cho th nhiều nhà thầu
d ng đ c biệt tại iệt am vẫn chưa nhận ra tầm quan
trọng của việc p d ng c c k thuật quản l rủi ro như là một phần kh ng thể thiếu trong
qu tr nh triển khai d n
d ng
nhiều ngu n nh n dẫn đến việc quản l rủi ro thiếu hiệu quả bao gồm việc
thiếu c c qu tr nh quản l rủi ro bài bản s gi n đoạn trong c c giai đoạn triển khai d
n
d ng s thiếu kiến thức li n quan do kh ng c đủ dữ liệu đầ đủ thiếu đồng bộ
giữa c c qu tr nh và giữa c c b n li n quan đến d n
g c độ vị tr của c c nhà
thầu
d ng tr ch nhiệm đối v i rủi ro là qu ết định em c c rủi ro c thể ả ra đ c

n n được giảm b t n tr nh chu ển giao ho c giữ lại hà thầu cần hiểu tầm quan trọng
của rủi ro và qu tr nh c c bư c quản l rủi ro hiệu quả để đạt được c c m c ti u của d
n ], [7].
Trong nghi n cứu nà quản l rủi ro trong ngành
d ng iệt am đ được
nghi n cứu tập trung vào th i độ của c c nhà thầu đối v i rủi ro c c k thuật qu tr nh
quản l rủi ro
c nhà thầu tham gia trả lời bảng c u h i được chọn từ t chức nh và
l n c c tỉnh ĩnh ong và ần Th
vậ nghi n cứu chỉ gi i hạn t chức
d ng hai tỉnh gồm ĩnh ong và ần Th
2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu th c hiện bằng phư ng ph p h n hợp trong đ có cả k thuật thu
thập dữ liệu định lượng và định tính [8]. Hình thức khảo sát này tích hợp hai loại dữ liệu
và s kết hợp giữa phư ng ph p định t nh và định lượng, tạo điều kiện hiểu r h n về
v n đề nghiên cứu [9]. Tuy nhiên, dữ liệu định lượng được ph n t ch định lượng trong
khi dữ liệu định t nh được ph n t ch định tính [8]. Từ những nghi n cứu trư c đ trong
lĩnh v c quản l rủi ro bảng c u h i đ được
d ng bao gồm c c c u h i t m
hiểu nhận thức kiến thức và việc th c hiện th c tế qu tr nh quản l rủi ro trong
d ng tại iệt am Bảng câu h i được thiết kế để c định th i độ, kiến thức và ứng
d ng quản lý rủi ro trong ngành xây d ng Việt Nam goài ra một bộ c u h i ph ng v n
b n c u tr c c ng được
d ng để thu thập dữ liệu khảo s t định t nh
Bảng câu h i là một trong những k thuật thu thập dữ liệu được sử d ng ph biến
nh t trong chiến lược khảo sát. M i c nh n được cung c p một bảng câu h i được yêu
cầu trả lời cùng một bộ câu h i, cho phép thu thập câu trả lời từ một mẫu l n trư c khi
phân tích [8]. Một số câu h i cho ph p người được h i đưa ra kiến cá nhân, không gi i
hạn b i c c phư ng n c sẵn. Các câu h i khác có thể gi i hạn phư ng n trả lời
15

N. Q. Đoàn, P. V. Tiến / Thái độ của nhà thầu xây dựng đối với rủi ro và quản lý rủi ro trong xây dựng…

có/không, l a chọn mức độ đ nh gi từ 1-5 tư ng ứng v i các mức quan trọng và các câu
h i trắc nghiệm [10].
Có t ng cộng 43 phản hồi trong số 336 lời mời tham gia ph ng v n, tỷ lệ phản
hồi mức x p xỉ 13%. Khoảng 70% số người được h i c h n 0 năm kinh nghiệm
trong ngành xây d ng. Quy mô của c c c ng t c đại diện ngang nhau, khoảng 48% có
h n 300 nhân viên trong khi 5 % c t h n 300 nhân viên.
3. Thái độ đối với rủi ro và quy trình quản lý rủi ro
Kết quả sau đ được thu thập từ bảng câu h i bao gồm các câu h i dư i đ :
- Bạn nhận thức như thế nào về rủi ro trong xây d ng? Kết quả thu được cho th y
phần l n người được h i cho rằng rủi ro kh ng c nghĩa là mối đe dọa hoàn toàn mà còn
tiềm ẩn c hội trong đ như tr nh bà trong H nh 1. Chỉ c
người được h i nhận th y
rủi ro chỉ là mối đe dọa; ngược lại, người khác cho th y rủi ro là một c i g đ t ch c c
(c hội). Tuy vậy khoảng 88% ( 0 người) trong số những người được h i nhận thức
được rủi ro trong ngành xây d ng là s kết hợp giữa yếu tố tích c c và yếu tố tiêu c c.
- Th i độ của bạn li n quan đến rủi ro là gì? Khoảng 7% số người được h i trả lời
họ c th i độ tiếp cận tích c c đối v i rủi ro, không e ngại đối m t v i rủi ro, trong khi
9% cho th y họ không thích rủi ro Đa số người được h i (8 %) c th i độ trung lập, có
nghĩa là c n bằng giữa tích c c và tiêu c c đối v i rủi ro, giữa tránh và tìm kiếm rủi ro.
Do đ một mối tư ng quan giữa v n đề 1 trên và v n đề này có thể quan s t được qua
tỉ lệ những người được h i nhận thức tiêu c c/tích c c về rủi ro và tỉ lệ c th i độ tiêu
c c/tích c c đ
- Giai đoạn nào quan trọng nh t để quản lý rủi ro? Những người được h i trả lời
khác nhau khá nhiều khi được h i giai đoạn nào họ coi việc th c hiện quản lý rủi ro là
quan trọng nh t Điều này có thể được lý giải b i s đa dạng về nghề nghiệp lĩnh v c
công tác trong ngành công nghiệp xây d ng của người được h i

c nhà tư v n xây
d ng c u hư ng coi trọng giai đoạn kết thúc d n h n; trong khi đ c c nhà quản lý
xây d ng, quản l c ng trường coi trọng giai đoạn quy hoạch và t chức, triển khai thi
c ng h n v những giai đoạn đ tiềm ẩn nhiều rủi ro h n

H nh : Nhận h
rủi ro ủ người đư h i rái
hái độ ủ họ đối ới rủi ro (phải)

16

à


Trường Đại học Vinh

Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 1A/2020, tr. 14-20

Tuy vây, kết quả c ng cho th đa số coi giai đoạn lập d án là giai đoạn quan trọng
nh t để th c hiện quản lý rủi ro
c giai đoạn được trả lời quan trọng tiếp theo lần lượt
là t chức triển khai và cuối c ng là giai đoạn hoàn thiện, kết thúc d n như tr nh bà
H nh trong đ cột giá trị theo phư ng thẳng đứng thể hiện giá trị trung bình chung theo
đ nh gi mức độ của câu h i, theo thứ t từ 1 - 4, thể hiện mức độ quan trọng tăng dần
của từng giai đoạn trong đ mức 1 ít quan trọng, mức 4 là r t quan trọng.
- Quy trình quản lý rủi ro nào là quan trọng nh t? Trong số c c bư c quản lý rủi ro
được h i, nhận dạng rủi ro được đ nh gi là bư c quan trọng nh t như được trình bày
trong Hình 3
c bư c đ nh gi rủi ro, phản ứng rủi ro và giai đoạn giám sát rủi ro được
coi là khá quan trọng v i tầm quan trọng ngang nhau giữa bư c.

ức độ đ nh gi trung b nh

3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
Thiết kế
H nh : ế q ả rả ời

ập d

n Triển khai Hoàn thiện

i i đoạn nào à q n rọng nh

đ q ản

rủi ro

Kết quả (Hình 1) chỉ ra rằng th i độ của các nhà thầu được khảo sát đối v i rủi ro
là s kết hợp của cả c hội và ngu c Điều này mâu thuẫn v i kết quả được trình bày
b i 5 trong đ ngành
d ng chủ yếu là không thích rủi ro. Tuy nhiên, những phát
hiện trong nghiên cứu nà tư ng ứng v i lời giải th ch được đưa ra b i [11] liên quan
đến cách nhận thức rủi ro khi tuân thủ các tiêu chuẩn quản lý rủi ro chính thức.

ức độ đ nh gi trung b nh

3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
hận dạng Đ nh gi
rủi ro
rủi ro
H nh 3: ế q ả rả ời

Q

Phản ứng Giám sát
rủi ro
rủi ro

r nh q ản

rủi ro nào à q

n rọng nh
17

N. Q. Đoàn, P. V. Tiến / Thái độ của nhà thầu xây dựng đối với rủi ro và quản lý rủi ro trong xây dựng…

Một trong những nhà thầu được h i đ nh gi t nh t ch c c hay tiêu c c của rủi ro
tùy thuộc vào loại rủi ro c thể. Tuy nhiên, phần l n cho rằng rủi ro tiềm ẩn cả ngu c
và c hội v sau khi đối m t v i rủi ro và vượt qua, nhà thầu s có kinh nghiệm và tìm
được cách quản lý các tình huống nguy hiểm tư ng t trong tư ng lai
Các nhà thầu đều nhận thức được tầm quan trọng của rủi ro và việc áp d ng quy
trình quản lý rủi ro hiệu quả là r t cần thiết. Việc áp d ng c c phư ng ph p quản lý rủi ro
một cách bài bản và c c s lý thuyết tin cậy s tạo điều kiện cho việc tối đa h a c c c
hội và giảm thiểu c c ngu c Tu vậy, hầu như kh ng ai trong số các nhà thầu được
khảo sát có kiến thức ha đ th c hiện một quy trình quản lý rủi ro bài bản. Hầu hết đều
th c hiện quản lý rủi ro theo kinh nghiệm và kh ng ai được đào tạo bài bản hay trang bị
kiến thức th ng qua c c kh a đào tạo c thể.
M c dù những người được h i không có kiến thức về các mô hình quản lý rủi ro
lý thuyết, họ vẫn áp d ng các quy trình quản lý rủi ro tư ng t Điều đ chứng t qua
th c tiễn các d n đ và đang triển khai, họ đ gi n tiếp th c hành quản lý rủi ro tư ng
t như c c phư ng ph p quản lý rủi ro trong sách v . Những người được h i đ m tả
một qu tr nh chung để c định các rủi ro kh c nhau sau đ là đ nh gi rủi ro và mức độ
ưu ti n t thuộc vào mức độ tác động và xác su t xảy ra được c định bằng kinh
nghiệm và thảo luận.
Bảng câu h i tiết lộ rằng những người được h i nhận th y quản lý rủi ro là quan
trọng nh t trong giai đoạn lập d án (Hình 2). Tuy nhiên, kết quả cho th y rằng mọi giai
đoạn đều được coi là r t quan trọng v giai đoạn lập d án không có s chênh lệch đ ng
kể v i c c giai đoạn khác.
H n nữa, trong số bốn quy trình cốt lõi trong quản lý rủi ro người được h i xem
nhận dạng rủi ro là quan trọng nh t trong khi đ nh gi phản hồi và giám sát được đ nh
giá mức độ quan trọng như nhau (Hình 3) Điều nà tư ng đồng v i tuyên bố của [7]
rằng quy trình nhận dạng có thể được em là bư c quan trọng nh t.
4. Kết luận
Th i độ đối v i rủi ro và quy trình quản lý rủi ro trong các d án xây d ng Việt

Nam từ g c độ nhận thức của các nhà thầu được đ nh gi th ng qua bảng h i, ph ng v n
các nhà thầu hai tỉnh ĩnh ong và ần Th . Kết quả cho th y nhận thức của các nhà
thầu về rủi ro bao gồm cả ngu c và c hội. Các nhà thầu nhận thức được tầm quan
trọng của việc quản lý rủi ro trong giai đoạn lập d n đầu tư và giai đoạn thi công. Hầu
hết các nhà thầu đ nh gi hai giai đoạn này là quan trọng nh t để áp d ng quản lý rủi ro.
Việc áp d ng đ ng qu tr nh quản lý rủi ro trong c c giai đoạn này s đạt hiệu quả cao
nh t. Trong khi đ trong bốn quy trình cốt lõi khi xử lý rủi ro trong xây d ng, các nhà
thầu đ nh gi việc c định rủi ro là quan trọng nh t. S m chủ động nhận dạng, phân
t ch đ nh gi c biện pháp kiểm soát và giảm thiểu c c t c động x u của rủi ro là hết
sức càn thiết nhằm đảm bảo khả thi, hiệu quả của d án.

18


Trường Đại học Vinh

Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 1A/2020, tr. 14-20

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Smith, N. J., Merna, T., & Jobling, P., Managing Risk in Construction Projects
(Second Edition uppl.), Blackwell Publishing, 2006.
[2] Winch, G., Managing Construction Projects (Second edition uppl.), Wiley Blackwell
Publishing, 2010.
[3] Potts, K., Construction Cost Management: Leaning from caste studies, London and
New York: Taylor & Francis Group, 2008.
[4] Schieg
“ isk management in construction project management”, Journal of
Business Economics and Management, 7:2, 77-83, 2006.
[5] Akintoye, A., & Macleod, M., “ isk Analysis and Management in
International Journal of Project Management, 15, 31-38, 1997.

onstruction”,

[6] ao ăn Tường, Phương pháp ph n í h rủi ro và khả năng ng dụng trong doanh
nghiệp xây dựng, Trường Đại học Xây d ng, Luận văn Thạc s , 2000.
[7] Banaitene, N., & Banaitis, A., Risk Management in Construction, Projects. In Tech.,
2012.
[8] Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A.,Research Methods for Business Students
Vo . 5 h , Edinburgh Gate Harlow: Pearson Education Limited, 2009.
[9] Creswell, J., Research Desing: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods
Approaches (Vol. 4th Edition), Los Angeles, London, New Dehli, Singapore,
Washington DC: SAGE Publications, Inc, 2013.
[10] Phillips, P., Data Collection: Planning for and Collecting All Types of Data, John
Wiley & Sons, 2008.
[11] Dehdasht, G., Zin, R., & Keyvanfar, A., “ isk classification and barrier of
implementing risk management in oil and gas construction companies”, Jurnal
Teknologi, 2015.
[12]

ăn ong “ ột số v n đề về quản lý rủi ro trong d
tr nh” Tạp chí Kinh tế xây dựng, số 4, 2006.

n đầu tư

d ng công

19


N. Q. Đoàn, P. V. Tiến / Thái độ của nhà thầu xây dựng đối với rủi ro và quản lý rủi ro trong xây dựng…

SUMMARY
THE ATTITUDE OF CONTRACTORS TOWARDS RISK AND RISK
MANAGEMENT PROCESS IN CONSTRUCTION
Construction projects are complex which have many potential risks. People
involved in the construction industry need to be well - equipped with information and
knowledge to manage risks adequately and systematically. The implementation of an
effective risk management in relation to managing associated project risk knowledge
may facilitate successful construction project endeavors. The purpose of this research is
to explore the attitude towards risk and risk management process in construction
projects in Vietnamese construction industry, with the emphasis on the perspective of
contractors. The results indicate that the perception of risk within the Vietnamese
construction industry includes both threats and opportunities. The majority of
professionals in the industry have a risk neutral approach, contrary to previous research.
The importance of implementing an effective risk management is shared, especially in
the planning and production phase while risk identification was perceived to be most
important out of the four core processes.
Key words: Risk in construction; risk management; constractor; Vinh Long; Can
Tho.

20