Bàn về phép học

TUẦN 26 Ngày soạn : 8 / 3 / 05
BÀI 25 Tiết 101
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp HS :
-- Thấy được mục đích, tác dụng của việc học chân chính : học để làm người, học để biết và làm,
học để góp phần làm cho đất nước hưng thònh, đồng thời thấy được tác hại của lối học chuộng hình
thức, cầu danh lợi.
-- Nhận thức được phương pháp học tập đúng, kết hợp học với hành. Học tập cách lập luận của tác
giả, biết cách viết bài văn nghò luận theo chủ đề nhất đònh.
II. CHUẨN BỊ :
GV : Đọc SGK, sách tham khảo, sách GV, soạn giáo án.
HS : Đọc văn bản, chuẩn bò theo gợi ý SGK
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC :
1. ỔN ĐỊNH (1) Kiểm tra só số, tác phong HS
2. KIỂM TRA (5)
? Từ nội dung VB “ Nước Đại Việt ta”, em hiểu gì về nội dung của bài văn ?
? Hãy chỉ ra những nét đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích và phân tích tác dụng của chúng ?
3. BÀI MỚI
GIỚI THIỆU BÀI (1)
Ở bất kì thời nào, việc học cũng được coi trọng và đánh giá rất cao. Tuy nhiên, học như thế
nào là có ích, và học như thế nào thì sai trái, đó là vấn đề mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong tiết học
hôm nay.
T
L
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HS KIẾN THỨC
HOẠT ĐỘNG 1
+ Hướng dẫn đọc văn bản : đọc với giọng
HOẠT ĐỘNG 1
 Nghe hướng
I. ĐỌC. TÌM HIỂU
CHÚ THÍCH

9 chân tình, bày tỏ thiệt hơn, vừa tự tin,
vừakhiêm tốn.
+ Đọc kó chú thích * và các chú thích 2, 3
dẫn đọc.
 Đọc theo yêu
cầu
Tác giả :
Nguyễn Thiếp (1723 –
1804) thường gọi là
+ Dựa vào chú thích, hãy cho biết vài nét về
tác giả và hoàn cảnh ra đời của văn bản
Bàøn luận về phép học ?
 Trả lời theo chú
thích
La Sơn Phu Tử, quê Hà
Tónh, là người trí thức
giỏi thời Tây Sơn.
? Em hãy nêu những đặc điểm chính của thể
tấu ?
CHỐT : Tấu là 1 loại văn thư của bề tôi,
thần dân gửi lên vua chúa để trình bày ý
kiến, đề nghò, thường viết bằng văn xuôi,
-- Bàn luận về phép
học là bài tấu do Ng.
Thiếp dâng vua Quang
Trung để bày tỏ kiến
nghò của mình v/ việc
Tác phẩm :
Bàn luận về phép học
là phần trích từ bài tấu

của Nguyễn Thiếp gửi
vua Quang Trung.
Giáo án Ngữ Văn 8 Giáo viên : Tạ Thò Hoa
văn vần hay văn biền ngẫu . chấn chỉnh sự học .
? Từ đó, hãy nhận xét các
đặc điểm của bài tấu Bàn
luận về phép học ?
? Người viết có vai trò gì
trong bài tấu này
-- TG bày tỏ niềm tin với phép học
chân chính có thể đào tạo được người
tốt, làm cho quốc gia hưng thònh.
? Bài tấu có những luận cứ
nào ? Xác đònh các đ/văn
tương ứng với mỗi luận cứ
đó ?
-- 3 luận cứ :
+ Từ đầu …. điều tệ hại ấy
 Bàn về mục đích của việc học.
+ Cúi xin …. Chớ bỏ qua.
 Bàn về cách học.
+ Đạo học … thònh trò
 Tác dụng của phép học.
 Kiểu văn bản nghò
luận.
? Xác đònh kiểu văn bản của
bài tấu ?
-- Kiểu văn bản nghò luận
20
HOẠT ĐỘNG 2

+ Gọi HS đọc đoạn 1.
? Trong câu văn Ngọc k
o
mài
k
o
thành đồ vật; người k
o
học,
k
o
biết rõ đạo, TG muốn bày
tỏ suy nghó gì về việc học ?
HOẠT ĐỘNG 2
 Hướng trả lời
-- Chỉ có học tập, con người mới trở
nên tốt đẹp.
-- Không thể k
o
học mà tự thành
người tốt đẹp.
-- Do vậy học tập là 1 quy luật trong
cuộc sống của con người.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN
BẢN
1. MỤC ĐÍCH CỦA
VIỆC HỌC
? Tác giả cho rằng đạo học
là luân thường đạo lí để làm
người. Em hiểu đạo học này

như thế nào ?
-- Đạo học ngày trước lấy mục đích
hình thành đạo đức, nhân cách.
-- Đó là đạo tam cương, đạo ngũ
thường.
Ngọc không mài
không thành đồ vật ;
người không học,
không biết rõ đạo.
GIẢNG :
Khái niệm “ học” được giải
thích bằng hình ảnh so sánh
cụ thể nên dễ hiểu. Khái
niệm “ đạo” vốn trừu tượng,
phức tạp được giải thích thật
ngắn gọn, rõ ràng : “ Đạo là
lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi
người”.
Như vậy mục đích chân
chính của việc học là học để
làm người .
 Nghe giảng
 Thảo luận nhóm
-- Điểm tích cực : Coi trọng mục tiêu
đạo đức của việc học, khẩu hiệu
Tiên học lễ, hậu học văn trong nhà
trường hôm nay là sự phát huy đạo
học ngày trước.
-- Điểm cần bổ sung :Mục đích học
k

o
chỉ là rèn luyện đạo đức, mà còn
 Đạo là lẽ đối xử
hằng ngày giữa mọi
người. Học là để làm
người.
Người ta đua nhau lối
học hình thức hòng
cầu danh lợi, k
o
còn
biết đến tam cương
ngũ thường.
LIÊN HỆ :
Theo em, quan niệm về mục
đích của đạo học như thế có
điểm nào tích cực, có điểm
nào cần được bổ sung so với
việc học ngày hôm nay?
rèn năng lực trí tuệ để con người sau
này có sức mạnh xây dựng, cải tạo
xã hội trên mọi lónh vực : đạo đức,
văn hoá, kinh tế, khoa học, kó thuật ,
….
 Phê phán lối học
lệch lạc, sai trái .
Giáo án Ngữ Văn 8 Giáo viên : Tạ Thò Hoa
? Sau khi xác đònh mục đích
của việc học, TG đã phê
phán những biểu hiện lệch

lạc, sai trái trong việc học
như thế nào ?
-- Phê phán lối học lệch lạc : k
o
chú ý
đến nọâi dung học.
-- Lối học sai trái : học vì danh lợi
của bản thân.
Chúa tầm thường, tôi
nònh hót. Nước mất
nhà tan đều do những
điều tệ hại ấy.
? Khi nhận đònh : “ Chúa
tầm thường ….. điều tệ hại
ấy”, TG đã chỉ ra những tác
hại của việc học lệch lạc, sai
trái nào ?
NÂNG CAO : Cuối thời Lê
– Trònh, tệ nạn buôn quan
bán tước hoành hành, năm
1750, đời Vua Lê Hiến
Tông, vì Nhà Nước thiếu
tiền, đã đặt ra lệ thu tiền
thông kinh : hễ ai nộp 3 quan
thì được đi thi hương, k
o
phải
khảo hạch, thành ra những
người đi buôn, làm ruộng, ai
cũng nộp quyển vào thi ; rồi

thì dùng sách, thuê người
làm bài… Sống trong thời kì
đen tối, loạn lạc ấy, Nguyễn
Thiếp vô cùng đau buồn, thở
than :
“ Nước mất nhà tan đều do
những điều tệ hại ấy”
? Em có thể nhận được thái
+ Tác hại : đảo lộn giá trò con người,
không còn có người tài đức, từ đó
dẫn đến thảm hoạ cho đất nước.
+ Thái độ của tác giả :
-- Xem thường lối học chuộng hình
thức, lấy mục đích danh vọng cá
nhân là chính.
-- Coi trọng lối học lấy mục đích
thành người tốt đẹp làm cho đất nước
vững bền.
 Đó là thái độ đúng đắn, tích cực,
cần được phát huy trong việc học
ngày nay.
 Tác hại của lối học
sai trái.
độ nào của tác giả qua đoạn
văn này ?
+ Gọi HS đọc đoạn văn tiếp
theo .
 Đọc theo yêu cầu
? Sau khi phê phán lối học
sai trái, TG đề xuất những ý

2. BÀN VỀ CÁCH
HỌC
kiến nào ?
? Trong đoạn văn này, TG
đã dùng những kiểu câu gì ?
? Tại sao TG lại tin rằng
phép học do mình đề xuất có
thể tạo được nhân tài, vững
yên được nước nhà?
 Trả lời
-- Mở trường dạy học ở phủ huyện,
mở trường tư, con cháu các nhà tiện
đâu học đấy.
-- Phép dạy lấy Chu Tử làm chuẩn.
-- Học rộng rồi tóm gọn.
-- Theo điều học mà làm.
-- Học như thế sẽ tạo được nhiều
-- Việc học phải được
phổ biến rộng khắp.
 Học ở đâu
-- Học bắt đầu từ
những kiến thức cơ
bản , nền tảng.
Giáo án Ngữ Văn 8 Giáo viên : Tạ Thò Hoa
GIẢNG:
Việc học phải được phổ biến
rộng khắp : mở thêm trường,
mở rộng thành phần người
học, tạo điều kiện thuận lợi
cho người đi học.

người giỏi, giữ vững đạo đức, biết
gắn học với hành, tránh được lối học
hình thức.
 câu cầu khiến :Cúi xin ….. Xin chớ
bỏ qua.
 Nội dung học tập
-- Học phải kết hợp
với hành.
 Phương pháp học.
Việc học phải bắt đầu từ
những kiến thức cơ bản, có
tính chất nền tảng. Phương
pháp học phải tuần tự tiến
lên, từ thấp đến cao, học
rộng, nghó sâu, biết tóm lược
những điều cơ bản, cốt yếu
nhất. Học phải kết hợp với
hành, học k
o
phải chỉ để biết
mà còn để làm.
+ Hướng dẫn HS hình thành
kiến thức.
? Đọc những lời tấu trình của
Nguyễn Thiếp về phép học,
em cảm nhận những điều
sâu xa nào về phép học của
cha ông ta ngày xưa
 Đọc ghi nhớ / SGK
GHI NHỚ / SGK

HOẠT ĐỘNG 3 HOẠT ĐỘNG 3 III. LUYỆN TẬP
7 ? Từ thực tế việc học của
bản thân, em thấy phương
pháp học tập nào là tốt
nhất ? Vì sao ?
 Yêu cầu trả lời
-- Tiên học lễ, hậu học văn.
-- Học kết hợp với hành.
1) Chọn phương pháp
học tập :
-- Tiên học lễ, hậu
học văn.
-- Học kết hợp với
hành.
? Xác đònh trình tự lập luận
của bài văn này bằng sơ đồ
 Thảo luận nhóm 2) Sơ đồ tổng kết
Mục đích chân chính
của việc học

Phê phán những Khẳng đònh quan điểm
lệch lạc, sai trái phương pháp đúng đắn
Tác dụng của việc học
Giáo án Ngữ Văn 8 Giáo viên : Tạ Thò Hoa
chân chính
(2) HƯỚNG DẪN HỌC TẬP :
+ Học bài, nắm kiến thức cơ bản.
+ Chuẩn bò bài “ Thuế máu”
RÚT KINH NGHIỆM
..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
BÀI ĐỌC THAM KHẢO
PHÉP HỌC PHÉP THI Ở NƯỚC TA
GS Dương Quãng Hàm
Sở dó các nhà cầm quyền và các nhà só phu nước ta lúc bấy giờ ( thế kỉ 19) k
o
biết cải cách việc
nội chánh & có những ý tưởng sai lầm về việc ngoại giao, chính vì kiến văn hẹp hòi, tri thức khiếm
khuyết, chỉ biết đọc sách Tàu, còn ngoài ra tình thế thiên hạ, lòch sử, đòa dư, văn minh các nước khác
trên toàn cầu đều k
o
rõ cả, chỉ chuyên học về văn chương, luân lí, mài miệt về lối văn cử nghiệp mà k
o
hề nghiên cứu đến các khoa học thực dụng, nên k
o
biết rằng cơ khí, binh bò, kó nghệ, thương mại có
mật thiết quan hệ đến sự giàu mạnh sinh tồn của 1 dân, 1 nước trong thế kỉ 19.Mà cái cớ khiến cho
kiến văn hẹp hòi, học thức khiếm khuyết, thế là vì chính phép học phép thi ở nước ta k
o-
hề thay đổi.
Đành rằng Nho học & khoa cử nước ta cũng đã đào tạo được nhiều nhân tài & giúp cho nước
ta thành 1 nước có văn hiến, nhưng cái lối học thuần lấy văn chương, luân lí, lòch sử làm gốc k
o
hợp
thời nữa. Gia dó cái lối học cử nghiệp càng lâu ngày càng sinh tệ. Các só phu chỉ biết tầm chương

trích cú, đẽo gọt câu thơ, câu văn, thành ra cái thói chuộng hư văn ngày 1 tệ thêm.
(….) Về việc học, việc thi ở nước ta k
o
thay đổi cho phù hợp, nên dân trí k
o
mở mang mà các
bậc só phu trong nước k
o
hiểu thời thế. Vì việc nội chánh k
o
canh cải, nên nền kinh tế trong nước k
o

được thònh vượng, việc binh bò trong nước k
o
được sung túc. L thêm việc ngoại giao thất sách, thành
ra gây oán với nước ngoài, đó chính là cái cớ sâu xa về việc người Pháp sẽ can thiệp đến nước ta vậy.
Giáo án Ngữ Văn 8 Giáo viên : Tạ Thò Hoa