Bố cục văn bản

Trường THCS Trần Hưng Đạo
NH 2006-2007
Ngày soạn /09/2006
Tiết 8: BỐ CỤC VĂN BẢN
A-Mục tiêu cần đạt:
1/Kiến thức:
Giúp HS :
- Nắm được bố cục văn bản, đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung, trong phần thân bài .
- Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc
2/Kó năng:
Rèn luyện kó năng phân tích tìm hiểu VB.
3/ Giáo dục:
- Có ý thức trau dồi ngôn ngữ dân tộc .

B-Chuẩn bò ;
GV : Đọc SGV, sách tham khảo , soạn giáo án
HS :Học bài , xem bài trước ở nhà

C- Tiến trình tiết dạy :
I/Ổån đònh (1) Kiểm diện só số .
II/ KTBC (5)
- Chủ đề của VB là gì ?
-Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của VB ? Làm thế nào để bảo đảm tính thống nhất đó ?
III/Bài mới
1/Giới thiệu : 1’
2/Nội dung :
TL HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS KIẾN THỨC
10
HĐ1
I . BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
+ Gọi HS đọc VB Người

thầy đạo cao đức trọng
*Đọc VB VD SGK
* VD : SGK
* Nhận xét:
- VB trên có thể chia làm
mấy phần?
-Chỉ ra các phần đó ?
- VB Người thầy đạo cao đức
trọng có thể chia làm 3 phần
+ Mở bài : câu 1
+ Thân bài:Từ " học trò theo
ông ... k
o
cho vào thăm "
+ Kết bài : còn lại
- Bố cục của VB là sự tổ chức
các đoạn văn để thể hiện chủ
đề .
-- VB thường có bố cục 3 phần
- Hãy chỉ ra n / vụ của
từng phần trong VB trên

- Mở bài  ông Chu Văn An
là thầy giáo giỏi (đạo cao ) ,
tính tình cứng cỏi, k
o
màng
+ Mở bài : nêu ra chủ đề của
VB
+ Thân bài :

thường có 1 số đoạn nhỏ trình
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
Trường THCS Trần Hưng Đạo
NH 2006-2007
* Hình thành kiến thức
-Từ việc phân tích trên
em hãy cho biết :
+Bố cục của VB gồm
mấy phần?
+Nhiệm vụ của từng
phần?
danh lợi (đức trọng)
- Thân bài  cacù biểu hiện về
tài và đức của Chu Văn An
(khi dạy học , khi làm quan, khi
đã về nghỉ )
- Kết bài Nhận xét chung về
t/ cảm của mọi người đ/với ông.
- Mỗi phần đều có chức năng
nhiệm vụ riêng nhưng phải liên
kết với nhau .
+ HS trả lời theo nội dung ghi
nhớ
bày các khía cạnh của chủ đề .
+ Kết bài : tổng kết chủ đề
củaVB .

12
HĐ2/ Hướng dẫn HS
nắm được cách bố trí ,

sắp xếp nội dung phần
VB
- Đọc lại phần Thân bài
của VB Tôi đi học, cho
biết phần này kể về
những sự kiện nào ? Các
sự kiện ấy được sắp xếp
theo thứ tự nào ?

Theo dõi VD 2/ SGK tr 25
- Thân bài của VB Tôi đi học
kể về 2 sự kiện : cảm xúc của
tác gia ûtrong thời điểm hiện tại
và hồi ức về buổi đầu tiên đi
học
Sắp xếp theo trình tự thời gian
và liên tưởng ( từ hiện tại nhớ
về q/ khứ )
II .CÁCH BỐ TRÍ , SẮP XẾP
NỘI DUNG PHẦN THÂN BÀI
CỦA VBẢN
-- Sắp xếp theo trình tự thời
gian, không gian .
-Phần thân bài củaVB
Trong lòng mẹ đã trình
bày những diễn biến tâm
trạng cậu bé Hồng như
thế nào ?
Thân bài của VB Trong lòng
mẹ trình bày những diễn biến

tâm trạng của chú bé Hồng như
sau :
-- Lòng yêu thương quý trọng
ïngười mẹ hiền dòu, khổ sở.
-- Lòng căm ghét những hủ tục
đã đày đoạ mẹ và thái đôï bất
-- Sắp xếp theo trình tự phát
triển của sự việc .
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
Trường THCS Trần Hưng Đạo
NH 2006-2007

- Khi tả người, vật, phong
cảnh... em sẽ lần lượt
miêu tả theo trình tự nào -
Hãy kể một số trình tự
mà em gặp ?
bình phản ứng khi bà cô cố tình
bòa chuyện nói xấu mẹ em .
- Niềm vui sướng cực độ khi
được nằm trong lòng mẹ .--Tả
phong cảnh có thể theo trình
tự không gian .
- Tả người, vật, con vật : trình
tự chỉnh thể -- bộ phận hoặc
trình tự cảm xúc .
-- Trình tự chỉnh thể -- bộ
phận.
-- Trình tự cảm xúc .
- Phần thân bài của văn

bản Người thầy đạo cao
đức trọng nêu các sự việc
để thể hiện chủ đề theo
trình tự nào ?

- Để làm sáng tỏ chủ đề Chu
Văn An , người thầy đạo cao
đức trọng , phần thân bài đã
trình bày 2 luận điểm :
+ Chu Văn An tài cao
+ Chu Văn An là người đạo đức
, được học trò kính trọng
-- Trình tự theo mạch suy
luận .
+ H/ dẫn HS tổng kết
* Từ các bài tập trên, hãy
cho biết cách sắp xếp nội
dung phần Thân bài ?
HS dựa vào các bài tập và phần
ghi nhớ để trả lời .
DKTL: Trình tự tg, kg,theo sự
phát triển của sv,theo mạch suy
luận .
Nội dung phần Thân bài
được trình bày tuỳ thuộc vào
kiểu VB, theo chủ đề hay ý đồ
giao tiếp của người viết, sao
cho phù hợp với sự triển khai
chủ đề và sự tiếp nhận của
người đọc .

15
HĐ3
III . LUYỆN TẬP
Bài tập 1 Bài tập 1
+ Đọc các đoạn trích SGK • Theo dõi đoạn trích

? Phân tích cách trình bày
ý của đoạn văn (a )
• Thảo luận nhóm
-- Đoạn văn (a) sắp xếp theo
trình tự miêu tả từ xa đến gần :
+ Nhìn xa chỉ thấy chim bay
lên như đàn kiến từ trong lòng
đất chui ra, bò li ti đen ngòm da
trời .
+ Đêùn gần hơn, nghe tiếng
chim kêu náo động, chim đậu
chen nhau trắng xóa .
+ Gần hơn nữa, có thể thò tay
lên tổ nhặt trứng chim .
+ Gần nhất là tiếng chim kêu
vang động bên tai .
Đoạn a :Trình bày theo thứ tự
k
o
gian :
nhìn xa - đến gần - đến tận nơi
- đi xa dần
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
Trường THCS Trần Hưng Đạo

NH 2006-2007
- Đoạn văn ( b) ? + Đi xa mà vẫn thấy chim đậu
trắng xoá .
-- Đoạn (b) theo trình tự thời
gian : về chiều , lúc hoàng hôn,
trăng lên .
Đoạn b : trình tự thời gian : về
chiều - hoàng hôn - trăng lên
- Đoạn văn ( c ) ?

--Đoạn văn(c) theo cách ý sau
bổ sung cho ý trước .
+Nêu nhận xét : n/dân thườg
chữa laiï sự thật lòch sử .
+ Dẫn chứng truyện Hai Bà
Trưng hoá đi ( thay vì chết )
+ D/c truyện Phù Đôûng Thiên
Vương...
Đoạn c : trình tự diễn dòch
6
HOẠT ĐỘNG 4
CỦNG CỐ
? Bố cục VB là gì?
Thường gồm mấy phần ?
Nhiệm vụ của từng phần
? Nêu các cách sắp xếp
• HS tự trả lời
nội dung phần Thân bài
TÍCH HP:
+VB miêu tả:có thể sắp

xếp, bố trí từ cảnh này
đến cảnh khác, từ bộ
phận này đến bộ phận
khác, theo thời gian, và k
o
gian, có cảnh chính và
cảnh phụ .
+ VB tự sự : có thể sắp
xếp, bố trí các tình tiết, sự
việc, các nhân vậtnối tiếp
hoặc xen kẽ nhau xuất
hiện theo diễn biến tự
nhiên của câu chuyện.
+VB nghò luận : là hệ
thống các luận điểm ,
luận cứ để làm nổi bật
luận đề .
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
Trường THCS Trần Hưng Đạo
NH 2006-2007

(2) HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
+ Học bài , nắm kiến thức.
+ Làm bài tập 2, 3 / SGK
+ Chuẩn bò bài Xây dựng đoạn văn trong VB
RÚT KINH NGHIỆM
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8