LV Thạc sỹ_nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh điện biên hiện nay

0

LỜI CẢM ƠN
Nhân dịp hoàn thành luận văn tốt nghiệp khóa học thạc sỹ hành chính
công, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc tới các thầy
cô giáo Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh; thầy giáo
trực tiếp hướng dẫn, đã tận tình giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo, các đồng chí đồng nghiệp,
Ban Giám hiệu Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật tỉnh Điện Biên, Ban
Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Điện Biên đã động viên và tạo điều kiện giúp đỡ tôi
hoàn thành chương trình khóa học.
Kính chúc các thầy giáo, cô giáo của Học viện luôn luôn khỏe mạnh để
tiếp tục đào tạo cho đất nước nhiều cán bộ có phẩm chất và năng lực ở mọi
lĩnh vực, nhằm góp phần vào sự nghiệp “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh”.


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN
BỘ CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ.......................................................................9
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHÍNH
QUYỀN CẤP XÃ.............................................................................................9
1. Chính quyền cấp xã, vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã..9
1.1. Khái niệm, đặc điểm của chính quyền cấp xã............................................9
1.2. Vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã..............................14
2. Chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã..........................................16
2.1. Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã......................16
2.2. Đặc điểm chất lượng đội ngũ cán bộ, chính quyền cấp xã.......................17
2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp

xã.....................................................................................................................19
II. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính
quyền cấp xã....................................................................................................22
1. Theo yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong thời
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước....................................22
2. Theo yêu cầu của công cuộc cải cách hành chính.......................................24
3. Theo vai trò của cán bộ, công chức cấp xã và chính quyền cấp xã.............26
4. Do trình độ dân trí đã được nâng lên và tình trạng bất cập về trình độ, năng
lực của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền xã.........................................27
5. Do yêu cầu nâng cao phẩm chất đạo đức, khắc phục tình trạng thoái hóa,
biến chất của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã.........................28
6. Do chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế.........................................................29
III. Tiêu chuẩn và các tiêu chí phản ánh chất lượng cán bộ, công chức chính
quyền cấp xã....................................................................................................30


1. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp
xã.....................................................................................................................30
2. Tiêu chí phản ánh chất lượng......................................................................32
2.1. Trình độ đào tạo, bằng cấp.......................................................................32
2.2. Năng lực thực hiện công việc thực tế của cán bộ, công chức..................33
2.3. Phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, công chức
chính quyền xã................................................................................................34
IV. Tham khảo kinh nghiệm nâng cao chất lượng cán bộ chính quyền cấp xã ở
một số địa phương...........................................................................................35
1. Hải Dương với công tác nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của đội ngũ
cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn...............................................................35
2. Tiến tới xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã vững mạnh trong thời
kỳ mới tỉnh Lào Cai........................................................................................40
CHƯƠNG II: TÌNH HÌNH CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHÍNH

QUYỀN CẤP XÃ TỈNH ĐIỆN BIÊN HIỆN NAY.....................................45
1. Khái quát chung về tỉnh Điện Biên.............................................................45
1.1. Về địa lý...................................................................................................45
1.2. Về dân cư..................................................................................................46
1.3. Các dân tộc tỉnh Điện Biên......................................................................46
1.4. Về an ninh – chính trị, văn hóa – xã hội...................................................47
2. Khái quát tình hình cải cách hành chính ở địa phương...............................48
3. Thực tế đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã tỉnh Điện Biên.......................54
3.1. Trình độ văn hóa phổ thông......................................................................55
3.2. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ..............................................................55
3.3. Trình độ lý luận chính trị..........................................................................57
3.4. Trình độ quản lý nhà nước.......................................................................57
3.6. Cơ cấu độ tuổi..........................................................................................58
3.7. Thực trạng công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo quản lý cấp xã, phường,
thị trấn tỉnh Điện Biên.....................................................................................58


4. Đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp
xã tỉnh Điện Biên.............................................................................................61
5. Nguyên nhân của thực trạng trên................................................................64
6. Những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã tỉnh Điện Biên...........................................................................66
CHƯƠNG III PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHÍNH QUYỀN
TỈNH ĐIỆN BIÊN TRONG THỜI KỲ MỚI.............................................70
1. Phương hướng.............................................................................................70
2. Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ chính quyền tỉnh Điện Biên trong
thời kỳ mới......................................................................................................71
KẾT LUẬN....................................................................................................79
MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong di sản tinh thần vô cùng quý giá mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại
cho chúng ta, tư tưởng về cán bộ và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giữ vị
trí đặc biệt quan trọng. Khi sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định
“Cán bộ là cái gốc của mọi công việc” và “Công việc thành hay thất bại đều
do cán bộ tốt hay kém”.
Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII khẳng
định “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng gắn liền với
vận mệnh của Đảng, của đất nước, của chế độ, là khâu then chốt trong công
tác xây dựng Đảng”. Xuất phát từ vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ, Chủ
tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã dày công đào tạo, huấn luyện, xây dựng được
một đội ngũ cán bộ tận tụy, kiên cường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ qua các
giai đoạn cách mạng.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Nhiệm vụ chính trị mới rất nặng nề, khó khăn và phức tạp, đòi hỏi Đảng
ta phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ ngang tầm, góp phần thực hiện hai
nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Với đường lối đổi mới đúng đắn và sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam, đất nước ta đã chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu
bao cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị
trường, theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước. Bằng
những cải cách mạnh mẽ về kinh tế, chúng ta đã vượt qua khủng hoảng, ổn
định chính trị, phát triển kinh tế xã hội, đưa đất nước vững bước đi lên chủ
nghĩa xã hội, hội nhập vào sự phát triển của khu vực và thế giới.
Cùng với công cuộc cải cách kinh tế, công cuộc đổi mới tổ chức và

phương thức hoạt động của hệ thống chính trị cũng từng bước được triển


2

khai. Hệ thống pháp luật ngày càng phát triển và từng bước được hoàn
chỉnh để điều chỉnh ngày một có hiệu quả các quan hệ kinh tế - xã hội. Bộ
máy nhà nước dần dần được hoàn thiện và nâng cao hiệu lực, hiệu quả
trong điều hành và quản lý xã hội.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, trong quá trình phát triển, nền
hành chính nhà nước cũng đã bộc lộ nhiều khuyết tật, bất cập trước những
yêu cầu mới của sự phát triển kinh tế - xã hội, công tác quản lý hành chính
nhà nước của các cấp chính quyền trong cả nước còn bị buông lỏng ở nhiều
khâu, hiệu quả, hiệu lực quản lý của chính quyền chưa cao, tập trung chủ
yếu ở cấp chính quyền cơ sở, trong đó chính quyền cấp xã là cấp có nhiều
khó khăn phức tạp khi thực hiện các nhiệm vụ được giao. Đứng trước tình
hình đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra chủ trương cải cách nền hành
chính nhà nước và coi đó là trọng tâm của việc xây dựng và hoàn thiện nhà
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Một trong những nội dung quan trọng của công cuộc cải cách hành
chính là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hành chính vừa có phẩm chất
đạo đức tốt, vừa có năng lực, trình độ chuyên môn cao, có kỹ năng quản lý,
vận hành bộ máy hành chính để thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường
lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Đội ngũ cán bộ, công chức có vai trò rất quan trọng, quyết định chất
lượng, hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp nói chung và chính quyền
cấp xã nói riêng. Hiệu lực quản lý nhà nước được thực hiện bởi số lượng và
chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ
rõ “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Vì vậy huấn luyện cán bộ là công
việc gốc của Đảng”. Do vậy, nhận biết được thực trạng của đội ngũ cán bộ,

công chức cấp xã là một yếu tố cơ bản có tính quyết định góp phần đưa ra
những giải pháp hữu hiệu cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công


3

chức nhằm đạt được hiệu quả cao trong công tác quản lý nhà nước ở chính
quyền địa phương cấp xã.
Giữ vị trí trọng yếu nơi địa đầu biên cương, là phên giậu của Tổ quốc,
trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa quan trọng. Điện Biên là tỉnh có truyền
thống lịch sử lâu đời, đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên luôn đoàn kết, gắn
bó, đùm bọc nhau, cần cù sáng tạo trong tạo lập cuộc sống, dũng cảm, kiên
cường, bất khuất trong đấu tranh giải phóng, bảo vệ lãnh thổ cũng như trong
phòng chống thiên tai, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, góp phần
xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bước vào những năm đổi mới, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đang làm
hết sức mình cùng nhân dân các dân tộc tỉnh Điện Biên vượt qua muôn vàn
khó khăn, phát huy truyền thống đoàn kết, lao động sáng tạo để xóa đói, giảm
nghèo, giữ gìn và phát huy nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, từng bước
xây dựng Điện Biên ngày càng giàu đẹp, cùng cả nước thực hiện thắng lợi sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh.
Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ mới của đất nước, xuất phát từ
những đặc điểm đặc thù của địa phương là một tỉnh đặc biệt khó khăn. Cơ sở
hạ tầng kinh tế, xã hội thấp kém, không đồng bộ; đời sống đồng bào gặp
nhiều khó khăn, một bộ phận đồng bào còn du canh du cư; tỷ lệ đói nghèo còn
ở mức cao, sản xuất hàng hóa chậm phát triển, việc áp dụng khoa học kỹ thuật
vào sản xuất còn hạn chế; trình độ dân trí, chất lượng nguồn nhân lực thấp,
một số thủ tục lạc hậu vẫn tồn tại... Các thế lực thù địch đang triệt để lợi dụng
vấn đề dân tộc và tôn giáo để thực hiện âm mưu “Diễn biến hòa bình” bằng

nhiều hình thức, thủ đoạn khác nhau, tệ nạn xã hội ngày một gia tăng. Hệ
thống chính trị ở một số cơ sở còn hạn chế.


4

Khó khăn, yếu kém đã và đang đặt ra những thách thức không nhỏ đến
việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và thực hiện
Nghị quyết của Đảng.
Thực hiện Nghị quyết Hội đồng nhân dân tỉnh Điện Biên khóa XII về
xây dựng chính quyền cơ sở trong sạch, vững mạnh, đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng kiến thức nhiều mặt, nhất là
kiến thức quản lý nhà nước. Theo đó năng lực lãnh đạo, năng lực tổ chức thực
hiện nhiệm vụ của cán bộ chính quyền cấp xã không ngừng được nâng cao,
đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới, góp phần
tạo nên chuyển biến trên tất cả các mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, giáo
dục, an ninh, quốc phòng trên địa bàn tỉnh.
Trong quá trình phát triển, chính quyền các xã của tỉnh Điện Biên còn
tồn tại nhiều thiếu sót, hạn chế, mà chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là
một trong những yếu tố tạo ra những mặt yếu kém trong tổ chức và hoạt động
của chính quyền cấp xã, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển kinh tế
xã hội của các xã nói riêng và của toàn tỉnh nói chung. Đây là một vấn đề rất
lớn đặt ra cho Điện Biên về đào tạo để nâng cao trình độ năng lực cho đội ngũ
cán bộ chính quyền cấp xã. Bên cạnh những hạn chế do trình độ, năng lực của
đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã, một bộ phận không nhỏ cán bộ do tác
động tiêu cực của kinh tế thị trường, đã có biểu hiện suy thoái về phẩm chất,
đạo đức, sống xa dân, quan liệu, hách dịch, cửa quyền, mất dân chủ, tham
nhũng, lãng phí, lợi dụng chức quyền làm trái các nguyên tắc quản lý gây tổn
hại không nhỏ đến uy tín và làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng
và Nhà nước. Bên cạnh đó, hoạt động của các đại biểu Hội đồng nhân dân cấp

xã còn nhiều hạn chế. Năng lực, trình độ của các đại biểu Hội đồng nhân dân
cấp xã không đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi nhiệm vụ mà nhân dân giao cho.
Trong bối cảnh trên, cần có một sự nghiên cứu toàn diện về đội ngũ cán
bộ chính quyền cấp xã để có giải pháp nâng cao trình độ năng lực của đội ngũ


5

cán bộ chính quyền cấp xã tỉnh Điện Biên. Từ những phân tích nêu trên tác
giả lựa chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính
quyền cấp xã ở tỉnh Điện Biên hiện nay” làm luận văn thạc sỹ. Đây là vấn đề
cấp bách, phù hợp với yêu cầu cải cách nền hành chính nhà nước hiện nay và
phù hợp với thực tiễn của địa phương. Nhằm góp phần đưa ra những giải
pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền
xã vì mục tiêu tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước của chính
quyền cấp này.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức chính
quyền cấp xã từ năm 1991 đến nay đã được các nhà nghiên cứu khoa học xã
hội và các nhà hoạt động chính trị quan tâm dưới nhiều góc độ khác nhau.
Học viện Hành chính Quốc gia năm 1991 đã công bố một cuốn sách về “Cải
cách bộ máy quản lý hành chính nhà nước và xây dựng đội ngũ công chức
nhà nước”.
Có nhiều công trình khoa học, các luận văn thạc sĩ, cử nhân nghiên
cứu về bộ máy chính quyền cấp xã trong đó có bàn về đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã. Trong điều kiện cải cách hành chính nhà nước, vấn đề đội ngũ
cán bộ chính quyền cấp xã được đặc biệt quan tâm. Một số đề tài khoa học,
công trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến vấn đề này và hoàn chỉnh hơn.
Như các công trình: GS. Hồ Văn Thông (1991), Tình hình các tổ chức chính
trị ở nông thôn nước ta in trong cuốn Kinh tế xã hội nông thôn Việt Nam ngày

nay, Nhà Xuất bản Tư tưởng Văn hóa, Hà Nội; Nguyễn Thị Hải (2001), Về
đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã ở Thái Bình trong điều
kiện cải cách nền hành chính nhà nước, Hà Nội.
Trong điều kiện cải cách hành chính nhà nước, vấn đề đội ngũ cán bộ
chính quyền cấp xã được đặc biệt quan tâm. Một số đề tài khoa học, công
trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến vấn đề này và hoàn chỉnh hơn. Như,


6

PGS.TS Bùi Tiến Quý (2000), Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động của
chính quyền địa phương trong giai đoạn hiện nay ở nước ta, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Chu Văn Thành và TS. Thang Văn Phúc đồng
chủ biên (2000), Chính quyền cấp xã và quản lý nhà nước cấp xã, Viện Khoa
học Tổ chức Nhà nước, Ban Tổ chức Cán bọ Chính phủ, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, Hà Nội; TS. Nguyễn Ngọc Hiến (2001), Các giải pháp thúc đẩy
cải cách hành chính ở Việt Nam, Học viện Hành chính quốc gia, Nhà xuất bản
chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Nguyễn Văn Sáu và GS Hồ Văn Thông
(2001), Cộng đồng làng xã Việt Nam hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia
Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội; PGS.TS Nguyễn
Đăng Dung (1997), Tổ chức chính quyền nhà nước ở địa phương, Nhà xuất
bản Đồng Nai.
Ngoài ra, một số bài viết, nghiên cứu được đăng trên các Tạp chí
Thông tin chính trị học, Tạp chí Quản lý nhà nước, Nhà nước pháp luật như:
TS. Lê Văn Hòe “Về hoàn thiện tổ chức bộ máy hệ thống chính trị ở các tỉnh
miền núi”. Đề tài độc lập cấp nhà nước (2002), “Các giải pháp đổi mới hoạt
động của hệ thống chính trị các tỉnh miền núi, Hà Nội.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu đều đề cập vấn đề đội ngũ cán
bộ của chính quyền cấp xã, hoặc là ở dạng chung nhất hoặc đặt nó nằm trong
phạm vi nghiên cứu tổ chức hoạt động của bộ máy chính quyền cấp xã nói

chung, vì thế tác giả lựa chọn đề tài tại một tỉnh miền núi, biên giới với những
đặc thù để nghiên cứu có hệ thống dưới góc độ một luận văn khoa học về
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở một tỉnh cụ thể như
đề tài luận văn lựa chọn ở đây. Tuy nhiên, trong các công trình đã công bố có
những nội dung liên quan đến đề tài sẽ được tác giả luận văn tham khảo có kế
thừa, chọn lọc.
3. Mục đích của luận văn
Mục đích của luận văn là góp phần hoàn thiện kiến thức lý luận về
nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp


7

xã; đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ, công chức
chính quyền cấp xã; tìm ra những vấn đề còn tồn tại làm ảnh hưởng đến chất
lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã từ đó đề xuất những
phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã của tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay.
4. Phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Quan niệm về chính quyền cấp xã còn nhiều ý kiến khác nhau. Luận
văn nghiên cứu đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã chỉ tập trung vào đội ngũ
cán bộ của Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân cấp xã.
- Luận văn nghiên cứu đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở Điện Biên
nhưng chỉ giới hạn từ thời kỳ chia tách tỉnh Lai Châu thành hai tỉnh Lai Châu
và Điện Biên từ năm 2004 đến nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, của Đảng và Nhà nước ta về nhà nước, pháp luật xã hội chủ nghĩa, về cán
bộ, về chính quyền cấp xã và đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã.
- Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu của triết học Mác Lênin, kết hợp các phương pháp lịch sử - thực tiễn; phương pháp nghiên cứu

của khoa học quản lý và quản lý hành chính nhà nước; phương pháp phân tích
tổng hợp, điều tra xã hội học; thống kê, so sánh...
6. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về chất
lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã. Đặc biệt
làm rõ đặc điểm của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở một tỉnh miền núi
như Điện Biên.


8

- Trên cơ sở đánh giá thực trạng về chất lượng đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã của tỉnh Điện Biên, luận văn đề xuất các phương hướng, giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã, đáp ứng
nhiệm vụ cách mạng hiện nay đối với một tỉnh miền núi, có nhiều dân tộc, đa
dạng các nền văn hóa như tỉnh Điện Biên.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn gồm 03 chương như sau:
Chương I. Lý luận chung về nâng cao chất lượng cán bộ chính
quyền cấp xã
Chương II. Tình hình chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp
xã tỉnh Điện Biên hiện nay.
Chương III. Phương hướng và những giải pháp chủ yếu nâng cao
chất lượng quản lý của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã tỉnh Điện Biên
trong thời kỳ đổi mới hiện nay.


9

CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN
BỘ CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHÍNH
QUYỀN CẤP XÃ
1. Chính quyền cấp xã, vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp
xã
1.1. Khái niệm, đặc điểm của chính quyền cấp xã
1.1.1. Khái niệm chính quyền cấp xã
Chính quyền địa phương cơ sở theo cách hiểu phổ biến của khoa học
hành chính là chính quyền cấp thấp nhất. Ở Việt Nam hiện nay, chính quyền
địa phương cấp thấp nhất được gọi là “cấp xã”. Theo quy định tại Điều 118,
Hiến pháp 1992, sửa đổi bổ sung năm 2001 và Luật Tổ chức Hội đồng nhân
dân và Ủy ban nhân dân năm 2003, đối với cấp xã bao gồm: xã, phường và thị
trấn.
Cấp xã là đơn vị cơ sở trong hệ thống quản lý hành chính bốn cấp ở
nước ta, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh “Cấp xã là gần gũi dân nhất, là nền
tảng của hành chính, cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi”.
Cấp xã là nơi thực tiễn diễn ra sôi động hàng ngày; nơi trực tiếp biến mọi chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước thành hiện
thực sinh động của cuộc sống. Nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn của chủ
trương, đường lối, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước.
Về cấu trúc, chính quyền cấp xã bao gồm Hội đồng nhân dân và Ủy
ban nhân dân.


10

1.1.2. Đặc điểm của chính quyền cấp xã
Chính quyền cấp xã là cấp thấp nhất trong hệ thống hành chính nhà
nước. Theo các quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân
và Ủy ban nhân dân thì không có cấp chính quyền thấp hơn cấp xã, phường,
thị trấn.
Cấp này thỏa mãn đầy đủ các yếu tố cấu thành một cấp chính quyền,
đó là:
- Được Nhà nước trao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn quản lý công
việc ở địa phương. Ở mỗi một địa phương có hoàn cảnh, nhu cầu, tập quán
riêng, khiến cho nhân dân địa phương có tinh thần đoàn kết để quản lý công
việc. Tuy nhiên, cộng đồng dân cư địa phương không thể đứng lên thiết lập
các đơn vị hành chính lãnh thổ được mà chỉ chính quyền Trung ương mới có
quyền thiết lập các đơn vị này và trao cho chúng quyền quản lý. Theo điều 3,
Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân “Trong phạm vi nhiệm
vụ, quyền hạn của mình, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân quản lý địa
phương theo Hiến pháp, Luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa,
ngăn ngừa và chống các biểu hiện quan liêu, vô trách nhiệm, hách dịch, cửa
quyền, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác trong cơ quan,
cán bộ, viên chức nhà nước và trong bộ máy chính quyền địa phương.
- Bầu cử cán bộ địa phương. Các cán bộ địa phương phải là người sinh
ra hoặc cư trú tại địa phương, có các quyền lợi vật chất và tinh thần tại địa
phương. Như vậy, họ mới chăm lo công việc địa phương và bảo vệ quyền lợi
địa phương. Các cán bộ địa phương này được chia thành hai loại: cơ quan
chấp hành và cơ quan quyết nghị. Về nguyên tắc, cơ quan chấp hành phụ
trách việc thi hành các quyết định của cơ quan quyết nghị. Còn cơ quan quyết
nghị quyết định những việc quan trọng như: ngân sách; kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội, mua bán tài sản… Cán bộ chủ chốt của chính quyền địa

11

phương là những người được nhân dân địa phương trực tiếp hoặc gián tiếp
bầu lên, thay mặt nhân dân thực hiện chức năng quản lý địa phương. Theo
Điều 1 và Điều 2, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân “Hội
đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý
chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương
bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp
trên. Hội đồng nhân dân thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định
của Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất của Trung ương
đồng thời phát huy quyền chủ động, sáng tạo của địa phương”. “Ủy ban nhân
dân do Hội đồng nhân dân bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân,
cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm chấp hành Hiến
pháp, luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của Hội
đồng nhân dân cùng cấp”.
- Có tính tự quản nhất định. Các đơn vị hành chính lãnh thổ phải được
hưởng quyền tự quản nhất định. Đầy đủ tư cách pháp nhân, có ngân sách, tài
sản riêng, năng lực pháp lý để kiện tụng. Theo Điều 4, Luật Ngân sách nhà
nước 1996, sửa đổi, bổ sung năm 2002 quy định các bộ phận cấu thành ngân
sách nhà nước và các Điều 34, 35, 36, 37, 38 quy định về nguồn thu và chi
của ngân sách xã, phường, thị trấn cho thấy cấp xã, phường, thị trấn là một
cấp ngân sách nhà nước.
- Chính quyền cơ sở chịu sự kiểm soát của chính quyền cấp trên. Phân
cấp không có nghĩa là trao độc lập cho chính quyền địa phương, mà là hình
thức chính quyền Trung ương ủy nhiệm cho chính quyền địa phương các cấp
thực hiện những nhiệm vụ nhất định. Trong phạm vi thực hiện nhiệm vụ được
giao, chính quyền địa phương được trao thẩm quyền, những nguồn lực nhất
định và chịu sự kiểm soát của chính quyền Trung ương, của cấp trên trong
việc thực hiện thẩm quyền của mình. Theo Điều 8, Luật Tổ chức Hội đồng
nhân dân và Ủy ban nhân dân thì “Hội đồng nhân dân chịu sự giám sát và

12

hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chịu sự kiểm tra của Chính phủ
trong việc thực hiện các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên theo quy định
của Ủy ban Thường vụ Quốc hội”. Theo Điều 45 thì “Ủy ban nhân dân chịu
trách nhiệm và báo cáo công tác trước Hội đồng nhân dân cùng cấp và Ủy ban
nhân dân cấp trên”.
1.1.3. Vai trò của chính quyền cấp xã
Chính quyền cấp xã có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và vận
động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, chủ trương chính sách pháp luật
của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của
nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc
sống của cộng đồng dân cư.
Chính quyền cấp xã là bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống
chính trị ở cơ sở, trực tiếp giải quyết những công việc cụ thể ở cơ sở liên quan
tới nhân dân, gắn bó mật thiết với đời sống nhân dân. Vì vậy, năng lực, hiệu
lực và hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã tác động trực tiếp đến
việc phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân, bảo đảm cho sự ổn định
và phát triển của đất nước. Thực tiễn cho thấy ở đâu chính quyền cơ sở
mạnh, ở đó mọi chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng, pháp luật của
Nhà nước được chấp hành nghiêm chỉnh, quyền làm chủ của nhân dân lao
động được phát huy; ở đâu chính quyền cơ sở yếu kém thì ở đó phong trào
quần chúng kém phát triển, đời sống kinh tế, văn hóa của nhân dân gặp
nhiều khó khăn, trật tự an ninh mất ổn định.
Trong lịch sử hành chính Việt Nam từ xưa đến nay chính quyền cấp xã
luôn luôn giữ vai trò quan trọng, gắn với đặc trưng của làng xã. Chính quyền
cấp xã là nền móng của toàn bộ bộ máy hành chính nhà nước. Trong điều kiện
nước ta dân số đông, trong đó hơn 70% sống chủ yếu bằng nghề nông, gắn

với địa bàn dân cư, thì chính quyền cấp xã càng có vai trò quan trọng trong
quản lý mọi mặt đời sống của địa phương.


13

Chính quyền cấp xã là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện các quy định,
quyết định của Nhà nước, giải quyết những yêu cầu thắc mắc, bức xúc của
nhân dân. Đồng thời cũng là những người trực tiếp thu nhận, lắng nghe, tiếp
thu các ý kiến, những đề xuất, kiến nghị cua nhân dân. Do vậy, họ cũng là cấp
phải phản ánh một cách trung thực những nguyện vọng, mong muốn, nhu cầu
của người dân lên cơ quan cấp trên và đề xuất những giải pháp trong việc giải
quyết những vướng mắc, thỏa mãn những nhu cầu, mong muốn của nhân dân
nói chung và của mỗi người dân nói riêng.
Chính quyền cấp xã là nơi xây dựng và phát triển tiến trình dân chủ.
Trong mỗi quốc gia, xã hội, nền dân chủ được coi là động lực của sự phát
triển và tiến bộ xã hội . Tuy nhiên, để xây dựng và phát triển nền dân chủ xã
hội chủ nghĩa, thì trước hết phải xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ ở cơ sở đây là giai đoạn đầu tiên của việc phát triển tinh thần dân chủ xã hội nói
chung. Điều này phụ thuộc vào năng lực giải quyết những vấn đề đặt ra đối
với sự phát triển địa phương của đội ngũ cán bộ cấp này.
Từ khi khai sinh Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đến nay, nhất
là từ khi đổi mới, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm nhiều đến việc củng cố
kiện toàn về mặt tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền
cơ sở và đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở. Nghị quyết Trung ương 8 khóa
VII; Nghị quyết Trung ương 3; Trung ương 6 khóa VIII đều coi vấn đề kiện
toàn chính quyền cấp cơ sở và đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở là một trong
những nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước.
Hiến pháp, luật, pháp luật nước ta đã có những qui định về tổ chức bộ
máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ chế vận hành của bộ máy chính
quyền cơ sở; về chế độ sinh hoạt phí... đối với cán bộ xã, phường, thị trấn.

Đặc biệt, từ khi "Quy chế thực hiện dân chủ ở cơ sở" được triển khai thực
hiện, hệ thống chính trị cơ sở có nhiều chuyển biến tích cực.


14

1.2. Vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã
Đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã được xác định là chủ thể của hệ
thống chính trị cơ sở, chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ
sở phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ cấp xã.
Đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã có vị trí, vai trò rất quan trọng trong
quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Vai trò, vị trí của cán bộ cấp xã thể
hiện trước hết ở chỗ, cán bộ xã là những người trực tiếp chuyển tải đường lối,
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Trung ương và Nhà
nước cấp trên về các nội dung tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông
nghiệp, nông thôn đến với nhân dân, họ là những người trực tiếp động viên, tổ
chức và chỉ đạo nhân dân của địa phương mình tiến hành các nội dụng đó.
Cán bộ xã còn là những người trực tiếp lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của
nhân dân địa phương về những vướng mắc trong quá trình thực hiện để đề
xuất lên các cơ quan nhà nước cấp trên thực hiện việc điều chỉnh cho phù hợp
với thực tiễn. Như vậy, đội ngũ cán bộ cấp xã là lực lượng có ý nghĩa rất lớn
đối với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn ở
nước ta, kết quả của quá trình này như thế nào phụ thuộc nhiều vào chất
lượng của đội ngũ cán bộ cấp xã.
1.2.1. Đội ngũ cán bộ chính quyền xã
Theo Nghị định số 114/2003/NĐ-CP ngày 10 tháng 10 năm 2003 của
Chính phủ về Cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn thì cán bộ, công chức
quy định tại điểm g và điểm h khoản 1 Điều 1 của Luật Cán bộ, công chức,
làm việc tại Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức
chính trị - xã hội của cấp xã, bao gồm:

1. Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ (sau
đây gọi chung là cán bộ chuyên trách cấp xã), gồm có các chức vụ sau đây:


15

a) Bí thư, Phó Bí thư đảng ủy, Thường trực đảng ủy (nơi không có Phó
Bí thư chuyên trách công tác đảng), Bí thư, Phó Bí thư chi bộ (nơi chưa thành
lập đảng ủy cấp xã);
b) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân;
c) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân;
d) Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Nông dân và
Chủ tịch Hội Cựu chiến binh.
2. Những người được tuyển dụng, giao giữ một chức danh chuyên môn,
nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã (gọi chung là công chức cấp xã),
gồm có các chức danh sau đây:
a) Trưởng công an (nơi chưa bố trí lực lượng công an chính quy);
b) Chỉ huy trưởng quân sự;
c) Văn phòng - Thống kê;
d) Địa chính - Xây dựng;
đ) Tài chính - Kế toán;
e) Tư pháp - Hộ tịch;
g) Văn hoá - Xã hội.
1.2.2. Vị trí của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã
Vai trò, vị trí của đội ngũ cán bộ cấp xã đối với sự phát triển kinh tế xã hội ở địa phương.
Cán bộ cấp xã khác với các đối tượng là cán bộ, công chức nhà nước ở
các cấp huyện, cấp tỉnh, cán bộ cấp xã là một bộ phận của nhân dân ở địa
phương, đội ngũ cán bộ xã là những người sinh hoạt, lao động trực tiếp tại địa
phương cùng với nhân dân ở địa phương đó, họ là những người được nhân

16

dân tín nhiệm bầu ra, thay mặt nhân dân thực thi quyền lực nhà nước ở địa
phương.
Cán bộ cấp xã là lực lượng chủ yếu nhất thực hiện việc tiếp thu và
chuyển tải đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước cho nhân dân địa phương, là lực lượng trực tiếp giải thích các chủ
trương, đường lối, chính sách, pháp luật cho nhân dân hiểu, đồng thời là lực
lượng trực tiếp động viên, tổ chức và chỉ đạo nhân dân địa phương thực hiện
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Vai trò của cán bộ cấp xã còn thể hiện ở chỗ, thông qua hoạt động của
cán bộ, công chức cấp xã nhân dân địa phương sẽ đánh giá chất lượng của tổ
chức Đảng, đánh giá chất lượng hoạt động của cơ quan Nhà nước, nếu đội
ngũ cán bộ công chức xã có phẩm chất đạo đức cách mạng, có trình độ, năng
lực chuyên môn nghiệp vụ tốt sẽ đem lại niềm tin cho nhân dân vào Đảng,
Nhà nước và sự nghiệp cách mạng, ngược lại sẽ làm giảm niềm tin của nhân
dân đối với Đảng, với Nhà nước và sự nghiệp cách mạng.
Vai trò, vị trí của đội ngũ cán bộ cấp xã đối với quá trình công nghiệp
hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn.
Trong quá trình tiến hành các nội dung công nghiệp hoá, hiện đại hoá
nông nghiệp, nông thôn hiện nay, vai trò của đội ngũ cán bộ cấp xã được thể
hiện rõ hơn. Cán bộ xã có vai trò vừa là chủ thể, vừa là đối tượng của quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn.
2. Chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã
2.1. Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức các cấp đáp ứng yêu cầu, nhiệm
vụ trong giai đoạn mới yếu tố chất lượng đóng vai trò quan trọng, Việc đảm
bảo chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức bắt đầu từ khâu tuyển dụng,

đồng thời thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn nhằm nâng cao trình độ


17

chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức. Biện pháp hữu hiệu để
đảm bảo chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức chính là công tác đào tạo,
bồi dưỡng. Điều này đòi hỏi công tác đào tạo, bồi dưỡng cần được quan tâm
để thực sự phát huy hiệu quả. Đào tạo sát với thực tế, gắn kết giữa đào tạo và
sử dụng, có chính sách phù hợp để khuyến khích được cán bộ, công chức học
tập nâng cao trình độ, nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng cán bộ,
công chức.
2.2. Đặc điểm chất lượng đội ngũ cán bộ, chính quyền cấp xã
Chất lượng của đội ngũ cán bộ, chính quyền cấp xã được đánh giá qua
năng lực và năng lực lãnh đạo. Theo cuốn thuật ngữ hành chính, năng lực
được định nghĩa là khả năng thực hiện một công việc nào đó. Như vậy năng
lực bao giờ cũng gắn với một chủ thể nhất định. Có thể là cá nhân, nhóm
người hoặc tổ chức những con người. Một cá nhân, một tổ chức có thể được
coi là có năng lực tốt khi cá nhân, tổ chức đó có khả năng hoàn thành tốt công
việc hoặc nhiệm vụ được giao. Còn một cá nhân, tổ chức được coi là kém
năng lực khi cá nhân, tổ chức đó thiếu khả năng trong việc thực hiện nhiệm
vụ và kết quả là không hoàn thành nhiệm vụ đã đặt ra.
Năng lực của một cá nhân được cấu thành bởi nhiều yếu tố:
- Thứ nhất, là kiến thức – tri thức (những hiểu biết có được) về khoa
học tự nhiên, về xã hội nói chung hoặc về những lĩnh vực cụ thể như: chính
trị, kinh tế, pháp luật, tâm lý, xã hội học, nhân chủng học…, kiến thức của cá
nhân được hình thành thông qua quá trình giáo dục, đào tạo tại các trường lớp
hoặc tự đào tạo;
- Thứ hai, là trình độ - mức độ về sự hiểu biết, về kỹ năng được xác
định hoặc đánh giá theo tiêu chuẩn nhất định của cá nhân cao hay thấp, được

thể hiện ở văn bằng, chứng chỉ mà cá nhân đó nhận được thông qua quá trình
học tập. Người có bằng cấp càng cao (qua các cấp học cao hơn theo phân loại
trong hệ thống giáo dục, đào tạo quốc dân và quốc tế) thì chứng tỏ cá nhân đó


18

có trình độ cao và được Nhà nước thừa nhận. Và tương ứng với trình độ cao
thì cá nhân đó sẽ được hưởng chế độ tiền lương, phụ cấp… tương xứng và có
thể được bổ nhiệm chức vụ cao hoặc vào ngạch chuyên môn cao hơn. Tuy
nhiên trong thực tế cũng cho thấy có những người trải qua rất ít các khóa đào
tạo, bồi dưỡng và nhận được chứng chỉ, văn bằng thấp nhưng lại rất có khả
năng trong việc quản lý, lãnh đạo. Bởi vì họ đã trải qua rất nhiều thực tiễn
quản lý, lãnh đạo; tri thức của họ được hình thành từ quá trình tự nghiên cứu,
học tập, rèn luyện, tổng kết từ thực tiễn công tác của bản thân và phần nào có
năng lực bẩm sinh.
- Thứ ba, là kĩ năng thực hiện công việc – khả năng vận dụng những
kiến thức thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó vào thực tế. Kỹ năng được
thể hiện ở các mức độ thành thạo, kỹ xảo trong thực hiện công việc. Thành
thạo do đã quen làm và có kinh nghiệm. Kỹ xảo là kỹ năng đạt đến mức thuần
thục. Kỹ năng của mỗi một cá nhân được hình thành thông qua quá trình thực
hiện công việc hay còn gọi là thâm niên, kinh nghiệm công tác. Những người
làm việc lâu năm và thường xuyên thì có nhiều kinh nghiệm và có kỹ năng
cao và ngược lại. Tuy nhiên, kỹ năng của mỗi cá nhân còn phụ thuộc vào yếu
tố bẩm sinh, đôi khi còn phụ thuộc vào yếu tố bí quyết truyền lại từ đời trước.
Người có kỹ năng cao thì hoàn thành công việc với thời gian ngắn hơn và chất
lượng cao hơn và ngược lại;
- Thứ tư, là tác phong hay phong cách của cá nhân. Tác phong là thái
độ và cách ứng xử của mỗi một cá nhân trước những sự vật, hiện tượng.
Người có tác phong tốt là người có thái độ và cách ứng xử phù hợp đối với

từng sự việc hoặc đối với những người cộng tác với mình. Nhờ có thái độ và
cách ứng xử phù hợp mà tạo điều kiện giải quyết công việc nhanh chóng,
được sự ủng hộ của các cá nhân khác. Đặc biệt, đối với những người lãnh đạo
hoặc những người làm những công việc đòi hỏi sự hợp tá của nhiều người, thì


19

tác phong giúp họ tăng thêm sức mạnh trong thực hiện nhiệm vụ thông qua sự
hỗ trợ, giúp đỡ của cấp dưới, của những người cùng hợp tác.
2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ chính
quyền cấp xã
2.3.1.Sự phát triển của nền kinh tế thị trường với những chính sách và
đòn bẩy đã có tác dụng trong việc thúc đẩy tinh thần làm việc. Tuy nhiên,
những tác động của mặt trái kinh tế thị trường khiến cho tính chất phục vụ của
đội ngũ cán bộ công chức chính quyền cấp xã phần nào bị lệch lạc cùng các tệ
nạn tham ô, lãng phí, nhũng nhiễu, lộng hành tràn lan, khó có thể khắc phục
ngay được.
Chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, công chức như tiền lương, phụ cấp
và các chế độ bảo hiểm cho các đối tượng hưởng lương từ ngân sách nhà
nước. Hiện nay, tình trạng lương cán bộ, công chức nói chung theo sau sự gia
tăng giá cả của thị trường đã khiến nhiều hiện tượng tiêu cực diễn ra, tiền
lương không tương xứng dẫn tới họ xao nhãng công việc và hiệu quả thấp.
2.3.2. Công tác quản lý
Công tác quản lý đối với vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ công chức
hành chính là một mục tiêu quan trọng và tổng quát trong chương trình xây
dựng đội ngũ cán bộ công chức trong chương trình cải cách tổng thể của nền
hành chính Việt Nam từ năm 2001 đến năm 2010.
Việc bố trí cán bộ, công chức ở nhiều cơ quan, đơn vị còn chưa có tỷ lệ
phù hợp với đặc điểm, tính chất và yêu cầu chuyên môn, nghiệp vụ của mỗi

loại cơ quan, tổ chức nhà nước. Tiêu chuẩn chức danh chuyên môn, nghiệp vụ
các ngạch công chức chưa được bổ sung, sửa đổi, hoàn chỉnh phù hợp với đặc
điểm, yêu cầu của từng loại công chức. Cơ chế quản lý, sử dụng và chế độ
chính sách đối với cán bộ, công chức còn nhiều bất hợp lý, chưa tạo được
động lực khuyến khích đội ngũ cán bộ, công chức đề cao trách nhiệm, phấn


20

đấu rèn luyện nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực công tác. Trong cách
quản lý vẫn còn mang dáng dấp của nền sản xuất nhỏ chưa phù hợp với xu thế
hội nhập kinh tế của đất nước. Việc bố trí cán bộ, công chức có phù hợp với
công việc của họ sẽ giúp công chức thấy hứng thú với công việc được giao và
phát huy hết được khả năng của mình. Chính những yếu kém trong công tác
quản lý cũng ảnh hưởng lớn tới năng lực công chức hành chính.
Nguyên nhân dẫn tới những hạn chế trên trong công tác quản lý công
chức, cán bộ là do nhận thức của lãnh đạo các cấp về đổi mới công tác
quản lý cán bộ, công chức chưa chuyển biến kịp thời ngang tầm đòi hỏi của
thời kỳ mới. Trong tổ chức chỉ đạo thiếu kiên quyết, phối hợp không chặt
chẽ nên nhiều nhiều nội dung, yêu cầu mới về quản lý đội ngũ cán bộ công
chức chưa thực sự đi vào đời sống.
2.3.3. Chính sách về đào tạo và bồi dưỡng
Cơ chế, chính sách về đào tạo và bồi dưỡng của Nhà nước đối với cán
bộ chính quyền cơ sở có ảnh hưởng quyết định đến việc nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã. Con đường đào tạo,
bồi dưỡng là con đường duy nhất để nâng cao kiến thức, trình độ cho cán
bộ chính quyền cơ sở. Cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức đầy đủ và
thường xuyên thì sẽ có kiến thức chuyên môn vững vàng, trình độ cao và
có năng lực trong giải quyết công việc.Việc tham gia các chương trình đào
tạo, bồi dưỡng và tự đào tạo, bồi dưỡng kiến thức của cán bộ chính quyền

cơ sở phụ thuộc rất nhiều vào sự quan tâm của Nhà nước và các chính sách
hỗ trợ của Nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng gồm các bộ phận như: Thứ
nhất, hệ thống các cơ sở đào tạo, chương trình, giáo trình, đội ngũ giảng
viên. Thứ hai, chế độ cho người học như tiền ăn, ở, đi lại, tiền học phí, thời
gian. Thứ ba, cơ chế đảm bảo công việc sau khi được đào tạo, để tránh lãng
phí trong đào tạo.


21

2.3.4. Các chính sách đòn bẩy, chế độ phụ cấp và phúc lợi khác
Các chính sách đòn bẩy, chế độ phụ cấp và phúc lợi khác là một trong
những yếu tố thúc đẩy sự tận tâm, tận lực phục vụ nhân dân của đội ngũ
cán bộ chính quyền cơ sở và cũng chính là động cơ thúc đẩy họ phấn đấu
để mong muốn được phục vụ lâu dài trong bộ máy hành chính nhà nước.
Khi chế độ phụ cấp và phúc lợi khác đảm bảo thu nhập và các điều kiện
sống tốt cho không chỉ cán bộ mà còn gia đình họ thì nó cũng chính là mục
tiêu phấn đấu, cạnh tranh của nhiều người. Ở đâu chế độ phụ cấp và phúc
lợi khác đủ cho cán bộ và gia đình sống với một đời sống ổn định thì sẽ tạo
ra tâm lý yên tâm, tận tâm, tận tụy phục vụ nhân dân, Nhà nước, nó đảm
bảo cho cán bộ giữ được thanh danh và địa vị của mình trước nhân dân. Ở
đâu thu nhập thấp kém, không đáp ứng được những điều kiện tối thiểu thì ở
đó, cán bộ sẽ tìm cách tham ô của công, sách nhiễu nhân dân nhận hối lộ để
bù đắp vào phần thu nhập thấp kém của mình hoặc là sẽ trốn tránh những
công việc chung, chỉ lo riêng cho bản thân mình và gia đình, vì vậy không
thể lựa chọn được cán bộ có năng lực.
2.3.5. Văn hóa địa phương
Nền văn hóa địa phương tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến việc nâng
cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã, nhưng
nó ảnh hưởng một cách gián tiếp. Ở đâu có truyền thống hiếu học thì ở đó

có nguồn nhân lực có trình độ cao. Ở đâu có sự cạnh tranh dòng họ trong
việc tạo uy danh cho dòng họ thì ở đó đặt ra yêu cầu cao đối với những
người thuộc dòng tộc trong việc hình thành chí hướng phấn đấu, tiến thủ
trên con đường sự nghiệp công danh, trong việc đảm trách những chức vụ
quan trọng trong chính quyền. Tuy nhiên sự cạnh tranh này là lành mạnh
thì sẽ tạo ra một cơ cấu đội ngũ cán bộ trong chính quyền có năng lực.
Cạnh tranh thiếu lành mạnh, thủ cựu thì sẽ tạo ra một cơ cấu chính quyền
bè phái, tranh giành quyền lực với mọi thủ đoạn. Ở đâu có nền văn hóa lạc