Không dùng lời vẫn lãnh đạo hiệu quả

Không dùng lời vẫn lãnh đạo hiệu quả
Đôi khi, các nhà lãnh đạo vẫn có thể điều hành doanh nghiệp một cách hiệu
quả thông qua cử chỉ và sắc thái biểu cảm mà không cần dùng nhiều đến lời
nói. Tuy nhiên, điều chúng ta bàn đến là sự đúng đắn của cử chỉ và sắc thái
biểu cảm như thế.

Tôi chợt nảy ra ý tưởng này khi xem xong bộ phim Taking Chance (một bộ
phim trên kênh HBO với sự tham gia diễn xuất của Kevin Bacon) kể về quá
trình Lt Col Mike Strobl dẫn dắt chàng lính hải quân Lance Corporal Chase
Phelps.
Dù Bacon đóng vai chính nhưng toàn bộ lời thoại của anh chắc không đến
10 trang và hầu hết các câu thoại chỉ vỏn vẹn trong 1 đến 2 câu/ lần. Bất
chấp điều đó, diễn xuất của Bacon vẫn thật thuyết phục khi thể hiện được
tâm huyết của nhân vật chính dành cho người lính trẻ và diễn tả đầy đủ
những xung đột nhân vật phải trải qua bởi những hành động, cử chỉ nhân vật
thực hiện rất hợp lý và xứng đáng với trong trách mình đảm đương.
Từ diễn xuất của Bacon, chúng ta có thể suy ra một điều rằng nhà lãnh đạo
không nhất thiết phải luôn luôn dùng lời nói để truyền tải thông điệp đến đối
tượng giao tiếp; cử chỉ và các sắc thái biểu cảm thường lại chứa đựng nhiều
điều hơn lời nói. K
hông may là, thứ ngôn ngữ không lời này thường bị sử dụng sai mục đích để
biểu lộ sự xao lãng, thiếu tôn trọng hay đôi khi là thái độ ghét bỏ. Những
người ở vị trí chủ chốt càng phải cẩn trọng với không chỉ lời nói mà còn cả
với ngôn ngữ cơ thể của họ.
Dưới đây là một số gợi ý để bạn điều chỉnh ngôn ngữ cơ thể một cách hợp
lý:
Giãn cơ mặt
Tôi đã từng cộng tác với một kỹ sư có khả năng tốt trong việc truyền dạy
cho người khác và đó là cũng là công việc mà anh yêu thích. Nhưng từ khi
chuyển sang công ty mới, mọi người không muốn tiếp xúc với anh và mỗi
khi họ nhìn thấy anh trong văn phòng đều là lúc khuôn mặt anh đang cau lại

và tỏ ra rất căng thẳng. Nét mặt của anh ta nói lên một điều "tất cả hãy biến
đi". Thực tế, anh ta đang tập trung cao độ với những người mà anh ta vẫn
còn có thể hòa hợp. Biết được yếu điểm đó, anh liên tục nhắc mình phải giãn
cơ mặt. Dần dần, anh ta trở thành người dễ gần hơn và giao tiếp được với
nhiều đồng nghiệp mới hơn. Bạn cũng có thể tự luyện tập trước gương. Hãy
tin tôi, điều này không hề phù phiếm chút nào.
Nhờ người khác giám sát
Hãy nhờ một đồng nghiệp thân thiết quan sát biểu hiện khuôn mặt và cử chỉ
của bạn trong suốt cuộc họp đặc biệt trong những cuộc họp có nảy sinh các
cuộc tranh luận
gay gắt. Nếu bạn buồn rầu hoặc cáu kỉnh hoặc bạn ngồi ngả
vào ghế và nhìn xa xăm ra ngoài cửa số thì cử chỉ của bạn tố cáo: bạn có thể
đang chú ý đi chỗ khác. Nếu gương mặt bạn biểu lộ sắc thái trầm trọng thì
bạn thể hiện mình đang bực mình. Hãy lưu ý rằng mọi người không chỉ nghe
những gì bạn nói mà còn để ý cả những cử chỉ, thái độ bạn thể hiện khi nói
ra điều đó.
Hãy cư xử đúng tầm
Ở một số nền văn hoá, điển hình là văn hoá của người gốc Mỹ và
Scandinavi, những người ở vị trí hàng đầu thường nói rất ít và thường xuyên
là người phát biểu cuối cùng, chốt lại những vấn đề quan trọng. Là nhà quản
lý, bạn cần khuyến khích cấp dưới phát biểu trước một cách tự do và chỉ xen
vào cuộc thảo luận khi bạn muốn bổ sung một điều gì thật cần thiết. Khi
tranh luận đang ở cao trào, điều thu hút người khác nhất chính là sự thâm
trầm, đĩnh đạc. Đừng lên tiếng vào lúc này. Khi bạn đã có được sự chú ý của
mọi người, hãy nói một cách điềm tĩnh và đầy thuýêt phục. Người biết thể
hiện uy quyền chính là người biết tiết chế cảm xúc trong khi mọi người đã
mất bình tĩnh.
Lãnh đạo không cần phải đi tới đi lui với gương mặt nghiêm nghị. Khi vấn
đề xảy đến, nhà lãnh đạo rất nên biểu hiện sắc thái cảm xúc đi kèm với lời
nói. Là lãnh đạo, bạn hoàn toàn có quyền phát biểu bằng giọng nói đầy uy

quyền và sức mạnh để nêu bật sự cấp thiết của vấn đề tại thời điểm đó. Ví
dụ, nếu một nhóm không hoàn thành công việc đúng thời hạn dù cho họ có
đầy đủ công cụ và nguồn lực cần thiết thì khi đó, nhà lãnh đạo cần nói ra
những lời khích lệ đầy nhiệt huyết. Sắc thái cảm xúc nếu được dùng đúng
mục đích sẽ có tác dụng thu hút mọi người chú ý tới những vấn đề quan
trọng, cấp thiết.
Đương nhiên, bạn cũng cần hết sức thận trọng với nó. Tôi vẫn còn nhớ cuộc
nói chuyện với huấn luyện viên môn hockey của trường đại học Michigan -
ông Red Berenson. Ông kể rằng nếu khi đó ông trót lên giọng với cầu thủ
mới thì rất có thể, ông đã mất đi sự yêu mến của cậu. Mặt khác, nếu ông
không thỉnh thoảng nghiêm khắc như vậy thì cậu thủ này có thể đã mất đi sự
tập trung. Như vâỵ, việc sử dụng các sắc thái cảm xúc đi kèm lời nói vào lúc
nào với đối tượng nào cũng là điều bạn cần cân nhắc.
Một trong những trường đoạn ấn tượng nhất của bộ phim Taking Chase là
khi nhân vật Bacon chứng kiến thi thể của người lính ngã trận nằm trong
quan tài. Khi đó, không ai để ý nhưng riêng Bacon cảm thấy mình có trách
nhiệm phải chỉnh trang lại trang phục cho người lính trẻ trước khi anh ta
được đưa đi chôn cất. Không có bất kỳ lời thoại nào trong cảnh này nhưng
chính cảm xúc của Bacon đã nói lên tất cả.

Bài viết của John Baldoni trên Harvard Business Publishing.Tác giả là
chuyên gia tư vấn, người huấn luyện và diễn thuyết về đường lối lãnh đạo.