Các giải pháp kinh tế-tài chính để giữ vững và gia tăng khả năng xuất khẩu cá Basa Việt Nam

BO. GIAO DUC
. DAO "'TAO
.~
"'
'
DAI HOC KIND TE THANH PHO HO CHI, MINH

.

.

-------------------

Ph,m NgQa Long

,

?

~

,

'

,

CAC GIAI PHAP KINH TE - TAl CHINH
DE Glff VifNG vA GIA TANG KHA NANG
XUAT KHAU CA BA SA VIETNAM
•

~

~

A

I

Chuyen nganh : Tai Chinh - Lttu Thong Ti~n T~ va Tin Dqng
Mii so'
: 5.02.09

A

V

~

~

LUAN
. VAN THAC
. SI KINH TE
~.

Ngtiili huflng dditkhoa ~,v..ii.
; .T~. T~.n..Ngoc
Thd
• BQ GIAO Dl)C \.'.-\ r . ·. '
•

TRUONG 8H KINH ·; ,; ·: ;).: .,:, ·.;~

THU' VIl;ti".J

g~-:r;q-7J~
Thanh Phff H6 Chi Minh - Nam 2003


ISO: International Organisation for Standardization

= T6 chuc Tieu chu~n h6a Qu6c

te'.
HACCP: Hazard Analysis and Critical Point Control= Phan tich mo'i nguy h~i va Ki€m

tra toi h~n.

FOB: Free on Board
CF: Cost and Freight

CIF: Cost Insurance Freight

= Gia giao hang len tau.
= Gia va Cttoc

v~n

tai.

= Gia, Bao hi€m va Cttoc v~n

taL

AD: Anti Dumping Duties

= Thue' cho'ng pha gia.

CVD: Countervailing Duties

= Thue' cho'ng tr<;f ca'p.


,

?

DANH Ml)C CAC BANG TRONG

A

LU~N

'ltJ

VAN

Bang 2.1 : GDP, gia tri san xua't c6ng n6ng nghi<$p va kim ng~ch xua't nh~p
khci u dia phuong An Giang 1999,2000,2001.
Bang 2.2: So sanh GDP, gia trj san xu{t c6ng nong nghi<$p va kim ng~ch xu{t
nh~p khffu ctia An Giang voi ca nttoc mlm 2000.

Bang 2.3: Kim ng~ch xua't khffu ctia An Giang 1991-2002.
Bang 2.4: Kim ng~ch va mc}t hang xua't khciu chti ye'u 2001,2002
Bang 2.5: Co ca'u hang xua't khiu 1991-2001 ctia An Giang.
Bang 2.6: San lu<)ng m<}t hang xu{t khciu 1991-2000 ctia An Giang
Bang 2.7: Li<$t ke doanh nghi<$p xmft khciu dAn Giang
Bang 2.8 : Di~n tich va

s6 be

ca nuoi mlm 2001,2002

Bang 2.9: Nhi~t d¢ trung b'inh cac nam 1996-2001
Bang 2.10 : Gia thanh ca ba sa nguyen li<$u
Bang 2.11 : Qui trlnh c6ng ngh<$ che' bie'n ca ba sa dong l~nh
Bang 2.12 : Gia thanh che' bie'n ca dong l~nh
Bang 2.13 : Ljch tr1nh diSu tra theo lu~ t djnh
Bang 2.14: Tinh bien pha gia ctia US DOC cho m¢t Cong Ty Thtiy san Vi<$t
Nam


Ml)CLl)C

Trang

L
1

Chttdng 1: Tdng quan v~ ban pha gia trong thudng m~i quo'c te'

4

1.1. M9t slf ly thuye't v~ thlidng m~i qu6c te'

4

1.1.1. Thuye't tn;mg thudng

4

1.1.2. Adam Smith va 1y thuye't v~ l
5

1.1.3. David Ricardo va ly thuye't v~ l
5

1.1.4. Tinh l
6

hQc ciia vi~c ban pha gia.

1.2. WTO voi cac quy djnh v~ chling ban pha gia trong thudng m~i qu6c te'

8

1.2.1. WTO voi thudng m~i qu6c te'

8

1.2.2. Cac quy dinh cua WTO v~ ch6ng ban pha gh1

13

Ke't lu~n chudng 1.

17

Chttdng 2: Thtfc tr~ng v~ nuoi, che' bie'n, xua't khdu ca ba sa (JAn Giang
2.1. Khai quat v~ tinh hlnh kinh te' va lio~t d9ng xua't kh~u ciia tinh

19

2.1.1. Nhung thong tin d~i cudng, ho~t d<)ng xua't khffu cua tinh trong thoi gian qua

19

2.1.2. Nhii'ng l
24

2.1.3. Nhung ba't l
26

2.2. Tim hilu ngh~ nuoi, che'bie'n xua't kh~u ca ba sa ciia tinh An Giang.

28

2.2.1. Vai net v~ sl!hinh thanh va phat tri~n ciia ngh~

28

2.2.2. Nhung l
31

2.2.3. MQt s6 d~c tntng kinh te'ky thu~t

37

2.3. Di~n tie'n chfnh ciia 'V ki~n cho'ng ban pha gia ca ba sa Vi~t Nam


vao tbf tru(ing Hoa Ky cua US.CFA

43

2.3.1. T6m t~t qua trinh cho'ng l~i ca ba sa nh~p khffu tU Vic$t Nam.

43

2.3.2. Di€n tie'n chinh ciia v~ ki~n.

44

Ke't lu~n chlidng 2.

56

Chu'ong 3: Cac ghii phap kinh te'- tai chfnh d~ giii' vii'ng va gia tang kha
nang xua't khifu san phifm ca basa Vi~t Nam

58

3.1. Va'n d~ kinh te' thj tru(ing hay phi thj tru(ing cua Vi~t Nam

58

3 .1.1. Lu~n cu v~ n~n kinh te' thi tntong ciia Vic$t N am

58

3.1.2. Quan di€m va co sC1 ciia vic$c d~ xu!t cac giiH phap kinh te'- tai chinh
trong n~n kinh te'thi tntong Vic$t Nam

65

3.2. Giai phap v~ tai chfnh

67

3.2.1. Cac giai phap vi mo

67

3.2.2. Cac giai phap vi mo

74

3.3. Giai phap h6 trq khac

82

3.3.1. Cac giai phap vi mo

82

3.3.2. Cac giai phap vi mo

88

Ke't lu~n chlidng 3

93

Ke't lu~n chung.

94


'

?

~

LOIMODAU

Kim ngf.J.ch xua't kh£u ca ba sa, ca tra ctia Vic$t Nam da co tO'c d() tang tntdng
ra't ngof.J.n m~c trong vong hon ba nam g£tn day nho vao l<;1i the' Cf.J.nh tranh cua san
ph£m . No da dong gop dang k€' cho vic$c tang kim ngf.J.ch xua't kh£u thtiy san ctia
Vic$t Nam, cling nhu' gop ph£tn tang GDP cho cac dja phu'ong d6ng b~ng song Cdu
Long, nh{t Ia tinh An Giang. Tuy nhien, ngay 28/6/2002 Hic$p h()i chti tqi ca nheo
Hoa Ky da n()p don kic$n Vic$t Nam ban pha gia ca ba sa, ca tra fillet (sau nay gqi
t~t Ia ca basa) vao thj tru'ong Hoa Ky. E>i€u nay da co tac d()ng tuc thoi, lam s~t

giam kim ngf.J.ch xua't kh£u ca ba sa Vic$t Nam vao thi tru'ong r()ng Ion nay. E>€' giu
vung va tie'p t~c gia tang kha nang xua't kh£u ca ba sa Vic$t Nam, va'n d€ d~t ra dO'i
voi chung ta Ia: di tlm cac giai phap kinh te'- tai chfnh thfch h<;1p trong di€u kic$n
co tac d()ng ctia vt;~ kic$n, va cac giai phap d€ xua't phai khai thac tO'i u'u cac l<;1i the'
ti€m nang v€ kinh te', ky thu~t da chua du'<;fc khai thac he't trong thoi quan qua.

Vdi d~ tai du'ctc h.fa chQn, n6 c6 cac

y nghia sau:

- Tfnh thoi slf ctia d€ tai:

+ v~ kic$n ban pha gia ca ba sa co tfnh thoi slf, bC1i vl qui mo kim ngf.J.ch xua't
kh£u san ph£m vao Hoa Ky Ion hon nhi€u so voi kim ng~ch xua't kh£u cac san
ph£m khac ctia nhung v~ kic$n Vic$t Nam ban pha gia tru'oc do.

+ Slf quan tam ctia cac co quan Chfnh Phd, ctia cac kinh te' gia , ctia cac
cong ty che' bie'n xua't kh£u thtiy san, ctia ngu' dan d6ng b~ng song Cdu Long, d~c
bic$t tf.J.i An Giang.

+ Vic$t Nam v~n dang trong 1() trlnh gia nh~p t6' chuc WTO, trong do chung
ta dang nh~n thuc d£tn v€ cac qui djnh chO'ng ban pha gia ctia WTO trong thu'ong
mf.J.i quO'c te'.
- Tfnh moi me ctia no:

+ ChO'ng ban pha gia dO'i voi Vic$t Nam chung ta la m()t va'n d€ moi v€ kinh
te'- tai chfnh va ca phap

ly.

+ G<;1i md cho chung ta nhung suy nghi v€ vic$c xay dlfng hoan chinh
chO'ng pha gia ctia Vic$t Nam.

MQc ti~u nghi~n cuu ctia d~ b\i Ia:
- 1-

lu~t


- Xac lban pha gia - ct.ia cac nha che' bie'n xua't khcfu Vi~t Nam ciing nhu' n()i dung kinh
te' va phap ly ct.ia vq. ki~n ct.ia cac nha nucH, che' bie'n phia Hoa

Ky.

- Phan tich cac ti€m nang, lQi the' kinh te' ky thusan phcfm trong hoan canh c6 anh hudng tu vq. ki~n. tu d6 tlm ra cac giai phap
kinh te'- tai chinh nh~m gill vung va gia tang kha nang xua't khcfu m~t hang nay.
Ph~m vi ciia d~ tai:

- Lien quan de'n khong gian va thoi gian: nghien cuu ~ac ngu' dan, cac nha
che' bie'n, xua't khcfu tca mtoc v€ nuoi, che' bie'n, xua't khcfu san phcfm nay va hi~n nay v~n chie'm ty
trQng r!t Ion. S61i~u ct.ia d€ tai la'y trong giai do~n vai nam gttn day,
- Lien quan de'n n()i dung:

+ V a'n d€ h()i nhde'n d€ tai nhu': khong ban de'n vi~c h()i nhnhban pha gia ct.ia WTO, khong ban r()ng de'n va'n d€ khac.Phai tlm hiiu WTO va
cac quy dinh v€ cho'ng pha gia ct.ia WTO boi vl hai Ie: thu nha't, md r()ng dinh
huang tu'ong lai ct.ia va'n d€ nghien cuu c6 lien quan de'n cac quy dinh ct.ia WTO vl
Vi~t Nam dang trong 1() trlnh gia nh
t6 chuc

nay,lu
dang md r()ng di€u chinh cho phu hQp voi cac quy dinh ct.ia WTO; thu hai,Hoa

Ky

la quO'c gia chi pho'i m~nh cac quy dinh ct.ia WTO ,nen lulu
Ky

c6 nhung diim tu'ong d6ng th
anh hudng, d~n da:t cac quy dinh ct.ia WTO.

+ Va'n d€
sa fillet dong

m~t hang: d€ tai chi d€ c
l~nh

khong neu len cac

m~t

hang thdy san nu'oc ngQt khac.Trong

lu
+ Mq.c tieu ct.ia d€ tai nhu da neu tren, khong kh!ng dinh stt tha:ng thua cda
vq. ki~n vl n6 phq. thu()c vao nhi€u ye'u t6 kinh te', chinh tri chi ph6i, trong d6 c6
khong it ye'u t6 kh6 dtt doan ,nhu' stt xua't hi~n quy€n lQi d()t xua't v€ kinh te' chinh
tri giua cac t-2-


trj git1a cac t~p doan, cac nh6m cung quy~n l<;1i voi cac chinh gioi
de'n

Vl;l

My

anh httdng

ki~n; cac ap d~t chu quan CO th~ d~ bao hQ nganh san xu(t trong nttoc;

Slf

phat sinh cac quan h~ kinh te' nao d6 git1a hai nttoc dtta de'n srf nhtt<;1ng b(.) ho~c
d1nh chi V\1

ki~n.

NQi dung va ke't ca'u cda lm}n van:
Lu~n van g6m c6 ba chttong voi 95 trang, 14 bang, c6 ke't c(u nhtt sau:

Chtidng 1: Tdng quan v~ ban pha gia trong thtidng m~i quo'c te' c.6 15 trang.
Chtidng 2: Thtfc tr~ng v~ nuoi, che' bie'n, xua't kh«u ca basad An Giang co 39
trang.
Chtidng 3: Cac ghii phap kinh te'- tai chinh di giu vung va gia tang kha nang
xua't khiu san phim ca ba sa Vi~t Nam c6 38 trang.

- 3-


A?

,

~

~

,

CHUONG 1 : TONG QUAN VE BAN PHA GIA TRONG THUONG
M~I

"'

,...,

QUOC T;E:

1.1. M(}t s6Iy thuye't v@ thl.idng m~i qudc te':
1.1.1. Thuye't trqng thuong.
Thuye't trqng thu'ong ra doi d Chau Au vao khming the' ky XV va co anh
hudng cho de'n giua the' ky XVII. Thuye't nay phat trie'n qua hai giai dQan : giai
dqan d~u

tu the' ky

XV de'n giua the' ky XVI - giin voi thoi ky Chau Au dang "

khat ti€n " va giai do~n tru'ong thanh

tu the' ky

XVI de'n giua the' ky XVII- khi

ti€n thua nhung hang boa tieu dung l~i thie'u.
Quan diem co ban ciia thuye't trQng thu'ong ca hai giai do~n dlfa tren lu~n

die'm cho ding : Slf gia u co ciia quO'c gia the' hi~n bdi lu'qng qui kim ( vang, b~c.
chau bau ) rna quO'c gia do niim giu. Dieu nay co nghia la qui kim du'QC xem la
thu'oc do st1 giau co ciia mThuye't trQng thu'ong giai do~n d~u rna d~i bie'u la W. Staffort - t~p trung
vao m(i) Khuye'n khich xua't khctu hang boa ra nude ngoai de' mang ti~n v~ cang
nhi~u cang tO't va h~n che' nh~p khctu hang boa

tu nude ngoai.

(ii) Phai giu ti~n l~i trong nude b~ng each nha nude ca'm xua't ti~n ra khoi
Ianh thd'.
Ke't qua ciia chii nghia trQng thu'ong giai dQan d~u la lam cho n~n kinh te'
trong nude co slf ma't can dO'i Ion : ti~n thua nhu'ng hang hoa l~i thie'u . H~ qua la
thuye't trQng thu'ong phai thay d6'i mmoi, giai do~n tru'dng thanh rna d~i bie'u Ia T. Mum, no t~p trung vao mdie'm cd ban nhu' :
(i) " Bang can dO'i thu'ong m~i " duqc xem trQng, dlfa tren nguyen tiic thu'ong
m~i la xua't sieu, ban nhi~u - mua it. De' xua't sieu, hQ tan thanh pha t trie'n cong
nghi~p. nha't la cong nghi~p che' bie'n. Nh~p nguyen li~u v~ che' bie'n va xua't khctu

se thu duqc gia tri nhi~u bon.
(ii) Khong ca'm xua't ti~n ra khoi nu'oc. C~n mang ti~n ra nude ngoai mua

hang re de' ban sang nu'oc thu ba voi gia diit bon.
De'n cuO'i the' ky XVII, khi trlnh dtam lqi ich kinh te' da chuye'n

tu

linh vlfc luu thong sang linh vt1c san xua't , thl
-4-


nhi~u nha kinh te' da d~ cao tu tudng ttl do m~u djch, cho ding nh~p sieu cfing c6

the' c6 lqi nhu xua't sieu. Di~u d6 cfing nghia la: chti nghia trqng thudng da d~n
khong con t6n t(J.l m1a.

1.1.2. Adam Smith va ly thuye't v~ lqi the' tuy~t dol.
Thudng meJ.i qu6c te' con chju anh hudng ctia ly thuye't v~ lqi the' tuy~t d6i,
do Adam Smith ( 1723 - 1790 ) khdi xudng trong hie ph§'m " Slf giau c6 ctia cac
qu6c gia " ( xua't ban nam 1760 ). Theo ong, lqi the' tuy~t d6i ctia m()t qu6c gia la
lqi the' chi phi - chi phi lao d()ng - tha'p hdn de' san xua't ra cling m()t lqai san
ph§'m. Cung theo A. Smith, slf gia u c6 ctia qu6c gia khong the' hi~n qua s6 qui kim
nifm giu, rna duqc phan anh qua nang llfc san xua't. Ong cho ding, chinh lqi fch ca
nhan ctia cac nha san xua't d~n de'n chuyen mon h6a san xua't, dua de'n ke't qua
tang nang sua't lao d()ng, dCJ.t duqc lqi the' tuy~t d6i.
Quan die'm cd ban ctia ly thuye't nay t~p trung vao m()t s6lu~n die'm sau:
(i) Lqi the' tuy~t d6i la cd sd t6n t(J.i ctia thudng m(J.i qu6c te'. Ngu6n g6c ctia
lqi the' tuy~t d6i la h~ th6ng tai nguyen mang nhung dc}c trung ctia tung qu6c gia.
(ii) M6i qu6c gia chi xua't kh§'u nhung hang h6a c6 lqi the' tuy~t d6i va nh~p

kh§'u nhung hang h6a khong c6 lqi the' tuy~t d6i.

1.1.3. David Ricardo va ly thuye't v~ lqi the' so sanh.
Trong thlfc ti~n thudng m(J.i qu6c te' v~n di~n ra vi~c mua ban giua hai qu6c
gia d€u khong c6 lqi the' tuy~t d6i nao ca v~ san ph§'m. Ly thuye't v~ lqi the' tuy~t
d6i ctia A. Smith khong ly giai duqc thlfc ti~n nay, n6 doi hoi m()t ly thuye't
thudng meJ.i qu6c te' phu hqp vdi cu()c s6ng thudng meJ.i hdn. D6 la, ly thuye't v~ lqi

the' so sanh ctia. Dayid
Ricardo (-. 1772 - 1823 ) duqc de c~p trong tac ph§'m "
.
~

.

Nhung nguyen ly ve kinh te' chinh tri va thue' ". nam 1817.
Ricardo cho ding: " Cac qu6c gia c6 the' chuyen mon h6a san xua't va xua't
kh§'u san ph§'m rna hQ khong c6 lqi the' tuy~t d6i so vdi nude khac, nhung l(J.i c6
lqi the' tuy~t d6i ldn hon giua hai san ph§'m trong nude, tuc la san ph§'m c6 lqi the'
tuong d6i (hay lqi the' so sanh) va nh~p kh§'u san ph§'m rna lqi the' tuy~t d6i nho
bon giua hai san ph§'m trong nude ( san ph§'m khong c6 lqi the' so sanh )".
Lqi the' so sanh ctia m()t san ph§'m, vi d~ san ph§'m
tieu h~ s6lqi the' so sanh RCA va duqc tlnh nhu ~au :
RCA= E1/ Ec: E2/ Ew
Vdi:

-5-

X,

duqc the' hi~n qua chi


E 1 : Kim ng~ch xua't kh§u san ph§m x cua qudc gia ( 1 nam ).
E2: Kim ng~ch xua't kh§u san ph§m

X

cua the' gioi ( 1 nam ).

Ec : Tdng kim ng~ch xua't kh§u cua quO'c gia ( 1 nam ).
Ew : Tdng kim ng~ch xua't kh§u cua the' gioi ( 1 nam ).
Ne'u : RCA< ho~c = 1 thl san ph§m khong co lqi the' so sanh .
1< RCA < 2,5 thl san ph§m co lqi the' so sanh .
RCA> ho~c = 2,5 thl san ph§m co lqi the' so sanh ra't cao.
V oi ly thuye't lqi the' so sanh cua Ricardo, da md ra m()t trang moi trong
thu'dng m~i quO'c te'. No cho phep cac quO'c gia du khong co lqi the' tuyt$t dO'i ciing
co th€' tham gia vao thu'ong m~i the' gioi ne'u bie't hfa chQn m~t hang mlnh co lqi
the' so sanh.

1.1.4. Tinh lcji the' nh~ qui mo c~nh tranh khong hoan hao va kinh te' hQC cda
vi~c

ban pha gia :

a. Tinh lcji the' nh~ qui mo c~nh tranh khong hoan hao:
Thlfc ti€n thu'ong m~i qu6c te' khong chi nay sinh tu lqi the' so sanh, rna n6
co the' phat sinh tu lqi the' kinh te' nho qui mo ( hay lqi tuc tang d~n ), nghia la xu
the' san luqng cang Ion thl chi phi cang tha'p.
Be' xem xet tac d()ng tu'ong hd giua lqi the' kinh te' nho qui mo va lqi the' so
sanh nhilm xac djnh mo thuc thu'ong m~i quO'c te', chung ta gia sii' m()t the' gioi gdm
co hai nuoc - n()i dja va nuoc ngoai .. M6i nu'oc deu co hai nganh san xua't hang
cong nghit$p va san xua't thlfc ph§m va co hai yeu t6 san xua't : v6n va lao d()ng.
Gia thie't them rilng n()i dja co ty It$ vO'n - lao d()ng cao hon nu'oc ngoai va hang
cong nghit$p c~n t~p truilg nhi€u vO'n.
Khi tie'n hanh thu'ong m~i trong di€u kit$n ·c~nh tranh khong hoan hao, chung
ta se co hai tru'ong hqp :

m~u

djch trong n()i b() m()t nganh va

m~u

djch giua cac

nganh Thu'dng m~i the' gioi trong di€u kit$n nay c6 d~c di€'m:
(i) M~u djch giua cac nganh phan anh lqi the' so sanh. Vi dl;l trong m~u djch
the' giOi, n()i dja se xua't kh§u hang che' t~o va nh~p kh§u hang th'Q'c ph§m. Lqi the'
so sanh cua n()i dja dO'i voi hang che' t~o giu vai tro chu ye'u trong thu'ong m~i.
(ii) M~u djch trong n()i b() nganh khong chi phan anh lqi the' so sanh. N()i
dja c6 lqi the' so sanh hang che' t~o so voi hang thlfc ph§m, N()i dja se xua't kh§u
rong hang che' t~o va nh~p kh§u hang thlfc ph§m. Tuy nhien, hang nuoc ngoai
trong nganh che' t~o se dua ra nhung san ph§m khac voi san ph§m cua N()i dja. Do
- 6-


m<)t s6 ngll'oi tieu dung N<)i dja thich Srf da dqng cua hang h6a nu'oc ngoai, cho nen
N<)i dja mcjc du c6 thcjng dU' m~u djch hang che' tqo, v~n se nh~p cling nhU' xua't
trong n<)i b<) nganh. Ro rang, nu'oc ngoai khong c6 lql the' so sanh hang che' tqo
nhU'ng v~n tie'n hanh thu'dng ffiqi, di€u nay chinh do lqi the' kinh te' nho qui mo.
Cac nl.l'oc san xua't duqc nhi€u lQai hang che' tqo khac nhau, da thuc d£y thu'dng
mqi qu6c te'.
Xem xet thrfc tien, m~u djch n<)i b<) nganh dong m<)t vai tro dcjc bi~t trong
quan h~ thU'dng mqi v€ hang che' tqo giua cac nu'oc cong nghi~p phat trie'n nhung nu'oc chie'm h~u he't m~u djch the' gioi. Cung voi thoi gian, cac nu'oc cong
nghi~p phat trie'n ngay cang trd nen gi6ng nhau d trlnh d<) cong ngh~ va c6 s«n

v6n lao d<)ng tay ngh€ cao. Do cac qu6c gia .thu'dng ~qi chu ye'u da trd nen gi6ng

nhau ve cong ngh~ va cac ngudn lrfc, lqi the' so sanh trong m<)t nganh cong nghi~p
thu'ong khong ro. Vl the', h~u he't thu'dng mqi qu6c te' du'qc tie'n hanh du'oi dqng
trao d6i hai chi€u trong n<)i b<) cac nganh du'qc thuc d§y chu ye'u bdi lqi the' kinh
te' nho qui ffiO, hdn la chuyen mon h6a giifa cac nganh cong nghi~p dU'QC thuc d§y
bdi lqi the' so sanh.
b. Kinh te' hqc cU. a vi~c ban pha gia.
Qua ph~n trlnh bay tren, ta tha'y ke't qua ta't ye'u cua lqi the' kinh te' nho qui
mo la tlnh trqng Cqnh tranh khong hoan hao. Trong thrfc te', tlnh hlnh Cqnh tranh
nay gay ra m<)t s6 h~ qua cho thu'dng rnqi qu6c te'. M<)t h~ qua trong s6 do la: cac
hang khong nha't thie't djnh ra cung m<)t muc gia cho hang h6a dung xua't kh£u va
ban cho nguoi tieu dung n<)i dja. N6i chung, vi~c djnh ra cac muc gia khac nhau
d6i voi cac khach hang

kli~c nha~ dU'QC gQi

Ia srf

ph~~ bi~t v€ gia ca. Hlnh thuc

thong d{Jng nh(t cua Srf phan bi~t v€ gia ca trong thu'dng mqi qu6c te' la Vi~c ban
pha gia. Nhu v~y, ban pha gia la m<)t each thuc theo d6 m<)t hang dcjt ra m<)t muc
gia cho hang xua't kh£u tha'p hdn so voi cung loqi hang d6 ban d trong nuoc.
Hai di€u ki~n de' ban pha gia c6 the' xay ra la:
Thu nha't, nganh cong nghi~p phai la cqnh tranh khong hoan hao. Do v~y,
cac hang ttf djnh gia thay vl xem muc gia thj tru'ong la muc gia cua mlnh.
Thu hai, cac thi truong phai bj chia c. khong the' de dang mua du'qc nhung hang h6a ch~ djnh danh cho xua't kh£u.
Ngoai g6c d<) xem xet ban pha gia la m<)t h~ qua cua lqi the' kinh te' nho qui
mo q.nh tranh khong hoan hao vua trlnh bay, chung ta xem xet va'n de tie'p theo
- 7-

cua tinh kinh te' cua vit$c ban pha gia tc:].i mxem tc:].i sao cac cong ty ban pha ghi?.
Thl!c th~n thu'ang mc:].i cho tha'y c6 nhung ly do t6i da h6a lqi nhu<}n khie'n
mtrit$u b<}t lua 1 nam b~ng mn6 dinh ra gia b<}t lua nay trong thi tru'ong nddng/ chie'c. Cac bie'n phi ( bao gdm nguyen v<}t lit$u, luang cong nhan ... ) la 0, 7
ddng/ chie'c va cac dinh phi ( kha'u hao nha may, trang thie't bt... ) la 0,2 ddng/
chie'c. Ne'u nha may ban he't mrang da bu del p xong mQi dinh phi til' doanh thu ban hang tc:].i thi tru'ong nBay gio, Cong ty nay ra y tu'dng c6 the' ban them b<}t lua sang thi tru'ong nu'oc lang
gi6ng voi ba't cu gia nao cao. han bie'n pbi 0,7 ddng/ chie'c va tha'p han 1 ddng/
chie'c d€' kie'm them ti6n loi.
Bay gio, nha may c6 the' lam them ca dem va san xua't 0,5 trit$u b<}t lua nua.
Cac dinh phi, theo gia dinh, da du'qc trang trai xong til' vit$c ban 1 trit$u b<}t lua
d~u tien. Ne'u ban 0,5 trit$u b<}t lua nay sang thi tru'ong nu'oc lang gi6ng voi gia 0,9

ddng/chie'c thi cling lam tang lqi nhu<}n cua cong ty them 100.000$. DI nhien, vit$c
ban san phtfm ca dem khong du'qc anh hu'dng toi gia ban cua 1 trit$u b<}t h1'a ban
d~u. Dieu nay it nhi6u d~n de'n vit$c phan khuc thi tru'ong, nghia la phai tim kie'm

mr~ng nguoi mua d thi tru'ong moi khong d€ gi chuye'n hang ngu'qc lc:].i thi truong thu

nha't ( vi d~ djnh gia d thi tru'ong moi sao cho chenh lt$ch gia khong du bu del p chi
phi v<}n chuye'n thea chi6u nguqc lc:].i ). N€u khong, gia· ban ·cua thi tru'ong thu nha't
se bi anh hu'dng theo chi6u hu'ong giam gia.

1.2. WTO voi cac quy djnh v~ ch6ng ban pha gia trong thtio'ng m~i
qu6c te':
1.2.1. WTO vO'i thtidng m~i quo'c te'.
a. Vai net v~ srf ra d()i td chuc WTO.
Khi chie'n tranh the' gioi l~n thu hai selp ke't thuc, cac cu'ong qu6c da nghi
de'n vit$c thie't l<}p cac dinh che' chung v€ kinh te' d€' h6 tra cong cuchie'n tranh. Hvao nam 1944 la h<)i nghi ph~c v~ cho m~c tieu nay. Ke't qua cua h<)i nghi Bretton
Woods la sl! ra doi cua 2 t6 chuc tai chinh : Ngan hang Tai thie't va Phat trie'n
- 8-


qu6c te' (nay gQi la Ngan hang the' gioi- World Bank- WB ) va Quy Ti~n tt$ qu6c

t6 chuc chung de' thuc d£y thu'c1ng
gQi T6 chuc Thu'c1ng m~i qu6c te' (

te' ( International monetary Fund - IMF ). M()t
m~i ciing duqc d~ xua't thanh l~p voi ten

International Trade organisation- ITO ).
Boi vl ph~m vi d~ ra cho ITO la kha r()ng, bao tr-um nhi~u linh v-qc, k€' ca
nhung linh vlfc vit$c lam, lao d()ng, d~u tu', c~nh tranh, dich VlJ; cho nen, vit$c dam
phan hie'n chuc1ng ITO dien ra kha lau. Ma:i de'n thang 311948, hie'n chu'c1ng ITO
moi du'qc thong qua t~i Cuba, nhung vit$c Qu6c h()i Hoa

Ky

trl hoan khong phe

chuin hie'n chu'c1ng, lam cho m()t s6 nu'oc khac khong phe chu£n, dua de'n ITO
khong thanh hit$n thlfc. Cling trong thoi gian do, vl mong mu6n som c~t giam thue'
quan d€ d£y m~nh cong

CUQC

giao thu'c1ng, tai thie't sau chie'n tranh, nen m()t nhom

23 nuoc da dam phan rieng re va d~t duqc m()t so 11u dai thue' quan nha't dinh vao
nam 1946. Be' rang bu()c nhung uu da:i da d~t duqc, nhom 23 nuoc mly quye't dinh
la'y m()t ph~n chinh sach thu'c1ng m~i trong dlf thao hie'n chu'c1ng ITO, bie'n no thanh
Hit$p dinh chung v~ thue' quan va thu'c1ng m~i ( General agreement of Trade and
Tariffs -GATT), co hit$u llfc tu 0110111948. Sau khi ra doi, GATT da trai qua nhi~u
vong dam phan va ke't qua ciia cac vong dam phan nay dong vai tro vo cling quan
trQng trong vit$c thuc d£y thu'c1ng m~i the' gioi. B~c bit$t, d vong dam phan thu tam
( 1986- 1993 ) khai m~c t~i Uruguay, da d~n de'n slf ra doi ciia
m~i

T6

chuc thu'c1ng

the' gioi ( WTO ).

b. Tac dQng cua WTO do'i voi thu'dng mQ.i quo'c te'.
The' hit$n qua mlJc tieu, nguyen t~c ho~t d()ng va cac chuc nang cua WTO.
C1J the', WTO thua ~h~n cac· m1Jc tieu cua GATT, do la: nang cao muc so'ng, dam
bao vit$c lam, tang thu nh~p v~ nhu c~u thlfc t€ b~n yung; sii' dtJng hit$u qua nha't
cac ngu6n llfc the' gioi ; md r()ng san xua't va trao d6i hang hoa. Be' dam bao cac
mlJc tieu do, ho~t d()ng ciia WTO dlfa tren 5 nguyen t3:c cc1 ban:

(i) Thu'c1ng m~i khong co s-q phan bit$t d6i xii' : Nguyen t3:c nay du'qc the' hit$n trong
cac qui dinh v~ che' d() dai ng() t6i hut$ qu6c (Most Favoured Nation- MFN ) va
dai ng() qu6c gia (National Treatment-NT) .

-9-


- Theo nguyen Hie MFN, cac nude thanh vien WTO khong du'<,jc phep phan bi<$t
dQ'i XU dQ'i vdi hang h6a dich VUJ quy~n SCf huu tri tu<$, d~U tu' giua CaC nu'dc thanh
vien dO'i tac khac nhau.
- Theo nguyen Hie NT, cac nude thanh vien khong du'<,jc phep phan bi<$t dO'i

xu dO'i

vdi hang boa dich VlJ quy~n SCf huu tri tu<$, d~U tu' CUa nu'dc ngoai thanh vien vdi
cac dO'i tu'<,jng trong nude.
(ii) T~o dlfng mQt n~n tang 6n dinh va c6 th€' dlf bao du'<,jc trong thu'ong m~i.
D€' dam bao nguyen Hie nay, cac nude thanh vien WTO phai minh b~ch h6a
cac qui dinh thu'ong

m~i

cda mlnh, phai thong bao mqi bi<$n phap dang ap d]Jng va

rang bu¢c chung, nghia la cam ke't se khong thay d6i theo chi~u hu'dng ba't l<,ji cho
thu'ong m~i, ne'u thay d6i phai thong bao, tham va'n va c6 bi<$n ph a p bu tru h(iii) Thuong

m~i

ngay cang ttr do bon thong qua dam

p~an:

D€' dam bao nguyen Hie nay, WTO luon dam nh~n chile nang la di€n dan
dam phan thuong m~i da phu'ong d€' cac nude c6 th€' lien t]Jc thao lu~n v~ va'n d~
ttr do h6a thuong

m~i.

(iiii) T~o ra m¢t moi tru'ong c~nh tranh ngay cang blnh d~ng: WTO doi khi du'<,jc
mo ta la t6 chile " thuong m~i ttr do " nhu'ng do trlnh dQ phat tri€'n khong d6ng d~u
cua cac nude thanh vien, d€' dam bao CUQC dua c~nh tranh blnh d~ng, WTO tren
thlfc te' v~n cho phep ap d]Jng thue' quan va mQt sO' hlnh thilc bao hQ khac.
(iiiii) Di~u ki<$n d~c bi<$t danh cho cac nude dang phat tri€'n : Vdi ba ph~n tu thanh
vien la cac nude dang phat tri€'n va cac n~n kinh te' chuy€'n d6i, WTO khuye'n
khich phat tri€'n va cai each kinh te', danh nhung dO'i

xu d~c bi<$t va khac bi<$t cho

cac qu6c gia nay, vdi mlJC tieu dam bao cho ca~. thanh vien nay tbam gia SaU fQng
bon vao he$ thO'ng thuong m~i da phuong.
Cung nh~m thtrc hi<$n m1Jc tieu da neu, WTO c6 cac chile nang sau:
T~o thu~n

l<,1i cho vi<$c thtrc thi, quan ly, v~n hanh cac hi<$p dinh va tho a

thu~n thuong m~i da phuong va cac ben, k€' ca tr<,j giup ky thu~t cho cac nu'dc

thanh Vien th\fc hi<$n ngbia VlJ thuong m~i qu6c te' CUa hQ.

La di€n dan dam phan thuong m~i giua cac nude thanh vien, t~o khuon kh6
thlfc thi ke't qua cac CUQC dam phan do.
Giai quye't tranh cha'p giua cac nude than~ vien tren co sd Qui dinh va Thu
t]Jc giai quye't tranh cha'p.

- 10-


Thl)'c hi~n
sach thu'ong

ra

soat Chinh sach thttong m~i thong qua Co che' Ra soat Chinh

m~i.

Hqp tac voi cac t6 chuc kinh te' quo'c te' k:hac nhtt IMF, WB trong vic$c ho~ch
dinh chinh sach va dlf bao xu httong phat tri€n tttong lai ciia n~n kinh te' toan cciu.

c. Thoi cd va thach thuc khi gia nh4p WTO cua cac nude dang phat triin,
trong

do co Vi~t Nam.
D€

d~y nhanh tie'n trlnh tl)' do h6a thttong m~i toan cciu, thuc diy tang

trttong kinh te' b~n vung, H<)i nghi B<) trttong Thttong m~i WTO Icin thu ttt t~i Doha
( Qatar, 11/2001 ) da quye't dinh phat d<)ng m<)t chttong trlnh dam phan moi v~ he$

thO'ng thttong m~i da bien. Voi n<)i dung bao quat cac va'n d~ va m<)t 1<) trlnh ch~t
che, dl)' kie'n bit dciu tu 2003, vake't thuc ch~m nha't vao ngay 01 thang 01 nam

2005. Chttong trlnh nghi srf daJ?- phan moi ciia WTO

d~t

ra nhung thoi co va thach

thuc ra't Ion ddi voi cac n~n kinh te' dang phat trie'n va d~c bi~t voi cac nttoc dang
trong qua trinh dam phan gia

nh~p

nhtt Vi~t Nam. Nhung thoi co do Ia :

(i) V€ thi trttong: Nhung m~t hang tham d~ng lao d<)ng va nong san vo'n Ia the'
m~nh ciia nhung nttoc dang phat trie'n, c6 lqi the' so sanh sip toi se c6 thoi co hon

nua de' mo r<)ng xua't kh~u sang thi trttong gcin 150 quo'c gia thanh vien ciia WTO.
Vi d~ v~ m~t hang nong san, c6 the' tha'y dng vong dam phan nong nghi~p trong
tttong lai ( 2003- 2005) se ph~ thu<)c ra't nhi~u vao ap ll)'c ciia cac nttoc dang phat
trie'n, cac nttoc thu<)c nh6m 15 nttoc xua't kh~u nong san ( nh6m Cairns ) va Sl)'
nhttqng b<) ciia EU, Nh~t Ban, Han Qu6c v€ cit giam trq ca'p, nha't Ia trnttoc dttoi nhung hinh thuc khac nhau. Xin dttsii' d~ng nhi~u bi~n phap trnhung ngttoi san xua't nong nghi~p trong cac nttoc OECD len toi 273,6 ty USD
trong d6 rieng cac nude EU 128,9 ty, Nh~t Ban 49 ty, My 50 ty. ( So' lic$u tu bao
cao phan tich chttong trinh nghi sl)' dam phan moi ciia WTO ciia Uy Ban Quo'c gia
v~ h

dang phat tri€n, do h~n che' v~ ngan sach nen hQ khong th€ trbao h<) SX nong· nghi~p. nghia Ia SX nong nghi~p cac nttoc dang pha t tri€n hi do'i
xii' khong blnh d£ng v€ kha nang c~nh tranh xua't kh~u. Ne'u vong dam phan nong
nghi~p sip toi d~t du'\fc thoa thu~n cit giam tr9 ca'p, se la thoi co md r<)ng xua't
kh~u nong san ciia cac nttoc dang phat trie'n.

- 11 -


Tac d9ng md cii'a t_hi tn.tong nong san d nhi€u mtoc phat tri€'n, thong qua cAt
giam thue' nh~p khffu, md r9ng h~n ng~ch thue' quan, giam dcin thue' l~o thang
danh vao nong s~n che' bie'n, ciing se t~o di€u ki~n cd ban cho cac nti'oc dang phat
tri€'n va nha't hl nh6m Cairns tang lu'c;fng hang nong san xua't khffu.
(ii)V€ di€n dan tham gia y kie'n da'u tranh thu'dng m~i: Cac nu'oc dang phat tri€'n
voi s6luc;fng ap dao trong WTO se c6 di€n dan du'a y kie'n cling nhu da'u tranh voi
slf ap dijt thu'dng m~i cda cac nu'oc phat tri€'n. Di€u nay se hi~u qua hdn so voi Slf
da'u tranh rieng le d6i voi slf ap dijt thu'ong m~i cda m9t nu'oc Ion len m9t nu'oc
nho.
(iii)V€ ph~c v~ cong CUQC cong nghi~p h6a: Hciu he't cac nu'oc dang phat tri€'n d€u
dang tie'n hanh cong nghi~p h6a. Do d6, day la co hQi d€ chQn llfa nh~p khffu thie't
bi, may m6c cong ngh~ tu cac nu'oc phat tri€'n. Cong CUQC cong nghi~·p h6a cfing
doi hoi cac nu'oc phai phat tri€'n ngu6n nhan llfc, nang cao kie'n thuc quan ly, tie'p
c~n khoa hQc ky thu~t h.i~n d~i. tie'p c~n du'Qc cac ngu6n v6n t6i u'u tu cac nu'oc

phat tri€'n Va ta't ca cac yeu ccYu nay se du'QC dap ling dt§ dang hdn khi qu6c gia
dang phat trie'n trd thanh thanh vien cda WTO.
MQt yeu cciu cda cong nghi~p h6a la xay dlfng mQt cd ca'u kinh te' hc;fp ly
theo hu'ong phat huy cac lQi the' va ti€m nang qu6c gia. La thanh vien WTO, cac
nu'oc dang phat tri€'n se c6.cd may hon trong vi~c cd ca'u n€n kinh te' qu6c gia giln

1i€n voi nhu cciu thi tru'ong r9ng Ion ctla the' gioi, g6p phcin nang cao hi~u qua sii'
d~ng tai nguyen va cac ngu6n llfc khac, tham gia mQt each sau rQng vao ho~t

dQng thu'dng m~i qu6c te'.
(iiii)V € tie'p nh~n slf trQ giup qu6c te' : La thanh vi en WTO, cac nu'oc dang phat
tri€'n se thu~n lQi hdn trong Vi~c tie'p nh~n Slf tfQ giup CUa cac qu6c gia phat tri€'n,
cac

t6'

chuc qu6c te' trong vi~c phat tri€'n thu'ong m~i. cai each h~ tho'ng lu~t 1~.

th€' che' lien quan thu'ong m~i, tu d6 t~o ra mQt san choi thu'ong m~Ltu'dng d6ng voi
cac nu'oc phat tri€'n.
Ben c~nh nhung thoi co nay sinh, cac nu'oc dang phat tri€'n cfing gijp nhi€u
thach do':
- V € thi tru'ong: Y eu cciu cam ke't md cii'a thi tru'ong d6i voi cac mij t hang phi
nong nghit%p - la cac mijt hang rna cac nu'oc dang phat trie'n thu'ong khong c6 lQi
the'- se t~o ra thii' thach gay gilt cho cac doanh nghit%p nQi dia nang cao kha nang

- 12-


c~nh tranh, h~ gia thanh san phim d€ da'u tranh t6n t~i ngay thi tnfong trong nude

cling nhu' xua't khiu.
Vi dt;t: Xet vi~c md cd'a thi tru'ong v€ mquan trung blnh do'i vdi hang cong nghi~p cua cac nu'dc dang phat tri€n trong
WTO la 12,3% va cac nu'oc gia nhc%p WTO la 10,8%. Ne'u Vi~t · Nam gia nhc%p
WTO trong vong dam phan nay, chcfc chcfn se bi yeu c~u thue' quan trung blnh do'i

voi hang cong nghi~p tha'p, khoang tu 10 - 15%, day la IDQt thach thuc cho Vi~t
Nam.
-V€ nhan lt;t'c: Cac nuoc dang phat tri€n thuong thie'u kie'n thuc, kinh nghi~m
trong dam phan gia nhc%p, thie'u chuyen gia gioi d€ hi€u va vc%n dt;tng thanh tht;tc
cac qui dinh cua WTO vao phat tri€n thu'ong m~i quo'c gia, vao cac tranh chip
thu'ong m~i quo'c te' ( ne'u c6 ).
-V€ luc%t 1~: H~ tho'ng luc%t va cac qui dinh lien quan de'n thu'ong m~i con
thie'u va nhi€u ba't cc%p, c6 nhi€u khac bi~t so voi cac qui dinh cua WTO ciing se la
trd ng~i cho cac nu'oc dang phat tri€n.

1.2.2. Cac qui dinh cda WTO v~ cho'ng ban pha gia
Nhu da bie't, tai li~u co ban nha't cua WTO la " Toan tc%p cac hi~p u'oc cua
vong thu'ong ht<;fng Uruguay ", g6m van ban ciia 21 hi~p dinh, 8 bi vong lt;tc, 1 hi~p
nghi thu' cling 29 quye't dinh Va tuyen ngon rna IDQi nu'OC thanh vien phai tuan theo
nhu' m9t kho'i t6ng the'. Trong d6, hi~p dinh thu'c thi di€u VI cua Hi~p dinh chung
v€ thue' quan va thu'ong m~i nam 1994 la van ki~n chu ye'u ciia WTO qui dinh v€
cho'ng ban pha gia cho de'n nay. Chung ta di€m qua hai net chinh sau day.

a. Xac dinh

vi~c

ban pha gia:

MQt san phim bi xem la ban pha gia - nghia la. du'QC du'a vao lu'u thong
thu'ong m~i CUa IDQt nu'OC khac th(p hon tri gia thong thu'ong CUa san ph£m d6ne'u gia xu(t kh£u CUa san ph£m du'QC xu(t kh£u tu IDQt nu'oc nay sang IDQt nu'OC
khac th(p hon IDUC gia CO th€

SO

sanh du'QC CUa san ph£m tu'ong tt;t' du'QC tieu dung

t~i nu'oc xua't khiu theo cac di€u ki~n thu'ong m~i thong thu'ong. N6i each khac:

Gia ban t~i thi truong trong nuoc - gia xua't khiu > 0 => Co ban pha
gia.
Qua d!nh nghia nay, c6 cac vein d€ d(i) San phim tu'ong tt;t' : La san phim gio'ng h~t, tuc la san phim c6 tit ca cac dtinh gio'ng voi san phim dang du'QC xem xet. Ne'u trong tru'ong h<;fp khong c6 san
- 13-


ph§'m nao nhu' V~Y thlla san ph§'m khac ID~C du khong gi6ng 0 IDQi d~C tinh nhu'ng
CO nhi€u d~c di~m g~n gl6ng voi san ph§'m du'QC xem xet.
(ii) Ne'u khong co cac san phim tttdng tlf dttqc ban trong nttoc xueit kh~u thl sao?
Vein d€ mly dttqc qui dinh chi tie't nhu' sau:

+ Ne'u khong co cac san phim tudng tlf duqc ban o nttoc xueit kh~u.
+ Ho~c ne'u vi~c ban trong nttoc nay khong cho phep co dttqc slf so sanh hqp
ly do di€u ki~n d~c bi~t cua thi truong do.

+ Ho~c ne'u s6Ittqng ban t~i thi trttong trong nttoc cua nttoc xueit kh~u qua
nho (Thong thttong, s6lttqng nay dttqc xem la du Ion, ne'u chie'm tu 5% tro h~n s6
lu'qng ban san phim dang xem xet toi nu'oc nh~p khiu ), thl gia ban t~i thi truong
trong nu'oc o mt$nh d€ keo theo tren dttqc thay b~ng: thu nheit muc gia co th~ so
sanh duqc cua san phim tu'dng tlf duqc xueit khiu sang nude thu ba thich hqp voi
di€u kit%n la muc gia co th~ so sanh duqc nay mang tinh d~i dit$n thong qua so
sanh voi chi phi SX t~i nude xueit xu hang hoa tttdng tlf; ho~c thu hai, xac dinh
thong qua so sanh voi chi phi san xueit t~i nuoc xueit xu hang hoa c(>ng them m(>t
khoan hqp li chi phi quan tri, ban hang, cac chi phi chung va m(>t khoan lqi

Truong hqp nay, ta co th~ nh~n xet dng da co m(>t bttoc chuy~n

nhu~n.

tu slf " phan bi~t

d6i xll' qua gia " ( nhu' da trlnh bay tinh kinh te' cua vi~c ban pha gia trong chudng
nay ) sang quye't dinh xem hang xueit kh~u co

bi ban voi " gia duoi chi phi" hay

khong?.
Sau khi xem xet vein d€ nay, khai ni~m gia ban t~i thi truong trong nude o
tren dttqc hi~u t6ng quat thanh gia tri thong thuong - Ia gia tri tuy truong hqp Ia
m(>t trong 3

lo~i

muc gia tren. E>o la: gia ban

ban sang nude thu

ba,ho~c

t~i

thi truong trong nude,

ho~c

gia

"muc chi phi suy dinh ".

(iii) Mt$nh d€ so sanh o tren chi dttqc xem xet trong m(>t khoang thoi gian nheit
dinh- nhu' da neu thong thuong la 1 nam. Nhtt v~y. vein d€ d~t ra tie'p theo la cac
muc gia trong ca thoi ky eiy duqc tinh toan nhu the' nao ?
Thong thuong, vit$c xac dinh co pha gia hay khong trong su6t giai do~n xem
xet (hay giai do~n di€u tra ) se dlfa vao tren cd so:

+ So sanh giua gia tri thong thuong blnh quan gia quy€n voi blnh quan gia
quy€n gia xueit kh~u co th~ so sanh duqc.

+ Ho~c so sanh gia tri thong thttong voi gia xueit khiu tung giao dich.

- 14-


+

Ho~c so sanh gia tri thong thuong blnh quan gia quy~n voi gia xua't kh:i'u

tung giao dich, ne'u nhli -cac co quan co th:i'm quy~n ( cua nlioc nhc}p kh:i'u ) xac
dinh r~ng co ca'u gia xua't kh:i'u ( cda nlioc xua't kh:i'u ) do'i voi nhung nguoi mua
nhc}p kh:fu khac nhau, khu VrfC khac nhau va thoi die'm khac nhau CUa nlioc nhc}p
kh:i'u c6 st;( chenh lt$ch dang k€' va khi c6 the' dua ra ghH thich v~ vit$c t~i sao sl;(
khac bit$t nay khong cho phep tinh toan mQt each d~y du khi so sanh b~ng phliong
phap sii' dt;mg blnh quan gia quy~n so blnh quan gia quy~n ho~c giao dich so giao
die h.

(4i) Khi so sanh giua gia tri thong thuong voi gia xua't kh:fu phai tie'n hanh d cung
mQt khau cua qua trlnh mua ban, thuong la t~i khau xua't xudng.
(5i) Va'n d~ d~t ra tie'p theo la 'va'n d~ ty gia h6i doai khi so sanh. Vit$c chuye'n d6i
d6ng ti~n. phai

sa d~ng t~i thoi diem ban hang -

ngay cua don mua hang, ngay xac nhc}n don

d~t

co the' la ngay cda hQp d6ng,

hang

ho~c

ngay cua hoa don, tuy

theo ngay nao la ngay thl;(c t€ t~o lc}p nen di~u kit$n ban hang thl;(c t€, voi di~u
kit$n la ne'u ngo~i tt$ thu du<;1c tu vit$c ban hang xua't kh:i'u dli<;lc ban tren thi truong
ky h~n thl ty gia trong vit$c ban ngo~i h6i ky h~n do se du<;1c

sa d~ng. Ne'u khong

ban ky h~n. nhung bie'n d<)ng cua ty gia ho'i doai tu hie ban hang de'n hie thu ti~n
va ban ngo~i tt$ se dliQC bo qua trong qua trlnh di~u tra.

b. Xac djnh tdn h~i.
Khi xac dinh du<;1c hang nhc}p khiu co ban pha gia, qu6c gia nhc}p khiu

khong du<;1c quy~n phan ling ngay b~ng thuS' ch6ng ban pha gia, tru khi thl;l'c hit$n
vit$c xac dinh t6n h~i. T6n h~i du<;1c hie'u la thit$t h~i vc}t cha't do'i voi mQt nganh
san xua't trong nlioc ho~c anh hudng vc}t cha't lam chc}m qua trlnh thanh lc}p mQt
nganh san x~-a't. Xac dinh. t6n h~i phai dliQC tie'n-·hanh dt;t'a tren b~ng chung xac
thl;(c va di~u tra khach quan ca 2 phliong dit$n:
(i) Kho'i lli<;lng san phim nhc}p khiu dliQC ban pha gia va anh hudn~ cua hang h6a

ban pha gia de'n gia tren thi trliong nQi dia co san phim tliong tl;( cua nlioc nhc}p
khiu, va
(ii) Hc}u qua cua hang nhc}p khiu nay de'n cac nha san xua't san phim tren cua

nuoc nhc}p khiu.
B6i voi kh6i lu<;1ng hang nhc}p khiu ban pha gia, co quan di~u tra phai xem
xet lit$u hang nhc}p khiu ban pha gia c6 tang leri· dang k€' hay khong. Vit$c tang do

- 15-


c6 th€' la htqng tang tuyt%t d6i ho~c ty lt% tuong d6i so sanh voi muc san xua't ho~c

nhu c§u tieu dung t~i nude nh~p khiu.
B6i vdi tac d(>ng de'n gia, phai xem xet c6 phai hang ban pha gia da duqc
giam gia dang k€' so vdi gia cua san phim tuong tlf t~i nude nh~p khiu, ho~c xem
xet c6 dung la hang nh~p khiu d6 lam giam gia dang k€' ho~c ngan khong cho gia
tang dang k€', di€u rna le ra da xay ra ne'u khong ban pha gia hang nh~p khiu d6.
B6i vdi h~u qua de'n cac nha san xua't trong nude c6 lien quan phai ki€'m tra
danh gia ta't ca cac nhan t6 va chi s6 c6 anh hudng de'n tlnh tr~ng cua nganh san
xua't, bao gdm muc suy giam thlfc te' va ti€m in ctia doanh s6, lqi nhu~n. san
luqng, thi ph§n, nang sua't, ty lt% lai d6i vdi d§u tu, ty It% nang llfc duqc sd' d-qng;
cac nhan t6 anh hudng de'n gia trong nude, d(> ldn ctia bien d(> pha gia; anh hudng

xa'u thlfc te' ho~c ti€m cfn d6i vdi chu chuy€'n ti€n m~t. luqng luu kho, cong an vit%c
lam, ti€n Iuong, kha nang huy d(>ng v6n.
Vit%c chung minh tac d(>ng cua hang nh~p khcfu d6i vdi san xua't trong nude
d6ng nghia vdi vit%c chung minh t6n t~i m6i quan ht% nhan qua giua chung, dlfa
tren ta't ca cac b~ng chung c6 lien quan.

M()t ddn khdi ki~n ban pha gia se bi tu chdi va

CUQC

di~u tra se bi dinh

chi ngay l~p tuc, ne'u nhu cac cd quan co thim quy~n tha'y rling :
Khong c6 d§y dti cac b~ng chung v€ vit%c ban pha gia .
Ho~c khong d§y dti b~ng chung v€ t6n h~i ho~c t6n h~i ti€m cfn ho~c t6n h~i

thlfc te' khong ldn du d€' bit%n minh cho vit%c tri€'n khai di€u tra.
Ho~c bien d(> pha gia khong dang k€'. Bien d(> pha gia duqc xem la khong

dang k€' ne'u bien d(> d6 tha'p hon 2% vdi gia xua't khcfu.
Ho~c kh6i luqng hang nh~p khcfu duqc ban pha gia khong dang k€'. Kh6i

luqng nh~p khcfu thong thuong se duqc xem la khong dang k€' ne'u nhu kh6i luqng
hang nh~p khcfu duqc ban pha gia tu m(>t nude c-q th€' nao d6 ehie'Il1 it hon 3% t6ng
nh~p khcfu cae san phcfm tuong tlf vao nude nh~p khiu, ngo~i tru truong hqp

s6

luqng nh~p khcfu eda cac san phcfm tuong tlf tu m6i nude e6 kh6i luqng nh~p dudi
3% ' nhung t6ng s6 eac san phcfm tuong tlf eua nhung nuoc nay duqc nh~p vao

nude nh~p khcfu chie'm tren 7% nh~p khcfu san phcfm tuong tlf vao nude thanh vien
nh4p khcfu.

- 16-


Ke't lu~n chtidng 1.
1. Trong chudng 1, chung ta trlnh bay m9t sef ly thuye't v€ thudng m~i quO'c
te', bcit d~u la chu nghia trQng thudng keo dai qua g~n ba the' ky vdi nhi€u giai
do~n v~n d9ng va phat tri€n, trong d6, giai do~n sau khiic phq.c hoan thi<$n giai
do~n trudc. Tie'p de'n, ly thuye't lcji the' tuy<$t defi da

c6 anh hudng sau r<)ng de'n

thudng m~i quefc te' trong giai do~n kinh te' tu ban da hoan thanh tich liiy nguyen
thuy, va trQng tam lcji ich kinh te' da chuy€n tu linh vf!c luu thong sang linh vf!c
san xml't. Thf!c ti~n thudng m~i sau d6 da lam cho ly thuye't lcji the' tuy<$t do'i tan ra
thay vao d6 la ly thuye't lcji the' so sanh chi pho'i m~nh thudng m~i quO'c te' cho de'n
t~n ngay nay. Ben c~nh lcji the' so sanh , chung ta ciing da tlm hi€u m9t lo~i lcji

the' khac chi pho'i thudng m~i. D6 la lCJi the' nho qui mo c~nh tranh khong hoan
hao, rna ly thuye't nay c6 anh hudng nhi€u trong m~u djch n(>i bQ nganh cua
thuong m~i qu6c te'. H<$ qua lCJi the' nho qui mo c~nh tranh khong hoan hao la sf!
pharr bi<$t v€ gia ca, rna hlnh thuc thong dq.ng nha't cua n6 la vi<$c ban pha gia,
ciing nhu phan tich tO'i da h6a lcji nhu~n la m(>t ly do cua ban pha gia.
Ciing trong chudng nay, chung ta da tlm hi€u sd net v€ sf! hlnh thanh cua
WTO .ciing nhu tac dq.ng cua n6 defi vdi thudng m~i qu6c te', thong qua cac nguyen
tiic ho~t d(>ng va chuc nang cua n6. Tu d6, hinh thanh y tudng ding vi<$c tham gia
WTO la m(>t sf! c~n thie't khach quan d6i vdi cac nude, trong d6 c6 Vi<$t Nam.
Chung ta cling da phan tich nhung thoi cd, ciing nhu nhung thach thuc khi tham gia

t6 chuc nay do'i vdi cac nude dang phat tri€n, ciing la do'i vdi Vi<$t Nam. Tren blnh
di<$n h~p cua cac ho~t d(>ng cua WTO, chung ta ciing da tlm hi€u cac qui djnh v€
ban pha gia, trong d6 nude nh~p khliu khi khdi ki<$n nude xua't kh£u phai c6 nhung
ba:ng chung ClJ. th€ CUa ca vi<$c : t6n t~i ban pha gia, Sf! t6n h~i theo dung vdi each
di€n ghli cua Hi<$p djnh thf!c thi di€u VI hi<$p djnh GATT 1994, va sau cling la mO'i
quan h<$ nhan qua giua hang nh~p khliu du(jc ban pha gia va t6n h~i dang nghi
ngo xay ra.
2. M(>t sef nh~n thuc rut ra qua chudng nay c6 lien quan de'n d€ tai la :
Chuyen mon h6a san xua't cua Vi<$t Nam ciing nhu cua tinh An Giang c~n
t~p trung vao cac nganh c6 nhi€u lcji the' ~o sanh, md r<)ng giao thudng quO'c te' c~n

xua't khliu san phlim c6 lcji the' so sanh va nh~p khliu san phlim khong c6 lcji the' so
sanh. Lo~i san ph£m du(jc neu ra d day- ca ba-sa- la m9t san phlfm c6 lcji the' so
- 17-


sanh nit cao cua tinh An Giang va mqt s6 tinh ddng b~ng song Cuu Long c£in t~p
trung chuyen mon h6a sin xua't va xua't kh:fu.
Trong vong dam phan s·a:p toi cua WTO, se c6 chu'ong trinh nghi slf v€ rna
cua thi tntong cac san ph:fm phi nong nghi~p ( Theo thong I~ ciia WTO, san ph:fm
phi nong nghi~p la san ph:fm cong nghi~p va ca cung cac san ph:fm lam tu ca ).
Mc}c du, hi~n nay Vi~t Nam chua Ia thanh vien cda WTO, nhung ke't qua vong
dam phan nay se la co hqi rna rqng thi tru'ong xua't khiu ca, san ph:fm lam tu ca
trong tu'ong lai g£in khi Vi~t Nam tra thanh vien cua WTO. Mc}c du, v€ thue' quan,
hi~n nay Vi~t Nam dang xua't khiu ca tra, ba-sa fillet dong l~nh vao thi tnl'ong cac

nu'oc c6 thue' nh~p kh:fu 0% ( My, EU ... ), nhu'ng khi la thanh vien WTO, san ph:fm
nay se khong gc}p nhung tra ng~i phi thue' ( nhu' hi~n nay thu'ong Ia phi Iy ) nhu'
hang rao ky thu~t, v~ sinh djch tt§, bao hq b~ng ki~n ch6ng ban pha gia ...
Vi~c danh gia n€n kinh te' qu6c gia la thi tru'ong hay phi thi tru'ong cua

Thu'ong M~i Hoa Ky(USDOC ) ( se du'<;1c trinh bay chi tie't

a chu'ong

Bq

3 ) trong VlJ

ki~n ch6ng ban pha gia ca tra, ba-sa fillet tu Vi~t Nam de' phan bi~t each ap dl}ng

di€u tra c6 the' se khac di ne'u Vi~t Nam la thanh vien cda WTO.

d day,

chung ta

chua n6i de'n vi~c danh gia cda US DOC la h<;1p ly hay khong h<;1p ly, nhung chung
ta c6 the' kh~ng djnh la: Ne'u Vi~t Nam da la thanh vien WTO, va nho vao dit§n
dan nay thi USDOC kh6 c6 the' c6 nhung danh gia thie'u cong b~ng, thie'u khach
quan d6i voi n€n kinh te' Vi~t Nam. Di€u nay mqt l~n nua cho tha'y vi~c xin gia
nh~p WTO cda Vi~t Nam Ia he't sue c~n thie't, phl}c VlJ cho ml}c tieu hqi nh~p kinh

te' qu6c te' de' phat trie'n b€n vung nhu' tuyen b6 cda T6ng Thu' Ky Lien Hi~p Qu6c
Kofi Annan " Cac_ nu'oc ngheo v~n ngheo khong p.hai vi tham gia qua nhi€u vao
to an c~u h6a rna vi tham gia qua it ".

- 18-

CHu'dNG 2: THl)'c TR~NG
R

,

., -

v:E

NUOI, CHE BIEN

vA

xu_AT

KHAU CA BA SA (jAN GIANG:
2.1. Khai quat v~ tinh hinh kinh t€ va ho~t d(}ng xua't kha'u ciia tinh
An Giang.
2.1.1. Nhung thong tin dQ.i ctidng va hoQ.t dc)ng xua't khdu ctia tinh An Giang.
An Giang lcl m<)t tinh bien gioi phia Tay Nam cua nuoc ta, nlim trong luu
Vf!C song Mekong, an ngfi tren tuye'n dltong bno'i Campuchia, Lao, Thai Lan voi vung Nam bc6 du'ong bien gioi chung voi nuoc b~n Campuchia g6m 2 tinh Kanda! va Ta -

Keo d huong b~c ciia tinh, va dja gioi chung voi 3 tinh D6ng Tha p d huong dong;
C~n Tho d nam; Kien Giang d huong tay cua tinh.

An Giang c6 di<$n tich 340.600 ha, chie'm 1,03% di<$n tich tf! nhien ca nuoc,
voi dan so' 2.115.000 nguoi va m~t dg6m cac dan t<)c nhu Cham 0,63%,Khmer 4,23%,Hoa 0,9% va Kinh 94,24%. An

Giang c6 1 thanh ph6 trf!c thula : thi xa Chau D6c, huy<$n An Phu, Tan Chau, Phu Tan, Chau Phu, Tinh Bien,
TriTon, Chq Moi, Chau Thanh va huy<$n

Tho~i

Son.

Tinh hinh kinh te' t6ng quat cua tinh An Giang dltqc the' hi<$n ClJ. the' qua
bang sau:

Bang 2.1 : GDP, ghi tri san xua't cong nong nghi~p

va

kim ngQ.ch xua't

nh~p khdu dfa phtidng An Giang 1999,2000,2001.

STT

1

2

Chi ti~u
T6ng san phft'm(GDP) theo gia c6 djnh
1994 (ty d6ng)
- Nong nghi~p. Him nghi~p. thuy san
- Cong nghi~p. xay dt,tng

- Djch Vl;l
Gia tri san xua't cong nghi~p gia c6 djnh
1994 (ty d6ng )
- Cong nghi~p che' bie'n
* Trong d6 : Che' bie'n tht,tc phft'm
- Khai thac mo

Chi s6 phat triin
2001/2000
200011999
106,2
104,51

1999
6.367

Nam
2000
6.762

2001
7.067

2.807
877
2.683
1.387

2.841
954

2.967
1.513

2.826
1.065
3.176
1.706

101,21
108,78
110,59
109,08

99,47
111,64
107,04
112,76

1.251 1.372
670 ' 715
49
48

1.543
836
54

109,67
106,72
97,96

112,46
116,92
112,5

- 19-


- San xua't va phan pho'i di~n, mtoc
87
93
. Gia tii san xua't nong nghi~p gia c6 d!nh 5.555 5.519
1994 (tY d6ng)
- Tr6ng trQt
4.558 4.504
-Chan nuoi
318
295
679
- D!ch Vl,l nong nghi~p
720
T6ng kim ngt;tch xua't khffu ( tri~u USD ) 140
108
-Gt;to
116
72
- Thuy san dong lt;tnh
21
24
- Khac ( bap, rau qua dong lt;tnh,mi an

3
12
li~n. hang theu may...)
T6ng kim ngt;tch nh~p khffu (ngan USD)
39
45
2,0545 2,0836
- Dan s6 trung binh ( tri~u ngu'oi )
- Dan s6 trong d() tu6i lao d()ng (tri~u 1,0467 1,0658
nguoi)

3

4

5
6

109
'5.393

106,90
99,35

117,20
97,72

4.256
356
781

119
70
36

98,82
92,77
106,04
77,14
62,07
114,29
400

94,49
120,68
108,47
110,19
97,22
150
108,33

115,38
101,42
101,82

33,33
101,43
101,93

13

15
2,1134
1,0864

va Nien Gidm Thong

• Ngu6n nien gidm thong ke niim 2000- Tdng C11-c Thdng Ke
Ke ndm 2001 - C11-c Thong Ke An Giang.
So sanh m
s6 chi tieu cua tinh An Giang voi ca nu'oc nam 2000, ta

nh~n

th(y ty lt$ dong gop cua dia phu'dng, chu ye'u la gia tri san xu(t nong nghit$p, th€
hit$n qua bang so sanh sau :
Bang 2.2: So sanh GDP, gia tri san xua't cong nong nghi~p va kim ng~ch
xua't nh4 p khi u cua An Giang voi ca nlioc nam 2000.

STT
1
2
3
4
5
6

Chi tieu
TcSng san phffm GDP, gia C:D1994 (ty E>)
Gia tri SX cong nghit$p , gia CD 1994 (cy D )

Gia tri SX nang nghit$p, gia CD1994 (ty D)
Tri gia xua't khffu ( trit$u USD)
Tri gia nh~p khffu ( trit$u USD )
Dan s6 trung blnh ( ngu'oi )

..

An Gian2
6.762
1,513
5.519
108
45
2.083.600

• Ngu6n nien gidm thong ke ndm 2000- Tdng C11-c Thong Ke

Ca nlioc

Tyl~

273.582
195.321
108.114
14.308
15.200
77.685.500

2,47
0,77

5,10
0,75
0,30
2,68

va Nien Gidm Thong

Ke niim 2001- C11-c Thdng Ke An Giang.
Tie'p theo, ta tim hi€u, danh gia tlnh hlnh bo~t dQng xu(t khiu cua An Giang
trong thoi gian qua.
Gia tri kim ng~ch xu(t khiu d~t du'<;1c qua cac nam nhu' sau:
-20-