Lê Cung Hoàng

Lê Cung Hoàng


Lê Cung Hoàng (1522-1527)
Niên hiệu: Thống Nguyên
Vua mới có tên là Xuân, còn có tên nữa là Khánh, cháu bốn đời của Thánh Tông, là
em cùng mẹ với Chiêu Tông, sinh ngày 26 tháng 7 năm Đinh Mão (1507). Khi
Chiêu Tông chạy khỏi hoàng cung, Mạc Đăng Dung lập ông lên làm vua, lúc đó 16
tuổi. Vì sợ Chiêu Tông ở ngoài hiệu triệu binh mã về đánh nên Mạc Đăng Dung
không dám đóng tại kinh thành mà đón Hoàng đệ Xuân về Gia Phúc (Hải Dương)
và chuyển hết của báu trong thành về đấy, phong quan tiến tước cho các quan. Sau
khi đánh bại các cánh quân Cần vương của Chiêu Tông, mùa xuân năm Quý Mùi
(1523) Đăng Dung đưa vua Cung hoàng về đóng ở hành dinh Bồ Dề, cho các quan
vào chầu. Năm đó, triều đình vẫn cho mở khoa thi hương, thi hội ở bãi giữa sông
Nhị. Vua ra đầu đề "Về đạo làm vua làm thầy". Nhưng bất chấp đạo làm tôi, tháng 7
năm đó, Đăng Dung dùng chiếu lệnh của Cung đế, phế bỏ vắng mặt Chiêu Tông
xuống tước Đà Dương vương. Năm sau, Giáp Thân (1524) Đăng Dung tự mình
thăng lên tước Bình Chương quân quốc trọng sự Thái phó Nhân quốc công. Tháng
10 năm Â't Dậu (1525) Đăng Dung tự làm đô tướng dẫn tất cả thủy và lục quân vào
đánh Thanh Hóa. Vua Chiêu Tông bị bắt đưa về kinh sư, và bị giết vào tháng 12
năm Bính Tuất (1526).
Sau sự kiện bi thảm đó, Đăng Dung rút lui về Cổ Trai nhưng trong thực tế vẫn chế
ngự triều đình. Năm Đinh Hợi (1527), Đăng Dung tự thăng tước Thái sư An Hưng
vương, gia thêm cửu tứ. Tháng 4 năm Đinh Hợi (1527), Cung Hoàng sai Trùng
dương hầu Vũ Hữu, Lan xuyên bá Phan Đình Tá và Trung sứ Đỗ Hiếu Đễ cầm cờ
mao tiết mang kim sách và mũ áo ô lọng, đại ngọc, kiệu tía, quạt vẽ, tán tía đến làng
Cổ Trai, huyện nghi Dương tấn phong Mạc Đăng Dung làm An Hưng vương. Đăng
Dung đón tiếp sứ bộ của nhà vua, ở bến đò An Tháp huyện Tân Minh (Tiên Lãng,
Kiến An ngày nay). Vua còn tặng Đăng Dung bài thơ "Chu công giúp Thành
Vương" có ý khuyên Đăng Dung hãy giúp vua và triều đình theo gương Chu công
đời xưa.

Mặc dù được Vua ân sủng hậu đãi và giao phó trọng trách, Mạc Đăng Dung vẫn
không chịu dừng lại ở tước vương, mà vẫn kiên quyết chớp thời cơ giành ngôi đế
cho họ Mạc. Ngày 15 tháng 6 năm Đinh Hợi (1527), Mạc Đăng Dung từ Cổ Trai
vào kinh bắt Vua phải nhường ngôi, giáng vua Lê xuống làm Cung vương, bắt giam
Vua cùng với Hoàng thái hậu ở cung Tây Nội, sau đó vài tháng buộc Thái hậu và
Cung vương phái tự tử. Trước khi chết, Thái hậu khấn trời rằng: "Đăng Dung là kẻ
bề tôi, manh tâm cướp ngôi, lại giết mẹ con ta, con cháu mày ngày sau cũng thế".
Đăng Dung sai đem xác hai mẹ con nhà vua bày ra quán Bắc Sơn, rồi đem về chôn
ở lăng Hoa Dương huyện Ngự Thiên (nay thuộc xã Mỹ Xá, huyện Hưng Hà, Thái
Bình) theo nghi lễ của Thiên tử và Hoàng hậu. Như vậy là Cung Hoàng ở ngôi được
đúng 5 năm, thọ 21 tuổi.
Nhận xét về ông vua này, sứ thần triều Lê đã viết: "Lúc ấy vận nước đã suy, lòng
người đã lìa, tài vua lại vào hạng kém, có thể dẹp yên sao được".
Như vậy là triều Lê kể từ Lê Thái Tổ lên ngôi (1428) đến Cung Hoàng (1527) gồm
10 đời vua, cả thảy đúng 100 năm. Nếu tính cả thời gian Lê Lợi dấy quân xưng là
Bình Định vương năm Mậu Tuất (1418) cộng là 110 năm. Đây là thời kỳ các vua Lê
nắm được trọn quyền cai trị đất nước.