Flamenco - Tây Ban Nha

Flamenco - Tây Ban Nha

Flamenco LÀ GÌ ?

Flamenco là một loại hình nghệ thuật truyền thống dân gian Tây
Ban Nha: trên thực tế nó là một nét văn hoá. Hơn nữa, flamenco lại
không chỉ liên quan đến riêngTây Ban Nha mà là cả một vùng rộng
lớn An-đa-lu-xi-a. Nhìn dưới góc độ lịch sử, nó đã từng là thứ âm
nhạc biểu cảm dành cho những người cùng khổ bị áp bức bóc lột.
Đó là một nghệ thuật chuyển tải từ lời nói đến tai nghe mà thông
qua đó người nghệ sĩ truyền cảm hứng riêng của mình vào trong
đó.
Flamenco là một lại hình nghệ thuật tổng hợp bao gồm 3 phần: hát,
nhảy và guitar cùng với các yếu tố về nhịp điệu ( như tiếng vỗ tay
và các dụng cụ khác nữa). Điều này giống như một thể thiức nghệ
thuật đặc sắc riêng của nó. Flamenco được tạo nên từ hàng trăm
loại nhạc cụ khác nhau, thuộc các loại như: seguiriyas, soleares,
alegrías, malaguenas, fandagos, zâpteado, rondena,..v…v…các bộ
phận này được phân biệt bởi đặc tính về giai điệu, nhịp điệu và về
cấu trúc hoà âm là những cái mang lại sự riêng biệt cho chúng; mỗi
một loại lại có một môi trường hoàn cảnh riêng biệt. và rất nhiều
loại ở nhiều vùng khác nhau nhưng lại có chung xuất xứ.
2.Nguồn gốc xuất xứ:
Người ta tin rằng nguồn gốc của flamenco xuất hiện từ thế kỉ thứ
16. Lời hát trong flamenco (hay như người ta thường gọi là cantat
(cante trong tiếng Pháp))bắt nguồn và là tổng hợp của ít nhất 4 nền
văn hóa:
Dân Tây Ban Nha du cư (Gitans trong tiếng P)
Dân Mo-ri-ta-ni (tây Xa-ha-ra) hoặc Ả Rập ( Maure trong TP)
Dân Do Thái (juifs trong TP)
Dân bản xứ vùng An-da-lu-xi-a (Andalousie trong TP)

Ba dân tộc trên đã họp nhau lại trong vụ truy hại nhằm trục xuất
người Mo-ri-ta-ni vào năm 1942. vậy là flamenco đã được sáng tạo
ra bởi sự hợp nhất của cante gitano (tiếng hát của dân Tây Ban Nha
du cư) với âm nhạc dân gian của vùng An-da-lu-xi-a. Tiếng hát đi
kèm với cây đàn guitar là một hiện tượng xuất hiện sau cả việc
người du lịch ở vùng An-da-lu-xi-a thâm nhập vào từ thế kỉ 18. Lời
hát dân gian của vùng An-da-lu-xi-a trước đó cũng đã từng đi kèm
với các nhạc cụ địa phương khác phải kể đến như đàn banđua,
violon, trống, nhưng kể từ đây đàn guitar đã trở thành nhạc cụ
chiếm ưu thế.
Flamenco lần đầu tiên trở thành loại hình nghệ thuật biểu diến
trước công chúng trong suốt nửa sau thế kỉ 19, với sự mọc lên của
những quán café ca nhạc (kiểu Nhạc Tranh bây giờ ). Quán café ca
nhạc đầu tiên được mở tại Séville vào năm 1842, và thu hút được
rất ít sự chú ý. Nhưng phải đến những năm 1860, những quán café
tương tự mới thực sự đi vào đời sống hàng ngày không chỉ ở các
thành phố lớn ở xứ An-da-lu-xi-a mà xa hơn nữa là ở Madrid và
vùng phía trên nữa. Một hội gồm những người thích xem đấu bò
xuất thân từ tất cả các tầng lớp và các nghề nghiệp trong xã hội đã
tham gia vào buổi biểu diễn.Buổi biểu diễn theo thông lệ gồm một
nhóm một hoặc hai người hát, 3 hoặc 4 người nhảy là phái nữ và
hai người nhảy là nam giới đi kèm với hai nghệ sĩ chơi guitar. Nửa
sau của thế kỉ 19 là một trong những thời hoàng kim của flamenco.
Trong những quán café, tụ tập những ca sĩ thuộc dân Tây Ban Nha
du cư và thuộc xứ An-da-lu-xi-a lại và họ là những bậc thầy trong
rất nhiều loại hình flamenco. Các quán café đã chứng kiến sự phát
triển mở rộng của cây đàn guitar, nhờ đó mà guitar đã trở nên hết
sức phổ biến. Họ thuê thường xuyên một người chơi guitar sau đó
thuê thêm người chơi thứ hai, người mà trở thành bạn đồng diễn
trong rất nhiều thể loại hát và nhảy khác nhau, và ngời này có khă

năng diễn tấu chính xác những phong cách khác nhau của ca sĩ.
mặc dù ca sĩ là hình tượng thống trị của flamenco nhưng theo thời
gian người nghệ sĩ guitar giữ một vị trí ngày càng quan trọng.
Người nghệ sĩ guitar chơi hay luôn được săn tìm và cuộc cạnh
tranh hết sức gay gắt. trong nỗ lực để vượt qua cuộc cạnh tranh của
mình, những nghệ sĩ guitar đã sáng tạo ra nhiều kí thuật mới, và
đôi khi khám phá ra kĩ xảo vượt trội của việc dựng cảnh cũng như
việc chơi với một găng tay và bằng một tay, hay là để guitar về
phía sau đầu. Nhưng những quán café đã sinh ra một loạt những
thiên tài và một trong những nghệ sĩ nổi tiếng nhất là Rámon
Montoya (1880-1949) mà về sau đã trở thành người dự báo trước
về thể loại guitar solo của phong cách flamenco hiện đại.
Thời kì hoàng kim của các quán café ca nhạc đã kết thúc vào cuối
thế kỉ này, khonảg năm 1910, flamenco không còn là được chơi ở
những nơi này nữa. từ năm 1910 đến năm 1936, cuộc biểu diến ở
rạp hát của flamenco, vở “Opera Flamenca” và “Ballet Flamenco”
đang được thịnh hành. Sở thích của công chúng đã quay lại một
loại giọng nhọt ngào hơn, mà hiện thân là Antonio Chacón, bởi
chất giọng vùng An-da-lu-xi-a nhẹ nhàng hơn. Các ca sĩ số 1 thời
bấy giờ là, Chacón và Torre là nhữnng cây đại thụ trong lịch sử
flamenco. Có rất nhiều nghệ sĩ thực thụ trong số đó những vũ công
và những nghệ sĩ guitar nổi tiếng phải kể đến như: Javier Molina,
Ramón Montoya, Manolo de Huelva cũng như Perico del Lunar.
Cuộc chiến tranh ở Châu Âu cùng với cuộc nội chiến ở Tây Ban
Nha trong những năm 1940 là một thập kỉ không thuận lợi cho
flamenco, với rất ít cơ hội để kiếm sống trong lĩnh vực này ở ngoài
vùng châu Mỹ. Tuy nhiên, một sự thu hút đối với flamenco lại thực
sự bắt đầu vào năm 1950 đã mở ra nhiều cơ hội để trình diễn.
Những lễ hội festival ở Cordoue, Jerez và Malaga vào cuối những
năm 1950 và đầu những năm 1960 đã gây sự chú ý của công chúng

và khuyến khích một lượng lớn các nghệ sĩ mới.
3.Guitar flamenco hiện đại
Guitar flamenco hiện đại có họ hàng rất gần với guitar cổ điển hiện
đại. cả hai đều có chung nguồn gốc, và đều chơi bằng tay bởi các
phương pháp cơ bản giống nhau. Guitar flamenco chơi với một kĩ
thuật mang bản sắc riêng và có kiểu âm thanh riêng biệt, bởi việc
sử dụng từ nhiều loại gỗ khác nhau với tỉ lệ và sự phân chia khác
nhau.
Người ta nhận thấy 3 sự khác biệt cơ bản giữa guitar flamenco và
guitar cổ điển:
1, Việc sử dụng gỗ cẩm lai (gỗ trắc) làm thùng đàn kết hợp với
việc sử dụng cây thông tuyết (cây bá hương) hoặc đàn êpinet ở mặt
trên của đàn là kiểu làm đàn guitar cổ điển. guitar flamenco được
làm hoàn toàn bằng cây bách và nhìn chung là nhẹ hơn, điều này
mang lại một âm thanh nhẹ nhạng và đanh hơn. Tuy nhiên một vài
nghệ sĩ flamenco thích âm thanh sâu lắng hơn của guitar cổ điển
trong khi một số nghệ sĩ khác lại sử dụng nhạc cụ hỗn hợp có cả
những đặc tính của 2 loại đàn guitar trên.
2, Đàn guitar flamenco còn có một tấm nhựa mà người ta còn goi
là golpeadores (bạn nào dịch hộ từ này sang tiếng Việt) ở một chỗ
cố đinh trên thùng đàn. Mục đích là để bảo vệ phía trên mặt đàn
khỏi những va chạm từ những móng tay của tay phải, một nét đặc
trưng của âm nhạc flamenco.
3, Những cây đàn flamenco thường được trang bị trục so dây
(giống như với violon). Còn đàn guitar cổ điển, người ta thường
thấy máy so dây với nhiều mối chằng chịt.( Chưa bao giờ tớ nhìn
thấy máy so dây cả nên dịch chỗ này hơi lúng túng. Ai có hiểu biết
về cái này chỉ bảo cho tớ với)
Giống như trường hợp của guitar cổ điển hiện nay, đàn guitar
flamenco là một công cụ phát minh tương đối mới.

Sau rất nhiều thử thách, Antonio de Torres đã là người phát triển
và đặt nền móng cho guitar flamenco vào năm 1850, và vào cùng
một thời kì cũng như cùng một phương thức như là ông đã làm với
guitar cổ điển.
Một thử nghiệm gần như là một trong những chiếc guitar flamenco
đầu tiên được Torres chế tạo năm 1867, đã làm nổi bật lên những
đặc tính cơ bản của nhạc cụ này. Sáu sợi dây được căng dưới sự trợ
giúp của trục bằng gỗ, và thân của nhạc cụ nhẹ nhất có thể được so
với đàn guitar classique. 2 đặc điểm quan trọng nhất của loại đàn
guitar flamenco, là việc sư dụng chất liệu từ cây bách Tây Ban Nha
để làm phần mặt sau và hai bên cạnh của thùng đàn, và sự mềm
mại về cấu tạo của đàn. Việc sử dụng gỗ cây bách rất mảnh và nhẹ
vào phần thân sau và hai bên thùng đàn có mối liên hệ trực tiếp
đến đặc tính về âm thanh của guitar flamenco. Cấu tạo bên trong
của đàn guitar flamenco đơn giản hơn so với guitar classique. Dây
của guitar flamenco trầm hơn guitar classique nhờ vào bộ dây được
sắp đặt gần với những vành đai sắt hơn so với guitar cổ điển. Điều
này cho phép một sự di chuyển các ngón tay được nhanh hơn, và
cần đàn thường không rộng bằng guitar cổ điển. Cuối cùng, thùng
đàn mang một miếng nhựa đặc trưng nhằm mục đích bảo vệ mặt
gỗ chống lại sự va đập của các ngón tay và tiếng gõ của khuỷu tay,
những thứ làm nên kĩ thuật của flamenco.
Người ta đã cho rằng rất nhiều đặc điểm của guitar flamenco là do
xuất phát nhu cầu về một loại nhạc cụ không gây tốn kém. Có một
yếu tố bảo vệ cho luận điểm này đó là vì guitar flamenco theo
truyền thống từ trước đến nay vốn không phải dành cho những
người giàu.
Trong những năm của ¼ thế kỉ qua, guitar flamenco phải chịu ít sự
thay đổi, tuy nhiên người ta đã tăng kích cỡ của nó lên một chút.
Người ta đã làm những cuộc thử nghiệm bằng cách sử dụng cây

thích thay cho cây bách như trước đây để làm vật liệu cho thùng
đàn. Mới đây nữa, người ta đã cho ra đời một loại guitar lai tạp
“Flamenco de concert” sử dụng kết hợp các phím điển hình và tấm
plaque của guitar flamenco dùng bằng gỗ cẩm lai và các công cụ
so dây của guitar classique.
Flamenco : thể loại/dòng nhạc/phong cách
1, Gitan (cante gitano)
Soleares (famille)
Soleares
La Cana
Alegrías
Bulerías
Seguiriya (famille)
Seguiriyas
Serranas
Tientos (famille)
Tientos
Zambras
Tangos
Tanguillos
2, Andalous (cante andaluz)
Fandangos (famille)
Fandangos grandes
Fandangos đe Huelva