BÁO cáo THỰC tập đẩy mạnh phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở tỉnh thanh hóa hiện nay

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu.
Xây dựng đời sống văn hóa trong nhân dân có ý nghĩa hết sức quan trọng
trong quá trình hội nhập và phát triển của dân tộc, làm cho văn hóa thấm sâu
vào mọi mặt của đời sống và các hoạt động xã hội, vào từng cá nhân, từng tập
thể và cộng đồng, vào mọi lĩnh vực sinh hoạt và quan hệ của con người.
Xây dựng nông thôn mới, phát triển nông nghiệp, nông thôn, nâng cao
đời sống nhân dân là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và luôn được các cấp
ủy Đảng, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm nhằm rút ngắn dần khoảng
cách chênh lệch về đời sống vật chất, tinh thần giữa thành thị và nông thôn.
Trong quá trình thực hiện các mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn
mới, tỉnh Thanh Hóa luôn chú trọng gắn kết với đẩy mạnh phong trào toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, nhằm phát huy nét đẹp của đời sống văn
hóa, xây dựng đời sống tinh thần của người dân ngày càng cao đẹp. Tuy
nhiên, thực tế cho thấy việc gắn kết 2 phong trào này để thực hiện 2 tiêu chí
văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa hiện nay có mặt còn hạn
chế và gặp không ít khó khăn cần phải nỗ lực và nghiêm túc khắc phục.
Với mong muốn đóng góp những vấn đề thiết thực đối với sự phát triển
kinh tế xã hội của địa phương. Quá trình nghiên cứu thực tế, em xin được trình
bày thu hoạch với chủ để: “Đẩy mạnh phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng
đời sống văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Thanh Hóa hiện nay"
2. Đối tượng nghiên cứu
Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; phong trào xây
dựng nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa
3. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu thông qua báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2019, kế
hoạch kinh tế xã hội năm 2020 của UBND tỉnh Thanh Hóa, Báo cáo kết quả
công tác của Sở Văn Hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Nông nghiệp và phát triển
nông thôn, các nội dung tham khảo tài liệu của học viên trong quá trình nghiên
cứu thực tế tại tỉnh Thanh Hóa.
PHẦN I: CƠ SỞ LÝ LUẬN ĐẨY MẠNH PHONG TRÀO TOÀN

DÂN ĐOÀN KẾT XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TRONG XÂY
DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1. Tìm hiểu một số khái niệm cơ bản


1.1.1. Đời sống văn hóa
Đời sống văn hóa là các hoạt động của quá trình sản xuất, phân phối,
lưu giữ và tiêu thụ những tác phẩm văn hóa. Quá trình này sẽ biến các giá
trị văn hóa tiềm tàng thành những giá trị văn hóa hiện thực sao cho những
giá trị văn hóa đó đi vào đời sống hàng ngày của mọi người, trở thành một
bộ phận không thể tách rời, một thành tố tất yếu của đời sống1
Đời sống văn hóa còn là quá trình sản xuất và tiêu thụ những sản phẩm
văn hóa do chính con người tạo ra. Nhờ vào quá trình này, các giá trị văn
hóa đi sâu vào đời sống của người dân, trở thành một bộ phận không thể
tách rời của đời sống nhân dân. Có thể thấy đời sống văn hóa được biểu hiện
trong tất cả các hoạt động sống của con người, là khái niệm mang tính bao
chùm, thể hiện cụ thể mọi mặt giá trí của đời sống vật chất và đời sống tinh
thần của con người, nó được thể hiện qua ba tiêu chí cơ bản.
Hệ tiêu chí về mức sống: Toàn bộ những chỉ số mức sinh hoạt vật chất
được coi là tiêu chuẩn của xã hội, có thể được coi là những hệ tiêu chí đánh giá
văn hóa (những diều kiện lao động sản xuất, thu nhập và những phương tiện
thiết yếu để có hoạt động văn hóa)
Hệ tiêu chí về chất lượng sống: Là mối tương quan về giá trị giữa các
chuẩn mực sống với hiện trạng về mức độ thỏa mãn các nhu cầu về vật chất và
tinh thần bao gồm: Mức sống và mức độ tự do cá nhân, tính dân chủ, an toàn xã
hội, trình độ pháp lý, thể chất và dân trí cao. Như thế, có thể phân biệt mức sống
là sự thể hiện của trình độ kinh tế, chất lượng sống là sự thể hiện của trình độ xã
hội.
Hệ tiêu chí về lối sống: Tính chất tổng thể của hoạt động và sinh sống của
cá nhân, cộng đồng (nhóm xã hội) nói chung vào một thời điểm nhất định nào

đó trong sự phát triển của lịch sử, trong một hoàn cảnh xã hội nhất định phù hợp
với mức sống và chất lượng sống của xã hội đó. Lối sống thể hiện ở mối quan
hệ qua lại trong đời sống con người: Lao động, tập quán sinh hoạt cộng đồng,
trong ứng xử. Có thể coi lối sống, đạo đức, nếp sống là thể hiện trình độ văn hóa
và là tiêu chí đánh giá sự phát triển văn hóa.

1 Viện Văn hóa, (1994), Xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội


Tuy nhiên, khi nền văn hóa xã hội phát triển thì sự đáp ứng những nhu
cầu của con người cũng đạt đến trình độ tương ứng. Chính vì thế, xây dựng đời
sống văn hóa phải xây dựng một cách tổng thể, bao quát toàn bộ các nhiệm vụ
của đời sống xã hội. Đời sống văn hóa được đánh giá tồn tại thông qua đời sống
văn hóa của từng cá nhân, cộng đồng
1.1.2. Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được Trung
ương khởi xướng và phát động từ năm 2000 với 5 nội dung và 7 phong trào cụ
thể. Những nội dung cơ bản của Phong trào là: Đoàn kết giúp nhau xóa đói,
giảm nghèo; Thực hiện nếp sống văn minh, kỷ cương pháp luật; Xây dựng môi
trường văn hóa; Xây dựng và tổ chức hoạt động các thiết chế văn hóa thể thao;
Xây dựng tư tưởng chính trị lành mạnh. Các phong trào, cuộc vận động cụ thể
của Phong trào lớn này là: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu
dân cư (nay là Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô
thị văn minh”); Xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, cơ quan, đơn vị
đạt chuẩn văn hóa; Rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại; Lao động, học
tập sáng tạo và xây dựng người tốt việc tốt. Để trực tiếp chỉ đạo, tổ chức thực
hiện Phong trào này, Ban Chỉ đạo từ Trung ương đến cơ sở được thành lập, với
các thành viên gồm các ngành, đoàn thể trong hệ thống chính trị, trong đó,
Ngành Văn hóa và Thể thao, Mặt trận Tổ quốc và Liên đoàn lao động là thành
viên thường trực của Ban Chỉ đạo.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” không chỉ góp
phần tạo sự chuyển biến tích cực về ý thức cộng đồng mà còn tạo sự gắn kết
giữa các gia đình, dòng tộc, địa phương... Từ đó, tạo động lực cho nhân dân
phấn khởi thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế; đấu tranh bài trừ các tệ
nạn xã hội, xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi
các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội.
1.1.3. Nông thôn mới
Từ điển Tiếng Việt xác định: nông thôn là những vùng đất trên lãnh thổ
Việt Nam, không thuộc nội thành, nội thị, ở đó người dân sinh sống chủ yếu
bằng nông nghiệp, được quản lý bằng cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân
xã. Nông thôn đã và đang đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển đất


nước, là nơi lưu giữ những giá trị văn hoá, nuôi dưỡng nguyên khí của dân
tộc trước các nguy cơ đồng hoá, nô dịch. Những giá trị nói trên của nông
thôn luôn luôn cần thiết cho phát triển đất nước, cần và sẽ được tiếp tục trong
mô hình nông thôn mới.
Nông thôn mới là nông thôn mà trong đời sống vật chất, văn hoá,
tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt
giữa nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ
thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông
thôn.
Như vậy, nông thôn mới trước tiên phải là nông thôn, không phải là, thị
trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống. Nông thôn mới là
làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; Sản xuất phát triển bền vững
theo hướng kinh tế hàng hóa; Đời sống về vật chất và tinh thần của người dân
nông thôn ngày càng được nâng cao; Bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn
và phát triển; Xã hội nông thôn an ninh tốt, dân chủ được thực hiện.
Mô hình nông thôn mới là tổng thể những đặc điểm, cấu trúc tạo
thành một kiểu tổ chức nông thôn theo tiêu chí mới, đáp ứng yêu cầu mới

đặt ra cho nông thôn trong điều kiện hiện nay, là kiểu nông thôn được
xây dựng khác biệt hẳn so với mô hình truyền thống ở tính tiên tiến về mọi
mặt: sản xuất nông nghiệp của nông thôn mới phải bao gồm cơ cấu các
ngành nghề mới với các điều kiện sản xuất nông nghiệp hiện đại hơn, việc
ứng dụng khoa học, kỹ thuật tiên tiến được phổ biến, quy mô lớn, hiệu quả
kinh tế cao, thu nhập của người dân ổn định, hạ tầng, điều kiện sống
hiện đại.
1.1.4. Phong trào xây dựng nông thôn mới
Xây dựng nông thôn mới là hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp
ủy, tổ chức đảng, quản lý của chính quyền các cấp với sự tham gia của nhân dân
nhằm quán triệt và triển khai các quan điểm chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước để thực hiện Bộ Tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới
theo nghị định của Chính phủ. Quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết trên
của Đảng, Quyết đị nh số 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 Phê duyệt Chương trình
mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 và Quyết


Định số: 1980/QĐ - TTg ngày 17/10/2016 về việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia
về xã nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020 với các mục tiêu cụ thể đến năm
2015 có 20% số xã và đến năm 2020 có 50% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới
(theo Bộ Tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới). Theo đó Chính phủ đã triển khai
thực hiện xây dựng 11 xã điểm ở các vùng miền khác nhau, trên cơ sở đó rút kinh
nghiệm, nhân rộng mô hình trong cả nước, đồng thời phát động phong trào thi
đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” theo 19 tiêu chí. Có thể khái
quát các tiêu chí theo các nhóm sau:
Nhóm tiêu chí bàn về quy hoạch (1 tiêu chí) quy hoạch sử dụng đất và hạ
tầng cho phát triển sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch
vụ; quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế, xã hội, môi trường; quy hoạch phát triển
và chỉnh trang khu dân cư.
Nhóm tiêu chí bàn về hạ tằng kinh tế - xã hội (8 tiêu chí): tiêu chí về giao

thông, thủy lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất, văn hóa, chợ nông thôn, nhà ở khu
dân cư, bưu điên.
Nhóm tiêu chí bàn về hoạt động kinh tế và tổ chức sản xuất (4 tiêu chí): tiêu
chí về thu nhập, hộ ngheo, cơ cấu lao động và hình thức tổ chức sản xuất
Nhóm tiêu chí bàn về văn hóa, xã hội, môi trường (4 tiêu chí): các tiêu chí về
giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường.
Nhóm tiêu chí bàn về hệ thống chính trị (2 tiêu chí): các tiêu chí hệ thống tổ
chức chính trị - xã hội và an ninh, trật tự xã hội
1.2. Mối quan hệ giữa phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời
sống văn hóa và phong trào xây dựng nông thôn mới
Dưới góc nhìn nông thôn mới, văn hóa là sự tổng hợp hai yếu tố bền chặt.
Hiện đại, tiên tiến – bản sắc, truyền thống. Chính vì vậy, xây dựng đời sống văn
hóa và xây dựng nông thôn mới có mối liên hệ chặt chẽ và gắn liền với sự phát
triển kinh tế xã hội của đất nước nói chung, khu vực nông thôn nói riêng. Nó
được thể hiện:
Một là: đời sống văn hóa văn hóa giữ vai trò rất quan trọng trong việc
bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, nâng cao đời sống tinh thần của
nhân dân trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn
mới.


Nông thôn mới, trước hết là sự nối tiếp, kế thừa những giá trị tốt đẹp của
nông thôn truyền thống, đặc biệt là đời sống văn hóa. Trong bộ 19 tiêu chuẩn
xây dựng nông thôn mới thì có 2 tiêu chí thuộc lĩnh vực văn hóa là cơ sở vật
chất văn hóa (tiêu chí 6) và văn hóa (tiêu chí 16). Theo quy định của ngành chức
năng thì việc hội đủ 2 tiêu chí này là điều kiện cần và đủ dể địa phương ấy đạt
chuẩn nông thôn mới về văn hóa:
Cụ thể: Có cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động văn hóa, người dân biết
giúp nhau phát triển kinh tế, xây dựng gia đình, thôn, xóm văn hóa. Các hoạt
động văn hóa văn nghệ truyền thống, thuần phong mỹ tục được gìn giữ, phát

huy. Các di tích lịch sử, cảnh quan thiên nhiên được bảo vệ. Nếp sống văn minh
trong việc cưới, việc tang, lễ hội được thực hiện. Môi trường xanh, sạch, đẩy lùi
tệ nạn xã hội. Người dân được phổ biến và chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương
của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.
Qua thực hiện tiêu chí văn hóa trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông
thôn mới cho thấy mối quan hệ hữu cơ giữa xây dựng đời sống văn hóa và xây
dựng nông thôn mới vì công tác xây dựng đời sống văn hóa đã góp phần nâng
cao ý thức, trách nhiệm của người dân tại cộng đồng, đời sống tinh thần của
người dân đã được nâng lên rõ rệt. Vì vậy, Để có thể đạt tiêu chuẩn xây dựng
nông thôn mới về văn hóa, các địa phương phương phải quan tâm hơn đến nâng
cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hoá cơ sở hoặc theo mô hình xã hội
hoá các khu trung tâm thể thao - giải trí; hoặc theo hướng giao cho cộng đồng
quản lý, vận hành.
Hai là: Xây dựng chương trình nông thôn mới là một chủ trương lớn
và toàn diện, làm một trong những mục tiêu hướng đến nền văn hóa tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc
Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để
cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của
mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp,
công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông
thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân
được nâng cao. Đây là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả


hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội mà
là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp. Xây dựng nông thôn mới giúp cho
nông dân có niềm tin, trở nên tích cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau
xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ, văn minh.
Mặt khác, là công việc đòi hỏi phải tổ chức được không gian phù
hợp với điều kiện tự nhiên, địa hình, có tính chất khả thi và việc khai thác tối

đa những ưu thế của địa phương để phát triển kinh tế nhằm nâng cao điều
kiện sống theo hướng hiện đại, các nhu cầu về xã hội được bảo đảm (y
tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, trình độ dân trí…) nhưng vẫn giữ được
bản sắc văn hóa riêng của địa phương mình.
Chương trình xây dựng nông thôn mới chính là một trong những cách
làm nhằm thực hiện chính sách “tam nông”. Vì thế, đây không chỉ đơn
thuần là việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất
mà phải là sự thay đổi một cách căn bản diện mạo nông thôn; thay đổi từ
suy nghĩ đến cách làm của người dân nông thôn giúp họ có thể nâng cao
được đời sống vật chất, tinh thần. Họ vẫn là người gắn bó với ruộng
đồng, làng bản nhưng có cách thức sản xuất hiện đại, có đời sống văn hóa,
tinh thần phong phú.
Xác định xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới là một
hành trình dài, trong đó xây dựng đời sống văn hóa là một trong những nội
dung quan trọng trong chiến lược xây dựng, phát triển con người Việt Nam,
nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và văn hóa đại chúng như hiện nay.
PHẦN 2: THỰC TRẠNG PHÁT HUY PHONG TRÀO TOÀN DÂN
ĐOÀN KẾT XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TRONG XÂY DỰNG
NÔNG THÔN MỚI Ở TỈNH THANH HÓA HIỆN NAY
2.1. Đặc điểm phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa
trong xây dựng nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa
Thanh Hóa là tỉnh cực Bắc miền Trung Việt Nam. Tổng diện tích đất tự
nhiên của Tỉnh là 11.120 km2, Dân số (2019) 3.640.128 người. Là tỉnh lớn của
Việt Nam, đứng thứ 5 về diện tích và thứ 3 về dân số trong số các đơn vị hành
chính trực thuộc trung ương, cũng là một trong những địa điểm sinh sống đầu


tiên của người Việt với bề dày truyền thống lịch sử và những nét bản sắc văn
hóa độc đáo.
Trong năm 2019, tình hình kinh tế xã hội tỉnh Thanh hóa có nhiều khởi sắc.

Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của tỉnh ước đạt
17,15%, đây là mức tăng trưởng cao nhất từ trước đến nay, cùng với đó các lĩnh
vực văn hóa, xã hội tiếp tục có nhiều tiến bộ 2. Trong đó, Xây dựng nông thôn
mới đạt kết quả vượt bậc. với 5 huyện, thành phố, 54 xã đạt chuẩn nông thôn
mới, vượt kết hoạch (kế hoạch là 1 huyện và 41 xã) nâng tổng số đơn vị đạt
chuẩn nông thôn mới toàn tỉnh là 6 huyện, thành phố, 350 xã (đạt tỉ lệ 61,5 %)3
Chương trình xây dựng nông thôn mới đã và đang đi đúng hướng, với tầm
vóc, vai trò, ý nghĩa và thành tựu đạt được hết sức to lớn. Chương trình đã bao
trùm, bao phủ toàn diện về nông nghiệp, nông dân và nông thôn, cũng như mọi
mặt của đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, quốc phòng và
an ninh trật tự ở nông thôn..Song song với đó, tình làng, nghĩa xóm, phát huy
quy chế dân chủ, giữ gìn vệ sinh môi trường, tình hình an ninh nông thôn đã có
thay đổi căn bản theo chiều hướng tích cực....Kết quả đó có được chính là sự
phối hợp chặt chẽ, chỉ đạo thống nhất của việc đẩy mạnh phong trào “toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong “xây dựng nông thôn mới” của Tỉnh.
Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại cần khắc phục, cùng với thực tế tỉnh
Thanh Hóa là tỉnh có xuất phát điểm về kinh tế thấp, chưa tự cân đối được ngân
sách; có trên 80% dân số sống ở vùng nông thôn; 11 huyện và 210 xã miền núi,
trong đó có 102 xã thuộc 7 huyện nghèo đang thực hiện các chính sách theo
Nghị quyết 30a, 37 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển; mặt bằng dân
trí của dân cư khu vực miền núi còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, cũng đã và đang
đặt ra cho địa phương nhiều công việc và khó khăn cần giải quyết.
2.2. Thành tựu của Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống
văn hóa trong xây dựng nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa và nguyên nhân
2.2.1. Những thành tựu đạt được
Từ thực tiễn tổ chức thực hiện và kết quả thu được của Phong trào và căn
cứ vào nhiệm vụ được phân công phụ trách, hướng dẫn thực hiện hai tiêu chí:
Tiêu chí số 6 về Cơ sở vật chất văn hóa và Tiêu chí số 16 về Văn hóa trong
2 UBND tỉnh Thanh Hóa, Báo cáo tình hình KT-XH năm 2019, kế hoạch phát triển KT-XH năm 2020, tr.2
3 UBND tỉnh Thanh Hóa, Báo cáo tình hình KT-XH năm 2019, kế hoạch phát triển KT-XH năm 2020, tr.2

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch Thanh hóa xác định nhiệm vụ trọng tâm là tổ chức thực hiện hiệu quả
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, đó là yếu tố quan
trọng đảm bảo để các địa phương hoàn thành 2 tiêu chí về Văn hóa trong xây
dựng nông thôn mới. Trong những năm qua, cùng với các cấp, các ngành trong
tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thực hiện tốt chức năng tham mưu chỉ
đạo đẩy mạnh tổ chức thực hiện Phong trào gắn với Chương trình xây dựng
nông thôn mới.
Thực tế cho thấy, Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa” đã phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, góp phần ổn định an ninh chính
trị, xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, tiến bộ, gìn giữ, phát huy
bản sắc văn hóa dân tộc, giúp người dân nông thôn có điều kiện nâng cao chất
lượng cuộc sống, đồng thời góp phần đẩy nhanh tốc độ và nâng cao hiệu quả
xây dựng nông thôn mới. Công tác Phong trào gắn với xây dựng, thực hiện hai
tiêu chí 06 và 16 về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới của Sở Văn hóa và
Thể thao trong năm 2019 đã đạt nhiều kết quả.
Thứ nhất: Trong tổ chức thực hiện Tiêu chí số 16 về Văn hóa trong
Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch tham mưu, hướng dẫn tổ chức thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn
kết xây dựng đời sống văn hóa” với phương châm nâng cao chất lượng xét công
nhận các danh hiệu Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa, Xã đạt chuẩn văn
hóa nông thôn mới.
Về phong trào xây dựng Gia đình văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch phối hợp với các ngành, địa phương tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền,
phổ biến về tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa, tuyên truyền, giáo dục đạo đức,
lối sống trong gia đình và vận động người dân tham gia thực hiện xây dựng gia
đình văn hóa, gia đình ấm no, hạnh phúc, bình đẳng, tiến bộ; cùng với đó tổ
chức các hội thi, tọa đàm nhân ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3), hội nghị biểu

dương gia đình văn hóa tiêu biểu nhân Ngày Gia đình Việt Nam (28/6), thực
hiện triển khai và nhân rộng Mô hình phòng, chống bạo lực gia đình... từ đó,
nhiều giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được bảo tồn, phát huy, đời sống kinh


tế ổn định, có bước phát triển. Phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa” được
triển khai sâu rộng tới từng làng, thôn, bản, tổ dân phố, cơ quan, đơn vị, doanh
nghiệp, được đông đảo nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia. Theo đó, năm
2019, toàn tỉnh có 75,8% hộ gia đình tham gia đăng ký xây dựng danh hiệu
“Gia đình văn hóa” năm 2019; 3.257/4.357 làng, thôn, bản, tổ dân phố đăng ký
xây dựng văn hóa năm 2019, đạt tỷ lệ 74,7%.
Phong trào xây dựng “Khu dân cư văn hóa”, xây dựng “Xã đạt chuẩn văn
hóa nông thôn mới” được các địa phương quan tâm chỉ đạo tổ chức thực hiện.
Trong đó tập trung vận động nhân dân thực hiện quy ước, hương ước; thực hiện
quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng nếp sống văn hóa, thực hiện nếp sống văn
minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường; bảo
đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, an toàn giao thông; thực hiện các nội dung
phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, huy động các nguồn lực để xây dựng
thiết chế văn hóa, thể thao; bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, tổ chức các hoạt
động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao.
Phong trào đã được người dân tích cực tham gia thực hiện huy động được
nội lực trong cộng đồng, tạo diện mạo mới trong đời sống vật chất và tinh thần
của nhân dân các xã nông thôn mới. Nổi bật trong đó là hệ thống thiết chế văn
hóa, thể thao tiếp tục được quan tâm đầu tư xây dựng, sửa chữa và nâng cấp.
Toàn tỉnh hiện có 10 thiết chế văn hóa, thể thao cấp tỉnh; 33 thiết chế văn hóa,
thể thao cấp huyện; 515/635 trung tâm văn hóa – thể thao xã, phường, thị trấn,
đạt tỷ lệ 81,1%; 4.049/4.357 nhà văn hóa – khu thể thao thôn, bản, tổ dân phố,
đạt tỷ lệ 92,9%; 9 thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân tại các khu
công nghiệp, nhà máy, công ty trên địa bàn tỉnh.
Thứ hai: Trong tổ chức thực hiện Tiêu chí số 06 về Cơ sở vật chất văn hóa,

nhiệm vụ trọng tâm được các địa phương xác định là tập trung chỉ đạo củng cố,
xây dựng các thiết chế văn hóa cơ sở bao gồm cả cơ sở vật chất, trang thiết bị, tổ
chức bộ máy và hoạt động đảm bảo đạt chuẩn do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du
lịch quy định. Cùng với đó, chỉ đạo, hướng dân đẩy mạnh phong trào văn hóa,
văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng, nâng cao thể chấ và đời sống tinh thần
cho nhân dân. Từ sự chỉ đạo tập trung đó, với sự vào cuộc tổ chức thực hiện


quyết liệt của cấp ủy, chính quyền ở cơ sở và sự hưởng ứng, tham gia tích cực
của người dân, của các tổ chức, doanh nghiệp đã hiến đất, đóng góp ngày công,
tiền, các trang thiết bị, do đó, hệ thống thiết chế văn hóa ở thôn, làng tăng cả về
số lượng và chất lượng. Năm 2019, số xã có Nhà Văn hóa đạt 87,29%, có Khu
Thể thao (đạt 82,2%); có 447 xã đạt tiêu chuẩn xã nông thôn mới, tăng 111% so
với năm 20184 . Nhờ vậy, các thiết chế văn hóa cấp xã ngày càng phát huy hiệu
quả, đưa phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao của địa phương phát triển sâu
rộng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân.
2.2.2. Nguyên nhân của những thành tựu
Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp
đã tạo nên động lực to lớn thúc đẩy phong trào toàn xây đoàn kết xây dựng đời
sống văn hóa trong xây dựng nông thôn mới gặt hái được những thành không.
Sự chỉ đạo quyết liện của Tỉnh ủy, UBND tỉnh cùng với sự quyết tâm của các
ngành, địa phương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị đã tạo nên sức mạnh
lan tỏa, thể hiện sự thống nhất trong ý chí và hành động.
Hai là, Kinh tế xã hội tỉnh Thanh Hóa năm 2019 phát triển vững chắc, với
những thành tựu quan trọng, đời sống của cán bộ, nhân dân tỉnh Thanh Hóa
ngày một nâng cao, tạo nên nguồn động lực to lớn thúc đẩy các phong trào đinh
nhanh, tiến nhanh hơn về đích.
Ba là, Nguồn lực to lớn trong nhân dân được phát huy hiệu quả với ý thức,
trách nhiệm tích cực của người dân trong thực hiện các nội dung, chỉ tiêu văn
hóa của phong trào xây dựng nông thôn mới. Nhờ thực hiện tốt phong trào toàn

dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa trong xây dựng nông thôn mới, nhiều
người dân ở các huyện, thành phố đã hiểu được ý nghĩa, lợi ích của chương trình
xây dựng nông thôn mới mang lại. Sự gắn kết ấy cũng đã tạo thành phong trào
thi đua sôi nổi, được sự đồng thuận tham gia tích cực của cán bộ và nhân dân,
phát huy tinh thần đoàn kết, đồng lòng để xây dựng quê hương ngày càng phát
triển, tình làng, nghĩa xóm thêm gắn bó. Điển hình là nhiều việc hiến đất đai để
xây dựng các tuyến đường giao thông nông thôn, tự nguyện đóng góp tiền xây
dựng nhà văn hóa – khu thể thao thôn, các công trình phụ trợ khác.
4 UBND tỉnh Thanh Hóa, Báo cáo tình hình KT-XH năm 2019, kế hoạch phát triển KT-XH năm 2020, tr.41


2.3. Hạn chế của Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa trong xây dựng nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa và nguyên nhân
2.3.1. Những hạn chế còn tồn tại
Bên cạnh những kết quả đạt được, phong trào cũng bộc lộ những mặt còn
hạn chế, khó khăn, đó là:
Vẫn còn hiện tượng chưa xác định được chủ thể "toàn dân" trong xây
dựng đờn sống văn hóa, còn có ban, ngành, đoàn thể coi việc xây dựng các tiêu
chí văn hóa là trách nhiệm của ngành văn hóa, nông thôn mới là của ngành nông
nghiệp, từ đó dẫn đến công tác phối hợp trong triển khai thực hiện phong trào
thiếu chặt chẽ, chưa rõ nhiệm vụ được phân công nên chất lượng hoạt động của
Ban Chỉ đạo các cấp chưa cao, chưa toàn diện.
Việc bình xét các danh hiệu văn hóa còn mang nặng tính hình thức, chạy
theo số lượng, không tuân thủ đủ trình tự, thủ tục và quy trình bình xét, dẫn đến
việc tỷ lệ đạt danh hiệu gia đình văn hóa cao trong khi môi trường văn hóa, đạo
đức xã hội xuống cấp gây bức xúc trong dư luận xã hội. Ngoài ra, công tác
truyền thông về kết quả đạt được của Phong trào còn chưa hiệu quả…
Thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở tỉnh
Thanh hóa hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Xây dựng nông thôn mới là
nông thôn theo tiêu chí chung cả nước được định trước. Trong khi đó, bản sắc

văn hóa có yếu tố địa phương, vùng miền và của từng dân tộc. Chính vì vậy,
nếu áp đặt các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới một cách máy
móc sẽ làm không đem lại hiệu quả thiết thực cho cả hai phong trào. Một thực tế
hiện nay, Đại gia đình các dân tộc vùng miền núi tỉnh Thanh Hóa hiện nay có 28
dân tộc anh em cùng chung sống từ lâu đời với dân số khoảng 1.074522 người.
Đây là vấn đề rất nan giải để phát huy những bản sắc văn hóa tốt đẹp, xóa bỏ
dần những hủ tục, tập quán canh tác lạc hậu để đáp ứng 2 tiêu chí về văn hóa
trong xây dựng nông thôn mới.
2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế
Sự quan tâm chỉ đạo thực hiện phong trào của một số cấp ủy Đảng, chính
quyền và Ban Chỉ đạo các cấp có thời điểm chưa được thường xuyên và chưa
quan tâm đầu tư thích đáng.


Một số quy định của Nhà nước về thực hiện Phong trào toàn dân đoàn kết
xây dựng đời sống văn hóa chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời như tiêu chí về
xây dựng Nhà văn hóa- Khu thể thao, tiêu chí về tỷ lệ lao động có việc làm, thu
nhập bình quân đầu người.
Việc thực hiện các phong trào ngày càng bao quát nhiều tiêu chí, nhưng
đội ngũ cán bộ phụ trách phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, phong
trào xây dựng nông thôn mới thường xuyên thay đổi nên việc tổ chức triển khai
thực hiện các tiêu chí của phong trào luôn gặp khó khăn.
Sự tác động của quá trình đô thị hóa gây không ít ảnh hưởng đến nông
thôn Thanh hóa hiện nay, nhất là sự tác động về lối sống, trào lưu văn hóa không
lành mạnh cùng với những ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường nông thôn.
PHẦN III: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHONG TRÀO TOÀN DÂN ĐOÀN
KẾT XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TRONG XÂY DỰNG NÔNG
THÔN MỚI Ở TỈNH THANH HÓA HIỆN NAY VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Một số giải pháp
Phát huy những kết quả đã đạt được và khắc phục những hạn chế tồn tại,

trong thời gian tới, để nâng cao hơn nữa chất lượng Phong trào “Toàn dân đoàn
kết xây dựng đời sống văn hóa” góp phần xây dựng nông thôn mới, tập trung
thực hiện một số giải pháp sau:
Một là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các cấp,
ngành và nhân dân về vai trò, ý nghĩa của Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây
dựng đời sống văn hóa”. Vận động nhân dân tích cực tham gia thực hiện tốt 5
nội dung, 7 phong trào cụ thể của Phong trào.
Hai là: Thường xuyên củng cố, kiện toàn Ban Chỉ đạo các cấp. Phát huy
trách nhiệm và hiệu quả hoạt động và phối hợp hoạt động của các cơ quan thành
viên Ban Chỉ đạo được phân công phụ trách, hướng dẫn thực hiện các nội dung
của phong trào. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc triển khai tổ chức
phong trào. Tổ chức xét công nhận các danh hiệu văn hóa đảm bảo đúng tiêu
chuẩn, đúng quy trình.
Ba là: Làm tốt công tác thu đua khen thưởng. Kịp thời biểu dương khen
thưởng cán nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong phong trào. Coi trọng bồi
dưỡng các nhân tố mới, nhân rộng những điển hình tiên tiến. Đặc biệt, việc gắn


các chỉ tiêu XDNTM với việc đánh giá thi đua và xét các danh hiệu văn hóa là
một trong những cơ sở để các tiêu chí NTM được thực hiện một cách thiết thực,
hiệu quả và bền vững. Đồng thời, diện mạo nông thôn có sự đổi thay về “chất”
sẽ là nền tảng để phong trào TDĐKXDĐSVH trên địa bàn đi vào chiều sâu và
tạo được sức lan tỏa ngày càng mạnh mẽ.
Bốn là: Đẩy mạnh công tác xã hội, huy động mọi nguồn lực đầu tư xây
dựng nhằm chuẩn hóa cơ sở vật chất văn hóa, bổ sung trang thiết bị nhằm chuẩn
hóa tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa.
Năm là: Tiếp tục xây dựng, củng cố, nâng cao hiệu quả phong trào văn
hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao ở cơ sở, trong đó tập trung củng cố, phát triển
các đội, nhóm văn nghệ, các câu lạc bộ thể dục, thể thao ở địa bàn dân cư;
tăng cường tổ chức các hoạt động liên hoan, hội thi, hội diễn, các giải thể thao,

tăng cường đưa các hoạt động văn hóa về cơ sở qua đó nâng cao đời sống văn
hóa tinh thần của nhân dân.
3.2. Một số kiến nghị
Căn cứ vào thực trạng phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống
văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Thanh Hóa hiện nay Học viên
mạnh dạn kiến nghị một số nội dung như sau:
1. UBND tỉnh Thanh hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Nông
nghiệp và phát triển nông thôn, cần cụ thể hơn về quy chế phối hợp làm việc,
thiết nghĩa, cần có một thành viên Ban chỉ đạo phong trào toàn dân đoàn kết xây
dựng đời sống văn hóa, đồng thời cũng là thành viên của chương trình xây dựng
nông thôn mới ở các cấp.
2. Đề tài là báo cáo thực tập, được nghiên cứu trong thời gian ngắn vì vậy
cần tiếp tục nghiên cứu ở phạm vi rộng hơn, đánh giá sâu sắc và toàn diện hơn
phong trào tòa dân đoàn kết xây dựng văn hóa trong xây dựng nông thôn mới
tỉnh Thanh Hóa hiện nay đề từ đó xây dựng cơ chế, chính sách và các giải pháp
phù hợp.
3. Điều quan trọng nhất của phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời
sống văn hóa trong xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Thanh Hóa hiện nay đó
chính là sự hài lòng của người dân. Chỉ khi người dân hài lòng thì xây dựng
nông thôn mới mới đạt được mục tiêu đề ra”; do đó, việc duy trì, lấy ý kiến sự


hài lòng của người dân thực sự bảo đảm khách quan, đề cao vai trò chủ thể của
người dân khi thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới.
KẾT LUẬN
Xây dựng đời sống văn hóa thực chất là hoạt động xây dựng con
người văn hóa, môi trường văn hóa. Cùng với hệ thống các giá trị, các chuẩn
mực xã hội, hoạt động xây dựng đời sống văn hóa hướng con người tới các
giá trị chân, thiện, mỹ và không ngừng hoàn thiện con người và trong xây
dựng nông thôn mới hiện nay cần có những con người mới, trước tiên là con

người dưới góc độc văn hóa.
Đẩy mạnh phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa
trong xây dựng nông thôn mới thực chất là đẩy mạnh các tiêu chí văn hóa
trong xây dựng nông thông mới (tiêu chí 6 và tiêu chí 16). Thông qua thực
hiện các tiêu chí đó để thúc đẩy cả hai phong trào phát triển mạnh mẽ, có
chiều sâu và lan tỏa trong đời sống nông thôn ở tỉnh Thanh Hóa hiện nay.
Xây dựng đời sống văn hóa góp phần tạo nên môi trường văn hóa lành
mạnh, hạn chế các tiêu cực của nền kinh tế thị trường, tạo động lực để đẩy
nhanh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn.
Xây dựng nông thôn mới tạo nên môi trường sống và làm việc đầy đủ, thuận
tiện hơn, góp phần giúp người dân sống vui, sống khỏe, sống hiện đại ngay
trên quê hương của mình.
XÁC NHẬN CỦA ĐỊA PHƯƠNG

Người viết báo cáo
(Nguyễn Văn A
Đơn vị công tác)