Phương pháp nghiên cứu khoa học: Vũ Cao Đạm

Vũ Cao Đàm

Ph-ơng pháp luận
Nghiên cứu Khoa
học


Đã đăng ký bản quyền tác giả

CuuDuongThanCong.com

/>
â


Phần thứ nhất

Dẫn nhập
về

Ph-ơng pháp luận

Nghiên cứu Khoa
học
CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

Đại c-ơng về ph-ơng pháp
nghiên cứu khoa học
Ph-ơng pháp luận nghiên cứu khoa
học: một khoa học về ph-ơng pháp
Lý thuyết cơ sở của các khoa học về
ph-ơng pháp: Logic học
Logic học: Nên là sách gối đầu
gi-ờng của các nhà nghiên cứu
CuuDuongThanCong.com

/>

Quan hệ với logic học
Logic học: Khoa học về t- duy trên một
đối t-ợng là chính nó (bản thân t- duy)
Ph-ơng pháp luận: Khoa học về tduy trên một đối t-ợng mà nó mong đợi
Caude R. et Moles A. : Méthodologie
vers une science de l action, Paris, 1964

CuuDuongThanCong.com

/>

S¸ch tham kh¶o Logic häc
1. V-¬ng TÊt §¹t: Logic häc, Nhµ xuÊt

b¶n gi¸o dôc, Hµ Néi
2. Lª Tö Thµnh: T×m hiÓu Logic häc,
Nhµ xuÊt b¶n TrÎ, Tp. Hå ChÝ Minh

CuuDuongThanCong.com

/>

Sách tham khảo PPL NCKH
Vũ Cao Đàm: Ph-ơng pháp luận
Nghiên cứu khoa học, Nxb Khoa học
và Kỹ thuật, 2003 (Xuất bản lần thứ
tám)

CuuDuongThanCong.com

/>

PhÇn thø hai

Tr×nh tù
Nghiªn cøu Khoa
häc
CuuDuongThanCong.com

/>

§¹i c-¬ng
vÒ
Nghiªn cøu Khoa häc

CuuDuongThanCong.com

/>

§¹i c-¬ng

Kh¸i niÖm
 Ph©n lo¹i
 S¶n phÈm

CuuDuongThanCong.com

/>

Khái niệm
Nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học
Hoạt động tìm tòi, khám phá bản chất
của sự vật
Chức năng:
1. (Khoa học) nhận thức thế giới
2. (Khoa học) cải tạo thế giới
3. (Khoa học) tự nhận thức (khoa học)
CuuDuongThanCong.com

/>

Ph©n lo¹i
Nghiªn cøu khoa häc (1)

Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng:
•Nghiªn cøu m« t¶:
HiÖn tr¹ng
•Nghiªn cøu gi¶i thÝch: Nguyªn nh©n
•Nghiªn cøu gi¶i ph¸p: Gi¶i ph¸p xö lý
•Nghiªn cøu dù b¸o:
Nh×n tr-íc

CuuDuongThanCong.com

/>

Phân loại
Nghiên cứu khoa học (2)
Phân loại theo ph-ơng pháp:
Nghiên cứu lý thuyết
(Library research)

Nghiên cứu điền dã
(Field research)

Nghiên cứu thực nghiệm
(Laboratory research)

CuuDuongThanCong.com

/>

Phân loại
Nghiên cứu khoa học (3)

Phân loại theo mục đích (viết tắt là R&D)
1. Nghiên cứu cơ bản:
Nghiên cứu cơ bản thuần túy
Nghiên cứu cơ bản định h-ớng:
Nghiên cứu nền tảng
Nghiên cứu chuyên đề

2. Nghiên cứu ứng dụng
3. Triển khai (Khái niệm do Tạ Quang Bửu
đặt)
Triển khai trong labô
Triển khai bán đại trà
CuuDuongThanCong.com

/>

§Æc ®iÓm
cña ho¹t ®éng
KH&CN
vµ ho¹t ®éng R&D
CuuDuongThanCong.com

/>

Hoạt động KH&CN gồm:
1. Nghiên cứu và Triển khai (R&D)
2. Chuyển giao tri thức, bao gồm chuyển giao
công nghệ
3. Phát triển công nghệ (UNESCO và UNIDO)
4. Dịch vụ KH&CN

UNESCO: Manuel pour les statistiques relatives aux
activités scientifiques et techniques, 1982.
De Hemptinne: Questions clées de la politique
scientifique et technique, 1982
(Bản dịch tóm tắt tiếng Việt cả 2 tài liệu này của
Viện Quản lý KH&KT, 1987)
CuuDuongThanCong.com

/>

Hoạt động R&D
theo khái niệm của UNESCO
(2) FR
AR
R
R

&

D

Nghiên cứu, trong đó:

FR

Nghiên cứu cơ bản

AR

Nghiên cứu ứng dụng

D

Triển khai
(Thuật ngữ của Tạ Quang Bửu, nguyên
Tổng Th- ký, Phó chủ nhiệm Uỷ ban
Khoa học Nhà n-ớc)

CuuDuongThanCong.com

/>

Hoạt động KH&CN
theo khái niệm của UNESCO (1)
FR

AR

D
STS

T

FR
AR
D

TD

Nghiên cứu cơ bản

Nghiên cứu ứng dụng
Triển khai (Technological Experimental
Development)
T
Chuyển giao tri thức (bao gồm CGCN)
TD Phát triển công nghệ trong sản xuất
(Technology Development)
STS Dịch vụ khoa học và công nghệ
CuuDuongThanCong.com

/>

Hoạt động R&D
theo khái niệm của UNESCO
(1)
Sản phẩm
Loại hình nghiên cứu

R

FR - Nghiên cứu cơ bản

Lý thuyết

AR - Nghiên cứu ứng dụng Nguyên lý công
nghệ (sản xuất, tổ
&
chức, quản lý)
Prototype (vật mẫu,
D D - Triển khai

quy trình mẫu), pilot
và sản xuất thử
CuuDuongThanCong.com

/>

Sản phẩm chung của nghiên
cứu khoa học
1. Nghiên cứu cơ bản:
Khám phá quy luật & tạo ra các lý thuyết

2. Nghiên cứu ứng dụng:
Sáng tạo nguyên lý về các giải pháp ứng dụng

3. Triển khai
(Technological Experimental Development;
gọi tắt là Development; tiếng Nga là Razrabotka):
Chế tác các Vật mẫu (Prototype) tại các X-ởng
mẫu (Pilot Workshop)
Sản xuất thử để khẳng định tính khả thi
Sản xuất loạt nhỏ để khẳng định độ tin cậy
CuuDuongThanCong.com

/>

Đặc điểm chung của
R&D
1. Chỉ chi mà không có thu
hoặc nguồn thu không đáng kể
2. Không định giá đ-ợc thông tin

3. Chịu nhiều rủi ro

CuuDuongThanCong.com

/>

Đặc điểm của triển khai
Nguồn thu hồi do bán các sản phẩm
triển khai cho ng-ời tiêu dùng ( bán
patent và licence cho ng-ời sản
xuất) rất nhỏ so với giá thành.
Mua bán patent và licence không
thuộc phạm trù R&D nữa, mà thuộc
phạm trù th-ơng mại (UNESCO, ấn
phẩm đã dẫn)
CuuDuongThanCong.com

/>

Đặc điểm của triển khai
Sản phẩm: Prototype, Pilot, Sản
xuất thử nghiệm (Série No 0), trên
mỗi sản phẩm của quá trình này có
chứa các thông tin công nghệ
Chi phí: th-ờng có thể rất cao
Hiệu quả kinh tế trực tiếp: Không có
Tiếng Nga: Razrabotka (không dịch là Razvitije)
Tiếng TQ: Khai phát Kaifa (không dịch là Phát
triển Fazhăn), thuật ngữ của Tiền Ngọc Sung (Tiến
sỹ Hoa Kiều ở Mỹ về Trung Hoa Lục địa, T- lệnh

CuuDuongThanCong.com

/>

Ph¸t triÓn c«ng nghÖ
•§ã lµ qu¸ tr×nh diÔn ra trong s¶n xuÊt,
tøc lµ qu¸ tr×nh diÔn ra sau D (triÓn khai)
vµ T (chuyÓn giao tri thøc) kh«ng ph¶i
trong khu vùc nghiªn cøu, gåm:
•Më réng c«ng nghÖ hiÖn h÷u (extensive
development)
•N©ng cÊp c«ng nghÖ hiÖn h÷u (upgrading
= intensive development)
CuuDuongThanCong.com

/>