Nghiên cứu thành phần hoá học và pH nước mưa của một số tỉnh miền Bắc Việt Nam. Luận văn ThS. Hóa phân tích

BÓ CIÀO DUC VA DÀO TAO
DAI HOC QLÒC GIÀ HA NOI
TRLÒNG DAI HOC KHOA HOC VA TlTNHIÈN

^

Kàn Thi Q u y n h Lan

NGHIEN CUU THANH PHAN HOA HOC
VA PH NirÒC MITA
CÙA MOT SO TINH MIEN BAC VIÉT NAM

^

^

LUAN AN THAC SY KHOA HOC HOA HOC
CHUYÈN NO ÀNH HOÀ PHÀN TÌCH

Hiró-ng dàn khoa hoc: PGS.PTS. PHAM HÙNG VIÉT

HANOI 3/1997


IML'C LUC
M o daii

FIKIII I
D A I \An de

< ) nhiem 1- hòng khf \ A lAug d o n g axil o N'iCl N a n i

IMKIM

1.3.

[\hie liei! nghiéu euu cua de lai

6

1.4.

r h a m \ i iHzhién eiìii cùa de Ini

7

l o n g (|iian

II

2.1.

k'm: dong k l n qu}'en \ à pll eua uUt'iV mir )

8

2.1.1

I .uir, rlniir khf (lUN'èn

8

2.1.2

I li( n IimiM' hinu d o m ; axil

9

22

hhMK'ii v,óe eA\ lanu d o m : axil

2 ^

M(">l so c|ua l i m h \AI 1\ \ à lioa hoe xa) la lion<' khi

.

'

»._

•

• -

i_

-

II

•-

quyen
1

^^. 1.

1

ì

"> ^

^
1

N h i i n g con (hiò'ng lao ihành snn phal
h^'lifing con d u ò i i g lao ihành niloral
I oc dò ehuyén hoa cua eae hoj) eh Al ehiia

lini

hiivnh \ A n i i a

2.1

NhiViig nhAn lo anh liUo'ng clèn su h m h ih.nih mua
:r il

2.4.1.

.f,

C'ióiu; dò iihal ihai

o

^

1 t

1

A.}.

II im h i o i i i , ^ac chat kiOm I r o i m dAl \ a l i o n - klii

.4.4.

L^ieu kii/n khi' l u g n g \ a ihu}' \ a n

1

I hiiuh |>hAn ho;i hoe I I O U Ì ; luKve mua
1..

e

n 4 4 1

\ n h huo'iu: l(Vi ph;in u n i : hoa hoc

") ,4.-i.:.

\ i i h h u ' i i m (IcMi su luAn eiiUN'én t r o n i ; kmt; ( k a u :

1 ì

^

,5.

I ae dgnt; e uà axits lén he sinh ihai

1 ]

1

5.1.

r ic (long dèli he siiih lh,\i ei'ia dAl

2I

1

^ ^

r ir- (lòiifT dèli he sinh tliai uuac

2.5..\

NhiJng tàc dòng khàc

26

2.11

Q'ic vfin de chinh licMig nghiCn ciru làng dong axil

27

2.6.1

GIOII

2.6.2

LA'y màu

2X

2.6.3

Bào qiiàn mÀu

29

2.6.4

Cliuong phàp phfin tfcli

.^1

dia diCvn lA'y inÀu

27

Thirc nghicni

Phan m
3.1

Vi irf cac di(5m do hoa niróc mira

35

3.1.1

Dàc dicm cac Iram

37

3.1.2

I.y do chon cac dicin lA'y mÀu

39

3.2

1 lui diAp cac mftu va so licu

IO

.T.2.1

riui Ui.jp cac inÀu

•IO

3.2.1

•[Ini Ihàp so licu khf luong

41

3.3

'Iliòi giaii v a s o mkàu tlà lA'y

41

3.4

l'hAii li^cli mau

42

3.4.1

I Ioa phrmi, ilung cu

42

3.4.2

Oicu kicii xiìc diiih cac ioii sirduiig MPLC

43

3.4.3

riiàn Udì mau

44

.3.4.4

Su ly so licu

4.5

PIÌ:UI IV

KOI (|uà v a bàli liiùn

4.1

Kc'l (.]u;ì iighicn ciiìi lói iru h o a d i c u k i c n p h a n l i d i

4.2

lJ;iiili già phu'ong p h a | i |)hAii ifch

4.3

iOaiih già liicii Irang laiig t t o n g uót Ihóiig q u a c;ic sn
licu lliu iliàp Ili 1991 CILMI 1 9 9 6 va c a c so licu lini

4H

r^2

(liroc I r o n g nghicii c ù u n à y

4.4

'riiànli p h a n h o a h o c va d ò p H c ù a iiiÀu luù'rc mira
Iran

Phrin V

F
70

Phan I
MODAU
1.1. \)ui

van d e

lAong ihAp k y ehung la dang song khoa hoc ky ihuAt va c ò n g nghè ngà}' eàng
phal trién Vcà dal duge nhfing Ihành tuu rirc vd nham Ccài tao va nAng t ao dòi song
vAl ehaì, linh ihan eho r o n nguòi. Song ben canh do c u n g nAy sinh nhièu van de
lam cii ihè g i ó i phai qiian lAm va eiuig lo gi;ii quyCt dò hi vAii de bào \ è m ò i
(ruòng song cua con nguòi. ChAl lliAi do boat d ó n g cùa con ngUòi sinh la da \'à
dang Uun 1")ien dòi aiòi i i u ò n g Ihe gói tu nhiCn gAy ra nhiìng I h n n hoa k i n h
hoàng. G i e van de ve su iha}' dòi nliièt dò trai dAl, iha}' dòi he sinh ihai, hièn m.il
eùa mot so IoAi d ò n ; : lime vAt, eac Ioai dieh bènh phat l i i è i i , su bièn dòi lliAnh
pliAn hoa hoc e uà (kAl, niioc \ à khf... dang làm dau dÀu cac nhà khoa

va lA

IKÌC

mot Irong ninìng \An de eAp Ixich cua cac tò chùc the g i a i ve bào ve m ò i I m ò n g .

Flien tugng lAng d g n g axil U\ mot Irong nhfrng van de n ó n g b ò n g ckuig dwa
gi<'yi quali lAm. LAiig (IMM- axil bao hàm eho tal eà cac Ioai giàng Ihuy:

thè'

Mua.

l u y è l , mira l u u i . imra d.i. siKrng m ù . . . ma b;ui eliAt e l i i i n g manj- I m l i a \ i l . M/MI

chAÌ ci'ia nuò'c mua (liònn ihuònr. mang ifnh axit yen do CO2 cua k h ò n - klu hoU
lan Irong niró'c. Do do mure mua l i n h khièì t h u ò n g co dò

pH

kho;ing >/) - 5.7

( I |. T u y !ihièn ihành [>han boa hoc \A p H eua nuóc m u a thuòng bi bien doi (k^
klii roi xuòng mAI dVi dA mang iheo m ò i l u o n g cac chat \ e l khf \ à hai ( W ' ì s h •
oul) e(i trong khi ( | n \ e n . lNlir(ye mira co

pM = .S,65 Ihì dirac qoi là li u n - linh | I |.


Do do tri so p H là mot chi ticu rA't quan Irong trong vice danh già mue d o o
nhiòm lìiòi Iruòng !iòi ( hung va muc dò ò n h i è m k h ò n g k h f noi rièng.

Thành phAn hoa hoc cua giàng thuy co lAm quan trgiig rat lò'n \h cn ihe dành ÌMA
(Urge mùc do ò nhièm khòng k h i , ve nguòn ticu thu cac chAÌ Irong cliu irình klii
(piyèn cùa càe chAÌ vói khf \ ; i hai lan Irong nuoc, ve dò An m ò n eua uuóc

khf

cpiyCn va eàe làe dong cua giiùig lluiy \'ói ean cAn \AI eliAl eua dAl, m u v \ à L uà
d o n g , thirc vai. Do \ A\ hoa hge nuó'c mira dà duge nghièn euu lìr iihunv. nam /<) o
mòi vài nuòe phal l i i r n lièn the giò'i \'à Irò thành mot Irong nhùng \An de m ò i
l i u o n g ehu } e u .

Mièli l u g n g mua axfl lan dàu lièn duge ghi nhAn tr CliAu Au \ à Bae M y . N h i e u nhà
b/ie hoe ( K o b e i l - / \ n l i ISS2, san dò là Hans Egner - T h u y Dièii dAu ihè ky 20,

Odeii - T l ì u y D i e n , Ciiuham - M y ) dà nghièn eùu va Icn l i è n g eaiih Imli iihaii Ioai
\'è iiguyèn nhAn \ à e;'u' liAu cpià c:ùa lAng d o n g axit, C ù n g vói eòng ^WÌK- eòng
nghiep hoa \ a hien dai hoa, lal nhièu e;ie Io ehùe (he gicvi clA duoe ihanli lAp \ à
dna ra eàe d u an n g h i r u cùu ve hièn tugng lang d g n g a x i l . Càe nlia khoa hoe dà
ehùng m i i i h throc rari-, càe ehal gAy ò nhiem k h ò n g c h i ànli hiróiig den eliAÌ luong
k h ò i i i ; k h i , (k'il, ime

( iia khu vite co n<;uòn phal thài ma ini con (hroc \An e huNcri

xa dèn càe vung khàr thco dòng hiAn ehuyèn k h ò n g khf co khi vuol bièn xiiyen
bièn giò'i snng càe uuóc khàc. Do dAy là m ò i vari de quan Irong k h o i i g pliài ehi là
eua eàe nuóe eò nguoii phal ihai lon ma eua ea eàe nuòe x u n g c|uanh nen e.ie du
àn nà\ i h ò n g ihiròng mang lich ehàl kini \ uc hon là trong pham \ i m o i nuoc hay
mòi \ ù i i g . Dir àn n-hi-'n ciiii \ à van chu>èn co c u ly dai va làng luti I m y n l i cua
khi qiiyen lai \ u n g ' l a \ ' àu do O E C D ehu tri ( 1977) la mot \ f du d i u i h m h . Du àti
nà\' dà dna ra ket liian ( liAl luong k h ò n g khf eua Chàu àu bi anh l u i o n ; ; do |)h;'H
thai Iiàe:ie nuoc (1iAti .in kh;ie.


HiCn rjay, c ù n g vói su lang truóng k i n h , cac nhà m à y , x i nghièp duge xày d u n g va
m ó rgng

k c o theo vice ra tàng ngiión tiéu thu iiguyén l i c u chù >èu là Ihan dà,

xàng dAu va khf dot. Do do lugng phàt thài k h f SO2 va N O ^ vào bau khf qnyèn
tàng nhanh c h ó n g . Su (ang trUÓng phàt thài này dà gay ra nhiìng lha\' dòi lón
Irong ihành phàn hoà hoc: cùa nuóc mira va Ih ngiiyèn nhAn kàm tàng su' k m g douy,
axit. Hièn lugng hìng d g n g axit gAii day dà duge ghi nhAn o* mot so nuoc nhu
T r u n g Quòe [281. NhAi Ran [ 2 4 ] , An D ò [ 2 0 ] .
'^

—

,

1.2, ( ) n h i é i i i k h ò n g k l i i v a l a n g ( l o n g a x i t o \ìèt

Nani

Ciing n h u cac nuóc ph.ii Iricn khàc Irèn thè g i ó i V i e t N a m dang l i è n con d u ó n g
lièn lói mot dal uuóc eòng nghièp hoà va hièn dai hoà. T r o n g 10 nAm tra lai dA\
hàng loc'it eàe nhà ma} .\f nghie|) duac nàng cAf) \'à m ó r g n g , nhièu nhà m à \
dwc

moi

xAy d u n g vói (|U! mo lón. Thèm vào d() vAn de già taiig dAii so \ à su' [ihal

Irièn k h ò n g ngìiiig eua c:àc kliu dò thi ehàe eliàn se gAy ra ò nhièm m o i l i i i ó n g
Irong dò e(3 ó n h i è m k h ò n g khf va nuóe nè'ii nhu ehùng k h ò n g dUi^c k i c m so;il
ehal che.

MAI khàc \ è mal dia ly \ ' i è l Nam nam Irong vùng Chau A noi ma hièn nay dan<:
duge coi là k h u \'uc d.u]^: phàt Irièn nhanh nliAÌ Irèn the gic'ù, dòur

ihòi ku c*'^

duóng bièn gi(Vi liè'p gi.'»|^ \ ói mién nam T r u n g Q u ó e , mot lr(Mig nhung vùng lièii
ihii llian l(')'ii Irong khu \ u c , nèn \ i è e k i è m soàl chat l u g n g k h ò n g khf là rat cAn
Ihiè'l va phài duge ihiic hièn thuòng x u y c n va m a n g Ifnli ehal he l l i ó n g . Cac so

lièii \ è thành phAn I H M h';c iiuòe mua co mot y iighTa khoa hoc ràl lo l ó n , r:iùp
chiing la ckinh ;;ja d m ; , muc- d("> ò nhiem m ò i i r u ó n g \'à l ì m ra m a i o u ^òc f:Av o

nhièm.

\ ' i è l N a m dà bai dàn ehii y dcu dành già chat lugng nuóc mua bài d/wì m n l i u i i ' :
nam cuoi ihàp k\ 70. ( at i i a m lAy man ehu \ è u dira irèn m a m : \\uV\ h a m kln


tugng thuy vàn nhung mài tói nani 1992 m a n g l u ó i hoà nuóc m u a thco qui hoaciì
m a i duge l o n g cuc khf urgng thuy vàn xét duyet va dua vào c h ù i h thuc boat d g n g .
M a n g luói bao g ó m 32 t r a m , chù yen dat trong cac tram khf tugng thuy \ An I r o n ^
pham vi loàn làiih ilio | I j . M u e dfeh cùa cac Ifcani này là dièu Ira c o bau ve ehAl
lugng m o i t r u ó n g , k h ò n g khf thòng qua thành phàii hoà hoc nUcVc mua.

T r o n g cac c h u o n g l i i n h nghièn eùu ve mira axft trong thói giaii gàn dA} cking ehu
V là bào cào cua nhóni imhién eùu do bà N s u v é n H o n g K h à n h làm ehù de tài. D ò
là mot dir àn l u a n g dòi dai han, trong suót 2 nàm n h ó m này dà lAp trung d u y l i ì
vièe lA'y mau mróc mua \'à do dò

p H , thu thAp càe %ò lièu quan trae nhu : nhièt

dò, dò à m , huóng g i ( \ lugng mua. hình thùc gAy m u a , dia hìnli ... \ à dà ncu ra
mot so anh luróng c ' a nhung nhAn lo này \o\

pH nuóc mira cùa 8 vi Irf iKMir, khu

vue I cùa V i c i N a m do la : Cùe Pluiang, Vicjl T r i , L à n g , Phù Liei», T l i a n h l\o(\^
V i n h , N i n l i I f i n h , B/ie Cùang. Kel qua dièu Ira dò

pH

nUcVc mua du'o'c l ò m lal

Irong bang ( L I )

Hmif^ L I So I r a n m u a co p H dac t i n h ( % )

N a n i 1991

Niiiii 1990

I rani
\\il

rrnng linh

Kicm

Axit

Trun^ tinh

Kièni

Lang

(H)

16

84

00

05

95

Vict Tri

r^6

55

30

IO

25

65

Pilli Licii

(is;

00

02

08

30

62

Ninh Bìiih

01

04

02

--

--

Clic l'hirang

15

60

25

—

--

Kini \'uc 1

06

40

54

05

01

_.___....

T r o n g dò ciac l i n h eua mroc mira duge d i n h nghìa theo dò pH :
(i| I > ò

Kiem

pi I = 5 - (ì

11 un,^: i m h

pll < 5

A\ii

4

Sau d u àn cùa bà N g n y è n H o n g K h à n h m a n nuóc m u a vàn duge thu nliAp \ à dna
ve T r u n g tAm Nghièn < liii M ò i Iruò'ng, K h ò n g khf \ à Niróe nhung c u n g

UIÌMÌ;:

duge day dù.

() khu virc M i é n N a m nuóc ta gàn day c ù n g dà co m o t vài n h ó m nghièn eiiu dành
già lìien trang mira a x i l . D a n g ehù y là nhóm nghièn ciìli cùa òng n g u \ è n Thành
Tfn irone d u àn M o n i I " r i n ^ cliAl luo'im nuóc cùa luu vue sònc M e C ò i u ;

Kè't qua cùa càe c ó n g l i ì n h nghièn eùu eho thay à V i c i N a m eàe IrAn mua eó

pH

ihàp dòi khi dà xuAt Imai, dàc bièl là mot so vùng còng nghièp phal Irièn ( V i d i i :
K h u vue V i è I T r i ) . Clic Phncyni; noi duac eoi là Iram nèn , lièu bièn eho k h ò i m khf
sach c ù n g dà xuài hièn nliirng liAn mira co

p H = 4,0 [ I J . V i c e nghièn euu ciie

IrAn mira này là \ ò c i i n g (|uan lr()ng vi nò lièn quan dèn khà nAng mua axfl ó uuóc
la. Càe kèl qu;i nghièn eiiu dò cùng dà eho thày cÀn phài eó nhùng du ii!i dai li;ui
va lièn lue de k i e m Im chat che \'è p l l

va Ihành phàn hoii hoc nuoc mua. Imi ra

nluìni; n^uòn uòc uA\ ò nhièm. Cuìp pliAii (lunn

IIOUR

iK^im vièe d;inh i:i:i chAl

luo'iu: k h ò i m khf ncù i n in; \ a moi l i i i ò n u nói eliunu.

L 3 . iMiic l i e n n g l i i e n 4 liu ciia de lai

M u c lièu nghièn ciru e ùa de tài là phàt Irièn \ à m ó rgng eàe hoal dòn<: (|nan tiAc
su làng d g n g nói c' M i c n BAc V i c i N a m , ket ligp nhùng so lièu dà eó \ a nhùng so
lièu lini duac Irong (|ii.i l i ì i i h nghièn cihi de dua ra nhùng nhAn xél ve hièn l i a m ;
\ à nhùng nguyèn nhfm gay mua axit ó m ò i so \ ù n g . M u c lièu c h i i i h caia de lai là:

1.

Khào sài càe (h( u kien pliAn ifch thành pliAn eàe ion co' bau liour; m i o - n m a
su'(inni: ihici bi ' .»f kv lon;: hièn siiAi cac» cùa hàim S h i m a d / u .


2.

l à p chung vao \ i è e do dò va phàn tfch thành phàn hoà hge cua \n\oc mua l.n
mò! so tinh.

3.

l^hAn ifch, so sành lun ra moi licn he giùa thành phàn lio
pll

CIM

nu(7c mua.

1. PhAn if'h c;ir so Iwn. chi ra moi \ài nliAn lo là n g u \ è n nhfm !:A\ ra sir khàc
nhaii eua pM niK- mua iheo khu vuc.

L L IMiani vi nghièn
lidiis: pham ns:hicii ( uu ' na pll va xàe dinh ihanii pii.ui ho;') hoc clni vèii lA]-» Irung lai 5 dièm: \'icl h i . l ì m
Liei). X'àiih. I hanh IMI,e <" Vie Phiiong Irong llioi gian Itr Ihàng S de ii ihang 12
l*)')7. Lua Irèn c:;ic 1 ci '|Uii plian ti'cli dna ra c.ii uhm lòn;; ihc \ è hicu li ani; cua
pll iiii'tc mua \ a (hi M nifi so nhAn lo anh liuong dèn pi I cii.i IIIHK' mua lai càf
\'iMm nav.

r>


Phàn II
TÒNGQUAN
i

2.L Lang (long khi qnycn va pll cùa nuóc mua
2 J . L Lilng (long khi cinvén
CYie chAÌ vet trong khi cpiycn eó nóng dò luòn bicn dòi theo thòi gian va khòng
gian. Thói gian luu cua cliiing eò ihe mot vài gió, mot vài luàn hoàe mòi \ài nàm
liiy lliiiòc vào cerche licu ihu cùa cliiing. QU-Ì liình Ioai bò càe ehAl \cl nay liong
khf quyè'n hay nói eàch khàc là (già Irình ehùng duge ehuyèn tir bau khf cpivèn
dcu he mal trai dal duoe ggi là su" lAng dgng khf quyèn. Su làng dgng uà)' duac

chia làm hai Ioai : làng dong khó va làng dgng uót
a. Lang (long kln'): Là su chuyeii dieh eùa càe chat vet khf va hai ducVi Ihòi lièi
khò tói bé mal cùa \al hàp ihii (dal, he thire vai va cac bé mat nu'ócj
1). Lang (long udì: Là t|uà liình vàn ehuyèn, chu}èn hoà hoà hoc cua càe Ihành
phàn khf va hai lói bè mal liài dal duó'i càe hình thùc khàc nhau nhu mua, luyèì,
sirang mìi. Qua liìnli ua\ rAl quan Irgng vi eàe thành phàn ly hoà hge sau này cùa
giàng lliuy phàn Icvn plm ihuòe vào qua Irình này. Qua trình làng uót eó thè xàv ra
iheo hai co' che:

•»

Càe \èì a Ihè khi \a h:il duge sài nliap vào càe dàm mày nhò, ehùng eò the
khòng tan hoàe bi \MK\ lan trong uuac mày. Sau khi bi hap thu ehùng eò ihè
iham già \*ào c;ic pli;m ùng hoà hoc khòng ihuAn nghieh \"à eàe llianh |MiAn
khae trcMig pha long. Chuyeii hoà kièu nà\' ihuong xay ra doi \ói càe ehàl
7


nhu:

SO2, NO. ( I | Chùng co thè bi ehuyén hoà khòng thuAn nghieh lao

thành axit hoàe muòi, qua trình này duac ggi là Rain - oiU. Càe vài eliAl duoe
hA[) thu trong riAy di Iheo giàng thuy roi xuóng mal dal, ehùng bi Io;ù bo
khói khf qiiyén.
•

Càe chàì vet duói lAng dàm mày bi bàt giù bai nhiJng thành phàn giàng ihny
n h ó c ó su dòng In Irgng trUóng do su khàc nhau giùa tc)c dt) roi eùa hai Irong
khf va hat giàng thuy.

Qua Irình chuycn dieh uót cùa càe chat vé't khi va hat bang su rai cùa giàng thuy
duói làng dàm inày dno'c: ggi là What - out. Qua Irfnh làm sach khf qu\èn nà\' là
rat quan trgng, nhàì la nhinig vung co khòng khf bi ò nhiém.
Nhu vày thành phAn IK^Ì hoc cùa giàng thuy chiù ành huóng eùa càe thành [")liAii
trong khf quyèn. Hièn nay nguòi ta dang nghièn cùu xàe dinh mòi ijuau he dinh
hrgng giùa nóng dò mòi chA't lioiig khf quyèn va trong nuóc mua nhu mot hàm so
cùa eàe dièu kièn khf cpiycn.
2.1.2, Hièn tnoiìg lanj; (long axit

Dò pH cùa nuóc giàng ihuy bang 5.6 a nhièt dò 10 ^'C là mot già tri duo'c xem là
mòi già tri ly lucriig. iinh eho nuóe nguyèn chat càn bang vói nóng dò CO^ Irong
khòng khf [ 22 J. Do bi anh huang bai càe chat ò nhiém gay ra trong qua Irinh
hoat dgng còng nghièp cùng nhu* boat dgng bàt thuòng cùa thièn nhièu ( dòim
(lAl, hoal dòng eua imi ina ... ) nèn pH eua nuóe mua cùng nhu ihành phàn ho;i
hge eua chung luon bi lha\ dòi.
Càe ehàl co nguòn gòe lu nhièii eó ca che phàt sinh va tièu Ihu ó ihè- cAu bàim \a
tuoiig doi. Chu ky \An chiiyèn eùa eàe chat trong thành phAn khòng khf, dal \à


nuóc trong tu nhicn là tuang doi òn dinh. PH cùa nuóc mira tu nhièn dao dòng
Irong khoàng 5 dén 6 duge coi là ò muc dò bình thuóng.
Nhung con nguói trong qua trình cài tao tu nhién va trong càe hoal dòng eua
mình dà co nhiìng tàc dòng vào mòi truóng gay su mài òn djnh cua eàe chu k\ \ Al
chat, làm thay doi thành phàn hoà hge cùa dà't, nuóc va dàc bièl là khf. Nòng dò
eùa càe chat khf nhu NO,, SO^, NH,, hgp chat hùu ca (CH3COO , HCOO ...), bui
Irong khf quyèn... vugi qua xa nhùng già tri cùa tu nhién, làm eho pH cùa su làng
dong khf quyCn thay dòi (lón han 6 hoàe nhò bau 5), gay ra nhùng hAu qua
nghiém Irgng va phùe lap.

[

Nuóc giang thuy eó |)ll -. 5 dà duge ghi nhau ò nhièu vùng trcn the giói nhu TAy
Au, Bàc My, Trung C)uòc. NhAl F^àn ... gAy thièt hai lón ve kinh tè NA càe còng
irình vàn hoà.
Hình 2.1 mò là mot c;ieh day dù su hình thành mUa axit tu càe khf co Irong thièn
nhièn cùng nhu tir càe cpià Irình hoal dòng eùa con ngUÓi gay ra.
Nhu vày chùng ta co thè nhàn thày ràng phàn ùng co tàm quan trgng dàc bici
trong viéc lao thành làng dgng axit nhu sau :

•

Phàn ùng òxi hoà , lioae trong [^ha khf hoac trong pha long, dàn dèn tao Ihành
òxfl eàcbon, oxil Imi liuynli \à ò\il nila (CO2, SO2, SO3, H2SO4, NO,, HNO^,

HNOO
•

Qua Irinh hàp lini khi \hoàe suang mù ) \à luong tàc cùa càe axil tao ihành ( S 0 2 . H ; 0 , ILSC^;,
UNO; ) \ói amòiùAc ( NIL ) \A eàcbónàt cùa bui, khòng khf. tu phàn iing nav


amónisunphat (( NH4)2S04 ) va nitarat ( NO3" ) tao thành phàn ehu yèn eua
nuóc, phàn co thè hoà lan duge trong dang bui mù khf quyén.

Su ehuyén hoà va hoà tan mot phàn cùa càe bui mù này irong nuóc.
Nguón .g;òc eùa Mira axit

iiv

0,,0.,H202.0H

I (ju^cn

( HNO2
3^-ucuu^

)l

Phàn ùng eùa axil - ba/c^

axil di
lao ihà

HCN
5 ncp m
\

+

MgCq3^ CaCO, ;

n

CaSp4
+

ba/o di
là

'•""

, ' NH, I
K'+CV

kii

NaCI + K C I ' ^
Al - silicalc
+ Si( );

L:inu (lon<^ khó Niinc in Uà riiànli phàn ion lao Ihành

/ Càe hgp chat trong tir nhièn \

NO,

nhièn va chat ò nhièm:

A

C02,H2S,RSK.S02.1l;S()4,

axit liianh

NH3,NO,N02,HNOdlCI,Sol

pH=4,3

khi tu bièn. Bui.

NO

2-

CI I Càe (inion

i^^^-rr^ 2-^

Ca^ TTa

M

2+

K"

, Càe cai ion
j:oni ca

NH^^càc axil manh

IV le
0

10

50

00 |iep liler

llìnlì 2.1 : So do mò ta nguòn gòc cùa mua axit
2,2. C a c n g u o n goc gay l a n g (long Axit

Su co mal cùa SO2 va NO, \'ói hàm lugng lón liong khf quyèn (vugi cpià giin han
elio pliè|")) dang duac coi là nguyèn nhàn ehfnh gay ra mua axil. Ngoài la càe
Ihành phàn khàc nhu NIL. CI;, CO;... cùng góp phàn quyè't dinh Ifnh axil caia

0


,nuóc mua. Cac khf này mot phàn dirgc sinh ra trong tu nhièn nhung phàn lón là
phàt thài tir cac hoat dòng cùa con nguói. Cac axit H2SO4, HNO3 duac sinh ra
trong khf quyén tir cac tiém chat SO2 va NO^ là nguyèn nhàn chùih làm giàm pH
eùa nuóc mua. Thòng thuóng nuóe mua co linh axil cao duge lìm ihà}' a nhùng
vùng bi ành huóng boi hoat dòng cùa con nguói [15].
Trong tu nhièn khf SO2 eò thè duac sinh ra tu qua trình hoat dòng eùa nùi Ina.
Dòng thói càe lóp rong tao duói bièn cùng tfch tu mot lugng rat lón cac hgp chat
sunfua, khf hydrosunfua nèn cùng là mot trong nhùng nguón tir nhièn san sinh ra
khf SO7. Mot so nghièn eiin eùa UNEP eho thày ràng khf SO2 duac ph:il lliai \\\'
càe nguòn tu nhièn cliièm khoàng mot nùa SO^ trong khf quyèn lugng này khòng
làng lén khi ma sunfua Irong tu nhièn duac tài tao và su dung theo càe ca che
khàc nhau.
Trong tu nhièn khf NO, duoe giài phóiig lù dà't thòng qua hoat dòng cùa vi khuAn
và duge tao thành trong khòng khf khi eó set. Do sir phàn tàn khf trong tu nhièn
nóng dò cua ehung duoe pha loàiig và tàc dòng rat il tói nòng dò trong khf ò
nhùng vùng rièng bièl.
Phàn l(5'ii khf SO2 và NO, do con nguói phàt thài vào khòng khf duac lao ra trong
qua trình dot nhién lièu. Chù yéu là dàu thó, xàng, than dà , khi dot và eàe san
phAm dàu mò khàc. Mòi luong nhò SO2 duac tao thành trong qua trinh dòi ciuang

eó ehùa luu liuynh

\à luu hu\'nh nguyèn lo de san xuàl axit sunfinàc (II2SO4)

hoàe do eàe phàn ùng hoà hoc xày ra trong qua trình dot hoac ehung cài càe hgp
ehàl hùu ca trong còng nghè san xuA't già'y. Khf SO., SO3, H2SO4 (ó dang mu)
ihuòng ihày trong ihành pliAn cùa khi lo ó nhièt dò cao.

Mot trong nhùng ngiion dong ^óp eliinh vào vièe thài NO^ là òng xa eua càe
phuong tièn giao thòng. Trong so bay òxfl nila (N2O, NO, N . O , , N20,i, NO2,


NO:,, N 2 O 0 chi co N O ^ A NO2 duac tàng lèn l ù nhiéu hoat d ò n g cua con nguói \ à
dìtn'c coi là chat gAv ò u h i c m . T r o n g eàe dàfih già ehàl lugng m ò i li nòng c l u ì m :
ihifóng duge bào cào là l o n g ò x f l nita hoàe N O ^ [ 1 1 ] ,
i

Qua Irinh dièu tra cht) ihAy nàm 1988 so l u g n g ò tò trèn loàn càu \ ugi cpia

KV)

ly. hon 1,5 ty phu(nig licn giao thòng ngày nay là ó trèn d u ó n g , nhi'"ai hon H^ km
so v('>'i 1950. Dac l)i' I nguy hai lion 0'eàe iiuóc nghèo. kèm jìlial Iricn c^c phuong
lièn giao thòng t l m o n g la cu duge kliòi phue \'à sua ehùa l a i , cliay cpià i;ii \ A ba(^
duóng k c m | I l | - Su dòi r ling òvj hoà eà càe ho'p chAl cliiia nilo' lion<: nhicn licn
va mot phan n i i " In uhi' n ion i.n t i o n u khòne khf lao thành ò x i l m i o I I / l .

Theo diéu tra eua U N I : P kiio;ing 75Vr N O , do con nguói sinh ra là do su pli;ii ih.ii
ciia càe phu'Onr licn *Mao ihòn<^ \ à dó\ nhicn licn llian dà Irong cuc lo uàii<\ lnvà 30^/f} dèn Aiy/o l ù c ; i c nha iiKiy dien co su d u n g ihan dà.

Ngoài ra lugng nhò [^](), con duge sinh ra l ù c à e noi san xuàì axil n i i o i i c ( H N ( ) > )
hoac là vièe s u c l u m : ( ;ic nhàn u n i ; hoà hoe.

Nlur \'Ay, nhùng nguòn i:A\' ò nhièm k h ò n g khf ehfnh là eàe n,f:ành c ò n g nghièp.
nhicn lièn dfuiì: Iroiif; sinh hoal \ à càe phiK'im ticu jziao i h ò m ; .

(^i\c ch-Vl kh<'ic v'Ay la kuc' d o i u ' a \ i l là ciò \ à amòniac. N g i u u i goc \\C\ \u nhicn
(|uan iKMig nhàl là ph e» lina ,^-i'i;i i i m ò i bièn \'(vi axil H i S O i hoac M N ( > : . Nhii'im
nguòn kli.'ic duoe lao la do hoal d()ng cua niii lua. V i è e dòi ihan ( ung sinh la
lu'(/ng l i e i dang kc. < !-> lon lai irong Ihan duoi dang c l o r n a k i m Ioai lan diiov \ à
ehu yèn dutVi dang naiiii hMna ( N a C I ) nliUng c ù n g eó nhùng dang m n o i khàc nhu
C a C I ; , M g C L . . . NjiU'Mi chu yèn khàc là dot chAl lh;ii. Clorna lòn lai l i o m : ^ h;'i
Miai d u o i d a m : m u o i Oom: raii \ à ducVi dam: P V C .


2.3. Mot so fpià (rìniì vat ly và boa hoc xay ra trong khi qnyèn

Su vàn ehuyén và hoà liòn cùa chà't gay ò nhièm Irong khf quyèn ;mli liU(vng
quan Irgng lèn hicfi Irang làng dgng axit. Qua trình vàn eliu\èn quyèl dinh liue
liè'p noi ma chat ò iilii(an dèn \ à ành huòng dcu thói gian cu clui eua chat gay ò
nhiem Irong khf c|U\cn.
Trong qua Irinh vAii < hu^èn, S< )^, NO^ và eàe san pliAm òxi hoà cua chung iham
già vào nhùng phàn ung hoà hge |")lurc tap chu\'èn càe chat ò nliuaìi sang dang
muòi sunphàl và niloral. Co rat nhièu con duóng hoà hge ma qua dò SO. \à N ( \
trong khf quyèn eó thè bi bièài dòi (òxi hoà) sang hgp chat suiirua \à nitoial bao
gòm càe qua Irinh dòng pha dien ra trong |)ha khf \'à nhùng gigt nhò chat long \ à
nhùng qua trình kli/ic pha dièn ra Irèn bè mal eùa eàe phàn tir hoac eàe rjc\ nho
ehàl long.
*

Hình 2.2 lóm tal eàe con duóng tao thành sun phàt và niloral trong khf cpiyòn.
Nhùng con duòng na\ bao gòm:

1. Oxi hoà SO2 trong |)lia long do H2O2 và duge xùe tàc bòi ion kim Ioai

2. Oxi hoà trong pha khf dòng nhàl bòi gòc hydroxyl ( OH )

3. Oxi hoà trong pha khf dòng nhàl bòi mot san phAm trung gian cùa NO, phan
ùng qiiang hcxi hvdro e-iebon

'1. Oxi hoa Hong pha klii dong nhal boi eae ehàl trung gian khae (HO,. KO \a
KO2)

\}


Cac qua trình bien doi trong khi
Cac tàc nhàn òxi hoà
Càe ()xit trong khòng khi

no
HO2

Sunfur dioxidc (SO2)

Axit o dang khi

Nil

Axil suniuaiic lUSOa

Niiadioxit (N()2)

Axil niloric UNO,

j^m^:-\^4'

Cac qua Irình hièn doi trong nu

f Vie iTu: blirin hoa òxi

nhAn
rung hoà

liydio oxil II2O2
Cac òxil Irong mróc
S()2(aq)''
NO, (acp

O/oiic (07)

S u x u c làc Wn òxi (O2)

Axit manh

NHi

trong iiiróc

MxOy

Ph;ìn l'rnu V(M Mii,ion l'C...

II2SO4'

Cac nnn"n
cking linh Ihc
hoac (liiim «iich
NllillSO

Muòi cach()nal( Ng(C(JO\)

(NH4)2S04

INO,

NO,(aci)

NII4NO,
Muòi Niloral kim Ioai Nb{ NO^J

a. SO; trong mróc tliani già phàn ùng

IÓÌO

tiiàiih H + \'à HSOi

I). II2SO4 trong mróc phAn l\' thành HSO4 và H , SO4
+

V

e. HNOì lioim nu(')e |>h:m l\ thành 11 và UO^
Hình 2.2 Càe con diùmg hình Ihành snnphàt và nitorat trong khi (|iiu:ii 115]

14


2 . 3 . 1 . N h ù n g con d u o n g l a o thành sunphàt

Do bue xa màt trai càe qua trình quang hoà xày ra k è m theo giài ph(MM: eàe gòc
l u d o ( H O , HO2, CH2- ( J h O ; ) và O ; c h ù n g là càe lae nhàn ò x i hoà vM niiuili lliiie
day qua trình quang hoà SO2 thành SO4 ' .

Qua trinh ehuyèn ho;» bAì ihuAn nghieh eua SO. Ihành S04''* duac bicu dicn i r o n g

hình 2.3
Trong pha l o n g H2O2 hièn nay duge coi là làe nhàn ò x i hoà quan trong nhaì eùa
su tao thành s u n f u r i c , Nèn khòi khf d ò n g nhàl ehùa H2O2 , ^)} ^'à SO^ co mal
nhùng gigt bui m ù l o n g (nuóe mày hoàe nuóc mua) ibi toc dò òxi ho/i SO^ l i o n g
|ilia l(')ng eàng caci [ I 0 | .

Trong pha khf d ò n g uh.il ilii qua l i i n h òxi hoà S O ; bao g o n i eàe biioc uhi' I \a
(|uang hoà de lacì thành càe gigt nlio.

Nghièn eiiu ifnh ehAl nhicl d()ng hoc eua SO? eho ihày S O ; eó k h u ) i i h hiio'ng
phàn ùng manh \'ói ò x i I hong khf trong dièu kien ttàng d ò i luu bình thuòng.

2.3.2, N h i i n g c o n (hiònr. Ino tao thành N i t o r a t

làiìim khf q u \ è n axil Ib^lOii eó thè lao thành do ò x i hoà N O , d{\ó\ nhieu d a m :
khàc nhau. T r o n g llinc le chi eò N^O, N O , NO2 duge l i m thày Irong k h o n - khi (/
nòng dò dàng kè \ à N O . NO2 là eàe tiém chat quan trgng eùa H N O v N O . N O . và
I I M n , Irong khi (|ii\'cn * lui \"èii o r l a n g khf. Tal cà càe niloral Irouf: uuóc m a \ (]c\]
bai ngiion lu MCC hoa l.ni H N O ^ o' ihè khi [ I 9 J .

fVie ph.ìfi ling hoà hoc la'> ihành U N O , c u a NO^ trong k h ò n g khf duce bicn (licn
l i o i m h ì n h 2.4 [lOJ


vo

o
o

O

e/)

X
+

ti

+
4ri

d
00

So +

o
yi

t
d

,.

c
3

Q

r

o

',, o
o n:

r )
,4-

O
+
O

> •

o

-1

1

ri

--

oo
m

ly)

r 1

o
d

O

C

0 +^

o

•/l
r 1

o

00

1 I I

r 1

' • • 1

o

^3-

+
rr,

^'ó'd'

e/:)

O

+
-

/o .-2

3

^ - C c/O

'o

o

a::
o

o

Q
f-

r

jn: r i

o
e
o

io

00 C>0

I

00r i

*

•

r 1

r I

ir

3

X)
+
O

c

PU
+

o

r3

e
o

H

a-

o

->

r 1

r 1

o

r 1

o
m
'

4 k

r

t_,

j

D-

o
d

6

. '"j

/.

OO
r ]

.

-^
1

'

^"Ti

x:
'<0

a
t/j

—V

^(j

j

d

>—;

'—•
' .

t:0 o

z

o

co
ix

ri


r-

o

O
•r.

e

z

O
X

•

" 1
'

1

r i

o
+
.'
o
z•

X

o

•

•

o

X

o
z
o
:^

T,

o

•—'

:;^r 1

A

.
r )

o

r 1

X
+

+
o

o

y

ri

i.

+
o
y

o
;^
+
o
/.

Q

+
Q
y

-

.

WD
C

o

à i

d"

X

+

'5
A
C

r 1

oy

fr

•

.

—

o

*

OJD

3::

:r
o4-

o

r

n

Di
-11

o

o
z^

o
+
o
>^

C

o

ri

/:

A

, k

•

o'

o
I
o

o

o

-1-

1-

DT

y.

o^

o
z

o

r I

y

-k

o
+

e
a:

-•

:i:

r ì

1

e

o

:^
..

1

o

ó

1

e

y.

.

|T-^',!rT»vTHr!wr,TiN rHU>/;:%|i


Khf N O trong k h ò n g khf ehuyèn hoà ihành N O . vói tèìc dò c h à m . Ph in i m g (juan
trgng nhàl de: ò x i hoà N^ > thành NO^ là càe phàn ùng eó sir iham già eùa càe gòe
H O , . F?02- [ 1 0 ] .

23.?i.

I oc d ò c h n \ é n IM^Ó cùa c:ic h g p e h a l c h u a h i u l i u V n h \u n i t o

Qua trinh c h u y c n hoà caia càe chat ehùa hrn h i i y n h \ à n i t o Irong khf (|uycn là lAl
phiic lap. De dành gi;i duoe lòe dò ehuyèn hoà cua chiing cAn c<^ qu;i i r i n h n r j i i c n

culi làu dai. K e l l o g g 1972 dà dna ra mot sa dò \'è toc dò ehuyèn hoà \ à t|iià I i i n h
Wash - oul cùa eàe bop ( hAI chtia hrn Iiuynli \'à n i l o [ I ] (Bang 2.1 ). V i c e nghièn
cùu càe co che và toc dò chu}'èn ho;i eua càe hgp ehàl này g i ù p ta hicu k\ hon \ è
nguòn gòc gay mira a \ i i I hi (|uyen và u(')'e linh duge xii huóng phàt l i i è i i caia lang
dong a x i l .

2.4, N h h n g n h a n l o ;)nh h n V m g (hjn s i r h i n h I h a n h n m a a x i t :

Hièn nay ngirói la dani' (|iian lAm loi hai dòi Urgng quan Irgng nliAl du^K" coi là
nguyèn nhAn gA\' la mua a^ il lA khf SO. và N O ^ . C u ò n g dò pliiil ihài e;ic ' h a i ",Ay
o nhiem IKU c h u n g vii khf SO;, NO^^ luù rièng eàng làng ibi kha naiig gA\' mua
axil càm: \óu.

' l u \ nhièn, hien l u o n g kmg d o n g axil con j)liu lliuòe \ à o nhièu } è u lo k h i c nini:
Tòng eàe ehàl l^iii lo Imi,!: \ à khà nàng dèm cùa k h ò n g khf, hàm luong ehal k i r n i
o Iroim dal \'à dien kicn khf lno"n<: tliuv vàn.

2,4.1. ( n ò n g d g p h ; i l l b ; ù

("nòng dò phM Ih.ii là nh.in lo (|naii Irong nhàl anh luròng \ó\ ehàl I n o i ^ : inuVc
mua. (Vie nhà nc.hicn ( t i " liTai ihc i[\ó\ daim i m i i i è n crru eàe m o hiith l i i i l i W-àn
eirònu dn phal ihai k h i S' \^. NO^

OIKÌ

m ò i \ i i n g k i n h le dna trcn muc (\^^ -n (Inm:

S

nhièn l i c u , hàm hrgng ciic chAt ehùa nilo', luu h u y n h eó t r o n g nhién lièu \2(^\.
N h ù n g v ù n g co toc dò dò thi hoà, c ó n g nghièp hoà eàng cao thi co *;ir phàt ih u
chat gay ò n h i é m chw

l ò n . N h ù n g \ ù n g do eó tiém nàng gA\ mira a \ i i . M n e dò

bi axil hoà cùa m ò i v u n g duge nhAn b i c i dira irèn dò nhà\ cani e uà dAL nuoc \A
d\t(ic g g i là n(à eó u h i ' n uhA\ c i m vói a x i l .

Hang 2.1

Toc dò chnv( ii hoà \ a qua t r ì n h \ \ a s h - oul cùa càe hnp ( h a i cima luu
h n v n h và n i t o .

Hnp ehàl

(^uà t r n i h

H e so K/^in

r i m i lùan h m
l=gin

so,

- ( k\i hoà

n,f)27

- V';rài-(ìiil l)anianiia

(»,fll

- 1 i.i|i Min lif'ai he ni;il

0,09 s

1 i>;n h(') l(>;in pliiiii
(|n\cn

kln'>i

klif

37

0,0.^2

A x i l Sunhii ic

- 11'Mc h'ìà

0,(M

3 ^'

li;S(),

-W'nsh t)iil haiìi: nuia

0,0123

SO

-1 kip ihu Ircii l^c mal

0,05

-1 • ^'M

ho

loàn

phAii

kln)i

khf

0,0475

c|'i\ cu
SO,/-

Nil(^ ò x i l ( N O )

- \ \ ' i'>h i ) i i l kiin.Kiiuia

0,012.^

- 1 hip lini l i ' ' n he mài

0,05

- b'^ai b() loiiii phan

0,0175

( inivèii hoà hoa hoc

Nilit d i ò x i l

- ( ) \ i l hoà

1NO2

^ 1 Mii'im lae \'ó\ vài cliAÌ lulii co

^

HNO,

1

21
SO
200
20
0,2'

0.012
0,025

An

W'.cài iMiI hanr. miia

0,01

lOf)

1 kip lini liVii he mal

0,01

pio

I ' ' l i ho hìàn |iliAn

0.1 ri5
0,035

^0

' V/,ish (Mil h;iin: mua

0.0125

SO

- I \.'\^ 'lui l i c n he mal

(t,015

70

I ' M I | l M |( 1-1|1 | ì | ( , ' l | l

0,065

•\\fl nilitric
UNO.

3,3

200

o

1


2.4.2. 1 h à n h p h a n hoà hoc t r o n g n u ó c m u a

Thành phàn hoà hoc Irong nuóc mira quyé'l d i n h dò p H cùa nuóe mira. D ò axil
cùa mróc mira k h ò n g chi pliu thuge ihiiAn tuy vào càe ion axit ( N O / , S(^i^') ma
con phu thuòc vào kha nnng trung hoà a x i l cùa cac ion k i é m . D ò axit cùa mróc
mua ginm dàng ké k h i trong mróc m u a co nhièu ion kièuì nlur: Ca

, Mg

. NII4

2.4.3. M a n i l u g n g eàe chat k i é n i t r o n g dàt và t r o n g k h i :

Ngirói ta thà'y ràng 30 dc\] 7 0 % càe chat trèn k h ò n g trung co nguòn gòc Ifr irai dal
(261- Càe thành phàn iià\' eó mal trong nuóc mira thòng qua càe qua l i i n l i nlur rua
Iròi và hàp thu. N h ù n g \ ùng dai eó hàm lugng càe nguyèn tò ean xi \ à nalri ihAji
là nhùng v ù n g eó tieni iiang nhay e;im vói a x i l . V i vAy thành pliAu hoà hoc cùa
khòng khf và nhùng l.'u dòng cùa nò lèn ifnli a x i l cua uUÓc mua co thè diKrc xàe
dinh ròiig bau bang vice phàn tfch Ifnh chat cùa dà't [27J.

2.4.4. D i e n k i è n k h f l u g n g t h u y v à n

Càe dièu kièn khf luong thuy van ành huòng dcu Ifnh axit eua nuòe mua ihong
t|iia nhung kie d ò n g loi miic dò xà_\ la càe ()hàn ùng hoà hge, niùe dò phAn lan.
luu chuN'èn N'à su" lane dnu<: cùa eàe chàì ò n h i è m Irong k h ò m : khf.

Nhung i h ò n g so khf lugng cpian t i o n g là 111]:

'• ll'
•

Sf) han

dàn:

Toc dò \ à l i n o i m ei('v

1

•

NhièI dò
Tfnh on d i n h eua khfMi
•

(.'hièn cao hoà

IH'MI

20


2. Tlìón^ so licn thco
•

Lugng mua.

•

Dò Am
•

•

Bue xa mal trói

2.4.4.1. Anh

huong ió\ ph;in unp, lioà ligc
I

Ciróng do ành sàng co ành liuòng manh tói mùc dò ehuyèn dòi quang hoà cu
mot so ehàl. Ciróng dò ành sàng manh hon \'à dò àm cao he^ii sé làm tàng mùc d o
ehuyèn dòi quang, hóa In lA); llianh SO4 ". Mùc dò òxy hoà eua khi SO, cci ih
duoe mò là theo kinh ngliièm bang eòng thùc sau [28j:
R = 0 , 1 75.1; Il + 2.n3lnl,.+0,0704 ( S O . ) - 2,35
Trong dò:

R: Dò oxi

IKVI

ciia SO. ( ppbv )

RH: D ò a m ( % )
I,,: Ciróng dn ành sàng ( KW / m )
SO;,: Tv le pha Iròn eùa ( p|ib\' )
2,35: li mg so tliUe nghiém.
2,4.4.2, Anh huoiij.', dèn sirhiàn ehuyèn và làng dgng:

Toc dò gió \à hiróng gi<> :mli huòng dèài su luàn chuxèn phàt tàn \ à làng dr>ng e uà
( 2ie clìAi Ì;AV Ò nhièm. Mo hmh Ifnh loàn kh;'i uAim lliònc RÌó và su km^ dinir do
mua gay ra dà duoe linh loàn nlur sau [30]

A X , . -53--^^ V,;/R
Trong dò:

A Xy,. : 1/2 gi;i il i d m u d u ^ ung eae ehàl bi lang d g n g do mua duce xa^ d m h \ è
phfa ha luu huóng g i ó ( k m )
V, : D ò i h ò n g g i ó ( m / s)
K :

L u g n g mua ( n m i / n;nn)

Theo c ò n u thùc la lhA\- \ X,, I\ le ihuAn vói dò thòns: :zió \'à l\' 1e m:hu 1' ^ (>i ham
lugng mira [26 h

CVic ehàl gA\- ò nliit. m 1 hong klii co thè duge Imi ehuyèn tir vung iia\ sang x i i i c ;
khàc b(Vi g i ó . Neil kim n n i r , phài lan cua eliiing } è u thi pl\ iwóc mira sé c i a n i .

Nghièn euu m o i c|nan h'. rana hièn Ingng
lucviig mira hVn ihì

I I ' M I "
làng axit \ à lugng mua ihAy m n c nen

càe chAl gàN' ò nhièm hoà tan Ironc mi
e In

pha h^anr, làm g i à m d » i x i l ciia niKu; mua.

Vièe nghièn eiiu sAu e à^ nliAn lo ành hu'o'ng dcu hìng d g n g axil là ^ '>' so (hi duàn
\ u hnóng cùa mua axii o m ò i \ nm:. Tir dò dira la cac gi;n |ih2ip l i i ' i i ipM nli.nn

lian che e2\e hAu (|n;i mna axil uA\ ra.

2.5. I àc (h)ng ciia boM» d g n g :»xit U n he sinh |li;ii

Hien Ino"!!*: lAiie d o i u ' --''••il (kam; là m ò i Iron?: nhùne vAii de \ è ó nhi'an m ò i
<

i_

.

.

•

•

1^

I m ò n g duge thè g i o i (|n:n) l/nn.

f lliùns; lìàu una do lam: dcn^; axil dà duoe izhi nhàn lAl nhièu noi Irèn ihè " l o i . M'^
I l ^"an de n<:n\" hicm d'- do.» \ó\ m ò i irnò'iii: sòim eua con n a u ó i . N<'> co ik.r- ri\\' ra
eàe làe d ò i i u lèn he sinh iliai dal nnVvc \Al chAt \ a sue khoe e(Mi m:(i(»i.

1 1