Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh tiền giang , luận văn thạc sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH
---------------------

HỒ ĐÀO NGẠN

GIẢI PHÁP HỒN THIỆN HỆ THỐNG QUẢN LÝ
CHẤT LƯỢNG TRÁI CÂY THEO TIÊU CHUẨN GAP
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH
---------------------

HỒ ĐÀO NGẠN

GIẢI PHÁP HỒN THIỆN HỆ THỐNG QUẢN LÝ
CHẤT LƯỢNG TRÁI CÂY THEO TIÊU CHUẨN GAP
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60.34.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGƠ THỊ ÁNH

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012


LỜI CẢM ƠN
Tơi xin trân trọng bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đối với cô giáo hướng dẫn khoa
học TS. Ngơ Thị Ánh đã định hướng, tận tình chỉ bảo, góp ý, động viên tơi trong
suốt q trình thực hiện luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn đến quý Thầy cô, Khoa sau đại học trường Đại học
Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tơi những kiến thức quý báo trong suốt
3 năm học cao học tại trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các anh chị công tác ở Viện Nghiên
cứu cây ăn quả Miền Nam, Trung tâm Kỹ thuật và Công nghệ Sinh học Tiền Giang,
Sở Nông nghiệp và PTNT Tiền Giang đã cho tôi nhiều ý kiến quý báo để tôi làm tốt
luận văn này.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động
viên, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận
văn.

Tác giả
Hồ Đào Ngạn


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng
trái cây theo tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” là tác phẩm của riêng tôi,
tất cả các nội dung trong luận văn được trình bày theo kết cấu và dàn ý của tác giả
với sự nổ lực nghiên cứu, thu thập, phân tích, đánh giá các tài liệu có liên quan đồng
thời sự góp ý hướng dẫn nhiệt tình của TS. Ngơ Thị Ánh để hồn thành luận văn
này.

Các số liệu được sử dụng trong luận văn hoàn toàn trung thực, chính xác và có
nguồn gốc rõ ràng.

Tiền Giang, ngày
tháng 03 năm 2012
Tác giả

Hồ Đào Ngạn


i

MỤC LỤC
trang
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DANH MỤC CÁC HÌNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PHẦN MỞ ĐẦU

i

v
vii
vii

1. Lý do chọn đề tài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

2. Mục tiêu của đề tài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

4. Phương pháp nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

5. Bố cục của đề tài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

CHƯƠNG 1: HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TRÁI CÂY
THEO TIÊU CHUẨN GAP
1.1. Chất lượng sản phẩm và hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm . . . . . . . . . . . .
1.1.1. Khái niệm về chất lượng, quản lý chất lượng và hệ thống quản lý
chất lượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.2. Quản lý chất lượng trái cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4
4
5

1.2. Tổng quan về tiêu chuẩn GAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

1.2.1. Khái niệm tiêu chuẩn GAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

1.2.2. Lịch sử ra đời và sự phát triển của tiêu chuẩn GAP tại các nước
trên thế giới và ở Việt Nam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3. Cấu trúc của tiêu chuẩn GlobalGAP và VietGAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6
8

1.2.4. Các điểm kiểm soát và các chuẩn mực tuân thủ đảm bảo trang trại
tích hợp theo tiêu chuẩn GlobalGAP và VietGAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.5. Lợi ích của việc áp dụng tiêu chuẩn GAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10
13

1.3. Sự cần thiết của việc quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP . . . .

13

1.4. Tình hình áp dụng và chứng nhận theo tiêu chuẩn GAP ở Việt Nam . . . . . .

16

1.5. Quy trình triển khai và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo

tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
1.6. Kinh nghiệm quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn GAP một số địa
phương. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
1.6.1. Quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP của tỉnh Bình


ii

Thuận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

20

1.6.2. Quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP của tỉnh Vĩnh
Long . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6.3. Quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP của tỉnh Bến Tre

21
22

1.6.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quá trình xây dựng và vận hành hệ
thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................

23
24

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TRÁI

CÂY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG THEO
TIÊU CHUẨN GAP
2.1. Giới thiệu tổng quan về tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1. Điều kiện tự nhiên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25
25

2.1.2. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu kinh tế-xã hội của tỉnh Tiền
Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ các loại cây ăn trái trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
2.2.1. Tình hình sản xuất cây ăn trái trên địa bàn tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . .
27
2.2.2. Tình hình tiêu thụ cây ăn trái trên địa bàn tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.3. Thực trạng quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP tại Tiền
Giang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30
2.3.1. Thực trạng xây dựng hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo
tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2006-2008. . . . . . . . . 30
2.3.2. Thực trạng xây dựng hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo
tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang từ năm 2008 đến nay. . . . . 31
2.3.2.1.Tổng quan tình hình áp dụng sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn
GAP tại các hợp tác xã, tổ hợp tác trên địa bàn tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . 31
2.3.2.2 Thực trạng áp dụng quy trình quản lý chất lượng trái cây
theo tiêu chuẩn GAP tại các hợp tác xã, tổ hợp tác trên địa bàn tỉnh
Tiền Giang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37

2.3.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng hệ thống quản lý chất
lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
2.3.3.1 Yếu tố bên trong hệ thống quản lý. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
2.3.3.2 Yếu tố bên ngoài hệ thống quản lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

52

2.3.4 Đánh giá kết quả quá trình xây dựng hệ thống quản lý chất lượng
trái cây theo tiêu chuẩn GAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57


iii

2.3.4.1 Thành tựu đạt được khi áp dụng hệ thống quản lý chất
lượng theo tiêu chuẩn GAP cho trái cây tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.4.2 Những hạn chế khi áp dụng hệ thống quản lý chất lượng
theo tiêu chuẩn GAP cho trái cây tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................

57
58
60

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG QUẢN LÝ
CHẤT LƯỢNG TRÁI CÂY TỈNH TIỀN GIANG
THEO TIÊU CHUẨN GAP

3.1 Quan điểm, mục tiêu quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP ở
Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
3.1.1. Quan điểm quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP ở
Tiền Giang.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............61
3.1.2. Mục tiêu quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP ở Tiền
Giang.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .
61
3.2. Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo tiêu
chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .
67
3.2.1 Nhóm giải pháp liên quan đến yếu tố con người . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
3.2.1.1 Củng cố, nâng chất bộ máy tổ chức của hợp tác xã, tổ hợp tác

65

3.2.1.2 Đẩy mạnh công tác đào tạo cán bộ quản lý nhà nước chuyên
trách về quản lý chất lượng trái cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
66
3.2.1.3 Tuyên truyền nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc
sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .
68
3.2.2 Giải pháp về đổi mới phương thức tổ chức quản lý chất lượng trái
cây an toàn theo tiêu chuẩn GAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
3.2.2.1 Đổi mới phương thức tổ chức thực hiện và bộ máy tổ chức
quản lý của hợp tác xã, tổ hợp tác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .
69
3.2.2.2 Cụ thể hoá nội dung của tiêu chuẩn GAP cho phù hợp với

đặc thù của vùng sản xuất. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .
71
3.2.2.3 Điều chỉnh quy trình triển khai tổ chức sản xuất trái cây theo
tiêu chuẩn GAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
71
3.2.2.4 Rà soát, chấn chỉnh các vấn đề còn tồn tại của hợp tác xã, tổ
hợp tác đáp ứng mục tiêu sản xuất trái cây an toàn đến năm 2015.............72
3.2.3 Giải pháp về giống, công tác nghiên cứu chuyển giao tiến bộ khoa
học công nghệ. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
3.2.3.1 Giống . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .
73
3.2.3.2 Chuyển giao tiến bộ khoa học, kỹ thuật, công nghệ trong sản

74


iv

xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.4 Giải pháp xây dựng vùng sản xuất chuyên canh cây ăn trái . . . . . . . . . .

75

3.2.5 Xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng
nơng thơn, đầu tư máy móc thiết bị cho vùng sản xuất trái cây an toàn . . .
............................................

77

3.2.6 Giải pháp xây dựng thị trường cho sản phẩm trái cây an toàn . . . . . . . .

78

3.3 Một số kiến nghị. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

80

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................

84

KẾT LUẬN ...................................................................................

85

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Một số quy trình, quy định được xây dựng áp dụng trong sản
xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP tại Hợp tác xã Vú Sữa Lò Rèn
và Hợp tác xã Khóm
Phụ lục 2: Bảng điều tra nơng hộ sản xuất theo tiêu chuẩn GAP tại các
vùng sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP
Phụ lục 3: Bảng câu hỏi dành cho các chuyên gia
Phụ lục 4: Danh sách các chuyên gia
Phụ lục 5: Tổng hợp các ý kiến, đánh giá của nông hộ sau khi áp dụng sản
xuất theo tiêu chuẩn GAP


v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu, viết tắt
AB
ASEAN

Ý Nghĩa
Aquaculture Base – Nuôi trồng thủy sản
Association Of South East Asian Nations - Hiệp Hội Các Quốc
Gia Đông Nam Á

BQL HTCL

Ban quản lý hệ thống chất lượng

BVTV

Bảo vệ thực vật

CB

Cropsbase - Trồng trọt

CC

Combinable crops - Cây trồng tổng hợp

CIDA

Canadian International Development Agency - Cơ quan phát

triển quốc tế Canada

CODEX

Ủy Ban Về Tiêu Chuẩn Thực Phẩm

DN

Doanh nghiệp

EurepGAP

European Retail Products Good Agriculture - Thực Hành Nông
Nghiệp Tốt Theo Tiêu Chuẩn Châu Âu

FV

Fruit and vegetables - Rau quả

GAP

Good Agriculture Practices - Thực Hành Nông Nghiệp Tốt

GlobalGAP

Global Good Agriculture Practices - Thực Hành Nơng Nghiệp
Tốt Tồn Cầu

GMP

Good Manufacturing Practices - Hệ thống thực hành sản xuất
tốt

HACCP

Hazard Analysis Critical Control Point - Hệ thống phân tích
mối nguy và điểm kiểm sốt tới hạn

HTQLCL

Hệ thống quản lý chất lượng

HTX

Hợp tác xã

ICM

Intergrated Crop Management - Quản lý mùa vụ tổng hợp

IPM

Intergrated Crop Management - Quản lý phòng trừ dịch hại


vi

ISO

tổng hợp

The International Organization For Standardization - Tổ Chức
Quốc Tế Về Tiêu Chuẩn Hố

LB

Livestock base - Chăn ni

LHHTX

Liên hiệp hợp tác xã

PY

Poultry - Dê

SPS

Sanitary and PhytoSanitory measure - Biện pháp vệ sinh và
kiểm dịch động thực vật

TB

Trung bình

TCVN

Tiêu chuẩn Việt Nam

TĐTT

Tốc độ tăng trưởng

THT

Tổ hợp tác

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

VNC CAQ

Viện nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam

VietGAP

Viet Good Agriculture Practices - Thực Hành Nơng Nghiệp
Tốt Việt Nam

VSATTP

Vệ sinh an tồn thực phẩm

XNK

Xuất nhập khẩu


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
Trang
Biểu đồ 1.1 Số lượng trang trại áp dụng GAP trên thế giới............................................ 8
Bảng 1.1

Cấu trúc tiêu chuẩn GlobalGAP........................................................................ 9

Bảng 1.2

Sản phẩm và số lần báo động khơng an tồn.............................................. 14

Bảng 1.3

Số lượng đơn vị được chứng nhận và đang áp dụng sản xuất
theo tiêu chuẩn GAP............................................................................................ 16

Bảng 2.1

Quy mô GDP các ngành kinh tế tỉnh Tiền Giang
giai đoạn 2006-2010........................................................................................... 26

Bảng 2.2

Giá trị sản xuất theo giá thực tế giai đoạn 2006-2010............................ 26

Bảng 2.3

Giá trị sản xuất nông nghiệp theo giá thực tế giai đoạn 2006-2010..27

Bảng 2.4

Diện tích, sản lượng cây ăn trái tỉnh Tiền Giang
giai đoạn 2006-2010........................................................................................... 28

Bảng 2.5

Giá trị và sản lượng rau quả xuất khẩu tỉnh Tiền Giang

giai đoạn 2006-201029
Bảng 2.6

Tổng hợp tình hình sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP
trên địa bàn tỉnh Tiền Giang............................................................................. 32

Bảng 2.7

Ý kiến đánh giá mức độ khó khi thực hiện các yêu cầu của
tiêu chuẩn GAP ở mơ hình Vú sữa và Khóm........................................... 41

Bảng 2.8

Ý kiến đánh giá mức độ khó khi thực hiện các u cầu của
tiêu chuẩn GAP ở mơ hình Chơm chơm và Nhãn................................... 42

Bảng 2.9

Năng lực hoạt động các HTX và THT tham gia sản xuất GAP..........47

Bảng 2.10 Tổng hợp các thơng tin chung của nơng hộ................................................. 48
Bảng 3.1 Diện tích trồng cây ăn trái đạt chứng nhận đến năm 2015

và tầm nhìn đến năm 2020................................................................................. 64


viii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1

Sơ đồ hoạt động của nơng hộ............................................................................ 38

Hình 2.2

Sơ đồ hoạt động hệ thống quản lý nhóm sản xuất.................................... 44


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay cùng với xu hướng phát triển của xã hội, mức sống của con người
ngày càng được nâng cao thì chất lượng sản phẩm hàng hóa cũng phải được nâng
lên để đáp ứng u cầu, trong đó sản phẩm nơng nghiệp an toàn càng được chú
trọng nhiều hơn, đặc biệt là trái cây. Nếu như nguồn thực phẩm này được đảm bảo
tốt và an tồn vệ sinh sẽ có ý nghĩa to lớn về kinh tế và xã hội, không chỉ giúp bảo
vệ sức khoẻ cộng đồng mà cịn góp phần thúc đẩy xuất khẩu gia tăng lợi nhuận cho
người nông dân. Tuy nhiên, hiện nay việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật quá mức
đã gây ra nhiều tác hại không mong muốn như gây ô nhiễm môi trường, để lại dư
lượng thuốc bảo vệ thực vật trong trái, làm giảm chất lượng trái và ảnh hưởng đến
sức khỏe người tiêu dùng. Mặt khác, hiện nay chúng ta đang trong xu thế hội nhập
ngày càng sâu và rộng, nơng sản nói chung và trái cây nói riêng phải đối đầu với

những thách thức. Đó là khi thực hiện các hiệp định song phương về thương mại tự
do, cũng như hàng rào thuế quan và hạn ngạch nông sản xuất khẩu sẽ được thay thế
dần bằng các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật được
ủy ban Codex xây dựng.
Để giải quyết các vấn đề trên, nông sản Việt Nam nói chung và trái cây nói
riêng phải được sản xuất từ một nền nông nghiệp sạch, an tồn, chất lượng và bền
vững. Vì vậy mà ngày nay GAP - thực hành nơng nghiệp tốt là chương trình kiểm
tra an toàn thực phẩm xuyên suốt từ khâu chuẩn bị nông trại, canh tác đến khâu thu
hoạch và sau thu hoạch, tồn trữ và các yếu tố liên quan được nhắc đến như một giải
pháp lâu dài và bền vững để nâng cao giá trị nông sản Việt Nam trên thị trường
trong nước và toàn cầu.
Từ năm 2007, tỉnh Tiền Giang đã triển khai xây dựng nhiều chương trình
chứng nhận sản phẩm theo tiêu chuẩn GAP và đến nay đã đạt được giấy chứng nhận
với nhiều thương hiệu nổi tiếng như: Vú sữa Lị Rèn Vĩnh Kim, Khóm Tân Lập,
Chôm chôm Tân Phong, Nhãn Phú Quý. Việc áp dụng tiêu chuẩn GAP để sản xuất
ra sản phẩm “sạch” giúp trái cây Tiền Giang vươn ra thị trường thế giới nhiều hơn,


2

giá trị được nâng lên cao, khi đó người nơng dân dễ bán sản phẩm hơn, giá cả cạnh
tranh và điều quan trọng là khi sản xuất “sạch” thì mơi trường nước, đất, khơng khí
và sức khỏe người nơng dân khơng bị gây hại bởi thuốc hóa học.
Song, trên thực tế, quá trình xây dựng, áp dụng, duy trì và nhân rộng các mơ
hình theo tiêu chuẩn GAP cho trái cây Tiền Giang khơng hề dễ dàng, gặp rất nhiều
khó khăn, trở ngại, bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nội tại và yếu tố bên ngồi mà
nhiều mơ hình kéo dài nhiều năm mới được chứng nhận hoặc vẫn chưa được chứng
nhận, những mơ hình đã chứng nhận thì khó duy trì theo các u cầu của tiêu chuẩn
và đang trong giai đoạn có khả năng bị đỗ vỡ tồn bộ hệ thống, các mơ hình chuẩn
bị áp dụng tiêu chuẩn theo kế hoạch thì người nơng dân e ngại, khơng muốn làm

theo vì chưa thấy được hiệu quả của các đơn vị đã chứng nhận trước. Vì vậy để các
đơn vị sản xuất nơng sản nói chung và trái cây nói riêng đã, đang và sẽ áp dụng tiêu
chuẩn GAP có thể thực hiện tốt hơn, tiếp tục được duy trì và mở rộng trong thời
gian tới, cần có một nghiên cứu tổng quát về thực trạng quản lý chất lượng trái cây
theo tiêu chuẩn GAP, phân tích nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống
quản lý chất lượng, từ đó đề xuất các giải pháp để hồn thiện mơ hình.
Đó cũng là lý do tơi chọn đề tài “Giải pháp hồn thiện hệ thống quản lý chất
lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” làm luận văn thạc
sĩ kinh tế.
2. Mục tiêu của đề tài
Tìm hiểu thực trạng xây dựng và áp dụng theo tiêu chuẩn GAP của các hợp
tác xã, tổ hợp tác và nông dân sản xuất trái cây trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến các hợp tác xã, tổ hợp tác và nông dân
làm hạn chế trong việc triển khai, duy trì và nhân rộng hệ thống quản lý chất lượng
trái cây theo tiêu chuẩn GAP trên địa bàn tỉnh.
Đề xuất các giải pháp nhằm cải tiến hoạt động các hợp tác xã, tổ hợp tác và
nông dân trong việc áp dụng tiêu chuẩn GAP để hoàn thiện hệ thống quản lý chất
lượng trái cây trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu


3

Đối tượng nghiên cứu: hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn
GAP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang và các thành viên trong hệ thống như: hợp tác xã,
tổ hợp tác và nông dân.
Phạm vi nghiên cứu: giới hạn trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, đối với các loại
trái cây chủ lực và một số cây có qui mơ sản xuất lớn như: Vú Sữa, Thanh Long,
Xồi cát Hịa Lộc, Khóm, Nhãn, Bưởi Long Cổ Cị, Chơm Chơm, Sơri, phân tích
đánh giá các đơn vị sản xuất theo tiêu chuẩn GAP giai đoạn 2006-2011.

4. Phương pháp nghiên cứu
Thu thập số liệu thứ cấp: tổng hợp thông tin, dữ liệu từ các báo cáo, thu thập
tài liệu về các mơ hình đã được chứng nhận hoặc đang chuẩn bị chứng nhận tại Tiền
Giang qua các đơn vị tư vấn như: Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam, Trung
Tâm Kỹ Thuật và Cơng Nghệ Sinh Học. Ngồi ra, luận văn còn sử dụng dữ liệu từ
các nguồn khác như sách báo, mạng internet, các hội thảo về sản xuất GAP tại các
tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long, các chủ trương chính sách của nhà nước ban hành
nhằm xây dựng và hỗ trợ mơ hình theo tiêu chuẩn GAP.
Thu thập số liệu sơ cấp: xây dựng bảng câu hỏi và phỏng vấn trực tiếp 120 hộ
nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn GAP, ban lãnh đạo hợp tác xã, tổ hợp tác tham
gia mơ hình GAP, phỏng vấn 04 chuyên gia là chủ nhiệm của các chương trình xây
dựng mơ hình sản xuất trái cây theo hướng an tồn, chất lượng, khảo sát trực tiếp
các mơ hình sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP.
5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục,
nội dung luận văn có kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Hệ thống quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP
Chương 2: Thực trạng quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP trên địa
bàn tỉnh Tiền Giang.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng trái cây tỉnh Tiền
Giang theo tiêu chuẩn GAP.


4

CHƯƠNG 1
HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TRÁI CÂY
THEO TIÊU CHUẨN GAP
1.1 Chất lượng sản phẩm và hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm
1.1.1 Khái niệm về chất lượng, quản lý chất lượng và hệ thống quản lý chất

lượng
Trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, chất lượng đang trở thành
vấn đề cạnh tranh quan trọng trong mọi lĩnh vực, ngành nghề, mọi tổ chức sản xuất.
Chất lượng khơng phải tự nhiên mà có mà là kết quả của chuỗi hoạt động liên quan
đến quá trình hình thành sản phẩm. Muốn có chất lượng sản phẩm thì phải quản lý
và làm chủ quá trình, việc nhận thức một cách đúng đắn về khái niệm liên quan đến
chất lượng và quản lý chất lượng là quan trọng, trên cơ sở đó tìm kiếm các giải pháp
đồng bộ để quản lý và nâng cao chất lượng sản phẩm. Dưới đây là một số khái niệm
về chất lượng, quản lý chất lượng và hệ thống quản lý chất lượng [1].
Khái niệm về chất lượng: theo tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hoá (ISO) đã
nêu ra khái niệm về chất lượng ‘‘Mức độ của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp
ứng các u cầu’’. Trong đó yêu cầu là nhu cầu hay mong đợi đã được cơng bố,
ngầm hiểu chung hay bắt buộc và đặc tính chất lượng là đặc tính vốn có của một sản
phẩm, q trình hay hệ thống có liên quan đến một yêu cầu. Theo W.E. Deming:
‘‘Chất lượng là mức độ dự đốn trước về tính đồng đều và có thể tin cậy được, tại
mức chi phí thấp và được thị trường chấp nhận’’. Theo J.M. Juran: ‘‘Chất lượng là
sự phù hợp với mục đích hoặc sự sử dụng’’, khác với định nghĩa thường dùng là
‘‘phù hợp với qui cách đề ra’’ [1].
Khái niệm về quản lý chất lượng: theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9000:2007:
‘‘Quản lý chất lượng là các hoạt động có phối hợp để định hướng và kiểm sốt một
tổ chức về mặt chất lượng’’ [1].
Theo Kaoru Ishikawa - Nhật: ‘‘Quản lý chất lượng là hệ thống các biện pháp
tạo điều kiện sản xuất kinh tế nhất những sản phẩm hoặc những dịch vụ có chất
lượng thỏa mãn yêu cầu của người tiêu dùng’’ [1].


5

Khái niệm về hệ thống quản lý chất lượng: theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9000
: 2007 : ‘‘Hệ thống quản lý chất lượng là một hệ thống quản lý để định hướng và

kiểm soát một tổ chức về chất lượng’’, trong đó thuật ngữ hệ thống quản lý là một
hệ thống để thiết lập chính sách và mục tiêu và để đạt được mục tiêu đó [1].
Theo nguyên tắc quản lý chất lượng, toàn bộ hoạt động của tổ chức được thực
hiện thơng qua q trình, trong đó q trình là tập hợp các nguồn lực và hoạt động
có liên quan với nhau để biến đổi đầu vào thành đầu ra. Trong mối quan hệ giữa
người cung ứng, tổ chức và khách hàng hình thành một chuỗi quan hệ với các dịng
thơng tin phản hồi. Như vậy một hệ thống có 4 thành phần cơ bản: đầu vào, đầu ra,
quá trình biến đổi và thơng tin phản hồi. Tùy vào loại sản phẩm và tiêu chuẩn chất
lượng cần hướng tới mà có sự khác nhau của các thành phần cơ bản đó, tuy nhiên
dù hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn nào thì cũng đảm bảo các hoạt động: hoạch
định chất lượng, kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng.
1.1.2 Quản lý chất lượng trái cây (quả)
Trái cây được phân loại vào nhóm sản phẩm tiêu dùng, là nguồn thực phẩm,
nhu yếu phẩm hàng ngày, khách hàng của nó là mỗi cá nhân. Vậy sản phẩm trái cây
như thế nào là đạt chất lượng, những đặc tính chất lượng của sản phẩm trái cây là
gì ? các yêu cầu về chất lượng sản phẩm trái cây như thế nào ?
Trong Sổ tay sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn GAP có nêu:
Chất lượng là sự kết hợp đặc tính của một sản phẩm rất cần thiết để đáp ứng
kỳ vọng và nhu cầu của khách hàng về ngoại hình, chất lượng khi ăn, kích thước,
thời gian để sau khi thu hoạch, hư hỏng của chất lượng bên trong, đóng gói, độ tin
cậy, độ biên dụng, nước xuất xứ nhãn mác [14].
Đặc tính chất lượng bên ngoài của sản phẩm trái cây bao gồm: màu sắc, vết
hư/hỏng, vết bệnh, kích thước, hình dáng. Đặc tính chất lượng bên trong là những
đặc tính chúng ta khơng thể nhìn thấy và cần phải cắt hoặc bổ mở quả rau để đánh
giá, bao gồm: màu của sản phẩm tươi, nhẵn, cứng, mùi, vị. Một số đặc tính khác
liên quan tới sản phẩm trái cây như: mức độ an toàn của sản phẩm, mức độ tiện
dụng, thời gian giữ được độ tươi sau khi thu hoạch, giá trị dinh dưỡng. Vấn đề khác


6

có liên quan về mặt xã hội và đạo đức như: quản lý môi trường, phúc lợi của nông
dân, sản xuất sạch, thực tiễn canh tác bền vững, các yếu tố biến đổi di truyền [14].
Quản lý chất lượng đó là cả một quá trình liên tục đặt kế hoạch, đào tạo,
kiểm tra, giám sát và cải thiện mọi hoạt động của tất cả mọi người liên quan. Quản
lý chất lượng là tiềm năng để mang lại lợi ích cho kinh doanh quả an tồn và chất
lượng với thơng tin minh chứng rõ ràng được ghi chép trong quá trình sản xuất
khiến cho người bán lẻ có đủ tin cậy đối với hàng hóa [14].
Các nguyên tắc quản lý chất lượng quả: người tiêu dùng quyết định chất
lượng không phải người trồng tự quyết định; quản lý chất lượng phải được đặt kế
hoạch, tổ chức thực hiện và quản lý, khơng phải tự nhiên chất lượng tốt và an tồn
trái cây là có ngay được; mọi vấn đề trở ngại đối với chất lượng được xác định rõ ở
các mốc sản xuất quan trọng không phải ở cuối chuỗi sản xuất; mọi thành viên tham
gia trong chuỗi sản xuất và cung ứng trái cây tươi đều có trách nhiệm phần mình đối
với chất lượng sản phẩm [14].
1.2 Tổng quan về tiêu chuẩn GAP
1.2.1 Khái niệm tiêu chuẩn GAP
GAP-Thực hành nông nghiệp tốt được định nghĩa là những nguyên tắc được
thiết lập nhằm đảm bảo một môi trường sản xuất an tồn, sạch sẽ, thực phẩm phải
đảm bảo khơng chứa các tác nhân gây bệnh như chất độc sinh học (vi khuẩn, nấm,
virus, ký sinh trùng) và hóa chất (dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng,
hàm lượng nitrat), đồng thời sản phẩm phải đảm bảo an toàn từ ngoài đồng đến khi
sử dụng. GAP bao gồm việc sản xuất theo hướng lựa chọn địa điểm, việc sử dụng
đất đai, phân bón, nước, phịng trừ sâu bệnh hại, thu hái, đóng gói, tồn trữ, vệ sinh
đồng ruộng và vận chuyển sản phẩm, v.v. nhằm phát triển nền nông nghiệp bền
vững với mục đích đảm bảo: an tồn cho người tiêu dùng, an tồn cho người sản
xuất, bảo vệ mơi trường, truy nguyên được nguồn gốc sản phẩm [14].
1.2.2. Lịch sử ra đời và sự phát triển của tiêu chuẩn GAP tại các nước trên thế
giới và ở Việt Nam
- Lịch sử ra đời của tiêu chuẩn GAP

7

Thực hành nông nghiệp tốt xuất hiện đầu tiên ở Châu Âu vào năm 1997 với tên
gọi là EUREPGAP do các nhà buôn bán lẻ Châu Âu thành lập để áp dụng cho nhóm
cây rau-quả, thịt, cá, trứng, sữa. Hồn cảnh lúc đó là ước muốn của người tiêu thụ
trước sự kiện lo sợ về an toàn thực phẩm với sự cố Bò Điên, thuốc trừ sâu và kể cả
thực phẩm biến đổi gen, giới tiêu thụ trên thế giới muốn biết rõ cách thức mà thực
phẩm được sản xuất và họ muốn phải đảm bảo an toàn và bền vững. Ngày 7 tháng 9
năm 2007 EurepGAP đã được đổi tên thành GlobalGAP, được áp dụng trên tồn
cầu, khơng chỉ gói gọn ở khu vực Châu Âu. Đây là tiêu chuẩn thực hành nơng
nghiệp tốt có thể áp dụng cho mọi nơi, mọi nước. Tổ chức phi lợi nhuận FoodPLus
là đại diện pháp nhân cho Ban Hành Chính GlobalGAP [14].
- Sự phát triển của tiêu chuẩn GAP
Ở Châu Á, nhiều nước đã xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn GAP quốc gia như:
Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Malaysia, Indonesia,
Philippin, Brunay, Singapore. Trong khu vực Đông Nam Á, ASEANGAP đã được
xây dựng từ năm 2006 và được coi là nền tảng để các nước trong khu vực xây dựng
GAP cho quốc gia [4].
Ở Châu Mỹ: Chile, Mexico, Urgugoay và Canada là những nước đang áp dụng
tiêu chuẩn GAP quốc gia [4].
Ở Châu Úc: bên cạnh áp dụng GAP, Australia đã xây dựng và áp dụng
Freshcare và New Zealand [4].
Sau khi chuyển đổi tiêu chuẩn EUREPGAP thành tiêu chuẩn GlobalGAP vào
ngày 7/9/2007, GlobalGAP ngày càng phát triển và các nhóm đối tác trong chuỗi
cung ứng sản phẩm sử dụng giấy chứng nhận không ngừng gia tăng. Ngày càng có
nhiều nơng trại trên thế giới áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP và được cấp giấy chứng
nhận. Tính đến năm 2010, trên thế giới đã có 108 quốc gia có sản phẩm trồng trọt,
chăn nuôi, thủy sản được cấp giấy chứng nhận GlobalGAP và 102.300 nông trại

nhận được giấy chứng nhận. Lĩnh vực được chứng nhận nhiều nhất là rau quả,
nhưng đang có tiềm năng phát triển cho thủy sản và chăn nuôi. Số lượng nông trại
được cấp giấy chứng nhận GlobalGAP được minh họa qua biểu đồ 1.1 [7].


8

Số luợng trang trại áp dụng GAP
102300

120000

9400095500

trạ

80000

Trang

100000

60000

81000
57000
Trang trại

35000

40000
18000
20000
0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Năm

Biểu đồ 1.1: Số lượng trang trại áp dụng GAP trên thế giới
Nguồn: Tập san khoa học công nghệ - Sở Khoa học công nghệ số 4-2011 [7]
Ở Việt Nam, ngày 28/01/2008, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã
cho ra đời tiêu chuẩn riêng của Việt Nam gọi tắt là VietGAP. VietGAP được xây
dựng trên cơ sở thừa kế các tiêu chuẩn GAP đã ra đời trước đó như AseanGAP,
GlobalGAP, Freshcare, mặt khác có tính đến tình hình thực tế ở Việt Nam. Sản xuất
theo VietGAP nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho rau, quả Việt Nam tham gia thị
trường khu vực ASEAN và thế giới, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững.
VietGAP định nghĩa là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá
nhân sản xuất, thu hoạch, sơ chế bảo đảm an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm,
đảm bảo phúc lợi, sức khỏe người sản xuất và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường
và truy nguyên nguồn gốc sản phẩm [15].
1.2.3 Cấu trúc của tiêu chuẩn GlobalGAP và VietGAP
- Cấu trúc tiêu chuẩn GlobalGAP
Tiêu chuẩn GlobalGAP được áp dụng trên nhiều lĩnh vực với các loại sản
phẩm khác nhau, chia thành các phạm vi và tiểu phạm vi, thể hiện qua bảng 1.1


9

Bảng 1.1: Cấu trúc tiêu chuẩn GlobalGAP
Tiêu chuẩn nguyên vật liệu dùng cho việc nhân giống

Rau quả
FV
Fruit and vegetables
Cây trồng tổng hợp
CB- Cropsbase
CC
Combinable crops
Cà phê
Trồng trọt (phạm vi) CO
Coffee (Green)
Trà
TE
Tea
Hoa và cây cảnh
Tất cả trang trại
FO
Flowers and ornametals
(All Farms Base)
Bò và cừu
Bò sữa
LB
CB Cattle & Sheep DY Dairy
Heo
Livestock base
PG Pigs
Chăn ni
Dê
PY Poultry
AB (2007)
Nhóm cá hồi

Aquaculture Base
Tơm
Ni trồng thuỷ sản
Cá tra/Basa
Cá rô phi
Tiêu chuẩn sản xuất thức ăn tổng hợp
Nguồn: Sổ tay khoa học qui trình tổ chức sản xuất vú sữa theo tiêu chuẩn
GlobalGAP và www.globalgap.org/cms/front_content.php?idcat=202 [8]& [16]
+ Các phạm vi như: cơ sở toàn bộ trang trại, cơ sở cây trồng, cơ sở chăn nuôi,
cơ sở thuỷ sản.
+ Các tiểu phạm vi: rau quả, cây trồng chung, cà phê, trà, hoa, bị và cừu, heo,
tơm, cá.
Tuy nhiên trong khn khổ luận văn, tác giả chỉ đề cập các yêu cầu và chuẩn
mực tuân thủ của tiểu phạm vi rau quả. Một nông hộ trồng cây ăn trái phải áp dụng
và được đánh giá theo các điểm kiểm soát và các chuẩn mực tuân thủ dành cho cơ
sở toàn bộ trang trại, cơ sở trồng cây, trái cây và rau.
- Cấu trúc tiêu chuẩn VietGAP
VietGAP được xây dựng, áp dụng chứng nhận cho rau, quả, chè, lúa, cá tra,
tôm sú và tôm thẻ chân trắng, được ban hành tại các quyết định: Quyết định
379/QĐ-BNN-KHCN ngày 28/01/2008 ban hành quy trình thực hành sản xuất nông


10

nghiệp tốt cho rau, quả tươi an toàn, Quyết định 1121/QĐ-BNN-KHCN ngày
14/04/2008 ban hành quy trình thực hành sản xuất nơng nghiệp tốt cho chè búp tươi
an tồn và dự thảo lần 2 quy trình thực hành sản xuất nơng nghiệp tốt cho lúa tại
Việt Nam, Quyết định 1503/ QĐ –BNN- TCTS, 1617/QĐ- BNN-TCTS của Bộ NNPTNT hướng dẫn áp dụng VietGAP cho nuôi tôm nước lợ và cá tra [15].
Vì vậy làm ra sản phẩm GAP đề cập trong luận văn - được định nghĩa ở đây là
sản phẩm được đánh giá và cấp chứng nhận GlobalGAP hoặc VietGAP.

1.2.4 Các điểm kiểm soát và các chuẩn mực tuân thủ đảm bảo trang trại tích
hợp theo tiêu chuẩn GlobalGAP và VietGAP
* Các điểm kiểm soát và chuẩn mực tuân thủ theo tiêu chuẩn GlobalGAP và
VietGAP dành cho rau quả có thể tóm lược như sau [13]:
- Tiêu chuẩn GlobalGAP: phiên bản các điểm kiểm soát và các chuẩn mực tuân
thủ của tiêu chuẩn GlobalGAP được sử dụng tại các nông hộ trồng cây ăn trái bao
gồm 236 điểm, trong đó: 45 điểm dành cho cơ sở toàn bộ trang trại (ký hiệu là AF,
viết tắt của All Farm), 120 điểm dành cho cơ sở trồng cây (ký hiệu là CB, viết tắt
của Crop Base), 71 điểm dành cho trái cây và rau (ký hiệu là FV, viết tắt là Fruit and
Vegetables). Tất cả 236 điểm kiểm soát và các chuẩn mực tuân thủ này được phân
loại thành 73 điểm chính yếu, 126 điểm thứ yếu và 37 điểm khuyến cáo.
+ Yêu cầu đối với toàn bộ trạng trại (ký hiệu: AF): gồm 07 yêu cầu, từ AF.1
đến AF.7, được thực hiện qua 45 điểm kiểm sốt, trong đó có 12 điểm chính yếu, 22
thứ yếu, 11 điểm đề nghị, bao gồm các nội dung: lưu trữ hồ sơ và đánh giá nội bộ/
thanh tra nội bộ, lịch sử vùng đất và quản lý vùng đất, sức khoẻ người lao động, an
toàn và trợ cấp xã hội, quản lý chất thải và ô nhiễm, tái sản xuất và tái sử dụng, vấn
đề môi trường và sự bảo tồn, khiếu nại, truy nguyên nguồn gốc.
+ Yêu cầu đối với cơ sở cây trồng (ký hiệu: CB): gồm 08 yêu cầu, từ CB.1 đến
CB.8, được thực hiện qua 120 điểm kiểm soát, trong đó có 27 điểm chính yếu, 76
điểm thứ yếu, 17 điểm đề nghị, bao gồm các nội dung: truy vết, vật liệu nhân giống,
lịch sử vùng đất và quản lý vùng đất, quản lý đất canh tác, sử dụng phân bón, tưới
nước và bón phân, quản lý dịch hại tổng hợp, thuốc bảo vệ thực vật.


11

+ Yêu cầu đối với trái cây (ký hiệu FV): gồm 04 yêu cầu, từ FV.1 đến FV.4,
được thực hiện qua 71 điểm kiểm sốt, trong đó có: 9 điểm đề nghị, 34 điểm chính
yếu, 28 điểm thứ yếu, bao gồm các nội dung: vật liệu nhân giống, quản lý đất và các
chất nền, tưới nước, bón phân, thu hoạch.

Hiện tại, các mơ hình áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang được thực hiện dưới hình thức nhóm nơng hộ, khơng phải một nơng hộ, vì
vậy cần phải áp dụng các điểm kiểm soát hệ thống quản lý chất lượng của nhóm
nơng hộ, ký hiệu QM, bao gồm 15 yêu cầu, từ QM.1 đến QM.15, gồm các nội dung
sau: nhóm sản xuất là gì, hành chính và cấu trúc, quản lý và tổ chức, năng lực và
đào tạo, sổ tay chất lượng, kiểm soát tài liệu, hồ sơ, xử lý khiếu nại, đánh giá và
thanh tra nội bộ, truy vết và tách biệt sản phẩm, hình thức phạt, thu hồi sản phẩm,
nhà thầu phụ, thanh tra nội bộ, đánh giá nội bộ.
- Tiêu chuẩn VietGAP: các quy định tiêu chuẩn VietGAP đơn giản hơn
GlobalGAP, các yêu cầu được áp dụng đối với nông hộ sản xuất gồm 12 nội dung,
chứa 71 điểm kiểm sốt, trong đó gồm 42 điểm chính yếu, 25 điểm thứ yếu, 4 điểm
khuyến cáo. Các nội dung như: đánh giá và lựa chọn vùng sản xuất, giống và gốc
ghép, quản lý đất và giá thể, phân bón và chất phụ gia, nước tưới, sử dụng hoá chất,
thuốc bảo vệ thực vật, thu hoạch và xử lý sau thu hoạch, quản lý và xử lý chất thải,
người lao động, ghi chép, lưu trữ hồ sơ, truy nguyên nguồn gốc và thu hồi sản
phẩm, kiểm tra nội bộ, khiếu nại và giải quyết khiếu nại. Tiêu chuẩn VietGAP cũng
áp dụng các yêu cầu quy định để quản lý hệ thống nhóm sản xuất (QSM), gồm 15
yêu cầu như GlobalGAP, tuy nhiên mức độ yêu cầu đơn giản, gọn nhẹ hơn
GlobalGAP [15].
* Tóm lược nội dung các yêu cầu của tiêu chuẩn GAP:
1. Truy vết: có hệ thống nhận diện và truy vết bằng văn bản cho phép những
sản phẩm đã đăng ký GAP có khả năng truy ngược đến nông hộ đã đăng ký và truy
xuôi tới khách hàng trực tiếp. Thông tin thu hoạch phải kết nối từng lô với các hồ sơ
sản xuất hoặc với nơng hộ của các nhà sản xuất. Vì vậy mà q trình thu hoạch, vận
chuyển, phân loại, đóng gói phải tuân thủ thủ tục truy vết và tách biệt sản phẩm.


12

2. Lưu trữ hồ sơ và kiểm tra nội bộ: nhà sản xuất phải cập nhật hồ sơ ghi chép

và lưu trữ tối thiểu là 2 năm kể từ lần kiểm tra đầu tiên, các hồ sơ lưu trữ gồm: tài
liệu tập huấn, giấy chứng nhận tập huấn, sơ đồ nông hộ, sổ nhật ký vườn bao gồm:
nhật ký sản xuất, nhật ký mua và sử dụng phân bón, nhật ký thu hoạch và chịu trách
nhiệm cam kết thực hiện hàng năm tối thiểu là một lần thanh tra nội bộ hoặc tự kiểm
tra trong nhóm sản xuất.
3. Giống: chủ nông hộ phải chọn mua cây giống ở những cơ sở sản xuất lớn,
có uy tính và phải có giấy chứng nhận chất lượng, chủ nông hộ phải ghi chép lại
thông tin liên quan đến cây giống và gốc ghép.
4. Lịch sử nông trại, quản lý nông trại: các quy trình kỹ thuật và các quy định
tại nơng hộ được xây dựng kèm theo các loại biểu mẫu, mỗi nông hộ cần được nhận
diện bằng một mã số, chủ nông hộ phải bố trí sắp xếp nơng trại thành những khu
vực tách biệt hợp lý, khoa học.
5. Quản lý đất và giá thể: cần tiến hành đánh giá rủi ro đối với vùng trồng xét
trên khía cạnh an tồn thực phẩm, sức khỏe công nhân, đảm bảo môi trường và sức
khỏe cho động vật.
6. Sử dụng phân bón: chủ nơng hộ phải thực hiện việc bón phân theo đúng qui
trình canh tác IPM và ICM, có kỹ thuật viên chịu trách nhiệm tư vấn về số lượng và
loại phân bón cho các nông hộ sản xuất. Chủ nông hộ phải ghi chép các thông tin
liên quan đến việc mua và sử dụng phân bón, loại phân, theo biểu mẫu qui định
trong nhật lý sản xuất, các yêu cầu về máy bón phân và kho tồn trữ phân bón.
7. Tưới tiêu và bón phân qua hệ thống tưới tiêu: các yêu cầu liên quan đến nhu
cầu nước tưới, phương pháp tưới nước, kiểm tra chất lượng nguồn nước tưới, đánh
giá các rủi ro về ô nhiễm nguồn nước.
8. Bảo vệ thực vật: chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho phép sử dụng được
ban hành hàng năm, chủ nông hộ ghi chép lại tất cả quá trình sử dụng thuốc theo
biểu mẫu qui định trong nhật ký sản xuất, việc phun xịt phải đảm bảo thời gian cách
ly trước khi thu hoạch theo quy định. Ngồi ra, cịn có các yêu cầu về thiết bị sử
dụng, lượng thuốc còn dư sau khi phun xịt, phân tích dư lượng thuốc, tồn trữ thuốc,
quản lý thuốc.

13

9. Thu hoạch: phân tích những rủi ro về vệ sinh được thực hiện cho quá trình
thu hoạch và vận chuyển trong trang trại, ban hành các quy định, quy trình về vệ
sinh, yêu cầu về vật chứa và dụng cụ dùng trong lúc thu hoạch, xe chuyên chở, các
yêu cầu của nhà đóng gói sản phẩm.
10. Bảo quản sản phẩm: hướng dẫn nội quy nhà đóng gói, quy trình rửa tay,
hướng dẫn thực hiện vệ sinh, trang bị dụng cụ áo bờ lu, găng tay, dụng cụ bốc tách,
đèn, kho chứa bao bì, giăng lưới, sản phẩm sau khi đóng gói được tạm giữ trong kho
mát và kiểm sốt nhiệt độ, được ghi chép lại theo các loại biểu mẫu.
11. Quản lý rác thải, ô nhiễm, tái sử dụng: xác định chất thải và những chất
gây ơ nhiễm, có kế hoạch xử lý chất thải và ô nhiễm môi trường.
12. Sức khỏe, an tồn và an sinh của cơng nhân: đánh giá các rủi ro, thực hiện
các chính sách liên quan đến sức khỏe, an toàn và vệ sinh cho người lao động: đào
tạo, các thủ tục trong trường hợp cấp cứu hoặc tai nạn, trang bị tủ thuốc y tế.
13. Vấn đề môi trường: ảnh hưởng của việc sản xuất đến mơi trường, chính
sách bảo vệ mơi trường và bảo tồn thiên nhiên.
1.2.5 Lợi ích của việc áp dụng tiêu chuẩn GAP
Mục đích của sản xuất theo tiêu chuẩn GAP là làm tăng sự tin tưởng của khách
hàng đối với trái cây an tồn thơng qua thực hành nông nghiệp tốt của người sản
xuất. Trọng tâm của GAP là an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, bên cạnh đó
cũng đề cập đến các vấn đề khác như sức khỏe, phúc lợi cho người lao động và bảo
vệ môi trường. Các nhà buôn bán lẻ trên thế giới luôn yêu cầu thực hiện GAP như là
một tiêu chuẩn tối thiểu sản xuất cho người nông dân. Với chứng nhận GAP có thể
làm cho sản phẩm dễ dàng xâm nhập thị trường, nâng cao vị trí trên thị trường. Tính
về mặt lâu dài, chi phí sản xuất có thể giảm xuống phù hợp với việc liên tục cải tiến
hệ thống sản xuất của các nông hộ.
1.3 Sự cần thiết của việc quản lý chất lượng trái cây theo tiêu chuẩn GAP Theo
báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy hơn 1/3 dân số các

nước phát triển bị ảnh hưởng của các bệnh do thực phẩm gây ra mỗi năm. Đối với
các nước đang phát triển, tình trạng lại càng trầm trọng hơn, hàng năm gây tử vong
hơn 2,2 triệu người, trong đó hầu hết là trẻ em [3]. Sự mất an toàn thực phẩm rau