Một số vấn đề về chiến lược huy động nguồn vốn đầu tư cho sự phát triển kinh tế campuchia trong những năm trước mắt

;

,
-~d

I

,..,

,

.

K

,
~

TRUONG 9}:\1 HOC KINH TE THANH PHO HO CHI MI,NH
_ooo_

NGUYEVI~T

...

'

KE

"E• Tt16HG

TOfitl VIET
tlfiM
•

CHUYEN NGANH:

KE TOAN, TAl

vv vA PHAN TICH HO~

T DONG KINH TE
------.

LU~N

Ma sfi: 5.02.11

A

oJ#

_,

AI'

N

,./

AN PHO TIEN SI KHOA HOC KINH TE

Ngu'oi Huang D~n

PG~T&

Trltdng D~i

Khoa H9c:

Khoa hQc kinh t6 UNC rlru
hQc Kinh t6 TP. H6 Chi Minh

Thanh phO' H6 Chi Minh - 1995

_.

.....

..

:


MUCLUC
•
•
'

,,...

~

LOI Mu DAU ............................................................................................................ !
-"

K

K

'.A

?

,

I. TIN"H CAP THIET CUA BE TAI ................................................................. 1
""' Tifrl
II. BOI
yNG VA'

" C -aU ............................................. 2
VI NGHIEN
PH~M

~
"
TTTT'
III. PnuONG
PBAP
NGHIEN

C-aU .............................................................. 2

~
" C-a·U ...................................................................... 2
IV. Ml)C BICH
NGHIEN

CHlJdNG 1
,.

~

-

,..,

,

"

?

,

_,

?

_,

,.

KHAI NII;:M VE KE TOAN VA LICH SO' PHAT TRIEN CUA KE TOAN .... 3
,

~

A

,<

-'

I. KHAI NIJ;<:M VE KE TOAN ........................................................................ 3
?

./l

,

.,

A'

,

II. LJCH S(J PHATTRIEN CUA KE TOAN .................................................. 8
K,'

_.,

',.t,

?

III. KE TOAN TAl CHIN"H VA KE TOAN QUAN TRJ ................................ 15
1. Ke' to an i~t chinh ............................................................................. 15
2. Ke' to an quan tri .............................................................................. 17

a. Nhilng diim giffng nhau: ....................................................... l9
b.· Nhilng diim khac nhau: ......................................... ,.............. 19
'

K

?

"

-

.

J'\

IV. VAl TRO CUA KE TOAN TRONG XA HQI. ......................................... 23
1. Bo'i voi doanh nghi~p
....................................................................... 23
2. Bo'i voi Nha nu'oc ............................................................................ 24

CHlJdNG 2
-

-

"'""'

_,

,.

?

,.

-

-

HII;:N TR~NG
HI;: THONG KE TOAN d CAC DOANH NGHII;:P VI~T
NAM ................................................................................................... 26
1. HE: TH6NG :KE TOAN d cAc DOANH NGHIEP VIETNAM v A
TTT:..f'
T f'
.:/
~
NnuNG uU DIEM CUA N0 ......................................................................... 26
?

1. H~

tho'ng ke' toan d cac doanh nghi~p

Vi~t

•

.

•

Nam ............................ 26

' ..................................................... . 26
a.. Ch"'d"
e Q ch'llng tll'k"'
e to an:
b. Chi dq h? thong tai khodn ki toan ........................................ 27
c. Chi dq so? ki toan ................................................................. 28
d. Chi dq bao cao ki toan ........................................................ 29


2. Nhung ttu diem cua ht$ tho'ng ke' toan d cac doanh nghit$p VN ...... 31
'~.A

J/

A~

?

,K-'

II. NHU(JC DIEM VA VAN BE TON TAl CUA He THONG KE TOAN
d cAc DOANH NGH$P V$T NAM ..................... :.......................... ... 3?
1. Nhuqc diem cua ht$ tho'ng ke'toan d cac doanh nghit$p Vit$t
Nam ..................................................................................................... 32
2. Nhung vffn de tC>n t~i cua ht$ tho'ng ke' toan d cac doanh nghit$p
Vit$tNam ............................................................................................. 33
CHU'dNG 3

- - NAM TRONG E>IEU -

PHU'dNG HU'ONG vA au;:N PHAP HOAN THISN HS THONG KE TOAN
,

CAC DOANH NGHI~P

~

VI~T

KI~N

~

_,

a

NEN KINH TE TH!

TRUONG .................................. ~ ................................................................. 47
;/

'

TTT-f

TTT-f'

?

A"

I. QUAN DIEM VA PnuONG nuONG CAl TIEN ...................................... .47
yr{"'-f
Jl
'
'
II. NnuNG B~N
PHAP Cl) THE: .......................................... :.................... 50
A

-'

.,.. ph'ap quan 1'
1. B lt;n
y Vl- mo" ................................................................ . 50

a. Xay dl!flg lutJ.t kl todn- Nguyen tile va chudn ml!c kt
todn Vi~t
Nam: ......................................................................... 50
b. Xay dl!flg cdc lutJ.t khdc ........................................................ 73
?

2. Bi¢n phap quan

,..,.

A

ly vi mo :............................................................... 75

a. Xay dl!flg h~
b. Xay dl!flg h~

thflng kt todn iJ cdc doanh nghi~p
Vi~t
Nam .... 75
thong kt todn qudn trj va kiim todn n9i b9 ...... 129

I{E'f LUJ).N ............................................................................................................... 138


1

'

?

.......

LOIMOBAU
,

A'

K

'A

?

'

I. TINH CAP THIET CUA BE TAl
Vi~t

Nam da, dang vase ddi moi, tie"p tt,Ic ddi moi nhi~u
hdn nfi'a n~
kinh te", ddi moi vi~c
t6 chuc va quan ly n~
kinh te" bao cffp chuy~n
sang
n~
kinh te" thi tnfong voi nhi~u
thanh ph'an kinh te", vi~c
t6 chuc mo r()ng
giao va thu'dng m~i

cang ngay cang phat tri~n,
srf.
quan h~ qu6c te" v~ ngo~i
giao htu qu6c te' v~ m9i linh vrf.c d'an d'an di vao cthig c6 va phat tri~n.
Til'
nhii'ng quan h~ qu6c te" d6 Vi~t
Nam phai trf. mlnh dung len voi srf. giup do
kh~p
nam chau d~ hoa mlnh vao c()ng d'Ong the" gioi tie"p thu va
cua be b~n
phat tri~n
van minh nhan lo~i
d~
du'a dan t()c Vi~t
Nam di de"n hung cu'ong,
dan giau nu'oc m~nh.
Trong srf. d6i moi kinh te" phai c6 srf. ddi moi nhung cong C\} dung qmin
ly n~
kinh te" d6. Ke" toan la m()t cong C\} quan ly nen tfft ye"u phai ddi mm.
cong C\1 nay- d6i moi h~ th6ng ke' toan. H~
th6ng ke' toan Vi~t
Nam hi~n
nay dang ap d\}ng cho cac doanh nghi~p
s~n
xufft kinh doanh qu6c doanh
va ngoai qu6c doanh co nhi~u
u'u di~m
nhu'ng ben c~nh
do cling co nhi~u
khuye't di€m va t'On t~i.

H~
th6ng ke' toan Vi~t
Nam so voi h~ th6ng ke'
khac bi~t
tren nhung nguyen. t~c
va chugn mrf.c kS
toan qu6c te' co nhi~u
toan cling nhu cac phudng phap h~c
toan, h~
th6ng ke' toan Vi~t
Nam
du'QC xay dlf.ng tU n~
kinh te" CO ke" ho~c,
bao cffp Va khep kin sau do
du'QC sii'a ddi khi n~
kinh te" chuy~n
Sang kinh te" thj tru'ong, Slf. SUa ddi nay
CO tfnh chffp va khong d'Ong b(} Va cling khong dap ung du'QC Slf. ffiO fQng
cua n~
kinh te" d'Ong thoi cling khong quan ly tU n~
kinh te" vi mo de"n vi
mo, m()t each co hi~u
qua d~ bao v~ nhung tai san va giup s6 li~u
cho vi~c
giai quye"t kiP thoi, nhanh chong ho~t
d()ng san xufft kinh doanh theo di~u
ki~n
cua n~
kinh te" thi tru'ong, do v~y
h~

th6ng ke' toan Vi~t
Nam din
phai sii'a ddi b6 sung them m()t s6 vffn d~.
Chung t6i xin d~ xufft phu'dng
hu'ong va bi~n
phap chu ye"u d~ thrf.c hi~n
sii'a ddi do quad~
tai :

"Va'n d'e ho~n

thi~n

h~

th6ng ke' toan Vi~t

Nam"

Do ph~m
vi cua d~ tai qua r()ng, nen trong lu~n
an nay chid~
c~p
de'n
nhu' chung tU ban
m()t s6 cac phu'dng phap ke' toan trong doanh nghi~p,
d'au, s6 sach ke' toan, h~ th6ng tai khoan ke" toan va bao cao ke" toan ph~m
hoan thi~n
hdn nua d~ giup cho Nha nu'oc va doanh nghi~p
su dl;lng cong

C\} nay d~t
du'QC nhung hi~u
qua to IOn trong vi~c
quan ly n~
ktnh te" va

___/


2

qmin ly doanh nghi<$p, cling nhu' bao v<$ ati san cua Nha nu'oc va cua doanh
nghi<$p, ngan ch~n
hi<$n tttqng tham o, lang phi.

II. DOl TU(1NG vA P~M

VI NGHIEN cuu

- Nghieu CUll tlnh hlnh thl,fc te' v€ cong tac ke' toan tc;ti cac doanh
nghi<$p d Vi<$t Nam.
- Nghien CUu cac che' d9 thS 1<$ rna Nha nu'oc da ban hanh cho sl,f v~n
d9ng cua he$ th6ng ke' toan trong cac doanh nghi<$p Vi<$t Nam
- Nghien cU'u cac tai li<$u nu'oc ngoai lien quan de'n vi~c
h1u1 Hd:nh
m9t he$ th6ng ke' toan cac doanh nghi<$p va sl,f v~n
hanh cua he$ th6ng do
trong n€n kinh te'

III. PHUONG PHAP NGHIEN CUU

v~t

- Trong qua trlnh nghien cuu chung tai da sti' dvng phu'dng phap duy
bi<$n chung va duy v~t
ljch sti' dS chi dc;to cho vi<$c nghien cU'u.

- Sii' dvng phu'dng phap th6ng ke va phan tich dS giai quye't va'n d€
da hQc du'<1c voi cac che' d9 thS 1<$ cua Nha
- Ke't h<;1p tU thl,fc te', ly lu~n
nuoc, tie'p c~n
voi cac tai Ii<$u ke' to an qu6c te' dS' t6ng hqp trlnh bay sl,f sii'a
dcSi he$ th6ng ke' toan trong cac doanh nghi<$p d Vi<$t Nam.

IV. MVC DICH NGHIEN CUU
La gop ph~n
cung co' sti'a dcSi nhung che' d9 ke' toan d cac doanh
nghi<$p Vi<$t Nam nhhm hoan thi<$n hdn nua cac che' d9 nay qua do giup
Nha nu'oc va doanh nghi<$p sti' dvng cong Cl;l ke' to an dc;t t nhung hi<$u qua
nha't djnh trong vi<$c quan ly n€n kinh te' cling nhu' quan ly doanh nghi<$p.
BS' thl,fc hi<$n n9i dung va minh hQa cho lu~n
an, toi dung s6 li<$u cua
.B9 tai chinh, tai li<$u cua cd quan thong tin chinh thuc cua Nha nu'oc,m9t s6
tai li<$u nu'oc ngoai va s61i<$u thu th~p
rieng cua tac gia.


3

CHu'ONG 1
KHAI NIEM

. VE KE TOAN vA LICH
. siJ
,

"?

?

""

,

PHAT TRIEN CUA KE TOAN
I. KHAI NI:tM VE KE TOAN
Cac vj qwin ly trong m9t doanh nghi~p
hay m9t cd quan Chinh phu
cling din phai co nhung tin tUc v'e tlnh tr:;tng Uti chinh cua doanh nghi~p
hay cd quan cua mlnh. Cac vi qmln ly cling mu6n bie't du'QC s6 thau vao
trong ky la tU dau va da chi ra cho nhung khoan nao, con l:;ti bao nhieu, IOi
hay IlL .. nhu the' cac thong tin tai chinh nay d dau rna co ? cau tra IOi la d
cac s6 sach ke' toan do doanh nghi~p
hay cd quan Chinh phu thl;l'c hi~n
ghi
chep. Cac s6 sach ke' toan nay phai cung d(p d'ay du cac du ki~n
c'an thie't
v'e tlnh tr:;tng tai chinh cua doanh nghi~p.
Vl the' chung taco th~
noi la mvc
dich din ban nhfft cua ke' toan la cung cffp tin tUc v'e tai chinh cua m9t t6
chuc cho nhung ngu'ai phiii lam quye't djnh. Mu6n cung cffp nhu!'!g s6 lit%!1

d~
ngu'ai quan lyra quye't djnh nhu' v~y
thl ngu'ai lam ke' toan phiii ghi chep
l~i
cac ho:;tt d9ng san xufft kinh doanh cua doanh nghi~p
nhu' vi~c
mua
hang, ban hang mua v~t
li~u,
du'a v~t
li~u
vao san xufft, tra lu'dng, trich bao
hi~m
xa hc?i.. .. , do la nhung nghi~p
vv kinh te' phat sinh trong doanh
nghi~p,
cac nghi~p
Vl,l nay du'QC ghi vao s6 kS toan, nhu'ng phai du'QC sa:p
XSp theo tUng lo:;ti nghi~p
Vl,l kinh tS. Nhu' V~Y
CO nghia }a cac nghi~p
Vl,l
lien quan de'n vi~c
mua nguyen v~t
li~u,
mua hang h6a ... phat sinh theo thu
t1;l' thai gian du'vv du'ghi chep d'ay du vao s6, ngu'ai lam ke' toan con phai tom ta:t nhung nghi~p
vv nay l~i,

tom ta:t co nghia la tinh ra t6ng s6 nguyen v~t
li~u
mua vao,
t6ng s6 hang h6a mua vao, ban ra, t6ng s6 ti'en lu'dng phai tra ... ~au
do
ngu'ai lam ke' toan phai giai thich nhung s61i~u
du'~nOt
thai ky nao do. £)~
thl;l'c hi~n
vi~c
nay ngu'ai lam ke' toan phai l~p
cac bao
. cao ke' toan d~ tU cac bao cao nay ban lanh d:;to doanh nghi~p,
t6 chile thffy
du't6 chuc cua
rnlnh d mot thai ky nhfft djnh.


4

Tu d6 chung ta c6 th~
djnh nghia ke' tmin la rn9t khoa h9c lien quan
dSn vi~c
ghi nh~,
x.Sp lo~i,
toin tilt Va ghii thich cac nghi~p
Vl,l tai chinh
cua rn9t td chile h'au ban Uinh d~o

c6 th~
din eli vao d6 rna ra quye't djnh.
Cfing c6 nhi'eu tac gia da d'e c~p
de'n djnh nghia cua ke' toan du'oi
khac nhau k~ ca nhung tac gia . trong nu'oc va ngoai nu'oc,
nhi'eu khia c~nh
chung ta l'an lu'<:jt nghien cliu tie'p theo sau.
Narn thl "ke' toan Ia
- Theo di'eu 1~ t6 chile ke' toan Nha nu'oc Vi~t
cong vi~c
ghi chep, tinh toan b~ng
con sef du'oi hlnh thuc gia trj, hi~n
V~l
Va
thoi gian lao d<)ng, chu ye'u du'oi hlnh thuc gia tri d~ phan anh ki~rn
tra tlnh
hlnh v~n
d<)ng cua cac lo~i
tai san, qua trlnh va ke't qua ho~t
d<)ng san xuilt
kinh doanh, sll' dvng vo'n va kinh phi cua Nha nu'oc, cfing nhu' tUng t6 chile,
xi nghi~p".
- Theo sach ke' toan cua tru'ong f)~i
h9c Tai chinh Ke' toan thl "Ke'
ho~t
d{)ng kinh tS
toan la rn{)t rnon khoa hQC phan anh va giarn ddc cac ·rn~t
tai chinh d tilt ca cac ddn vj, xi nghi~p,
t6 chuc srf nghi~p
va cd quan".

Hay "Ke' toan la cong vi~c
gia trj ti'en t~ tilt ca cac nghi~p
quan xi nghi~p".

tinh toan, ~hi
chep b~ng
con so' bi~u
i~nh
Vl,l kinh te' phat sinh trong cac ddn vj Cd

Theo rn9t so' tac gia nu'oc ngoai thl:
- "Ke' toan Ia rn9t di€n trlnh ghi chep do lu'ong va bao cao cac tai li~u
tai chinh lien quan de'n ho~t
d()ng kinh te' cua m9t t6 chuc d~ dung vao di'eu
hanh quye't djnh"[7J
- "Ke' toan la vi~c
t~p
h<:jp -nhung ho~t
d<)ng d~ ghi l~i,
phan lo~i,
trlnh
bay rn9t each c6 y nghia nhung giao djch va cong vi~c
tai chinh cua m()t
thvc th~
kinh te' trong rn9t ky h~n
tai chinh, hdn nfi'a, ke' toan cung cilp
nhung sd dB phan tich va giai thich nhung thong tin kinh te-'"[61
thu~
ghi chep phan lo~i
torn lu'<:jc rn9t each c6

- "Ke' toan la rn9t ngh~
y nghia ti'en b~c qua cac khoan thu'dng Vl,l va cac S\1' ki~n
rna qua do ph'an
nao th~
hi~n
du'<:jc tinh chilt tai chinh va n6i len hi~u
qua cua n6
II •

Theo tac gia Leo Chardonet cho r~ng
ke' toan khong phai la khoa h9c
thu~
rna ke' toan la rn9t ky thu~
nho d6 ngu'oi
va cfing khong phai Ia ngh~
ta c6 th~:
•

Thie't l~p

bang tlnh hlnh cua xi nghi~p

luc b3:t d'au ho~t

d<)ng.


5

•

Theo doi va ghi chep bAng each dung. ddn vi ti~n
tt% nhung
bie'n chuy€n cac gia tq co tac dvng thay ddi bang tlnh h1nh
tren.

•

Thie't l~p

bang tlnh h1nh sau cung cua xi nghit%p.

Theo cac dinh nghia khac th1:
- "Ke' toan la toan khO'i kie'n thuc lien ht% de'n vit%c thu th~p,
tom lu'QC va bao cao cac nghit%p V\1 cua ffiQt td chuc"
- "Ke' toan Ia m<)t ky thu~
dung q€ ghi l~i ta't ca nhfi'ng ho~t
tren sv v~n
d<)ng cua tai san".

ghi chep,

du'd<)ng kinh te' d€ do lu'ong nhfi'ng hit%u qua

- "Ke' toan la m<)t khoa hQc v~ ghi nh~
co. ht% thO'ng nhfi'ng diSn tie'n
ho~t
d9ng lien quan de'n tai chinh cua m9t t6 chuc kinh doanh nhAm lam
sang to ke't qua cua cac ho~t

d<)ng do 0 m<)t thoi di€m nha't dinh d€ tU do
ban di~u
hanh t6 chuc, qua xem xet, nh~
dinh du'a ra cac quye't dinh co l<;1i
trong thoi gian ke' tie'p".
- "Ke' toan Ia m<)t qua tdnh bao g'Om-·ghi chep cac sO'lit%u - pluin lo~i
va tom lu'<;1c sO' lit%u - thong tin sO' lit%u do cho nhfi'ng ngu'oi quan Him nhu'
chu doanh nghit%p va nhfi'ng ngu'oi khac nhu' cd quan thue', khach hang,
nhfi'ng nha d'au tu'... "
- "Ke' toan Ia m<)t t~p
h<;1p nhfi'ng ly thuye't khai nit%m va ky thu~
rna
dlfa vao do cac dfi' lit%u tai chinh du'ke' ho~c;
di~u
khi€n va quye't
co gia tti cho cac mvc dich bao cao, l~p
dinh"
. .
- Theo ong Gariel Faure cho rAng "Ke' toan la m<)t khoa hQc ghi chep
cac tai khoan, do la m<)t each d~y
ta ghi chep co quy cfi tlnh tr~ng
cua
nhfi'ng tai san d€ CO th€ nh~
dinh du'QC nhfi'ng chi tie't V~ nhfi'ng tlnh tr~ng
do va bie't du'II •

- Theo ong Leon Batardon cfing cho "Ke' toan la m<)t mon khoa hQc
d~y

ta bie't nhfi'ng lu~t
It% ghi chep, nhfi'ng slf giao dich kinh te' cua m<)t
ngu'oi hay gifi'a nhi~u
ngu'oi. Theo m<)t nghia ch~t
hyp, ke' toan Ia mon khoa
hQc nghien cuu v~ nhfi'ng lu~t
It% c'an thie't cho sv ghi chep nhfi'ng sv giao
dich cua m<)t doanh. nghit%p thu'dng m~i,
san xua't hay nong nghit%p. Nhung
ph~m
vi ho~t
d<)ng khong phai chi nAm trong slf ghi chep, ngu'oi ta bao gio
cfing nen bie't nhfi'ng sv thay ddi cua tai san cua rnlnh va ne'u dem ap dvng


6

trong nhung hol;lt d{)ng CUa mQt ca nhan dung rieng
thanh mon ke" to an tu' gia

bi~t,

mon khoa h9c nay

II •

- Theo ong E. Demur dinh nghia Mon ke" toan la ta't ca nhung s6 sach,
s6 cai va m9i s6 khac, cac s6 ghi, cac. s6 dung de ghi cac tai khoan de d~
kiem soat va di~u
khien nhung doanh nghi~p

thlidng ml;li, san xua't hay
nong nghi~p
11

II •

ghi chep quy cfi duoi hlnh thuc nhii'ng tai
- IlK€ toan la m()t ky thu~
khoan, nhung sv giao dich cua XI nghi~p
.thlidng m~i,
ky ngh~
hay nong
nghi~p
tinh theo_ tfi gia ti~n
t~ VOi m\}C dich }a bie"t dliQC bfft CU mQt h!c nao,
tlnh tr~ng
Uti san cua XI nghi~p
va ke"t qua cuO'i cling cua cong vi~c
khai
thac trong xi nghi~p
II.

Tu cac dinh nghia tren, chung ta c6 the ghi chep nhung ye"u tO' c'an
thie"t cua ke" tmin:
- Ke" toan la sv ghi chep cac nghi~p
khoan cua ke' toan.
- Ghi chep tren cac chung t:U, tai li~u

V\} kinh te" phat sinh qua cac tai
va s6 sach ke" toan.

- Ghi chep v'e nhung tlnh trl;lng thay d6i cua cac sv giao diet, qTiur. h~
voi nhau.
- Ghi chep, phan tkh nhung anh huang cua sv thay d6i dO'i voi tai san
cua doanh nghi~p.
Vi~c

cho ke" toan Ia m()t khoa h9c gBm c6 nhung lu~t
1~ ro r~t
c6 gia
tri trong thoi gian va khong gian Ia m()t diem dang de chung ta suy g~m.
N6i de"n khoa h9c la n6i de"n m()t sv ki~n
dua m()t ke"t qua duy nha't b~ng
nhung con tinh ro r~t.
Trong qua trlnh ghi chep nhung hol;lt d()ng kinh te" phat sinh ke" toan c6
the sti' dvng nhi'eu tai khoan, va ghi chep b~ng
nhi'eu each khac nhau, thl
nguoi lam ke' toan c6 the ch9n m()t each ghi chep nao d6 tO't nha't, c6 19i
nha't mi~n
sao khong vi phl;lm de"n phap lu~t
va ky thu~
ghi s6.
chung ta tha'y m6i tac gia da cO' giing
Qua. nhi'eu dinh nghia nhu v~y
trlnh bay nhung dinh nghia theo quan ni~m
cua mlnh nhling khong mau
thu~n
voi cac tac gia khac va c6 the t6m ll;li dinh nghia ke" toan theo tUng
giai dol;ln nhu' sau:

7

- Thai ky khoa hQC ke" toan con phoi thai, ngu'ai ta quan ni<$m ke" toan
Ut m()t phu'dng phap, m()t du'ang lO'i tinh toan va ghi chep nhung giao dich
lien quan de"n ti~n
b~c
cua tu' nhan, cac t~p
th€ voi mvc dich d€ theo doi
tUng di€n bie"n cua nhung giao dich a'y.
- Toi khi ke" toan da dong m()t vai tro quan tr<;>ng tren thi tru'ang, c6 tac
gia da dinh nghia d6 Ia m()t ngh<$ thu~
ghi chep, phan tich va t6ng ke"t
nhung giao dich thu'dng m~i
d€ giup cac gioi doanh nhan nh~
dinh du'tinh hinh ho~t
d()ng cua doanh nghi<$p mlnh d€ tU d6 tlm bi<$n phap kiP thai
chinh dO'n doanh nghi<$p.
- G'an day, cac nha toan hQC, cac chuyen vien ke" toan da nh~
chan
gia tri cua ke" toan nen da nang dia vi cua n6 len ngang hang voi cac nganh
khoa hQC khac d€ dinh nghia ke" toan la IDQt khoa hQC di€n ta va minh
chung nhung giao dich thu'dng mai- ky ngh<$ ... b~ng
con sO'. Thvc v~y
nha
o khoa h<;>c ke" toan, nha o ngh<$ thu~
di€n d~t
b~ng
con sO' theo phu'dng

phap ke" toan kep, ngu'ai ta c6 th€ phan tich va do lu'ang du'd()ng cua m6i doanh nghi<$p, c6 th€ tien doan du'cua m()t cong
"t cd sv.?l san xua"'t...
t y, cua mQ
?

?

Nhu' the" c6 th€ n6i ke" toan Ia m()t kim chi nam cua gioi doanh nghi<$p
va ke" toan con Ia m()t hu'ong d~o
trung thanh va YO tu' c6 th€ giai quye"t
nhung chinh sach ho~t
d()ng thich hdo~n.
M~t
khac ke" toan con giup cai thi<$n phu'dng phap quan tri doanh
nghi<$p vua chu d()ng, vua mang l~i nhung ke"t qua tO't dyp.
Sl.,f ra dai cua ke" toan kep o the" ky XIII la bu'oc ngo~t
Ion cho slj phat
tri€n cua ke" toan tU' xu'a de"n ngay nay, va ngay nay ke" toan du'chu
khoa h<;>c. Qua nghien cuu chung ta tha'y ke" toan da c6 2 huang ly lu~n
ye"u:
- M()t hu'ong coi ke" toan la m()t cong C\} quan ly cua tUng doanh
nghi<$p.
- M()t huang khac coi ke" toan la m()t mon khoa h<;>c c6 tinh phu'dng
phap lu~n
t6ng hNgay nay tren cd so cua sl.,f phat tri€n va thl.,fc tiSn ke" toan du

va v~n
dvng nhu' Ia m()t cong C\1 ki€m tra va quan ly ·dBng thai la m()t khoa
h<;>c v~ ling dvng trong dai sO'ng kinh te". C6 ngu'ai di xa hdn cho ke" toan la
khoa hQc v~ ki€m tra hay khoa hQc v~ lOgic kinh te".


8

T6m l~i theo tOi c6 thS djnh nghia "ke" tm1n la m9t khoa h<;>c !i;2. :1 qnan
de"n vi~c
ghi nh~,
xe"p lo~i,
tom ta:t va giai thich cac nghi~p
V\} Uti chinh
cua m9t t6 chuc h'au Ban giam d6c c6 thS din cu vao d6 rna lam ra quye"t
djnh".
?

,

,R

?

"'

,

II. LJCH SUPHAT TRIEN CUA KE TOAN
Tu khi hlnh thanh xa h9i loai ngu'oi, con ngu'oi luon luon mu6n phat

triSn va t'On t~i,
h<;> da s6ng va lam vi~c
ch6ng ch<;>i ·voi bao sf/ cay nghi~t
cua gioi tV nhien. E>S danh gia du<;1c cong vi~c
mlnh lam, hi~u
qua cua no
va tien li~u
du'd9ng cua mlnh thl con ngu'oi
phai df/a VaO illQt cong C\} d6la ke" toan.
sf/ hlnh thanh cua ke" toan xua't hi~n
Nhu' v~y
thanh doi s6ng kinh te" va xa h9i cua loai ngu'oi.

cung m9t luc voi sf/ hlnh

Ljch su ke" toan c6 tU thoi thu'nguyen, ljch su ke" toan ba:t ngu'On trong ljch su kinh te", theo da phat triSn
cua nhung sf/ tie"n b9 kinh te"-xa h9i va m9t doi khi ding tie"n b9 theo t6
chuc hanh chanh cua tUng thoi, qua nghien cuu n~
van minh c6 sd cua cac
""
.
dan t9c nhu' Ai C~p;
Th6 Nhi Ky, An E>Q, Hy L~p
va La Ma ... chung to ke"
tm1n da du'<;fc hlnh thanh tU thoi thu'<;fng c6.
M9t ph'an Ion nhung kie"n thuc ke" toan du'Sf/ giao djch CUa CclC con buon Va nhfi'ng S\f trao d6i hang h6a ho~c
trong

nhung ho~t
d9ng tai chinh cua nhu~g
nha c'am quy~n
nhu' thu thuS', phat
lu'dng ...
d~i,
tlm tha'y nh6m tai li~u
ke' toan v'e
Nhung nha khao c6 thoi c~n
thoi thu'<;fng c6, nhfi'ng thu' tU thu'dng m~i,
nhfi'ng tai li~u
ghi chep sv giao
djch d6i chac, du'oi hlnh thuc manh da't nu:ng chin hay nhfi'ng tang da phang,
tren d6 c6 ghi ch~ng
chit nhfi'ng da'u hi~u,
nhfi'ng con s6 10 mo, chung to
r~ng
trong thoi d~i
Thu'<;fng c6, nhung kie"n thuc ke" toan da du'<;fc nh~
djnh
d9ng thu'dng m~i
va hanh chinh.
trong ho~t

Theo nhung trfi' li~u
thu'<;fng c6 ba:t ngu'On o mi~n
Le Tigre va Euphrate mi~n
Ma.

tlm tha'y, nhung trung tam thu'dng m~i

v~
thoi
Trung E>ong, trong linh v\fc cua hai giong song
Mesopotamie h~,
o Ai C~p,
o Hy L~p,
va o La


9

Tu 2, 3 ngan nam tntoc cong nguyen, da c6 nhfi'ng d~o
dan lu~t
va lu~t
thu'dng m~i,
nhii'ng tai li~u
ke" toan va nhfi'ng tai khmin da tha"y ghi chep
m9t each tho sd.

d Ai c~p

du'oi thoi Pharaon, da tha"y di tich nhii'ng srf ghi chep ke" toan
v'e nong nghi~p
va thu'ong tha"y nhung tai li~u
ke" toan hanh chinh v'e va"n
d'e thau gop thue" o dja phudng ciing nhu o cac cd quan Trung Vdng.

d Ai c~p,

duoi thoi chie"m dong cua dan La Ma, tU nam 332 tntoc cong

nguyen de"n nam 642 cua cd d6c ky nguyen, nhii'ng phu'dng phap v'e ke"
toan du'QC phat triSn va nghi~p
V\} ngan hang bllt d'au hinh tha~ul.
Tr~ng
thoi ky nay ho~t
d()ng cua Mie"u thu' g'an nhu' Ia m~ch
s6ng cua dan chung.
Mie"u thu' thu'ong la nhung trung tam d~o
giao van h6a, nhu'ng d'an da nho o
slf di l~i dong due cua dan chung tro thanh ndi d6i chac huon ban hay
bi~t,
cho vay ti'en. Ngoai ra, khach th~p
phu'dng
nhii'ng nha ngan hang d~c
con dem nhung IS v~t
cling vaocac Mie"u thu, c6 khi bAng hi~n
v~t,
c6 khi
bAng ti'en, nen cac vien qmin ly·Mie"u thu c'an phai ghi chep s6 ti'en va hi~n
v~t
nh~
duquy'en cling doi hoi nhung bang ke"t toan thu'ong nien dS bie"t tinh tr~ng
tai
chinh cua m6i Mie"u thu', ngu'oi ta da tha"y nhung tai khoan ghi nhung ti'en
thu du'v.v ...
trung tam thu'dng m~i
quy tv quanh kinh thanh Athenes,
Hy L~p

trong khoang 454 de"n nam 90 tru'oc cong nguyen, nhi'eu t6 chile tai chinh
du'dS ho~t
d()ng cho chinh quy'en. Nhii'ng nha ngan hang ky
thac qu6c gia du'va nhi'eu nha ngan hang tu' nhan cling tha"y
xua't hi~n.
Slf huon ban va ti'en t~ nhu mo ra con duong thjnh vu'n'en kinh t€ hBi d6, ·Grece du'nhung nha ngan hang
d'au tien trong ljch su thu'dng m~i.

d

d LaMa trong thoi gian 234-149 tru'oc cong nguyen, phu'dng phap ke"
toan nong nghi~p
cling du'ke" toan. Nhfi'ng tai khoan d'eu c6 2 c()t, m9t c9t ghi nhfi'ng s6 ti'en cho vay
va m9t c9t ghi s6 ti'en khach hang n¢. Nhii'ng s6 ke" toan bift d'au thanh l~p
nhu' s6 quy, s6 nh~t
ky ghi chep hang ngay nhung srf giao djch cung da
tha"y xua"t hi~n.
s6 tai khoan da du'khach hang d'eu c6 m9t tai khoan rieng dS ghi chep srf giao dich thuong
ngay cua minh. Nhung thu'dng phie"u, nhung chi phie"u, nhung tin dvng thu'


10

da thffy phat h~m,

slf lien l~c
trffn nay voi thi trffn .nQ.

b~t

d'au n6i tU Mie'u nay tdi Mie'u nQ, tU thi

Sau slf svp d6 cua cua Rome vao nam 476, thai Thu'<;fng c6 du'<;fc thay
kinh te' I8i thai da S\}p d6
the' bAng thai Trung c6. Trong thai gian nay n~
keo theo slf thay ddi ky thu~
ke' toan. Che' d9 tlf rue v~ kinh te' se Ia chu
th~
th6ng tri, tU nam 396 de'n nam 1453 nhi~u
slf bie'n chuy~n
v~
chinh tri
va d~o
giao lam dao 19n hoC;lt dQng kinh te' ' thu'dng m~i
va xa hQi. Slf S\}p
d6 cua de' qu6c phu'dng Tay, nhfing CUQC xam lffn cua r<;f Barhe~
I~n.
tran
kh~p
Tay Au, nhfing Sf/ cu'op do~t
cua ngu'ai Normand va Sf/ phat triSn cua
che' dQ phong kie'n lam cho kinh te' va ke' toan thvt lui, chie'n tranh v§n
cua Charlemage, che' d9 vua chua phan
khong ngot, nhfi'ng chie'n th~ng
chia tren lanh th6 Phap, nhfing thoi ky Th~p

tlf quan, tie'n qua Trung Bong
- Hy L~p
- Syrie, TiSu A, Te' A va cac hai c~ng
Marseille, Narbonne,
A Bong. Tlnh tr~ng
h8n d9n nay gay anh hu'ong nhi~u
Arlies qua cac mi~n'
de'n tlnh htnh thu'dng m~i
nen Slf nghien CUU ke' toan cilng bi dut do~n,
CaC
tai li<$u ke' toan bi thfft l~c
va khong du'<;fc cac thu'dng gia hay cac nha kinh
te' tie'p t\}c nghien cuu d~ tlm m9t phu'dng. phap ke' toan hoan hao va nhu'
v~y
va"n d~ ke' toan l~i b~t
d'au tU con s6 khong va nhfi'ng nguyen t~c
sd
ht<;fc nhfft l~i du'<;fc dem ra ap dvng nhu' hBi thoi Thu'<;fng c6. CUQC th~p
tlf
chinh ttl' nam 1096 de'n 1270 da lam phvc h'Bi ho~t
d9ng cua nf11 kit1h tt
Chau Au, nhi~u
trung tam thu'dng m~i
du'<;fc kham pha, nhi~u
hai cang du'<;fc
cd h9i chung kie'n nhfing slf ddi chac gifi'a nhung quan chinh phvc va dan
chung, nhi~u
ch<;f phien du'<;fc thanh l~p
nen phu'dng phap ke' toan m8i ngay
du<;fc ciii tie'n nhi~u

hdn. Slf phat triSn cua ke' toan d thoi ky nay nho 3 ly do
chfnh:
- Chie'n tranh xam lu'<;fc cua mQi Babares, nhfi'ng CUQC hanh trlnh cua
th~p
tlf quan dem l~i m9t trao htu thu'dng m~i,
ddi chac va vffn d~ tin dvng
du<;fc ap dvng dS di chuySn ti~n
b~c
ttl' ndi nay de'n ndi khac. Cac nha huon
d'au ghi chep nhfi'ng slf chuySn ngan, phat ngan va sf/ giao
dia phu'dng b~t
dich hang h6a.
- Cac h9i huon b~t
d'au xua"t hi<$n t~i Y B~i
L<;fi, ndi du'qc cb?::::g kie'rr
nhfing Slf di l~i r'am r~p
cua quan d9i xam chie'm. Cac tinh Ion nhu' Vienne,
Plorence, Lucques, Plaisance thanh nhung trung tam thu'dng mC;li to tat g5m
c6 nhi~u
h9i huon c6 c6 ph'an hay h<;fp tu'. Cach tfnh chia ti~n
lai va cac
ho~t
d9ng tin dvng da dukhiSn cua cac h9i huon.


11

- Sv ~id
di~n

thudng mc,ti duoi hlnh thuc nhung khS u'oc uy nhi~m,
an
d()ng trung gian trong cac chhoa h'Ong v.v ... cac thu'dng gia ho~t
Vao thoi nay con ngu'oi tham dlf vao 3 giai do~n
chinh trong sv tiSn
h6a cua ky thu~
kS'toan, truoc tien kS toan la m9t hlnh thuc s6 nh~t
ky, kS
tiSp dSn Ia kS toan ddn va sau cling ngu'oi ta kham pha ra h~ th6ng kS toan
moi d6 Ia kS toan kep. Sv tiSn h6a nay v~ am di~u
khong gi6ngnhau o ta't
ca cac nu'oc va c6 sv chenh l~ch
du'dai. Vao thoi nay s6 sach kS toan da du'con so' LaMa d'an d'an hi thay thS hoi cac con so' A R~p,
d6 la di~u
u'oc so'
hQc du'<;ic l~p
o Chau Au, con so' khong c6 tri so' dinh du'<;ic du'a vrc, f'6 TJ.ay
ph'an Ion t~o
d~
dang trong tfnh toan va hang tram, hang ch\}C va so' Ie d~u
du'm()t dffu chffm dS d~ c()ng nhu' v~y
cu()c each m~ng
khoa hQc ky thu~
du'Trung c6 mang d~c
tfnh "phong kiSn" hoi tlnh trc,tng due ti~n

tho sd va hoi
t~ d~n
dSn sv thay d6i tfnh cha't thu
sv biSn d6i thuong xay ra cua ti~n
sv t'On tc,ti cho nhii'ng ngu'oi c6 ngh~
d6i
cong, c6 m()t t'ang ldp xa h()i th~
ti~n.
D'an d'an s6 nhat ky h<;1p nha't c6 m()t Yi td trong nhii'ng s6 sach v~ kS
tmin ddn, l'fin cu6i nay no da XUfft hi~n
nhu' m(}t cong C\} quan ly hchfnh n6 da giup cho sv tiSn h6a v~ sau cua kS toan kep. Cac s6 nh~t
ky
du'QC mo cho tUng tai khoan va du'QC ghi chep m(}t each ro r~t nhu' tai khoan
ti~n
m~t,
tai khoan khach hang ...
Th~t

sf! rna n6i, vao thoi ky nay nguoi ta cung da biSt r~ng
sf! thay d6i
tai san trong kinh doanh lam anh huong d'Ong thoi dSn hai d6i tuqng, nhu
v~y
d6i vdi m6i s6 n<;1 ngu'oi ta phai c6 sv cho vay va trai lc,ti- thu n<;1 - va
m6i tai khoan d~u
chia lam hai khoan: ben n<;1 va ben c6. Sv mo
nhu' v~y
ghi s6 tai sancho dSn nhung ca'u thanh khac nhau cua tai
r()ng v~ ky thu~
nhu

san tu kS toan ddn dSn kS toan kep. Tilt ca tfnh cha't d6 duqc biSu hi~n
chfnh xac va d'ay du cua lu~t
d6i tfnh - mot nghi~p
V\}
sau: Sv nhln nh~
kinh tS phat sinh lien quan de'n hai d6i tu<;1ng va m9t d6i tu<;1ng luon luon
v~n
d()ng theo hai m~t
tang va giam- Bay la cd sodS hlnh thanh nen kS
toan kep.
Thoi ky ph\}C hu'ng cho phep kham pha ra m()t ky nguyen moi rna 0 d6
van <.1il:·,Jng kt
ke' toan tiSp t\}c phat triSn, nha't la ngu'oi ta tha'y xua't hi~n
toan. M()t trong nhung ngu'oi sang chS d'au tien ra phu'dng phap kS toan kep
la m()t nha tu giong Franciscain ten la Luca Pacioli sinh tru'ong tc,ti m()t thi
tra'n nho Bargo san Sepolchro tren song Tibre vao nam 1445. Ong la m()t

'r


1'"'

1/. .

ghio su' v'e tmin va da so~n
thao ra m<)t tcic phffm vi d~i
tt!a nhu' m<)t cu6n tt!
di~n,
vao nam 1494, v'e s6 hQc, d~i
s6 hQc, toan h9c thu'dng m~i,

hinh h9c
va ke" toan. Rieng v'e ph'an ke" toan, ong da danh rieng 36 chu'dng giang v'e
ke" toan kep rna theo do cac tai li~u
ke" toan nhu' phie"u ghi t~m,
s6 nh~t
ky,
s6 cai va m<)t s6lon cac tai khoan du'nhu' tai khoan v6n,
tai khoan d~ tam nhan, tai khoan kho hang, tai khoan ke"t qua ... va ca bang
can s6. Do do, ngu'oi ta da coi ong m<)t each xac thlfc nhu' la ngu'oi cha cua
nganh ke" toan va la nguoi cu6i cung co cong dong gop Ion trong nganh
toan hQC 0 the'ky thu 15. Ong da gop ph'an IOn vao vi~c
trruy'en ba ky thu~
ke' toan, nen ong du'Slf
ghi chep vao s6 nh~t
ky nhii'ng nghi~p
Vl,l kinh te" phat sinh chu'a du'ghe va ro r~t
cho Mm, ong chi sii' d1,1ng bang d6i chie'u ddn gian d~ ki~m
tra, ong khong bie"t v'e hinh thuc bang tdng ke"t tai san nhu' chung ta ngay
nay.
Su6t nhii'ng the': ky sau, ky thu~
ke' to an du'ke khai tai san du'qua va tai san c6 djnh. Muc d<) tie"n tri~n
du'Q.c thay d6i my theo tUng nu'oc,
nhi'eu tac gia o Y, d Phap, d Buc, o Anh da dlfa vao phu'dng phap ke" tmin
cua Luca Pacioli xua't ban sach ke" toan nhu' Heinaich, Schreiber (ngu'oi
Due) xua't ban m9t quy~n

ke" toan vao nam 1518, taiban nam 1523, Hugh
Oldcastle (ngu'oi Anh) xua't ban quy~n
ke" toan vao nam 1543, Savonne
(ngu'oi Phap) xua't ban t~i Lyon nam 1581 cu6n ke" toan noi nhi'eu v'e phie"u
ghi t~m,
s6 nh~t
ky va sd cai, Simon Stevies (ngu'oi Bi) xua't ban cu6n ke"
toan nam 1548 vie't v'e ke" toan va nha't Ia ke" toan hanh chinh.
De"n the" ky thu 17' 0 y d<)t nhien ke" toan suy Sl,lp, con 0 Phap nho sAc
l~nh
Colbert nam 1673, ghi chep d~o
lu~t
thudng m~i
bAt bu<)c cac cac nha
huon phai giii' s6 sach ke" toan va trinh nhii'ng bang ke khai cung nhii'ng ban
sao, nhii'ng thu' tU giao djch thu'dng m~i,
mon ke' tmtn du'chu trQng m<)t each r<)ng rai, ngu'oi ta tha'y xua't hi~n
ly thuye"t ke" toan- no
cho bie"t v'e phu'dng di~n
ly thuye"t cua nganh ke" toan du'dng thai.
vi~c
Vao nam 1642, Pascal da phat minh ra chie"c may tinh thlfc hi~n
tinh toan voi slf sAp d~t
nhung ye"u t6 va sv giup do ciia nguoi ch~y
may. Sv
phat minh nay lam sua ddi m<)t each to Ion b'e m~t
cua ke" toan va vao thai
d<)ng thu'dng m~i
va ky ngh~

phat tri~n
m~nh
me, loi cu6n theo
ky nay ho~t
Slf phat tri~n
CUa ke' toan, cho de'n ngay nay r(t nhi'eu tac phffm ke' toan da
ra doi d'e C~p
de"n nhung phu'dng phap ghi chep ffiQt each khoa hQC Va h

13

ly nhung slf giao dich thu'dng m~i,
san xua't tr'ong tr()t... nhu'ng vao the ky
19 ngu'oi ta lo l~ng
cho vi<$c xay dlfng ly thuyet ke tm1n do la vi<$c l~p to
nhung khoan mt;tc trong bang t6ng ket tai san, nhung tinh cha't chung cho
vi<$c g<;>i ten cac khoan mt;tc theo m<)t thu~
ngu d~c
bi<$t. Vi<$c nay da lam
cho vi<$c nghien cuu ly thuyet ke tm1n du'<;lc phat triSn m~nh
me, vi<$c tien
1
1
"
'
'
'
"'
;t.,

•'A
1..
" cua kh oa h <;>c k eK toan
cang
ngay
cang
r<;>ng
mv,
co"' nh te-u
"li.1Yu'J
h oa
huong khong gio"ng nhau ra doi. Nhung ly thuyet v'e nhan each, v'e quan ly,
v'e phap lu~t,
v'e kinh te... da lam cho vi<$c nghien cuu ke toan hoan toan
thay d6i theo m9t quan ni<$m moi la phai du'<;lc s6'1i<$u xac thlfc va kt tm1n
trd thanh trai tim va y ni<$m cua m<;>i nha tai chinh va ta't ca nhung ngu'oi co
lien he$ g'an xa den ho~t
d<)ng cua doanh nghi<$p.
?

L

Ngay nay voi slf phat triSn cua n1ay vi tinh da giup cho con ngttoi xll'
ly nhanh chong m<;>i thong tin trong do co vi<$c xll' ly thong tin ke tm1n. May
tinh co thS nh~p
va lttu tru thong tin ke tm1n, phan Io~i
va s~p
xep nhung
thong tin do. Cac cong vi<$c nay dtt<;lc may tinh xll' ly nhanh chong va co thS
khong c'an ngttoi di'eu khiSn nhttng dS may tinh lam du<;lc cac cong vi<$c

nay thl c'an phai co chu'dng trlnh xll' ly s6'1it%u. Ngttoi l~p
chu'dng trlnh phai
co Slf hiSu biet sau s~c
v'e cac nguyen t~c
va thu tt;tc ke toan. Do v~y
du
mang tinh co tac dt;tng to Ion den the nao di nua thl no khong thS thay the
v'e slf hiSu biet cd ban va cac nguyen t~c
cua con ngttoi.
tren day chung ta da nghien CUll v'e lich sll' phat triSn cua ke
Nhu' v~y,
toan, ph'an nay chung ta cfing c'an nghien CUll them v'e lich sll' phat triSn cua
kt toan Vi<$t Nam. ·
Ke toan d nu'oc ta t:U nam 1945 da du'<;lc Nha nu'oc du'a vao sll' dt;tng
chu yeu cho vi<$c quan ly thu chi ngan sach, thoi gian nay ke toan cling da
du'<;lc sll' dt;tng trong m9t so" xi nghi<$p quo"c doanh, chu yeu la cac xi nghi<$p
pht;tc vt;t quo"c phong. Tu nam 1954 mi'en B~c
chuySn sang vi<$c xay dlfng
n'en kinh te-xa hQi thl ke toan du'QC Sd dt;tng nhu' la m<)t cong Ct;l phan anh
d<)ng san xua't kinh doanh va sll' dt;tng vo"n cua 1'-lha
va giam do"c cac ho~t
nu'oc trong ta't ca cac nganh kinh te quo"c dan. Tu nam 1957 di doi voi chu
toan kinh te Nha nu'oc da ban hanh
tru'dng thi hanh tUng bu'oc che d9 h~c
che d9 ke toan cho cac nganh cong nghi<$p va xay dlfng cd ban. Bttoc d'au
da ban hanh m<)t che d<) ke toan co tinh cha't Xa h9i Chu nghia ap dt;tng
tho"ng nha't cho cac xi nghi<$p thu9c nganh cong nghi<$p va xay dlfng cd ban,
dS t:U_do rut kinh nghi<$m lam cd sd xay dlfng he$ tho"ng ke toan cho cac
nganh khac.

14

Nam 1961 Chinh phu l~i ban hanh diSu 1<$ t6 chuc ke" tmin Nha nu'oc
d'Ong thoi sua ddi cai tie"n l~i h<$ thcSng ke" toan da ban hanh d'Ong thoi ciing
ban hanh cac thS 1<$ che" dQ ke" toan Cl;t thS. Trong diSu 1<$ t6 chuc ke" toan
Nha nuoc da ghi "DS tang cuong cong tac ke" toan t~i cac nganh cac d(p
nh~m
gop ph'an vao ·vi<$c nAm kip thoi va chinh xac tlnh hlnh hoan thanh ke"
ho~c
kinh te" tai chinh cua Nha nu'oc va vi<$c tang cu'ong cong tac quan ly
kinh te" va tai chinh cua Nha nu'oc"
Nam 1970, Nha nu'oc l~i ban hanh Nghi dinh sua ddi chu'dng III cua
diSu I<$ td chuc ke" toan Nha nuoc nh~m
tang cuong vai tro cua ke" toan
tru'ong cac ddn vi, d'Ong thoi ban hanh h<$ thcSng tai khoan ke" toan thcSng
nhfft ap dt;tng cho tfft ca cac ddn vi trong cac nganh kinh te" qu6c Jan nliam
cai tie"n cong tac ke" toan, tang cu'ong sl;t' chi d~o
thcSng nhfft va c6 hi<$u ll;t'c
cua Nha nu'oc dcSi voi cong tac ke" toan pht;tc Vl;t. dAc h,tc cho vi<$c cai tie"n
quan ly kinh te" hie bffy giO. Nhu' v~y
song song voi cong tac cai tie"n quan
ly kinh te" , Nha nu'oc chu trQng tang cu'ong vS nh~
thuc, quan diSm, chinh
sach che" dQ, t6 chuc vai tro cua ke" toan. Nghi quye"t cua HQi D5ng Chinh
"B9 Uti chinh c'an gffp rut. nghien cuu dS nghi H9i DBng
phu nhffn m~nh
Chinh phu chu tru'dng tang cu'ong cong tac ke" toan vs IDQi m~t:
nh~
thuc,

quan diSm, chinh sach, che" d9, t6 chuc nh~m
phat huy vai tro cua ke" toan
d6i voi vi<$c bao v<$ tai san Nha nu'oc dS cao che" d9 tie"t ki<$m du'a vi<$c quan
Iy, phiin ph6i va sti' dvng lao d9ng v~t
w va tiSn v6n vao nguyen tAcky Iu~t
chatche"
.
.
Tu khi chuySn d6i tU nSn kinh te" bao cffp sang nSn kinh te" thi tru'ong,
ngo~i
giao ... cang ngay cang nhiSu voi
voi sv tie"p xuc quan h<$ thudng m~i,
cac nu'oc khac, nam 1988 Nha nu'oc cfing da ban hanh moi phap l<$nh ke"
toan va thcSng ke nh~m
gop ph'an tang cu'ong quan ly kinh te"- tai chinh cua
cac ca"p, cac nganh thvc hi<$n vi<$c kiSm ke, kiSm soat cua Nha nuoc d6i voi
ho~t
d9ng san xufft kinh doanh cua cac thanh ph'an kinh te" va khai thac cac
ti'em nang cua da't nuoc. DS dap ung yeu diu d6i moi cd che" quan Iy kinh
t€, bao dam nhung thong tin b~ng
s6 li<$u d'ay du, kip thoi, chinh xac va
thcSng nhfft 0 IDQi cffp, IDQi nganh va trong ca nu'oc, can cu diSu 100 cua
Hie"n phap C9ng boa Xa hQi Chu nghia Vi<$t Nam, phap l<$nh nay quy dinh
che" d9 ke" toan va th6ng ke ap dvng cho nSn kinh te" qu6c dan g'Om 5
chudng va 20 diSu. d Chu'dng I diSu 1 quy dinh:
"Tfft ca cac xi nghi<$p qu6c doanh, cong tu' h<;1p doanh, cac ddn vi t~p
thS va ttt nhan ho~t
d9ng san xu!t kinh doanh, cac cd quan va t6 chuc c6 su

15

dl;lng kinh phi cua Nha mtoc, cua doan th~
(gQi chung la ddn vi) phiii cha'p
nay".
hanh che' d() ke' tm1n th6'ng ke quy djnh trong phep l~nh
"Xi nghi~p
c6 v6n d'au t:u' nu'oc ngoai thljc hi~n·
che' d() ke' tmin th6'ng
ke theo nhfi'ng nguyen ta:c va tieu chuffn qu6c te' ph6 bie'n du9c B() tai
chinh va T6ng C\lC Th6'ng ke nu'oc C()ng boa Xa h()i Chu nghia Vi~t
Nam
va chju sf! ki~m
tra cua cd quan tai chinh va th6'ng ke Vi~t
thua nh~
Nam".
Qua hai mudi nam thrfc hi~n
che' d() ke' toan da phat huy bh.: ci;mg tot
trong vi~c
qmin ly kinh te' Uti chinh o cac ddn vj kinh te' va vi~c
ki~m
tra,
ki~m
soat cua Nha nu'oc d6'i voi cac thanh ph'an kinh te' nhu'ng che' d() ke'
toan ban hanh tU nam 1970 da b()c 19 nhi'eu nhu'9c di~m
va tru'oc slj d6i moi
cd che' quan ly kinh te' Nha nu'oc l~i ban hanh che' d() ke' toan moi drfa tren
cd so nhii'ng kinh nghi~m
d~
due ke't rut ra qua hdn 30 nam t6 chuc va thrfc

hi~n
cong tac ke' toan. H~
th6'ng ke' tmin moi nay du'9c ban hanh nam 1989.
H~
th6'ng ke' toan nay cling con nhi'eu thie'u sot so voi sf! phat tri~n
cua n'en
kinh te' thj tru'ong nen vao thang 12 nam 1994 h~ th6'ng ke' toan moi l~i ra
tren cd so ap dl;lng thu
doi va chi ap dl;lng thu cho m()t s6' doanh ·nghi~p,
nay sua d6i di'eu chinh d~ chinh thuc h6a ban hanh ap dl;lng cho mQi doanh
nghi~p.

III. KE TOAN TAl CHINH VA KE TOAN QUAN TRJ
Ke' toan tai chinh Ia vi~c
tinh toan ghi chep s6'1i~u
ke' toan til chung til
g6'c vao s6 ke' toan va t6ng h9p s6 li~u
tren bao cao tai chinh nhii'ng cong
vi~c
o m()t doanh nghi~p
da lam, qua d6 cho nhfi'ng ngu'oi ben trong va ben
ngoai doanh nghi~p
tha'y du'<;1c tlnh hlnh ho~t
d()ng san xua't kinh doanh cua
doanh nghi~p.
Ke' toan quan tri Ia vi~c
su dl;lng s6'li~u
cua ke' toan tai chinh d~
thao cac phuc trlnh voi ffi\lC dich o~tb
d(_)ng va ki~m

SOat...

so~n

1. Ke' toan tai chfnh
Ke't qua ho~t
d()ng san xua't kinh doanh cua doanh nghi~p
do ngu'oi
lam ke' toan bao cao thu'ong du'<;1c su dl;lng cho ngu'oi ben trong Joanh
nghi~p
cfing nhu' ben ngoai doanh nghi~p.
Nhfi'ng ngtfoi ben trong doanh
nghi~p
nh~
du'<;1c Va SU dl;lng cac bao cao ke' toan Ja C}lC vj lanh d~o
doanh
nghi~p.
Nhfi'ng ngu'oi ben ngoai doanh nghi~p
nh~
du'<;1c va su dvng cac
bao cao ke' toan nhu' chu v6n, chu n9, cd quan tai chinh, thue', nhfi'ng nha


16

d'au tu'... chung ta hay xem bang (1) sau v'e nhfi'ng ngu'oi sll' dt;mg thong tin
tai chinh ke" tmin.

BANG 1: NHffNG NG~OI

sa DUNG NHffNG THONG TIN TAl CHiNH KE JOAN

*

Thong tin
TChinh-KTm1n

cda D.Nghi~p

*

*

*

*Quoc
K'
K'
teK' va' quae

A'

DQI

quy'en lqi va kha nang anh hu'ong de"n cac ke"t qua di'eu
Vl quan di~m,
hanh cua nhung ngu'oi ben trong va ben ngoai khac .nhau nen cac bao cao
ke" toan cfing du'qc so~n
thao khac nhau.
Cac chu v6n, chu n

trong m()t khoang thai gian qua khu va thu'o.ng c6 nhfi'ng diu hoi sau day:


17

- S6 Hii trong ky la bao nhieu ?
- S6 ti'en Hli tu'dng ung voi v6n d'au tu' Ia bao nhieu ?
- s6 tai san hi~n

huu co du dS thanh tm1n n9 khong ?

- s6 thue' phai tra da duqc tinh dung chua ?
- T~i

sao s6 ti'en quy I~i

giam xu6ng so voi nam ngmli ?

Nhu' the' nhfing diu hoi tren hay cac diu khac d'eu lien quan de'n qua
khu va nhu v~y
h9 nhln nguqc dong thoi gian dS xet va Iuqng gia nhung gl
da xay ra. E>S cung cffp nhung diu tra IOi cho nhfi'ng diu hoi tren cho nhung
ngu'oi ben ngoai doanh nghi~p
thl ke' toan ·vien phai so~n
thao cac bang
phuc trlnh v'e tai chinh cua doanh nghi~p
nhu' bang ke't qua kinh doanh,
bang t6ng ke't tai san .... Vi~c
thu th~p
cac con s6 dS ghi vao cac bang phuc

trlnh d6 thu'ong du'qc coi la m9t ph'an cua nganh ke' toan tai chinh.

2. K~

toan qmin trj

Ban lanh d~o
doanh nghi~p
cfing thuong chu trQng tdi ke't qua ho~t
d()ng san xufft kinh doanh cua chinh doanh nghi~p
mlnh cho m9t khoang
thoi gian nao d6, va cfing chu trQng tdi vi the' tai chinh cua doanh nghi~p,
nhu' v~y
hQ cfing chu trQng de'n s6Ii~u
ghi tren cac bao cao tai chinh nhu'
bang ke't qua lai 16, bang t6ng ke't tai san. Cac bang nay chi so~n
thao m6i
thang m9t I'an ho~c
m6i nam m9t I'an va khong cung cffp d'ay du cac dfi'
ki~n,
tin tUc cho Ban lanh d~o,
dS h9 c6 du s6 li~u
c'an thie't cho vi~c
di'eu
hanh, th\fc hi~n
ph~n
slf. cua mlnh m()t each t6t dyp~
Ban lanh d~o
bfft ky
m()t doanh nghi~p

nao, m()t t6 chuc nao hay m9t b9 trong Chinh phil d'eu c6
nhfing mvc tieu cua hQ nhu' phai d~t
de'n m9t s6Iqi nhu~
la bao nhieu cho
nam kinh doanh nay hay mvc tieu la phvc vv cho nhu c'au cua dan chung ... ,
du'qc nhfi'ng mvc tieu nay, Ban lanh d~o
phai l~p
cac ke' ho~c.
mu6n d~t
Ke' ho~c
dS xac dinh cac mvc tieu rieng bi~t
cho nam nay hay nam tdi va
ke' ho~c
su dvng cac tai san cua ddn vi m9t each hfi'u hi~u
nhfft nh~m
d~t
cho du'qc cac mvc tieu tren.
Vi~c

l~p

ke' ho~c
va r'mh toan cac du'ong I6i hanh d()ng va xem du'ong
I6i hanh d()ng nao la t6t nhfft. Ban lanh d~o
phai tinh toan va chQn Iva
du'ong I6i hanh d9~g
du c6 san hay khong c6 san cac tin tll'c do ke' toan
cung cffp, ne'u khong c6 san cac tin tUc chinh xac, hfi'u ich thl sv quye't djnh
thvc hi~n
du'ong I6i nao cua Ban lanh d~o

chi la s\f u'~·dq,n"p6g-h*
~

',_!.~·

•• :·.~'•

: t:_

·<:.~;

~

~, T~ ,' ;•·.i ',· ~' " I'F- .• Itr' ';...•1.\J
·\ " ,.'' i ,·'\;. ,· Lr,: h\IV
; ,,;

i

r........,.

r

4

~£;1

i
-·~

..... ....
~·

\.

~

·~-

l
.... -~·

.. ··-··1


18

Cac quye't dinh thlfc hi~n
se to't hdn khi dlfa tren slf suy lu~n
h<;1p ly, dung
le, muo'n v~y
phiH dlfa vao so'li~u
ciia ke' toan cung ca'p. Cac tin tll'c do ke'
toan cung ca'p cho vi~c
ra cac quye't dinh kinh doanh san xua't c6 thS dlfa
vao nhfi'ng so' li~u
da xay ra trong qua khli d'Ong thai cfing nhln v'e phia
tntoc rna tien doan nhung di'eu co thS xay ra trong tudng lai, nghia Ia din
phai c6 nhfi'ng tin rile d~c
bi~t

httong v'e tudng lai dS tU d6 lam cd so ra
quye't dinh. Trong khi so~n
thao lo~i
tin tll'c nay, ke' to an vien phai c6 kha
nang phan bi~t
dltQC cai gl din, cai gl khong din, cai gl quan trQng, cai gl
khong quan trQng tU d6 cung ca'p cho Ban lanh d~o
nhfi'ng thong tin hfi'u ich
dS Ban lanh d~o
c6 cd sora quye't dinh cho tUng trlfang h<;1p. Cac tin tll'c ghi
trong bao cao tai chinh khong giup cho Ban lanh d~o
bao nhieu trong vi~c
thie't l~p
ke' ho~c
va tinh toan duang lo'i hanh d()ng vl d6 Ia nhf'~ig
tii1 tlic
lien quan de'n qua khli, hdn nfi'a cac tin tllc nay lien h~ de'n nhi'eu b() ph~n
ciia t6 chlic trong khi cac quye't dinh chi lien quan de'n m()t vai b() ph~n
nao
d6 ciia t6 chlic rna thoi va cac bao cao tai chinh khong cung ca'p so'Ii~u
kip
thai, dung luc vl n6 chi l~p
khi cuo'i thang, cuo'i quy, cuo'i nam vl the' dS dap
ling dltQC d'ay du cac thong tin dap ling cho yeu c'au l~p
ke' ho~c
va tfnh
. toan cac duang lo'i hanh d()ng thl ke' toan vien phai cung ca'p cho Ban lanh
d~o
nhi'eu tin tllc hdn Ia nhfi'ng di'eu ghi trong cac bang bao cao tai chinh.
Ngoai vi~c

l~p
ke' ho~c
tinh toan, Ban lanh d~o
ciia m()t t6 chuc con
phai lo de'n va'n d'e di'eu hanh va xem xet vi~c
di'eu hanh c6 du<;1c thvc hi~n
m()t each hfi'u hi~u
va theo dung ke' ho~c
hay khong, nhtt v~y
hQ da quan
tam de'n nhi~m
V\1 kiSm soat. Vl the' ngoai vi~c
cung ca'p cho h9 nhfi'ng tin
tll'c giup h9 ho~c
dinh con phai cung ca'p cho h9 nhfi'ng tin tllc dS hQ c6 th€
kiSm soat du<;1c cac ho~t
d()ng di'eu hanh va do'i chie'u du<;1c nhfi'ng cai da
xay ra so voi ke' ho~c.
Nhfi'ng tin tll'c ghi cac bang phuc trlnh giup Ban
lanh d~o
kiSm soat co khac voi ·nhung tin tll'c ghi trong cac bao cao tai
chinh cung ca'p cho gioi ben ngoai vl Ban lanh d~o
cac ca'p trong t6 chlic
tru vi T6ng Giam d6c d'eu chi quan tam de'n ph~m
vi rna mlnh di'eu hanh,
thi d\} nhlf bang ke't qua lai 16 khong giup ich bao nhieu cho ong Quan do'c
phan xttong vl n6 khong cung ca'p cho ong nhfi'ng tin tll'c c'an c6 dS giup
ong kiSm soat cac khu vrfc trach nhi~m
cua ong. Do v~y,
ke' toan vien phai

so~n
thao cac bang phuc trlnh khac nhau, m6i lo~i
se giup cho tUng vi lanh
d~o
lien h~ kiSm soat hfi'u hi~u
nhfi'ng ho~t
d()ng dang di8n ra t~i b() ph~n
mlnh quan ly . Nhung bao cao kiSm soat nay phai kip thai, dun~
luc va
phai phan anh nhfi'ng trach nhi~m
thlfc slf cua Ban lanh d~o.
Cac bao cao


19

kiem smit d~tnh
cho Ban Hinh d~o
phai khac voi cac bang bao cao ke"t qua
lai 16 va bang t6ng ke"t tai san, cac bao cao kiem soat khong chi bao cao
cho Ban lanh d~o
bie"t du'<;Jc nhung di~u
da xay ra rna con phai giup cho h<;>
lu'<;Jng gia nhung di~u
da xay ra va du'a ra phu'dng hu'ong di~u
chin!!, sll':.t d6i
ne"u c6 the. Vl the", bao cao kiem soat phai cho Ban lanh d~o
bie"t nhung
di~u
da xay ra Ifin nhung di~u

dang ly da xay ra ne"u theo dung nhu ke"
ho~c
nen cac bao cao nay giup Ban lanh d~o
bie"t din phai quan tam de"n
va"n d~ nao de til d6 c6 th~
cai thi~n
ho~c
thay d6i di~u
hanh. Qua d6 Ban
lanh d~o
ciing nhln tha"y nhung ho~t
d9ng thlfc te" nao diSn ra dung voi ke"
ho~c,
nhung ho~t
dQng nao sail~ch
k11i h<;> d6i chie"u voi ke" ho~c
da so~n
thao va cilng til d6 Ban lanh d~o
c6 th~
di~u
chinh l~i ke" ho~c
vl c6 th~
ke"
ho~c
thie"u thl}'c te" ho~c
trong nhung tru'ong h<;Jp rna cac di~u
gia thie"t din
ban til d'au da sai l'am.
SO~n
thao CaC

Vl cac ffi\}C tieu Va thu t\]C rna ke" toan Vien dung d~
phuc trlnh cho cac Giam d6c voi ffi\}C dich ho~c
djnh va ki~m
soat khac
h~n
VOi nhfi'ng ffi\}C tieu Va thu t\]C trong nganh ke" toan tai ch!nh, linh Vl;fC
ke" to an nay g<;>i la nganh ke" to an quan trj. .

Sau day xin trlnh bay cac di~m
tai chlnh va ke' toan quan trj.

gi6ng nhau va khac nhau cua ke" toan

a. Nhilng diim gilfng nhau:
c6 lien h~ voi h~ tho'ng thong tin ke" toan, ke" toan quan trj
- Ca hai d~u
sii' d\}ng cac s6 li~u
ghi chep hang ngay cua ke" toan tai chlnh nhu'ng c6
phan tich.

- Ca hai nganh ke" toan d~u
lien quan de"n trach nhi~m
va vi~c
quan ly
ke" toan tai ch!nh lien quan de"n ho~t
d9ng toan doanh
doanh nghi~p,
nghi~p.
con ke" toan quan trj lien quan de"n quan ly va trach nhi~r.
~1

t:rng
b9 ph~n
trong doanh nghi~p.

b. Nhilng diim khac nhau:
- Ke" to~n
£)~

c6 th~

quan trj du'<;Jc sll' d\]ng cho n9i bQ cua ngu'oi quan ly:
di~u

hanh cac ho~t
dQng hang ngay cua doanh nghi~p
va
l~p
ke" ho~c
du'ong I6i bo~t
d9ng cho tu'dng lai, giai quye"t cac va"n d~
thu'ong xuyen xay ra thl ngu'oi quan ly doi hoi phai c6 nhung s6 li~u
d~c
bi~t,
C\1 th~.
nhung s61i~u
nay nhung c6 dong, ngitoi ngoai khong c'an.
- Ke" toan quan trj d~t

tr<;>ng tam cho tu'dng lai nhi~u

hdn:


20

V\1 ctia ngu'oi quan ly phai lam thu()c v'e tu'dng lai
Ph'an IOn nhi~m
nhi'eu hdn nen s6li~u
hQ nh~
du'u'oc
dmin d€ l~p
ke" hOC;lCh cho tu'dng lai VI nhfi'ng thay d6i thu'ong xuyen xay ra
nhu' nhu c'au ctia khach hang m6i ngay m6i khac, slf ce;1nh tranh gifi'a cac
doanh nghi~p
voi nhau ... Ngu'vi~c
u'oc lu'dlf djnh cho tu'dng lai rna thu'ong tdnh bay nhfi'ng cai g1
da xay ra trong ky kinh doanh rna thoi.

- K€ toan quan tri c'an s61i~u

thfch h
s6 li~u
ctia ke" toan tai chlnh phai c6 tfnh kha.ch quan va c6 th€ thffm
ctia ke" toan quan trj, khong c'an phai chfnh xac ma can
tra du'phai thfch h

lien quan, dBng thoi s6 li~u
c6 th€ linh d()ng d€ ngu'oi quan ly c6 th€ sti'
dl;lng trong nhung t1nh hu6ng khac nhau.

- K€ toan quan tr,i it chu trQng de"n tfnh chlnh xac ciia s6 li~u
trQng de"n cac s6li~u

rna chu

phi ti'en t~:

Khi ngu'oi quan ly c'an giai quye"t m9t. va'n d'e nao d6 th1 hQ c'an ngay
s6 li~u
lien quan de"n va'n d'e d6 d€ hQ c6 th€ u'oc lu'd'e ngay, do v~y,
ye"u t6 t6c d() quan trQng hdn ye"u t6 chfnh xac nhu' the" ke"
toan quan tri it chu tn;>ng tfnh chlnh xac hdn ke" toan tai chfnh. Ben CC;lnh d6
ke" toan quan tri danh gia cao cac s6 li~u
phi ti'en t~ nhu' cam tu'ong ciia dC;li
bi€u, cua khach hang v'e m()t san phffm moi, nhung tie"ng d5n ~i.,
~6
thong tin nay kh6 dinh gia ho~c
bi€u hi~n
bAng de;1ng ti'en t~.

- K€ toan quan tri chu trQng de"n tUng b()
la toan doanh

ph~n

ctia doanh nghi~p

hdn

nghi~p:

bao cao lien quan de"n toan doanh nghi~p
nhu'
con
bao cao ke't qua lai (16), bang t6ng ke"t tai san ... ctia toan doanh nghi~p,
ke" toan quan tri chu trQng de"n bao cao cua tUng b() ph~n
nhu' phan xu'ong,
cac cti'a hang, cac phong ... Trong thlfc te" c6 m()t vai doanh nghi~p
trong ke"
toan tai chfnh c6 t6 chuc bao cao o m()t s6 b() ph~n
nhu'ng day la va'n d'e
ph\}, con ke" toan quan tri nhung bao cao 0 cac b() ph~n
la di'eu du'trQng nhi'eu nhfft.

K€ toan tai chlnh

l~p

- K€ toan quan tri xua't phat tu nhi'eu nganh khac nhau:


21

Ke' tm1n qmln tri mo r9ng hdn ke' tm1n tai chlnh va du'QC hlnh thanh

g'Om nhi'eu nganh khac nhu' kinh te', tai chlnh, nghien cuu khoa hQc, tinh t6
chuc .....
- Ke' toan qmln trj khong tuan thu nhiing nguyen t~c

chung cua ke'

to an:
chung cua n6, khi so~n
thao
Ke' toan tai chlnh c6 nhiing nguyen t~c
thao phai tuan thu nhiing nguyen t~c
cac bao cao tai chlnh, ngu'oi so~n
chung d6 nh~m
dam bao cho sf! tin c~y
v'e s6 li<%u d6i voi nhiing ngu'oi
nh~
bao cao ne'u khong dam bao nhiing nguyen t~c
chung d6 thl sf! gian
tra ho~c
sai l'am c6 cd h9i xay ra, con voi ke' toan quan tri khong phv thu9c
cac nguyen t~c
chung nay nen c6 th€ n6 c6 nhiing nguyen t~c
rieng cua n6
mi~n
sao ngu'oi sii' dvng thong tin d~t
du'9c l9i !ch cao nhfft.
- Ke' toan quan tri khong c6 tinh phap l<%nh:
Ke' toan tai chlnh c6 tinh phap l<%nh c6 nghia la n6 phai du'9c lam
trong cac doanh nghi<%p theo quy djnh cua Nha nu'oc. s6 sach ke' toan tai
chinh phai chua d'ay du s6li<%u d€ dap ung_ theo nhiing yeu c'au cua nhiing

ngu'oi ben ngoai. Ke' toan quan trj khong c6 tinh phap l<%nh khong c6 tinh
b~t
bu9c, s6 sach ke' toan quan trj do doanh nghi<%p tV quye't djnh Iffy, hQ
phai bie't hQ c'an lam gl va lam nhu' the' nao ?
Tom l~i,
ke' toan tai chinh va ke' toan quan trj la hai m~t
cua nganh ke'
toan, ngu'oi lam ke' toan phai am hi€u he't hai m~t
nay vl bfft ky doanh
nghi<%p nao cilng c6 cac vj Hinh d~o
ben trong va cac gioi o ben ngoai.
Chung ta c6 th€ trlnh bay b~ng
sd d'O minh hQa cho thffy each thuc rna tie'n
trlnh ke' toan lien h<% de'n cac nhu c'au tai chinh Ifin cac nhu c'au quan trj o
bang (2) va bang (3) sau:


BAIG 2: Tltl TRiiH Kt TOAI Ll~ HE Btl CAC IHU c4u
Kt TO AI TAl CHiNH VA Kl JOAN QUAl TRI

DIJ1:U HANH
HO~CDJN

Ludu'iJng IO'i khac

nhau
Quye't dinh v~
hanh don
•

~

tu'dng lat
Xet

I~i

cac .

.

Th-.;tc hi~n
cac
ho~t
d<)ng da

KII'iMSOAT

BANG ttT QUA KD

cHuc NANG

ho~cdin

__
Mai vu va

qu~:.n

• :t

Che'

• •

~o

tq

K:E roAN

, '
Iffi TOAN TC

~
.

~

~

~

.._

GHI CHEP

PHAN LOAI

GHI CHEP

PHAN LOAI

. ------------------ .. ----------------- .....l--------- .. ----- .. --------- .. ------------------- .. --- .. ---------------------------- ......

~.

CHOCAC
Gidi B~N

NGOA!

I CACB.ANGKHAC

,

,

~

Iffi TOAN QT
'
'

,
I BANG TONG
IffiT I
TS
~

ho~c

Oic tin tti'c

Ii~n

dinh &

ki~m

~

L ......cHo cA; Gidi
soat ~lAM
BOC

de'n

.'

~- ----- . --- .... --- . -------------- . ----- . -.. --- _j

~

\U'