Hoàn thiện các thủ tục kiểm toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trong kiểm toán báo cáo tài chính

�ể nhận diện những khoản mục có rủi ro do gian lận hay sai sót
không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%


Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

80%

Không

20%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

20%

Không

80%

Không

42%

Tổng hợp chung
Có

58%

25. Nếu câu 24 trả lời là có thì
KTV có điều tra thỏa đáng về các khoản khác biệt quan trọng giữa ước tính
kế toán của kiểm toán viên và số liệu của khách hàng không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ

Có

0%

Không

100%

Không

14%

Tổng hợp chung
Có

86%

26. Khi hàng tồn kho được xác định là trọng yếu trong báo cáo tài chính, kiểm
toán viên có tham gia chứng kiến kiểm kê để thu thập bằng chứng về sự hiện
hữu và tình trạng của hàng tồn kho không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình

Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

100%

Tổng hợp chung

Không

0%


Có

100%

Không

0%

27. Nếu không thể tham gia kiểm kê vào ngày khi đơn vị thực hiện kiểm kê thì
kiểm toán viên có tham gia kiểm kê lại một số mặt hàng vào thời điểm khách

hay không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

40%

Không

20% Ý kiến khác

20%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

60%

Không

40%

Không

33% Ý kiến khác

Tổng hợp chung
Có

58%

8%

28. Kiểm toán viên có kiểm tra lại biến động hàng tồn kho trong khoảng thời
gian giữa thời điểm kiểm kê lại và thời điểm đơn vị thực hiện không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

60%

Không

20% Ý kiến khác

20%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

60%

Không

40%

Không

25% Ý kiến khác

Tổng hợp chung
Có

67%

8%

29. Công ty có các thử nghiệm để kiểm tra việc khai khống, khai thiếu doanh thu
không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

80%

Không

20%


Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

40%

Không

60%

Không

33%

Tổng hợp chung
Có

67%

30. Công ty có các thử nghiệm để phát hiện khai thiếu chi phí không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

60%

Không

40%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

40%

Không

60%

Không

42%

Tổng hợp chung
Có

58%

31. Kiểm toán viên có lập kế hoạch và yêu cầu khách nợ xác nhận trực tiếp các
khoản nợ phải thu không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

80%

Không

20%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ

Có

40%

Không

60%

Không

33%

Tổng hợp chung
Có

67%

32. Kiểm toán viên có thực hiện các thủ tục kiểm toán thay thế khi khách hàng
không phúc đáp thư xác nhận nợ hay thư xác nhận nợ có ý kiến khác hay
không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

80%

Không

20%

Không

8%

Tổng hợp chung
Có

92%

33. KTV có xem xét và lập hồ sơ về các sự kiện xảy ra từ ngày lập BCĐKT cho
đến ngày phát hành báo cáo kiểm toán không?
Đối với Công ty Big Four

Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

60%

Không

40%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

40%

Không

60%

Không

42%

Tổng hợp chung
Có

58%

34. Nếu sai sót và gian lận có thể phát hiện có liên quan đến các hành vi phạm
pháp, thì Công ty có đánh giá các tình huống này một cách thỏa đáng
không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

60%

Không

40%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

40%

Không

60%

Không

42%

Tổng hợp chung
Có

58%


35. Công ty có thực hiện thủ tục kiểm tra phân tích cuối cùng đối với báo cáo tài
chính không?
Đối với Công ty Big Four
Có

100%

Không

0%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Có

60%

Không

40%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Có

40%

Không

60%

Không

42%

Tổng hợp chung
Có

58%

36. Nếu phát hiện hành vi gian lận, công ty sẽ thông báo cho
Đối với Công ty Big Four
Giám đốc

0% Kế toán trướng

0% Hội đồng quản trị

100%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Giám đốc

60% Kế toán trướng

60% Hội đồng quản trị

80%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Giám đốc

80% Kế toán trướng

60% Hội đồng quản trị

20%

50% Hội đồng quản trị

58%

Tổng hợp chung
Giám đốc

58% Kế toán trướng

37. Công ty có kiến nghị gì về phương hướng và giải pháp hoàn thiện các thủ tục
kiểm toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính hiện nay?
Đối với Công ty Big Four
Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập

100%

Ban hành các hướng dẫn chi tiết về thủ tục kiểm toán để phát hiện gian lận
và sai sót

50%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô trung bình
Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập

40%


Ban hành các hướng dẫn chi tiết về thủ tục kiểm toán để phát hiện gian lận
và sai sót

80%

Đối với Công ty kiểm toán có quy mô nhỏ
Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập

40%

Ban hành các hướng dẫn chi tiết về thủ tục kiểm toán để phát hiện gian lận
và sai sót

80%

Tổng hợp chung
Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập

50%

Ban hành các hướng dẫn chi tiết về thủ tục kiểm toán để phát hiện gian lận
và sai sót

75%

Ý kiến khác: một số ý kiến khác như sau
Ý kiến 1: Hiện nay, môi trường pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập khá là
đầy đủ vì BTC và VACPA đã du thập và vận dụng hầu hết các Chuẩn mực kiểm
toán quốc tế vào Chuẩn mực kiểm toán VN. Nếu cần tăng cường tính pháp lý của
hoạt động kiểm toán độc lập tại VN, các cơ quan làm luật nên dự thảo và ban hành
Luật kiểm toán độc lập của VN. Hiện nay chúng tôi biết các cơ quan ấy cũng đang
làm việc, nhưng lịch trình thì chưa biết bao giờ mới ban hành được bộ luật này.
Về phía các công ty, người hành nghề kiểm toán, chúng tôi đề nghị Bộ Tài
chính/VACPA tiếp tục nghiên cứu ban hành thêm nhiều hướng dẫn, chỉ thị cụ thể để
giúp có thể thường xuyên giáo dục, rèn luyện KTV, để KTV có thể tu dưỡng bản
thân, nâng cao nhận thức và có thái độ vững vàng hơn mỗi khi phán đoán, nhận
biết, phát hiện được sai sót và gian lận và đặc biệt là nâng cao thái độ, phản ứng
của KTV trước vấn đề gian lận và sai sót, giữ vững vai trò KTV như những người
độc lập, chính trực, khách quan, thông minh và “can đảm” trong việc xử lý các
gian lận và sai sót phát hiện được, không sợ bị đe doạ về vật chất (như bị áp lực
phải có hợp đồng kiểm toán để kiếm được doanh thu cho công ty kiểm toán và để
trả lương cho mình) và tinh thần (bị đe doạ bởi xã hội đen...), không bị mua chuộc

bởi cám dỗ vật chất và đặc biệt là không thoả hiệp với gian lận và sai sót. Ngoài ra,
Nhà nước, BTC, VACPA, công ty kiểm toán,... cũng phải có chính sách đãi ngộ


KTV, nêu cao gương người tốt việc tốt đối với KTV, công ty kiểm toán làm tốt vấn
đề này, đồng thời có biện pháp theo dõi, ngăn ngừa và kỷ luật đối với trường hợp
KTV không giữ được vai trò độc lập, chính trực và vi phạm nội quy kỷ luật, vi phạm
chuẩn mực. Có môi trường luật pháp bảo vệ và nâng cao vai trò KTV, người hành
nghề kiểm toán, công ty kiểm toán. Như vậy, sẽ giúp cho nền kinh tế nói chung của
VN sẽ phát triển liên tục và bền vững, tránh được các trục trặc, các thử thách, hoặc
khủng hoảng không cần thiết có thể xảy ra cho KTV, người hành nghề kiểm toán,
công ty kiểm toán... nếu lơi là trong công tác duy trì và áp dụng Chuẩn mực kiểm
toán 240.
Ý kiến 2: Kiến nghị gì về phương hướng và giải pháp hoàn thiện các thủ tục kiểm
toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính hiện nay:
Các quy định và khung pháp lý thì tương đối đầy đủ. Vấn đề cốt lõi là việc tuân thủ
các quy định của doanh nghiệp khách hàng và của các công ty kiểm toán. Một số
vấn đề cần xem xét:L
Các công ty kiểm toán ở VN hiện nay đang trong giai đoạn tăng trưởng nhanh
trong hoàn cảnh biến động nhân sự nhiều. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến chất
lượng của công tác kiểm toán.
Đối với các công ty kiểm toán nhỏ, mới thành lập, việc cạnh tranh không lành mạnh
thường dẫn đến phí kiểm toán thấp và hệ quả tất yếu là công việc kiểm toán bị thực
hiện một cách sơ sài, không tuân thủ chuẩn mực.
Các công ty kiểm toán cần hỗ trợ khách hàng trong việc hoàn thiện hệ thống kiểm
soát nội bộ, quản trị doanh nghiệp và quản trị rủi ro thông qua các ý kiến nêu trong
Thư quản lý, tổ chức tập huấn, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ trong phạm vi được
phép.
Ý kiến 3: Kiến nghị gì về phương hướng và giải pháp hoàn thiện các thủ tục kiểm
toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính hiện nay:

Quy định chung của VSA quy định các nguyên tắc, thủ tục cơ bản và hướng dẫn thể
thức áp dụng các nguyên tắc và thủ tục cơ bản liên quan đến trách nhiệm của KTV
và công ty kiểm toán trong việc xem xét gian lận và sai sót trong quá trình kiểm
toán báo cáo tài chính” là không phù hợp vì việc xem xét sai sót đã được quy định
cụ thể trong chuẩn mực chung 200 và các chuẩn mực khác có liên quan. Chuẩn


mực 240 Gian lận và sai sót quy định công ty kiểm toán không phải chịu trách
nhiệm trực tiếp trong việc ngăn ngừa gian lận và sai sót không phù hợp chuẩn mực
chung 200.
Ý kiến 4: Kiến nghị gì về phương hướng và giải pháp hoàn thiện các thủ tục kiểm
toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính hiện nay:
Cần sớm ban hành Luật Kiểm toán độc lập
BTC nên ban hành các hướng dẫn chi tiết các thủ tục kiểm toán để phát hiện
gian lận và sai sót
Hội nghề nghiệp nên tổ chức các buổi chuyên đề về gian lận và sai sót để
qua đó các KTV có thể trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ các KTV đang làm
việc lại các công ty kiểm toán có quy mô lớn
Các công ty kiểm toán cần rà soát lại chính sách đánh giá rủi ro và thiết kế
các thủ tục kiểm toán để phát hiện gian lận và sai sót.
VACPA cần tăng cường công tác kiểm tra chất lượng kiểm toán tại các công
ty kiểm toán có quy mô nhỏ.
Ý kiến 5: Kiến nghị gì về phương hướng và giải pháp hoàn thiện các thủ tục kiểm
toán nhằm phát hiện gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính hiện nay:
Quy định các chế tài cần thiết để thực hiện đúng theo các quy định về nghề
nghiệp kế toán và kiểm toán
Tăng cường chức năng quản lý, kiểm tra và đào tạo của hội nghề nghiệp để
nâng cao năng lực của KTV.