Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 1: Tổng quan về kế toán (2019)

05-Jul-19

M c tiêu

Sau khi h c xong ch

Ch

ng 1

ng 1 ng

i h c có kh n ng:

Hi u
c nh ngh a v k toán, i t ng c a k toán
Nh n th c
c quá trình hình thành và phát tri n k
toán.
Gi i thích
c cách th c phân lo i k toán
Phân bi t
c Tài s n và Ngu n v n c a m t n v k
toán
Hi u
c các nguyên t c, ph ng pháp k toán
Nh n th c
c môi tr ng pháp lý c a k toán

T NG QUAN V K TOÁN
Khoa KTKT – B môn K toán

2

N i dung
1.1

Tài li u tham kh o

nh ngh a k toán

1.2 Vai trò và ch c n ng c a k toán

Lu t k toán

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

Chu n m c k toán Vi t Nam

1.4

Thông t

it

ng c a k toán

s

200/2014/TT-BTC H

ng d n ch

k

toán doanh nghi p

1.5 Phân lo i k toán
ng pháp k toán

Nguy n Th Loan (Ch biên, 2018), Giáo trình Nguyên

1.7 Các nguyên t c và yêu c u c a k toán

lý k toán: Lý Thuy t - Bài t p - Bài gi i, Nhà xu t b n

1.6 Các ph
1.8 Môi tr

Lao

ng pháp lý

ng.

Võ V n Nh (Ch biên, 2016), Giáo trình Nguyên lý k
3

toán, Nhà xu t b n Kinh t Tp. HCM.

4

1


05-Jul-19

1.1.

nh ngh a k toán

1.1.

nh ngh a k toán
Lu t k toán 2003, i u 4 “

+

' )!
!
"
%

!( ) *
!
)

# $
$

%

&

!
!

!

!

'

%

,

-

'

'

&
5

6

1.2. Vai trò và ch c n ng c a k toán
1.2.1. Vai trò c a k toán

Các ho t

K toán là công c qu n lý, giám sát ch t ch , có
hi u qu m i ho t ng kinh t , tài chính, cung c p thông
tin y , trung th c, k p th i, công khai, minh b ch, áp
ng yêu c u t ch c, qu n lý i u hành c a c quan nhà
n c, doanh nghi p, t ch c và cá nhân.

Ng i s d ng
thông tin

ng kinh doanh

H TH NG K TOÁN

7

Ph n ánh

X lý

Thông tin

Ghi chép
D li u

Phân lo i,
s px p

Báo cáo,
truy n tin

8

2


05-Jul-19

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

Ng i s d ng
thông tin

NHÀ QU!N TR"
- ánh giá k t qu
-Ra quy t nh
kinh t
- i u hành H KD

1.3.1. Trên th gi'i
K toán ã xu t hi n trong ho t ng th ng m i cách
ây hàng ngàn n m d i nh ng hình th c gi n n. Qua th i
gian, ho t ng k toán phát tri n thành các qui t c mang tính
'c l c a m(i qu c gia.

NG#$I CÓ L%I ÍCH NG#$I CÓ L%I ÍCH
TR&C TI P
GIÁN TI P
- ánh giá tình hình
ho t ng SXKD.

-Quy t nh u t
, cho vay

K toán trên th gi i chia thành 2 tr ng phái chính
g m nhóm các n c Anglo-Saxon (Anh, M)..) và nhóm châu
Âu l c a (Pháp,
c..) và m i nhóm có nh ng c tr ng k
toán riêng do có s khác bi t v môi tr ng kinh doanh, pháp
lý, chính tr , v n hóa.

-T ng h p s li u
- ra chính sách,
lu t l …

9

10

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

1.3.1. Trên th gi'i

1.3.1. Trên th gi'i

Sang th k 20,
gi m kho ng cách khác bi t gi a các
qu c gia, CMKT qu c t (IAS)
c hình thành v i các qui

nh và nh*ng nguyên t c hòa h p k toán qu c t .

ANGLO - SAXON
(Anh – M))

Trong xu h ng toàn c u hóa kinh t , nhu c u thông tin
òi h i mang tính chu n t c nh!m giúp so sánh
c
áp ng
yêu c u th tr ng v n qu c t . V i yêu c u này, k toán ã có
s chuy n h ng t" hòa h p sang h i t b!ng vi c xây d ng
IFRS ch t l ng cao mang tính toàn c u.

Xu h ng h i t#
k toán qu c t

H TH NG
IAS/ IFRS

CHÂU ÂU L+C "A
(Pháp –
c)
11

12

3


05-Jul-19

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

!"#"$"%&'%(

!"#"$"%&'%(

)

%%

Là m t qu c gia thu c a c a Pháp trong g n m t tr m
n m, Vi t Nam ch u nh h ,ng c a Pháp trên nhi u ph ng
di n trong ó có k toán. Sau n m 1954, Vi t Nam b chia ôi và
$ hai mi n, k toán có nh ng s phát tri n khác nhau.
- Mi n B c ch u nh h $ng nhi u c a h th ng k toán
Trung Qu c v i các ch
k toán quy nh cách th c ghi chép các
nghi p v#. T" n m 1970, B Tài chính b t u i m i k toán
theo h ng h th ng th ng nh t c a Liên Xô (c%) v i H th ng tài
kho n k toán th ng nh t n m 1970 và m t lo t các quy nh v
ch
báo cáo k toán, ch
ghi chép ban u…
- T i mi n Nam, trong giai o n 1954 - 1975, h th ng k
toán Pháp theo T ng ho ch
v&n
c các doanh nghi p s' d#ng.13

)

%%

Sau ngày th ng nh t t n c n m 1975, h th ng k toán
th ng nh t 1970
c ti p t#c s' d#ng trong c n c cho n khi
Vi t Nam ti n hành i m i.
Trong xu h ng chuy n i n n kinh t t" k ho ch hóa t(p
trung sang n n kinh t th tr ng, Nhà n c ã có nhi u thay i
trong chính sách k toán nh!m nâng cao tính pháp lý trong qu n lý
kinh t nh ban hành Pháp l nh k toán th ng kê (1988). Trong
th i gian này, ây là v n b n pháp lý cao nh t v k toán và th ng
kê c a Vi t Nam.
14

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán

!"#"$"%&'%(

!"#"$"%&'%(

)

%%

)

%%

H th ng k toán u tiên th hi n h ng c i cách này
c áp d#ng n m 1990 nh ng ch) d"ng l i $ vi c h ng d&n ghi
chép trên tài kho n.

Cùng v i xu h ng phát tri n trong khu v c và qu c t
c s tr giúp c a EU, Vi t Nam b t u tri n khai nghiên c u
và so n th o các chu n m c k toán Vi t Nam t" n m 1999.

Quá trình th c hi n chính sách a ph ng hóa v ngo i giao
và kinh t , B Tài chính ã ban hành Quy t nh 1141
TC/Q /C KT n m 1995 v vi c ban hành h th ng Ch
k
toán doanh nghi p
c áp d#ng cho t t c các doanh nghi p thu c
m*i l nh v c, m*i thành ph n kinh t . +ây
c coi là Ch
k
toán y và hoàn ch)nh so v i nh ng l n tr c.

Trong g n 7 n m sau ó, cho n n m 2006, Vi t Nam ã
ban hành
c 26 chu-n m.c k toán Vi t Nam trên n n t ng
các chu n m c k toán qu c t c a H i ng chu n m c k toán
qu c t (IASB).

15

16

4


05-Jul-19

1.4.

1.3 Quá trình hình thành và phát tri n c a k toán
!"#"$"%&'%(

)

%%

+ it

it

ng c a k toán

ng chung c a k toán là quá trình ho t

ng c a m t t

ch c.

Trên c s$ n i dung các chu n m c k toán Vi t Nam, B
Tài chính ã ban hành Ch

k toán cho các doanh nghi p SXKD
theo Quy t nh 15/2006 và cho các doanh nghi p nh và v"a theo
Quy t nh 48/2006.

và v n

Hi n nay, B Tài chính ã ban hành Thông t 200/2014
TT-BTC v Ch
k toán cho các doanh nghi p SXKD, áp d ng
cho n m tài chính b t u ho/c sau ngày 1/1/2015.

,
2

Quá trình ho t

*

ng c a m t t ch c th hi n qua s. hình thành

ng c a tài s n
+
.
,

,
/ ,
3 "

0

,

1

- 0

17

18

1.4.1 K t c u tài s n (Tài s n)
1.4.

it

ng c a k toán
TÀI S!N:

K t c u tài s n

! 4 %, %

5%

$ 4 %, %2 %

)

! )+%

$ ( %

/

%
%,+%

- Là ngu n l c kinh t
- Do n v ki m soát
- Có kh n ng mang l i l i ích kinh t trong t ng lai
- + c hình thành t" giao d ch trong quá kh
(VAS 01 – chu n m c chung)

TS

TÀI S,N = V-N = TÀI NGUYÊN KINH T.
3
19

20

5


05-Jul-19

1.4.1 K t c u tài s n (Tài s n)

TÀI
S!N

1.4.1 K t c u tài s n (Tài s n)

Tài
s n
ng n
h n

TÀI
S!N

Tài
s n
dài
h n

Tài
s n
ng n
h n

Tài
s n
dài
h n

-Ti n
-Kho n t ng
ng ti n
- u t tài chính ng n h n

-Ph i thu khách hàng ng n h n
-Ph i thu khác
-Nguyên v t li u
-Công c , d ng c
-Chi phí SXKD d, dang
-Thành ph-m
-Hàng hóa
…

21

1.4.1 K t c u tài s n (Tài s n)

TÀI
S!N

Tài
s n
ng n
h n

Tài
s n
dài
h n

22

1.4.1 K t c u tài s n (Tài s n)

-TSC h*u hình
-TSC vô hình
-TSC thuê tài chính
- u t tài chính dài h n
-Ph i thu dài h n
-Ký qu), ký c c dài h n
…

TÀI
S!N

23

Tài
s n
ng n
h n

-Ti n
-Các kho n t ng
ng ti n
-+ u t tài chính ng n h n
-Ph i thu khách hàng ng n h n
-Ph i thu khác
-Nguyên v(t li u
-Công c#, d#ng c#
-Chi phí SXKD d$ dang
-Thành ph m
-Hàng hóa …

Tài
s n
dài
h n

-Tài s n c
nh h u hình
-Tài s n c
nh vô hình
-Tài s n c
nh thuê tài chính
-+ u t tài chính dài h n
-Ph i thu dài h n
-Ký qu/, ký c c dài h n
…

24

6


05-Jul-19

1.4.2. Ngu n hình thành tài s n (Ngu n v n)

1.4.2 Ngu n hình thành tài s n (Ngu n v n)

Là ngh a v hi n t i c a DN
N%
PH!I

TR!

NGU0N
V N
NGU0N
V N
CSH

phát sinh t" các giao d ch và s ki n
ã qua

N%
PH!I
TR!

DN ph i thanh toán t" các ngu n l c
c a mình.

NGU0N
V N

Là giá tr v n c a DN

N
Ng n H n

N
Dài H n

NGU0N

V N
CSH

+ c tính b!ng s chênh l ch
gi*a giá tr Tài s n c a doanh
nghi p tr" (-) N ph i tr

(VAS 01 – Chu n m c chung)
25

1.4.2. Ngu n hình thành tài s n (Ngu n v n)

N%
PH!I
TR!

NGU0N
V N
NGU0N
V N
CSH

N
Ng n H n

N
Dài H n

26

1.4.2 Ngu n hình thành tài s n (Ngu n v n)

-Vay và n ng n h n
-Ph i tr NB
-Thu ph i n p
…

N%
PH!I
TR!

NGU0N
V N

-Vay dài h n
-N dài h n
-Ph i tr , ph i n p
dài h n khác
…

NGU0N
V N
CSH

27

-V n CSH
-Các kho n chênh l ch
-Ngu1n kinh phí và các qu)

28

7


05-Jul-19

1.4.2 Ngu n hình thành tài s n (Ngu n v n)
B!NG CÂN

N%
PH!I
TR!

NGU0N
V N
NGU0N
V N
CSH

N
Ng n H n

N
Dài H n

I K TOÁN

TÀI S N

-Vay và n ng n h n
-Ph i tr NB
-Thu ph i n p
…
-Vay dài h n
-N dài h n
-Ph i tr , ph i n p
dài h n khác…

-V n CSH
-Các kho n chênh l ch
-Ngu1n kinh phí và các qu)

NGU N V N

A. Tài s n ng n h n
ng ti n
I. Ti n và các kho n t ng
II. Các kho n u t tài chính ng n h n
III. Các kho n ph i thu
IV. Hàng t n kho
V. Tài s n ng n h n khác

A. N ph i tr
I. N ng n h n
II. N dài h n

B. Tài s n dài h n
I. Các kho n ph i thu dài h n
nh

II. Tài s n c
III. B t ng s n u t
IV. Các kho n u t tài chính dài h n
V. Tài s n dài h n khác

B. V n ch s h u
I. V n ch s h u
II. Ngu n kinh phí và các qu

T ng c ng tài s n

T ng c ng ngu n v n

29

30

1.4.3 M i quan h gi a tài s n và ngu n v n
Ví d#: L(p b ng cân i k toán (gi n
c a công ty BCA 31/12/N và tính X
1.

• Tài s n = Ngu n v n
• Ngu n v n=N ph i tr +V n CSH
• Tài s n=N ph i tr +V n CSH
• V n CSH= Tài s n-N ph i tr

2.
3.
4.

5.
6.

Ví d v l p b ng cân

7.

i k toán

Ph i tr CNV: 800
Hàng hóa: 500
Vay dài h n: 2100
Ngu n v n KD: 7000
Thành ph m: 3200
Ph i thu KH: 1500
Vay ng n h n: 1800
+vt: tri u

31

n)

8. Ti n g'i NH: 2000
9. Thu ph i n p NN: 550
10. Tài s n c
nh: 7300
11. Ti n m t: 800
12. Ph i tr ng.bán: 900
13. Công c# d#ng c#: 200
14. L i nhu(n ch a phân

ph i: X
ng
32

8


05-Jul-19

!"6"%7

1.5. Phân lo i k toán
1.5.1. Phân lo i theo ho t

- K toán ho t
- K toán công

8 + %
% +%

ng

ng s n xu t kinh doanh

8 + %
%, %
8 + %

1.5.2. Phân lo i theo l nh v.c

-K
-K
- Ki
-H

+

%

8 + %
% %
8 + %
%

%

toán tài chính
toán qu n tr
m toán
th ng thông tin k toán

%

%
%

8 + %
%

%

%

%
8 + %
%
% %

8 + %
%

%

%

33

5và yêu

!"9"%7
!"9"!"%7
!" )

34

5và yêu

!"9"%7

5

!"9"!"%7
$"%)

52

"#

5
5
#

-

%
&$

!"# #
$
$
#

#

'
"
$
# #

!

#
#
%

$& #
*
+

.
35

(
% &)
#

#
&#

#
36

9


05-Jul-19

5và yêu

!"9"%7
!"9"!"%7

5

#" )

!"9"!"%7

5

5

:"%)

)

#
'#

-# #
&, #
# - %

5và yêu

!"9"%7

# '#

(

#

! , #
#
#%

+*

#

+

.
;

#
- +

#

5

)

2
'

+
!

'
2

"
'

0

- /
)
!

+
'!
%

.
)

!

/
$
" !
"

'
)

37

5và yêu

!"9"%7
!"9"!"%7
5
/

'
/

!"9"!"%7

'
!

!
2
=" + !

!
2

!

5

6"%)

.

(

5và yêu

!"9"%7

5

<" )

38

!

4

)

5
5

(
" &

5

? @8

,

$

? @;

39

+
5" )

5

-

>

2
-

.
+

+

,

40

10

05-Jul-19

5và yêu

!"9"%7
!"9"!"%7

5

6"%)

!"9"!"%7

5

?@;

+

+

?2@A

=

B- +
=
-+ +
C

5
-+

5
+

!
0

C

!
+'

,

5và yêu

!"9"%7

+'
!

&
!

%"

'
!

&

"
)

!"9"$"%7

!"%7

!

"
!
!

1

1

'

42

5và yêu

!"9"%7

yêu

"
' 1

&2/+/
!)
2/+/

0
41

!"9"$"%7

5

9" )

-

5

5và yêu

!"9"%7

yêu

$"%; % +
(

#

"

'

#

$

")
'

*

#
"#

( +
+ + + + + +
+ #+
+ +
+ +" + + ! +
+
+
+' + + +
$ +! +
+
+
+' ,
&

'! #

&

43

44

11


05-Jul-19

5và yêu

!"9"%7
!"9"$"%7

yêu

#"%4

%- %-

.
-

%

5và yêu

!"9"%7
yêu

!"9"$"%7
:"%;

D
-

(
"
"

,
-+

%.

-

,

#
"!-

"!

&

45

5và yêu

!"9"%7
!"9"$"%7

yêu

<"%7

, %,

(
'

yêu

!"9"$"%7
-+

6"%7 %
*
/
%
#*

%- +

#*

#' '
#

'%
/

"
#
"

%

(

.
'%

$

1

# '%

*
"% & 0
/

*
*

5và yêu

!"9"%7

*

$ & 0'
'
/

46

*,
/

#

# '%

"

'

"
#* &
"
#
'
'

"

'

&
47

48

12


05-Jul-19

!"E"%D

Bài t p

+
F

Tính pháp lý c a k toán có

%

%

Câu h i và bài t(p ch

th s p x p theo trình t. t"

Lu t k

toán, H

th ng

ng 1, Nguy0n Th Loan (Ch biên,

2018), Giáo trình Nguyên lý k toán: Lý Thuy t - Bài t p H

Bài gi i, Nhà xu t b n Lao

ng.

chu-n m.c k toán, Ch
k toán và

o

Ch

c ngh

k toán

nghi p.
*

%- %

%
49

50

13