Quá trình thực hiện chính sách an sinh xã hội ở tỉnh Điện Biên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ THẮM

Q TRÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
AN SINH XÃ HỘI Ở TỈNH ĐIỆN BIÊN
TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2014

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

HÀ NỘI, NĂM 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ THẮM

Q TRÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
AN SINH XÃ HỘI Ở TỈNH ĐIỆN BIÊN
TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2014
Chuyên ngành : Lịch sử Việt Nam
Mã số

: 9.22.03.13

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Am

2. PGS.TS. Đinh Quang Hải

HÀ NỘI, NĂM 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu, tư liệu trong luận án đều được khai thác từ các tài
liệu có nguồn gốc rõ ràng; những phát hiện, kết luận đưa ra trong
luận án là kết quả nghiên cứu của tác giả luận án.
Tác giả luận án


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU..............................7
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án............................7
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về an sinh xã hội ở nước ngồi............7
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về an sinh xã hội ở Việt Nam.............12
1.1.3. Các cơng trình nghiên cứu có nội dung liên quan đến lĩnh vực an
sinh xã hội ở tỉnh Điện Biên....................................................................23
1.2. Nhận xét chung về tình hình nghiên cứu...........................................27
1.2.1. Khái qt kết quả chủ yếu của các cơng trình đã được công bố...27
1.3. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu làm rõ........................29
Chương 2: NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG TÁC AN SINH
XÃ HỘI Ở TỈNH ĐIỆN BIÊN TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2014...............31

2.1. Một số vấn đề lý luận và khái quát tình hình an sinh xã hội tỉnh
Điện Biên trước năm 2004.........................................................................31
2.1.1. Khái niệm về an sinh xã hội và chính sách an sinh xã hội............31
2.1.2. Một số vấn đề lý luận về ASXH....................................................35
2.2. Những yếu tố tác động đến an sinh xã hội ở tỉnh Điện Biên từ năm
2004 đến năm 2014.....................................................................................37
2.2.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội...........................................37
2.2.2. Tình hình ASXH ở tỉnh Điện Biên trước khi tách tỉnh.................44
2.3. Quá trình đổi mới chủ trương của Đảng và Đảng bộ tỉnh Điện Biên
trong cơng tác thực hiện chính sách an sinh xã hội.................................50


2.3.1. Chủ trương của Đảng về thực hiện chính sách an sinh xã hội.......50
2.3.2. Đảng bộ tỉnh Điện Biên vận dụng chủ trương của Đảng thực hiện
chính sách an sinh xã hội ở địa phương..................................................58
Tiểu kết chương 2...........................................................................................66
Chương 3: TỈNH ĐIỆN BIÊN TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHÍNH
SÁCH AN SINH XÃ HỘI TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2014.......................68
3.1. Thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo.........................................68
3.1.1. Q trình thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo.....................68
3.1.2. Kết quả thực hiện chính sách về XĐGN ở tỉnh Điện Biên...........73
3.2. Giải quyết việc làm cho người lao động.............................................76
3.2.1. Quá trình giải quyết việc làm cho người lao động........................76
3.2.2. Kết quả giải quyết việc làm cho người lao động...........................78
3.3. Thực hiện chính sách đối với người có cơng.....................................80
3.3.1. Thực hiện chế độ, chính sách đối với người có cơng....................80
3.3.2. Phong trào đền ơn đáp nghĩa.........................................................81
3.4. Thực hiện chính sách BHXH và bảo trợ xã hội................................83
3.4.1 Chính sách BHXH cho người dân..................................................83
3.4.2. Thực hiện chính sách bảo trợ xã hội.............................................84

3.5. Bảo đảm mức tối thiểu các dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân...91
3.5.1. Chính sách bảo đảm giáo dục........................................................91
3.5.2 Chính sách hỗ trợ về y tế cho người nghèo....................................93
3.5.3. Chính sách đảm bảo mức tối thiểu về nhà ở, nước sạch và thông
tin cho người dân.....................................................................................96
Tiểu kết chương 3.........................................................................................101
Chương 4: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM..........102
4.1. Thành tựu, hạn chế và nguyên nhân...............................................102
4.1.1. Thành tựu....................................................................................102
4.1.2. Những hạn chế chủ yếu...............................................................110


4.1.3. Nguyên nhân của thành tựu và hạn chế.......................................118
4.2. Đặc điểm q trình thực hiện chính sách ASXH của tỉnh Điện Biên
và những vấn đề đặt ra............................................................................121
4.2.1. Đặc điểm nổi bật trong chính sách an sinh xã hội.......................121
4.2.2. Những vấn đề đặt ra trong q trình thực hiện chính sách an sinh
xã hội ở tỉnh Điện Biên.........................................................................127
4.3. Một số kinh nghiệm..........................................................................131
Tiểu kết chương 4.........................................................................................145
KẾT LUẬN..................................................................................................146
DANH MỤC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

LIÊN


BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
An sinh xã hội:

Bảo hiểm thất nghiệp:
Bảo hiểm y tế:
Bảo hiểm xã hội:
Chủ nghĩa xã hội
Cơ cấu kinh tế:
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa:
Giáo dục và đào tạo
Hội đồng nhân dân:
Khoa học và công nghệ
Kinh tế - Xã hội:
Lao động, thương binh và xã hội
Tổng thu nhập của tỉnh:
Ủy ban nhân dân:
Xã hội chủ nghĩa
Xóa đói giảm nghèo:

ASXH
BHTN
BHYT
BHXH
CNXH
CCKT
CNH,HĐH
GD&ĐT
HĐND
KH&CN
KT-XH
LĐ-TB&XH
GDRP
UBND

XHCN
XĐGN


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Bảng 2.1. Lịch sử dân số Điện Biên.................................................................42
Bảng 2.2. Hộ đói nghèo tỉnh Điện Biên năm 2004.........................................46
Bảng 2.3. Kết quả thu BHXH giai đoạn 1995 – 2004.....................................47

Biểu đồ 2.1. Quá trình phát triển dân số Điện Biên từ năm 2004 đến năm 2014)..42
Biểu đồ 3.1: Thu nhập bình quân đầu người một tháng theo nguồn thu.........75
Biểu đồ 4.1. Nhận thức của người dân về tác động của chính sách ASXH. .143

Sơ đồ 3.1: Hệ thống an sinh xã hội ở tỉnh Điện Biên....................................100


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
An sinh xã hội được coi là sản phẩm của xã hội tiến bộ, có vai trị đặc biệt
quan trọng nhằm xây dựng và phát triển con người, đem lại cuộc sống hạnh
phúc cho con người, góp phần lành mạnh hóa xã hội và phát triển bền vững đất
nước. ASXH đã trở thành vấn đề trung tâm trong chiến lược phát triển bền vững
của mỗi nước và thu hút sự quan tâm của toàn xã hội.
Ở Việt Nam, sau hơn 30 năm thực hiện đường lối đổi mới đất nước do
Đảng khởi xướng và lãnh đạo, hệ thống ASXH ngày càng thể hiện vai trị to lớn
trong việc góp phần ổn định đời sống của người lao động; Đảm bảo an toàn, ổn
định cho toàn bộ nền kinh tế - xã hội; Làm tăng thêm mối quan hệ gắn bó giữa
người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước thông qua các hoạt động
bảo hiểm đối với người lao động; Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và công bằng

xã hội; Làm giảm bớt khoảng cách giữa người giàu và người nghèo, vùng giàu
và vùng nghèo, hướng tới đảm bảo sự tiến bộ và công bằng xã hội.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI
khẳng định: “Chính sách xã hội có vai trị đặc biệt quan trọng, là mục tiêu, là
động lực để phát triển nhanh và bền vững trong mọi giai đoạn phát triển…
không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người có
cơng và đảm bảo ASXH là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà
nước và cả hệ thống chính trị và tồn xã hội” [68, tr.57].
Điện Biên là một tỉnh miền núi, biên giới thuộc vùng Tây Bắc của Tổ quốc,
được chia tách từ tỉnh Lai Châu thành hai tỉnh: Lai Châu và Điện Biên theo phê
chuẩn của Quốc hội khóa X ngày 26/11/2003. Nhân dân các dân tộc trong tỉnh
Điện Biên có truyền thống yêu nước, đồn kết, cần cù, sáng tạo trong lao động,
ln tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tin tưởng vào công cuộc đổi mới. Song
điều kiện tự nhiên, KT-XH của tỉnh Điện Biên gặp nhiều khó khăn do địa hình
đồi núi dốc, hiểm trở, chia cắt mạnh, thường xuyên xảy ra thiên tai, lũ ống, lũ
quét, sạt lở đất gây thiệt hại nghiêm trọng về người và vật chất; kinh tế chậm phát
1


triển, trong khi tỷ lệ người DTTS chiếm đa số (85%), trình độ dân trí và đời sống
người dân trong tỉnh vẫn luôn ở mức thấp so với cả nước, nhất là ở khu vực vùng
cao, biên giới.
Vì vậy, cùng với việc tập trung phát triển kinh tế, thực hiện chính sách
ASXH trở thành nhiệm vụ chiến lược của tỉnh Điện Biên. Được sự quan tâm của
Đảng bộ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và người dân, q trình thực hiện
chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến năm 2014 đã đạt được
những thành tựu quan trọng, khơng chỉ góp phần ổn định và cải thiện đời sống
dân cư, mà cịn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, dân chủ, công bằng trong
cộng đồng, an toàn trong xã hội và an ninh quốc phòng trong tỉnh.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công tác ASXH của tỉnh

Điện Biên trên thực tế vẫn còn tồn tại những vấn đề bất cập, khó khăn và bộc lộ
nhiều mặt cịn hạn chế cả từ chủ trương đến tổ chức chỉ đạo, thực hiện. Nhiều chỉ
số về ASXH của tỉnh còn thấp hơn so với khu vực và thấp hơn nhiều so với mức
trung bình chung của cả nước.
Nghiên cứu tồn diện, có hệ thống về ASXH của tỉnh Điện Biên để thấy
được những ưu điểm,thành tựu và cả những tồn tại, hạn chế của q trình thực
hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên từ đó rút ra một số kinh nghiệm nhằm
giúp cho Đảng bộ tỉnh Điện Biên có thêm tài liệu tham khảo về chính sách ASXH
và q trình thực hiện chính sách đó, góp phần cung cấp thêm về lý luận và thực
tiễn trong việc giải quyết các vấn đề xã hội, đặc biệt là ASXH trong tỉnh, trong
khu vực Tây Bắc và cả nước.
Xuất phát từ những lý do trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Quá trình
thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến năm 2014” làm
luận án Tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Việt Nam.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Làm sáng rõ q trình thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên sau
10 năm thành lập tỉnh (2004 - 2014), nhằm đúc kết những kinh nghiệm, góp phần
2


cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn, giúp cấp ủy, chính quyền các cấp tỉnh
Điện Biên ngày càng hồn thiện tốt hơn chính sách và thực hiện chính sách
ASXH trong tỉnh.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận án tập trung giải quyết một số nhiệm vụ cơ bản sau:
Một là, Hệ thống hóa và tổng quan tình hình nghiên cứu về ASXH và thực
hiện chính sách ASXH của các cơng trình nghiên cứu đã cơng bố ở trong nước và
trên thế giới, rút ra các kết luận về vị trí, vai trị và tầm quan trọng của cơng tác
ASXH.

Hai là, phân tích bối cảnh lịch sử và chỉ rõ những yếu tố tác động đến
ASXH và thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên.
Ba là, Trình bày thực trạng q trình thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh
Điện Biên từ năm 2004 đến năm 2014 trên 6 trụ cột: Xóa đói giảm nghèo; Giải
quyết việc làm; Chính sách đối với người có cơng; Bảo hiểm xã hội; Bảo trợ xã
hội và dịch vụ xã hội cơ bản.
Bốn là, đánh giá thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình thực
hiện chính sách ASXH của tỉnh Điện Biên; rút ra một số nhận xét và kinh nghiệm
strong quá trình thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến
năm 2014.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là q trình thực hiện chính sách ASXH
ở tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến năm 2014.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Luận án nghiên cứu về quá trình tỉnh Điện Biên thực
hiện các nội dung chủ yếu của chính sách ASXH từ năm 2004 đến năm 2014 bao
gồm 6 trụ cột: 1) Xóa đói giảm nghèo; 2) Giải quyết việc làm; 3) Chính sách đối
với người có cơng; 4) Bảo hiểm xã hội; 5) Bảo trợ xã hội, 6) Đảm bảo dịch vụ
3


xã hội cơ bản cho người dân.
Phạm vi không gian: Luận án tập trung nghiên cứu q trình thực hiện
chính sách ASXH trên địa bàn tỉnh Điện Biên, bao gồm 1 thành phố, 1 thị xã và 8
huyện thuộc tỉnh Điện Biên. Ngoài ra, luận án mở rộng thêm nghiên cứu một số
điểm chủ yếu về ASXH ở một số tỉnh Tây Bắc để đối chiếu, so sánh với kết quả
thực hiện chính sách ASXH của tỉnh Điện Biên.
- Phạm vi thời gian: đề tài nghiên cứu từ năm 2004 là năm tỉnh Điện Biên
được thành lập, đến năm 2014 là thời gian tỉnh Điện Biên tiến hành tổng kết 10

năm thành lập tỉnh (2004 - 2014). Tuy nhiên, để có cơ sở phân tích và nghiên cứu
một cách tồn diện, có hệ thống, luận án cũng đề cập khái quát thực trạng ASXH
ở Điện Biên trước năm 2004 và sau năm 2014.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa
duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm,
chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế xã hội nói chung, về chính sách xã hội và ASXH nói riêng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp lịch sử
và phương pháp logic, kết hợp chặt chẽ với các phương pháp khác như: tổng hợp,
phân tích, thống kê, phỏng vấn, so sánh đối chiếu… để giải quyết các nhiệm vụ
của luận án.
- Phương pháp lịch sử được sử dụng nhằm phân kỳ thời gian, làm rõ bối
cảnh lịch sử, quá trình hoạch định chủ trương, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chính
sách ASXH theo diễn tiến thời gian.
- Phương pháp logic để kết hợp với phương pháp lịch sử làm rõ bước phát
triển tư duy trong nhận thức và chỉ đạo thực tiễn của Đảng bộ, chính quyền tỉnh
Điện Biên thực hiện chính sách ASXH trên cơ sở sâu chuỗi các sự kiện lịch sử và
4


liên kết nội dung các văn bản về thực hiện chính sách ASXH; đánh giá những ưu
điểm, hạn chế và đúc kết những kinh nghiệm từ thực tiễn quá trình thực hiện
chính sách ASXH ở Điện Biên.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp thống kê nhằm sử dụng làm rõ q trình
tổ chức thực hiện chính sách ASXH của tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến năm
2014.
- Phương pháp so sánh được sử dụng trong luận án nhằm so sánh kết quả
thực hiện chính sách ASXH tỉnh Điện Biên giữa các năm và trong mỗi giai đoạn 5

năm và so với một số tỉnh trong khu vực có nét tương đồng.
- Luận án cũng sử dụng phương pháp điền dã, điều tra khảo sát thực tế
bằng phiếu điều tra và phỏng vấn sâu để bổ sung, thẩm định, đối chiếu tư liệu
thực tế, làm rõ hơn các kết quả thực hiện chính sách ASXH của tỉnh Điện Biên.
4.3. Nguồn tài liệu
Luận án tham khảo, sử dụng kết hợp nhiều nguồn tài liệu khác nhau:
Nguồn tư liệu lưu trữ: Ở các cơ quan lưu trữ trung ương (Trung tâm lưu trữ
Quốc gia III), cơ quan lưu trữ địa phương như: phòng lưu trữ tỉnh Điện Biên, lưu
trữ Tỉnh ủy, UBND tỉnh Điện Biên, lưu trữ sở LĐ-TB&XH, sở Tài Chính, BHXH
tỉnh Điện Biên, Mặt trận tổ quốc, Ban Dân tộc, Hội Nông dân tỉnh Điện Biên.
Nguồn tài liệu tham khảo gồm: sách, bài nghiên cứu khoa học đăng trên
các tạp chí khoa học chuyên ngành, bài kỷ yếu hội thảo khoa học, các luận văn,
luận án có liên quan đến đề tài luận án. Nguồn tài liệu giúp nghiên cứu sinh nắm
được lý luận, thực tiễn ASXH trong và ngoài nước, giúp nghiên cứu sinh những
quan điểm, những kiến thức thực tiễn về ASXH để đối chiếu, so sánh với những
kết quả nghiên cứu của luận án.
Tài liệu lịch sử địa phương do khảo sát thực tế, điền dã tại các địa phương
ở Điện Biên và một số tỉnh vùng Tây Bắc để bổ sung cho thiếu xót của tài liệu
thành văn.
5. Đóng góp mới của luận án
5


- Luận án là cơng trình đầu tiên nghiên cứu tồn diện, có hệ thống về
q trình thực hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên từ năm 2004 đến 2014.
- Làm rõ những yếu tố tác động đến quá trình thực hiện chính sách ASXH
của tỉnh Điện Biên, góp phần khẳng định vai trò của Đảng và Nhà nước, Đảng bộ
chính quyền, các đồn thể và mọi tầng lớp nhân dân tỉnh Điện Biên trong việc
thực hiện ASXH ở địa phương.
- Luận án phân tích làm rõ những thành tựu, hạn chế của q trình thực

hiện chính sách ASXH ở tỉnh Điện Biên, trên cơ sở kết quả nghiên cứu luận án rút
ra một số đặc điểm và kinh nghiệm trong việc hoạch định chủ trương, chính sách
và triển khai thực hiện chính sách ASXH.
- Luận án cịn là tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu, biên soạn,
giảng dạy, học tập về lịch sử ASXH ở tỉnh Điện Biên.
6. Bố cục của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ
lục, nội dung luận án cấu trúc thành 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu.
Chương 2: Những yếu tố tác động đến ASXH ở tỉnh Điện Biên từ năm
2004 đến năm 2014.
Chương 3: Tỉnh Điện Biên triển khai thực hiện chính sách ASXH từ năm
2004 đến năm 2014.
Chương 4: Một số nhận xét và bài học kinh nghiệm.

6


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về an sinh xã hội ở nước ngồi
Điểm mốc đánh dấu sự hình thành ASXH là cuộc cách mạng công nghiệp
ở thế kỷ thứ XIX. Cuộc cách mạng này đã khiến cuộc sống của người lao động
gắn chặt với thu nhập do bán sức lao động đem lại. Cùng với nó là những rủi ro,
bất hạnh trong cuộc sống, như ốm đau, tai nạn, thất nghiệp, thiên tai hoặc do
tuổi già sức yếu, v.v... Trước tình hình lo ngại đó, một số nước đã khuyến khích
các hoạt động tương thân tương ái lẫn nhau, kêu gọi người lao động tự tiết kiệm
phịng khi có biến cố hoặc thực hiện trợ cấp đối với những người làm công ăn
lương... và từ đó, thuật ngữ “an sinh xã hội” được ra đời. Các tổ chức Quốc tế,

như: Tổ chức nhân đạo quốc tế (HIS); Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền (FIDH);
Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), Ủy ban Chữ
thập đỏ quốc tế (ICRC); Ngân hàng Thế giới (WB); Ngân hàng Phát triển châu
Á (ADB); ... đã nghiên cứu và ban hành nhiều văn bản mang tính quốc tế như
các đạo luật, hiến chương, tuyên ngôn, các cam kết quốc tế,... liên quan đến việc
hình thành chính sách và hỗ trợ chính sách ASXH.
Cơng trình nghiên cứu đầu tiên được đánh dấu bằng Đạo luật ASXH
(Social Security) ban hành năm 1935 tại Mỹ. Đây là Đạo luật ASXH trên thế
giới được đúc kết từ nhiều nghiên cứu khoa học rất công phu của nhiều nước
trên các châu lục. Đạo luật này quy định thực hiện chế độ bảo vệ người già, chế
độ tử tuất, khuyết tật và trợ cấp thất nghiệp. Từ đó, thuật ngữ ASXH cũng chính
thức được sử dụng rộng rãi.
Tiếp đến, là các nghiên cứu được thể hiện trong Hiến chương Đại Tây
Dương (1941) và Tuyên ngôn Nhân quyền do Đại Hội đồng Liên hợp quốc
thông qua ngày 10/12/1948 cũng như trong các công ước, cam kết quốc tế khác.
7


ASXH nhanh chóng được các nước trên thế giới thừa nhận là một trong những
quyền con người: “Tất cả mọi người với tư cách là thành viên của xã hội có
quyền hưởng ASXH. Quyền đó đặt cơ sở trên sự thoả mãn các quyền về kinh tế,
xã hội và văn hoá cần cho nhân cách và sự tự do phát triển con người…”
(Tun ngơn nhân quyền 1948). Theo đó, ASXH tiếp tục thu hút sự nghiên cứu
ngày càng sâu sắc hơn. Điển hình như:
Tác giả Richardson, J. Henry (1960), trong cuốn: “Các khía cạnh kinh tế
và tài chính của An sinh xã hội - Điều tra Quốc tế [246] đã nêu những lý thuyết
cơ bản một số nét về ASXH trong lịch sử và việc cần thiết có một chương trình
đảm bảo ASXH ở xã hội cơng nghiệp. Tác giả đề cập đến nội dung chủ yếu của
khái niệm ASXH cùng các cơ sở chính trị, các nguyên lý và biện pháp của nó và
nội dung quan hệ của ASXH với BHXH, với tỷ lệ chi ngân sách nhà nước cho

cơng tác trợ cấp hưu trí, sức khoẻ (ốm đau, bệnh tật, tai nạn rủi ro. Đây là những
nội dung rất có giá trị đối với cơng tác ASXH trong thời điểm cuốn sách ra đời
và giá trị của nó vẫn được khẳng định cho đến hiện nay.
Các tác giả: Ehtisham Ahmad, Jean Drèze, John Hills và Amartya Sen
(1991) với cuốn sách: An sinh xã hội ở các nước đang phát triển [238] đã có
những lập luận giải thích thuật ngữ “ASXH” có ý nghĩa rất khác nhau ở các
quốc gia kém phát triển và được hiểu chung là XĐGN, đồng thời nêu ra các định
nghĩa các thuật ngữ liên quan đến các mục tiêu, quy định về ASXH cho các
nước cụ thể như Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ latin và Nam Phi. Nội dung cuốn sách
cũng đã tập trung giải thích lý do tại sao nhà nước cần tham gia BHXH, đề ra
các tiêu chuẩn khung phúc lợi kinh tế, các thành phần tham gia thực hiện ASXH,
đối tượng thụ hưởng ASXH, và các cách thức thực hiện ASXH như thế nào cho
phù hợp với các nước đang phát triển. Đây là cuốn sách tham khảo quý giá cho
các quốc gia nói chung và các quốc gia đang phát triển nói riêng khi thực hiện
các mục tiêu kinh tế đồng thời với công tác ASXH nhằm bảo đảm mục tiêu phát
triển bền vững của quốc gia.
8


Tác giả Ogus, A.I., Barendt, E.M. và Wikeley, N. eds. (2002), với cuốn
sánh: Luật An sinh xã hội [245] cung cấp các kiến thức cơ bản về ASXH và
chính sách xã hội, ASXH quốc tế như: đối xử bình đẳng và quyền con người;
pháp luật ASXH của Liên minh Châu Âu - EU; đóng góp, quản trị các lợi ích;
vấn đề việc làm và kháng cáo quyết định, các quy định chung; hỗ trợ thu nhập
dựa trên lợi tức phụ cấp của ứng viên; tín dụng thuế của các gia đình và tín dụng
thuế cho người khuyết tật; trợ cấp nhà ở và lợi ích về thuế hội đồng; quy định
chung cho lợi ích phương tiện thử nghiệm và các khoản tín dụng thuế; các quỹ
xã hội; đóng góp dựa trên trợ cấp của ứng viên; quy định theo luật về việc trả
lương cho người ốm và người không đủ năng lực làm việc; tiền tử tuất; tiền
lương hưu; phúc lợi cho trẻ em; lợi ích cho người tàn tật nặng; lương hưu cho

các cựu binh chiến tranh. Đây là cuốn sách tham khảo phục vụ cho các nước khi
ban hành về luật ASXH.
Tác giả Martin Feldstein (2005), với công trình nghiên cứu “Cải cách cơ
cấu của an sinh xã hội” đăng trên Tạp chí Economic Perspectives [244], đã mơ
tả các hệ thống ASXH hiện tại ở Hoa Kỳ, đồng thời cung cấp một cách tiếp cận
khác được thiết kế để giải quyết những thiếu sót của các chương trình ASXH
hiện có, tư nhân hóa một phần hệ thống ASXH và giải thích cách chuyển đổi để
có thể được thực hiện. Tác giả cũng chỉ ra những lợi ích kinh tế từ các kế hoạch
ASXH dựa trên đầu tư. Đây là những quan điểm mới mẻ nhưng cũng rất có giá
trị cho q trình nâng cao chất lượng cơng tác ASXH. Feldstein là một người
ủng hộ tích cực cho cải cách ASXH và là động lực chính đằng sau sáng kiến của
Chủ tịch George W. Bush về việc tư nhân hóa một phần hệ thống ASXH ở Mỹ.
Tác giả Журавлева Ирина Витальевна (2007), trong cuốn sách nhan đề
Trật tự chi trả mới cho người bệnh [242] đã phân tích chế độ chi trả mới cho
những người mất khả năng lao động được áp dụng trong luật. Đảm bảo trợ cấp
tạm thời mất sức lao động, những người thai sản, sinh đẻ, người hưởng BHXH.

9


Cơng trình nghiên cứu đã gợi mở nhiều khía cạnh về ASXH trong việc hỗ trợ,
giảm bớt khó khăn cho người lao động.
Tác giả Trần Quang Trung (2008) với công trình: Tác dụng cân bằng về
an sinh xã hội [250] đã hướng vào đánh giá tác động cải cách hệ thống ASXH ở
các nước đang phát triển cho các đối tượng là người làm việc tại các khu vực
công. Nghiên cứu tác động vĩ mô của việc cải cách hệ thống lương hưu cho cán
bộ công chức đến hành vi lao động và hiệu quả kinh tế, tác động của những
khoản chuyển nhượng tới hành vi lao động của người cao tuổi tại các nước đang
phát triển. Đây là tài liệu rất có giá trị cho một nước đang phát triển như Việt
Nam trong việc thực hiện ASXH, đảm bảo quyền lợi cho tất cả mọi người dân.

Các tác giả: Dương Phú Hiệp, Hansjorg Herr, Milka Kazandziska (2012),
với cuốn sách Lao động, tiền lương, An sinh xã hội: Một số kinh nghiệm của thế
giới [239] do Nguyễn Thị Phương Thảo, Lê Văn Toan biên dịch. Cuốn sách trình
bày cơ sở lý luận, kinh nghiệm thực tiễn, xu thế phát triển và những thách thức
đang đặt ra cho một số nước trên thế giới trong vấn đề lao động, tiền lương và
ASXH. Từ các mơ hình ASXH của các nhóm nước trên thế giới, các tác giả nên
lên những kinh nghiệm để xây dựng hệ thống ASXH ở Việt Nam.
Tác giả Đinh Cơng Tuấn, Đinh Cơng Hồng (2013), trong cuốn sách: An
sinh xã hội Bắc Âu trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và bài học cho Việt
Nam [170] đã trình bày tác động của khủng hoảng tài chính và suy thối kinh tế
tồn cầu đến hệ thống ASXH ở các nước Bắc Âu. Điều chỉnh chính sách ASXH ở
một số nước Bắc Âu trong khủng hoảng giai đoạn 2008 - 2011. Cơng trình cũng dự
báo triển vọng ASXH Bắc Âu trong tương lai, tác động và bài học kinh nghiệm cho
Việt Nam hiện nay.
Tác giả Trần Thị Nhung (2008), trong cuốn sách: Bảo đảm xã hội trong
nền kinh tế thị trường Nhật Bản hiện nay [107] đã đề cập đến những khái niệm
cơ bản liên quan đến vấn đề đảm bảo xã hội và phân tích những thay đổi cơ bản
trong mơi trường đảm bảo xã hội, trong đó phân tích ảnh hưởng của nền kinh tế
10


thị trường đến đảm bảo xã hội và việc giải quyết vấn đề phúc lợi xã hội trong
mơ hình nhà nước phúc lợi của nền kinh tế thị trường Nhật Bản. Đồng thời phân
tích chính sách hưu trí và bảo hiểm việc làm của Nhật Bản theo quá trình lịch
sử. Từ đó thấy được tính phức tạp, hướng điều chỉnh và vai trị to lớn của chính
sách này. Tác giả cũng đã phân tích các chế độ BHYT và bảo hiểm chăm sóc lâu
dài; phân tích sự khác nhau giữa các chế độ BHYT trong mối liên hệ với tình
hình phát triển kinh tế, xã hội và so sánh với một số nước; Vấn đề trợ giúp công
cộng và các kiểu dịch vụ phúc lợi xã hội đa dạng. Nội dung chủ yếu của vấn đề
này bao gồm những nguyên tắc, cơ chế của trợ giúp cơng cộng; chương trình trợ

giúp công cộng dành cho người nghèo; các dịch vụ phúc lợi xã hội dành cho bà
mẹ trẻ em, người tàn tật và người già. Thông qua 226 trang sách, tác giả đã trình
bày khái quát về xã hội Nhật Bản và hệ thống đảm bảo xã hội của họ, những
thay đổi trong chính sách đảm bảo xã hội để phù hợp với tình hình KT-XH của
Nhật Bản.
Tác giả Trần Tín Dũng (1997), trong cuốn: Hệ thống hỗ trợ sự phát triển
xã hội Trung Quốc [237] đã trình bày về chế độ chính trị, pháp luật, kinh tế, văn
hố, BHXH, ASXH của Trung Quốc và nghiên cứu chế độ pháp luật, chính trị ở
nước này. Đồng thời nghiên cứu cơ cấu và chức năng văn hố, giáo dục, tơn
giáo, lý luận đạo đức và các hệ thống ASXH ở Trung Quốc. Cuốn sách này cung
cấp những thông tin cơ bản về chính sách để hỗ trợ sự phát triển của một số nội
dung trong lĩnh vực ASXH ở Trung Quốc.
Tác giả Đặng Đại Tùng (2007), với cơng trình: Báo cáo cải cách và phát
triển ASXH Trung Quốc năm 2005 - 2006 [249], đã tập hợp các báo cáo phát
triển và cải cách ASXH như: Chế độ BHXH nông thôn mới thời kì xã hội chủ
nghĩa; xây dựng chế độ BHXH nơng thơn mang đặc sắc Trung Quốc. Hồn thiện
chế độ bảo hiểm cho người nơng dân có mức thu nhập thấp; chế độ bảo hiểm
cho người già ở nông thôn cũng như vấn đề phúc lợi xã hội ở nông thôn Trung

11


Quốc trong thời kỳ hiện nay... Đây là tài liệu tham khảo cho Việt Nam thực hiện
chính sách ASXH cho nông dân cũng như vùng nông thôn.
Tác giả Đặng Công Thành (2008), trong cuốn sách nhan đề: 30 năm an
sinh xã hội Trung Quốc [248] đã nhìn lại và tái hiện lại chế độ ASXH của Trung
Quốc trong 30 năm cải cách mở cửa từ nhiều góc độ: cải cách và phát triển chế
độ bảo hiểm dưỡng lão, cải cách và phát triển chế độ bảo hiểm khám chữa bệnh,
cải cách và phát triển chế độ cứu trợ xã hội... cho hơn 1 tỷ dân Trung Quốc. Đây
là cơng trình nghiên cứu có giá trị rất cao, đã hệ thống được những vấn đề cốt lõi

nhất về ASXH mà Trung Quốc đã làm được trong suốt thời gian vừa qua, đồng
thời đúc rút được nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cho q trình thực hiện
ASXH nói chung.
Tác giả Hướng Vận Hoa (2010), trong cuốn: Nghiên cứu hệ thống an
sinh xã hội khu vực Đài Loan, Hồng Kông, Ma Cao [240], đã khái quát quá
trình hình thành và phát triển hệ thống ASXH ở Hồng Kông, Ma Cao và Đài
Loan. Tác giả cũng đã chỉ ra được sự phát triển của vấn đề ASXH có vai trị rất
quan trọng, tác động đến rất nhiều lĩnh vực của đất nước như: lịch sử, chính trị,
xã hội và kinh tế ở cả Hồng Kơng, Ma Cao và Đài Loan.
Các cơng trình nghiên cứu về ASXH ở các nước phát triển trên thế giới
như Mỹ, Nhật Bản, Bắc Âu, Nga cho thấy chính sách ASXH được hình thành
khá sớm, cộng với nền kinh tế phát triển, mức thu nhập cao cho nên hệ thống
ASXH rất tốt. Các cơng trình nghiên cứu của Trung Quốc về hệ thống ASXH,
chế độ bảo hiểm ở nông thôn mang đặc sắc Trung Quốc, chế độ bảo hiểm,
dưỡng lão, cứu trợ cho 1 tỷ dân cũng đã cung cấp những kinh nghiệm quý báu
để xây dựng và phát triển hệ thống ASXH cho Việt Nam.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về an sinh xã hội ở Việt Nam
Công trình nghiên cứu về ASXH ở trong nước những năm gần đây rất
phong phú và đa dạng. Một mặt, làm rõ những vấn đề lý luận trong công tác

12


ASXH; mặt khác, phản ánh tính bức thiết nhu cầu thực tiễn về ASXH, đảm bảo
phát triển bền vững đất nước. Tiêu biểu là các cơng trình, như:
Nhóm tác giả: Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Nguyễn Văn Hiền, Nguyễn
Viết Thông - Đồng chủ biên (2016) với cuốn: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn
về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam qua 30 năm
đổi mới [111], trong đó, các tác giả đã dành một phần quan trọng nghiên cứu một
số vấn đề lý luận – thực tiễn về văn hóa, xã hội, con người, bàn sâu về những

định hướng hồn thiện chính sách ASXH và phúc lợi xã hội ở nước ta trong giai
đoại mới. Các tác giả đã hệ thống và phân tích rõ các quan điểm cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về chính
sách xã hội và công tác ASXH. Tựu chung là nhằm: Cải thiện, nâng cao đời sống
tinh thần và vật chất của người có cơng, những người khơng có khả năng lao
động, hoặc gặp rủi ro trong cuộc sống. Hệ thống ASXH và phúc lợi phải đa dạng,
tồn diện, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân. Chính sách xã hội
phải đặt ngang tầm với chính sách kinh tế. Xây dựng hệ thống ASXH nhiều tầng
nấc, chủ yếu là ưu đãi xã hội, BHXH, trợ giúp xã hội, cứu trợ xã hội. Phòng ngừa
và giảm thiểu rủi ro cho các đối tượng chính sách. Gắn ASXH với mục tiêu, động
lực để phát triển bền vững, ổn định chính trị xã hội. [111, tr. 471-472].
Từ các quan điểm nêu trên, cuốn sách đã phân tích rõ thực trạng hệ thống
ASXH và phúc lợi xã hội ở nước ta; những nhân tố ảnh hưởng tới hệ thống
ASXH và phục lợi xã hội trong điều kiện mới; rút ra một số giải pháp, định hướng
hồn thiện chính sách ASXH ở nước ta trong điều kiện mới. Trong đó, nhấn mạnh
phải đổi mới tư duy về hoạch định chính sách ASXH; đẩy mạnh công tác tuyên
truyền giáo dục cho cán bộ, đảng viên và nhân dân những tri thức hiện đại về
quyền con người và nhân tố con người đối với sự phát triển bền vững của xã hội.
Xây dựng chương trình an tồn con người thơng qua hệ thống chính sách ASXH.
Phát huy sức mạnh của các tổ chức xã hội trong công tác ASXH, để tăng cường
giải quyết ASXH trong nội bộ nhân dân;… [111, tr. 471-472].
13


Nhóm tác giả: Đinh Thế Huynh, Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn
Hiền, Nguyễn Viết Thông - Đồng chủ biên (2015) với cuốn sách: Ba mươi năm
đổi mới và phát triển ở Việt Nam [91], nghiên cứu một số vấn đề đang được thực
tiễn đặt ra liên quan đến cơng tác “Quản lý q trình phát triển xã hội ở Việt
Nam”, trong đó, nhấn mạnh việc đề cao chính sách ASXH “đặt ngang tầm với
chính sách kinh tế và thực hiện đồng bộ với phát triển kinh tế”. Các tác giả nhấn

mạnh tầm quan trọng của chính sách ASXH và đặt ra yêu cầu: “Xây dựng và
hoàn thiện hệ thống ASXH toàn diện và đa dạng, ngày càng mở rộng và hiệu
quả. Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để người lao động tiếp cận và tham
gia các loại hình bảo hiểm; mở rộng các hình thức cứu trợ xã hội, nhất là đối với
các đối tượng khó khăn; Phát triển hệ thống ASXH phù hợp với trình độ phát
triển KT-XH, khả năng huy động và cân đối nguồn lực của đất nước, trong từng
thời kỳ; ưu tiên những người có hồn cảnh đặc biệt khó khăn, người nghèo và
đồng bào DTTS” [91, tr.180]
Ngân hàng Thế giới khu vực Đơng Nam Á và Thái Bình Dương (1995)
với báo cáo nghiên cứu: Việt Nam - Đánh giá nghèo đói và chiến lược hỗ trợ
quốc gia [102], đã phân tích, so sánh, đánh giá tình trạng đói nghèo ở Việt Nam
trong những thập niên cuối thế kỷ XX. Đồng thời, phân tích cơ sở dữ liệu về
kinh tế vĩ mơ và tài chính nhà nước; các chính sách của chính phủ và sự phát
triển đất nước, nhất là ở vùng nông thôn để thực hiện các dịch vụ xã hội và
mạng lưới bảo trợ xã hội ở Việt Nam. Báo cáo đã đề xuất một số giải pháp để
Chính phủ Việt Nam tham khảo, xây dựng hệ thống chính sách ASXH phù hợp
với điều kiện của nền KT-XH mà Việt Nam đang trải qua với nhiều thuận lợi và
đan xen nhiều khó khăn, thách thức.
Lê Bạch Dương, Đặng Nguyễn Anh, Khuất Thu Hồng (2005), với cơng
trình nghiên cứu (song ngữ Anh - Việt): Bảo trợ xã hội cho những nhóm người
thiệt thòi ở Việt Nam [54], giới thiệu kết quả khảo sát thực nghiệm của viện
Nghiên cứu Phát triển xã hội (ISDS) Việt Nam. Trong đó, tập trung nghiên cứu về
14


nhu cầu an sinh và bảo trợ xã hội của ba nhóm có yếu tố thiệt thịi là nơng dân
nghèo, lao động di cư từ nông thôn ra thành thị, người khuyết tật kể cả những
người có HIV/AIDS. Cuốn sách được chia làm 5 chương, chương I bàn luận tổng
thể về nghèo đói và bảo trợ xã hội. Chương II phân tích các chính sách và chương
trình bảo trợ xã hội hiện nay ở Việt Nam. Chương III dành cho những vấn đề

nghèo đói ở nơng thơn và nhu cầu bảo trợ xã hội của các hộ nông dân nghèo.
Chương IV đề cập đến nhu cầu bảo trợ xã hội của lao động di cư từ nông thôn
ra thành thị. Chương V tập trung xem xét những vấn đề mà người khuyết tật,
kể cả những người có HIV/AIDS đang phải đối mặt. Bằng nhiều giải pháp
thuyết phục, cơng trình nghiên cứu đã đưa ra những định hướng bảo trợ xã hội
cho các nhóm thiệt thịi và dễ bị tổn thương ở Việt Nam.
Các tác giả Nguyễn Văn Thường, Thang Văn Phúc, Nguyễn Minh Phương
(2006), với cơng trình: Một số vấn đề kinh tế - xã hội sau 20 năm đổi mới ở Việt
Nam [159], là kết quả nghiên cứu của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc,
Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Đại sứ quán Thuỵ Điển tại Việt Nam. Cơng
trình đã phân tích, lý giải những thành tựu quan trọng của các lĩnh vực đời sống
xã hội qua 20 năm tiến hành đổi mới đất nước bao gồm: điều chỉnh chức năng
quản lý của nhà nước, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, tích cực
chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam, đổi mới chính sách cơng
nghiệp, phát triển kinh tế tư nhân, hệ thống ASXH, các giải pháp thúc đẩy hội
nhập quốc tế của giáo dục đại học Việt Nam... Đây là nền tảng quan trọng phát
triển toàn diện KT-XH đất nước trong giai đoạn hiện nay.
Hội nghị Nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam năm 2007, với báo
cáo nghiên cứu về bảo trợ xã hội: Báo cáo phát triển Việt Nam 2008 [106], trình
bày các kết quả nghiên cứu về các nguồn rủi ro gây tổn thương như tình hình
nghèo đói, dân tộc ít người; các chính sách và chương trình đối với thị trường
lao động, thuế, phí, phân bổ ngân sách và các chương trình y tế, BHYT và chế

15


độ hưu trí và phương pháp tổng hợp phát triển BHXH cho người dân từ nông
thôn, thành thị và tăng cường cơ chế khuyến khích BHYT xã hội bắt buộc.
Tác giả Mai Ngọc Cường (2009), trong cuốn: Xây dựng và hồn thiện hệ
thống chính sách an sinh xã hội Việt Nam [47], nêu hệ thống ASXH Việt Nam

có ba hợp phần: Một là, phòng ngừa rủi ro, đây là những chính sách giúp cho
mọi tầng lớp cư dân có được việc làm, thu nhập và năng lực vật chất để đối phó
với rủi ro như chính sách đào tạo nghề, hỗ trợ tìm việc làm cho người dân. Hai
là, giảm thiểu rủi ro, bao gồm các hình thức bảo hiểm như BHXH, BHYT,
BHTN… Ba là, khắc phục rủi ro, bao gồm các chính sách về cứu trợ và trợ giúp
xã hội nhằm bảo đảm an toàn cho người dân khi gặp rủi ro như: thất nghiệp,
nghèo đói, bệnh tật, tai nạn, trẻ mồ côi, người già…
Tác giả Mai Ngọc Anh (2009), với luận án tiến sĩ Kinh tế: An sinh xã hội
đối với nông dân trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam [1], tập trung
nghiên cứu ba nội dung cơ bản: (i) Cơ sở lý luận về hệ thống ASXH với nông
dân trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa;
(ii) Đánh giá thực trạng hệ thống ASXH đối với nông dân Việt Nam (iii)
Phương hướng, giải pháp xây dựng và hồn thiện hệ thống ASXH đối với nơng
dân Việt Nam những năm tới. Luận án đã góp phần làm sáng rõ: cơ sở lý luận và
thực tiễn của việc hoàn thiện hệ thống ASXH đối với nông dân trong điều kiện
kinh tế thị trường; tổng kết kinh nghiệm xây dựng và hồn thiện hệ thống ASXH
đối với nơng dân ở một số nước trên thế giới, rút ra kinh nghiệm có thể vận
dụng vào xây dựng hệ thống ASXH Việt Nam; khái quát thực trạng hệ thống
ASXH ở Việt Nam, chỉ ra những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân hạn chế của
hệ thống ASXH đối với nông dân; sử dụng ma trận SWOT làm rõ những thuận
lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức trên cơ sở đó đề xuất việc lựa chọn các
phương án xây dựng và hoàn thiện hệ thống ASXH đối với nông dân ở Việt
Nam những năm tới; cuối cùng là một số khuyến nghị các giải pháp nhằm xây
dựng và hoàn thiện hệ thống ASXH đối với nông dân trong điều kiện kinh tế thị
16


trường. Bên cạnh những kết quả đạt được, luận án cịn có một số vấn đề nếu
được nghiên cứu cụ thể sẽ đạt kết quả tốt hơn như việc thực hiện chính sách
ASXH đối với nơng dân trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam có gì

khác so với các nước có nền kinh tế tương đồng; Các giải pháp cần cụ thể với
những mơ hình thực tiễn.
Tác giả Nguyễn Hiền Phương (2009), với luận án tiến sĩ Luật: Cơ sở lý
luận và thực tiễn cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật an sinh xã hội ở
Việt Nam [112], tập trung phân tích, đánh giá thực trạng các quy định pháp luật
về ASXH ở Việt Nam với các nội dung cấu thành cơ bản và việc áp dụng trên
thực tiễn, chỉ ra những kết quả cũng như những vấn đề cịn hạn chế, thiếu sót,
chưa phù hợp cần được hoàn thiện trong hệ thống pháp luật về ASXH của nước
ta hiện nay.
Tác giả Nguyễn Văn Nhường (2010), với luận án tiến sĩ Kinh tế: Bàn về
chính sách an sinh xã hội với người nông dân sau khi thu hồi đất để phát triển
các khu công nghiệp: nghiên cứu tại Bắc Ninh [104]. Dưới góc độ chuyên ngành
Quản lý kinh tế), luận án đã nghiên cứu sâu về chính sách ASXH đối với người
nơng dân trong diện thu hồi đất để phát triển các khu công nghiệp. Tình hình và
kết quả thực hiện chính sách cùng những khuyến nghị hồn thiện chính sách
ASXH đối với người nơng dân trong diện thu hồi đất để phát triển các khu công
nghiệp từ thực tiễn ở tỉnh Bắc Ninh.
Tác giả Nguyễn Tấn Dũng (2010), với nghiên cứu công bố trên Tạp Chí
Cộng sản: “Đảm bảo ngày càng tốt hơn an sinh xã hội và phúc lợi xã hội là một
nội dung chủ yếu của Chiến lược phát triển KT-XH 2011-2020” [52], đã làm rõ
thêm khái niệm về ASXH, phúc lợi xã hội; khẳng định vai trò, tầm quan trọng của
ASXH và phúc lợi xã hội trong chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 20112020. Tác giả nhấn mạnh việc phát triển hồn thiện chính sách ASXH là nội dung
chủ yếu của chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Bài báo của tác giả mang tính
chất vĩ mơ về q trình thực hiện chính sách ASXH nằm trong Chiến lược phát
17