Giải pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học thông qua mô hình Thư viện thân thiện.

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến cơ sở huyện Phú Ninh
Tên đề tài sáng kiến: Giải pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu
học thông qua mô hình Thư viện thân thiện.
1. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Áp dụng trong công tác thư viện ở trường Tiểu học Thái Phiên và có thể
áp dụng cho tất cả thư viện ở các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh có cùng điều
kiện.
3. Ngày sáng kiến được áp dụng
Năm học 2018-2019; Năm học 2019-2020 và những năm tiếp theo.
4. Mô tả bản chất của sáng kiến
4.1. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết
Đọc sách là nhu cầu của tất cả mọi người, là nhu cầu cần thiết đối với
mỗi học sinh. Sách không chỉ giúp các em nâng cao nhận thức, hiểu biết về kho
tàng tri thức của nhân loại mà còn hình thành ở các em những kỹ năng cần thiết
cho tương lai. Nhiều nghiên cứu cho thấy, sự tác động của văn hóa đọc với sự
hình thành cá tính và nhân cách ở lứa tuổi thiếu nhi đặc biệt là lứa tuổi học sinh
tiểu học là rất mạnh mẽ. Do ở lứa tuổi đó, các em còn chưa tự định hướng trong
tiếp nhận thông tin nên việc sử dụng và biến sách báo tài liệu trở thành công cụ
và phương tiện để giáo dục, là việc làm hữu ích và đem lại hiệu quả to lớn. Văn
hóa đọc, vì thế ảnh hưởng sâu đậm tới quá trình nhận biết thế giới và hình thành
nhân cách của trẻ. Ngoài chương trình học tập trong nhà trường, việc đọc sách
sẽ giúp các em lĩnh hội các giá trị văn hóa, xã hội đồng thời hình thành và phát
triển kỹ năng tiếp nhận thông tin tri thức, yếu tố quan trọng của một nhân cách
sáng tạo trong thời đại ngày nay.
Thư viện có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành văn hóa đọc cho
học sinh. Thư viện nhà trường ngoài sách Giáo khoa, sách Nghiệp vụ, sách

Tham khảo…còn có rất nhiều các loại báo, tạp chí, truyện…để các em có thể
đến đây đọc, tham khảo hay tìm hiểu thêm những kiến thức mới lạ quanh em
thỏa mãn óc tò mò, hiếu kì của các em về bao điều lạ trong cuộc sống. Ngoài ra,
thư viện trường học cũng là nơi góp phần tạo hứng thú cho các em học sinh tự
học, tự nghiên cứu và có tư duy độc lập, sáng tạo.
Tuy nhiên, thực trạng ở nhiều trường tiểu học nói chung và ở trường Thái
Phiên nói riêng, học sinh không còn ham thích đọc sách và không thích sách.
Các em đang bị chi phối bởi rất nhiều các phương tiện và văn hóa nghe nhìn
1

1


khiến các em không còn hứng thú với việc đọc sách. Và thực tế, cách hoạt động
của thư viện theo phương thức truyền thống đã không còn phù hợp, không kết
nối được sách đến với các em.
Tôi nhận thấy trước đây, việc các em đến với thư viện chỉ là ham thích
tức thời và ngày càng không thích đến thư viện. Phòng thư viện chật chội nên
các em phải chen nhau ngồi, bàn ghế không phù hợp với lứa tuổi khiến các em
không thấy thoải mái. Các em biết đến một cuốn sách chỉ là thông qua lời giới
thiệu sách ngắn gọn dưới cờ hay vô tình được biết đến. Các em đến phòng thư
viện tìm sách rất lâu mới chọn được cuốn sách mình muốn đọc, có em đến chọn
sách khi đến giờ vào lớp mà không chọn được quyển sách phù hợp để đọc. Học
sinh tiểu học phải học 2 buổi/ngày, thời gian hầu hết là dành cho việc học tại lớp
và tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp, nên thời gian để đến thư viện của
các em còn rất ít. Trường Thái Phiên là trường có 2 cơ sở lẻ, nên việc các em
học sinh ở cơ sở lẻ được tiếp cận với sách tại thư viện thường xuyên là điều
không thể. Phụ huynh học sinh tỏ ra thờ ơ, chưa có sự quan tâm, chưa nhận thức
hết về tầm quan trọng của thư viện trường học.
Vậy, giải pháp nào để kết nối được sách với học sinh? Giải pháp nào tạo

hứng thú cho các em luôn muốn đến thư viện? Đó, là điều khiến tôi luôn trăn
trở.
Thực hiện chỉ thị số 40/2018 CT BGĐT ngày 22/7/2008 của Bộ giáo dục
và đào tạo về việc triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”, năm học 2018-2019 phòng Giáo dục - Đào tạo huyện
Phú Ninh phát động hội thi “Xây dựng trường, lớp, Thư viện thân thiện”. Cùng
với việc phát động xây dựng mô hình thư viện thân thiện ở các trường tiểu học
trên toàn huyện, tôi đã được tham gia tập huấn về công tác xây dựng thư viện
thân thiện. Từ đó, giúp tôi có cơ hội, điều kiện và kiến thức vững chắc để nghiên
cứu, áp dụng đề tài: Giải pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học
thông qua mô hình Thư viện thân thiện.
4.2. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm
của giải pháp đã biết
Để đánh giá hiệu quả hoạt động của một thư viện không phải thư viện
đó có nguồn sách phong phú, quý hiếm mà thư viện đó đã phục vụ và thu hút
được bao nhiêu bạn đọc đến với thư viện. Sách chỉ được phát huy khi giá trị của
nó được bạn đọc sử dụng, hoạt động của thư viện nhằm thu hút, tuyên truyền và
đưa ra phục vụ các loại sách, báo, tài liệu, giúp đỡ tới thư viện trong việc lựa
chọn và sử dụng sách, báo, tài liệu một cách hợp lý.
Mô hình thư viện trường học thân thiện được hiểu với nghĩa mở về các
hình thức tổ chức phong phú và đa dạng để đáp ứng các hoàn cảnh, đáp ứng yếu
tố vùng miền, điều kiện cơ sở vật chất khác nhau. Mô hình thư viện thân thiện
hướng tới việc tạo lập và tổ chức, xây dựng môi trường đọc thân thiện cho các
em lứa tuổi thiếu nhi, nhằm tạo cơ sở để hình thành thói quen tìm hiểu và thu
nhận các kiến thức sâu rộng trong kho tài liệu của thư viện. Đặc biệt, trong bối
cảnh hiện nay khi các loại hình giải trí như truyền hình, internet, các trò chơi
trực tuyến…thu hút các em hơn là việc đọc sách, báo thì việc tổ chức và xây
2

2

dựng môi trường đọc như thế nào để lôi cuốn các em đến với thư viện lại càng
trở nên cấp thiết.
Xây dựng mô hình thư viện thân thiện để phát triển văn hóa đọc là rất
phù hợp với đối tượng học sinh tiểu học. Với các em học sinh tiểu học là đối
tượng ở trong độ tuổi “Chơi mà học, học mà chơi”, thì việc tạo một nề nếp tốt
cho việc đọc sách là điều đáng phải suy nghĩ. Thư viện trường Tiểu học Thái
Phiên tuy cũng đã được đầu tư để đạt danh hiệu thư viện xuất sắc từ năm học
2008-2009 và đang bảo lưu danh hiệu thư viện để đề nghị cấp trên thẩm định lại
trong năm học 2019-2020. Nhưng, qua quá trình công tác tôi nhận thấy, hình
thức hoạt động thư viện theo phương thức truyền thống đã gặp khá nhiều bất cập
không phù hợp với độ tuổi tiểu học. Phòng thư viện trang trí đơn giản, bàn ghế,
kệ sách gồ ghề, không đúng lứa tuổi…với điều kiện như vậy, sẽ khiến học sinh
thấy không thỏa mái khi đến thư viện.
Với mô hình thư viện thân thiện, phòng thư viện và các trang thiết bị
như: Kệ sách, bàn ghế…được trang trí đẹp, phù hợp với lứa tuổi, sạch sẽ, tạo
cho các em cảm giác gần gũi, thỏa mái, tạo sự ham thích cho các em luôn muốn
đến thư viện. Không gian đọc sách trước đây của các em chỉ tại phòng thư viện
và mượn về nhà. Với mô hình thư viện thân thiện các em có thể đọc sách ở mọi
nơi: Tại phòng thư viện, tại thư viện ngoài trời, thư viện lớp học hoặc mượn về
nhà. Việc cho mượn sách theo hình thức thủ công rất vất vả cho nhân viên làm
công tác thư viện. Đồng thời, làm tốn thời gian của học sinh khi đến mượn sách
tạo cho các em tâm lý mệt mỏi khi phải chờ đến lượt, dần dần các em trở nên
lười đến thư viện mượn sách. Các em chọn sách để đọc, đôi khi không phù hợp
vì kho sách thì phong phú nhưng đối với lớp, 2 các em chỉ mới làm quen với thư
viện, thì để chọn một cuốn sách phù hợp để đọc là việc làm khó.
Mô hình thư viện thân thiện thực hiện hình thức kho mở, như vậy học
sinh khi đến thư viện đọc sách có thể tự chọn sách tại các giá sách được phân
loại theo bảng màu được quy định phù hợp với từng khối lớp giúp các em chọn

sách dễ dàng, không tốn nhiều thời gian và chọn đúng sách để đọc. Trước đây,
các em chỉ đến thư viện trong giờ ra chơi. Giờ ra chơi chỉ có 20 phút, các em
còn phải tham gia thể dục giữa giờ, thời gian còn lại thì quá ít để đến thư viện,
nên nhiều em thích chọn vui chơi ngoài trời hơn là đến thư viện.
Thực hiện mô hình thư viện thân thiện, có sự kết hợp hoạt động thư viện
trong giảng dạy nên nhà trường bố trí thêm tiết đọc thư viện trong hoạt động dạy
học. Tiết đọc thư viện giúp các em được tiếp cận với thư viện nhiều hơn, giúp
các em biết tìm đọc sách theo mức độ đọc cho phù hợp, biết cách đọc, cùng trao
đổi và tìm hiểu nội dung về sách dưới sự hướng dẫn của giáo viên chủ nhiệm.
Ngoài ra, việc bố trí các góc như góc tra cứu, góc viết vẽ, góc trò chơi, tạo cho
các em cảm giác thỏa mái, các em có thể vui chơi, đọc sách, thể hiện năng
khiếu, sở trường của bản thân.
Trường tiểu học Thái Phiên là trường có 3 cơ sở (trong đó có 2 cơ sở lẻ)
nên việc hoạt động thư viện còn nhiều khó khăn. Các em học sinh ở cơ sở lẻ ít
được đến thư viện, việc mượn sách của các em chỉ được giới hạn trong việc giáo
viên chủ nhiệm mượn sách về lớp cho các em mượn đọc trong giờ ra chơi và
3

3


mượn về nhà. Hay, nhân viên thư viện một tuần dành 2 buổi đem sách đến lớp
học cho các em đọc. Cùng với việc phát động phong trào xây dựng “Trường học
thân thiện, học sinh tích cực”, trường Thái Phiên phát động mỗi lớp xây dựng
một tủ sách lớp học do giáo viên chủ nhiệm, học sinh và phụ huynh lớp cùng
tham gia xây dựng. Nhờ vậy, học sinh tại cơ sở lẻ có thêm không gian đọc sách
tại lớp học. Ngoài ra, thư viện luôn chú trọng đến việc tổ chức các hoạt động
chung cho toàn trường, nhằm tạo cơ hội cho học sinh tại cơ sở lẻ được tiếp cận
với thư viện nhiều hơn. Thường xuyên kết hợp với các bộ phận chuyên môn
trong trường và các ban ngành khác ngoài trường tổ chức các hoạt động như:

Giới thiệu sách dưới cờ trong các ngày lễ lớn, trưng bày sách, tổ chức ngày hội
sách, quyên góp sách, kể chuyện theo sách…
Việc xây dựng tủ sách lớp học và tổ chức các hoạt động chung cho toàn
trường đã tạo sự gắn kết giữa gia đình với nhà trường và xã hội trong việc thúc
đẩy văn hóa đọc, giúp cha mẹ học sinh nhận thức được tầm quan trọng của thư
viện, tầm quan trọng của văn hóa đọc trong nhà trường.
4.3. Các điều kiện, phương tiện cần thiết để thực hiện và áp dụng giải
pháp
Đảm bảo phòng thư viện, cơ sở vật chất, trang thiết bị, khuôn viên nhà
trường có đủ các điều kiện cần thiết để xây dựng mô hình Thư viện thân thiện.
Sự quan tâm, chỉ đạo, hỗ trợ về mọi mặt của Ban giám hiệu nhà trường. Sự đồng
lòng, phối kết hợp của toàn thể giáo viên, học sinh, phụ huynh, các đoàn thể
trong và ngoài nhà trường. Cán bộ thư viện được tham gia các đợt tập huấn bồi
dưỡng nghiệp vụ do cấp trên tổ chức.
4.4. Các bước thực hiện giải pháp, cách thức thực hiện giải pháp
Nắm bắt được các điều kiện cơ bản, để xây dựng thư viện theo mô hình
Thư viện thân thiện. Từ đó, đưa ra những giải pháp thực tế áp dụng trong việc
xây dựng thư viện theo mô hình Thư viện thân thiện, nhằm thu hút bạn đọc đến
với thư viện của trường Tiểu học Thái Phiên ngày càng nhiều hơn, có hiệu quả
hơn. Văn hóa đọc trong nhà trường ngày càng được nâng cao.
Tại thư viện trường Tiểu học Thái phiên, tôi đã triển khai và thực hiện
các giải pháp sau:
4.4.1.Tranh thủ sự lãnh đạo, hỗ trợ, kết phối hợp của các đoàn thể,
vận động các lực lượng trong và ngoài nhà trường cùng tham gia vào việc
xây dựng thư viện
Ban giám hiệu, giáo viên, các đoàn thể phải coi công tác thư viện là một
công tác quan trọng vì nó góp phần không nhỏ vào giáo dục toàn diện. Ban giám
hiệu giám sát, chỉ đạo công tác thư viện trường học cho phù hợp với nội dung,
nhiệm vụ năm học. Ban hoạt động ngoài giờ lên lớp luôn giúp đỡ, tạo điều kiện
cho thư viện phát huy tính năng động, sáng tạo và nhiều hình thức phục vụ bạn

đọc hấp dẫn. Nhắc nhở, đôn đốc các em thực hiện tốt lịch mượn trả sách, hỗ trợ
trong việc tuyên truyền, giới thiệu sách cũng như các chuyên đề mà thư viện đã
làm. Phát động cuộc vận động quyên góp sách trong toàn trường....Cha mẹ học
sinh đồng lòng, đóng góp kinh phí, ngày công để xây dựng thư viện. Các tổ
4

4


chức, các nhân ngoài nhà trường ủng hộ, tài trợ kinh phí hoặc hiện vật để hỗ trợ
trong việc xây dựng cơ sở vật chất thư viện.
Để có được sự phối kết hợp trên, trường Tiểu học Thái Phiên đã luôn
nâng cao nhận thức của toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên trong trường và
cha mẹ học sinh về vai trò của Thư viện thân thiện, văn hóa đọc trong bối cảnh
hiện nay. Trước khi bắt tay vào xây dựng thư viện, tôi đã tham mưu với Ban
giám hiệu lập kế hoạch cụ thể cho từng công việc, trong kế hoạch luôn có sự
phối kết hợp của các đoàn thể, giáo viên, nhân viên và học sinh toàn trường.
Cùng với phong trào xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” việc
xây dựng mô hình Thư viện thân thiện luôn được nhắc đến trong các buổi họp
Hội đồng của trường và triển khai đến toàn thể cha mẹ học sinh trong các cuộc
họp phụ huynh học sinh. Đồng thời, nhà trường luôn bày tỏ nguyện vọng xây
dựng mô hình thư viện thân thiện với các tổ chức, cá nhân ngoài nhà trường. Để
từ đó, các tổ chức, cá nhân có hướng tài trợ, ủng hộ tích cực và thiết thực hơn.
4.4.2.Xây dựng môi trường đọc thân thiện
*Phòng thư viện
Với diện tích phòng thư viện phải đủ diện tích, đủ không gian cho số
lượng học sinh một lớp là 48m 2. Phòng thư viện của trường Tiểu học Thái Phiên
có diện tích 48m2, nằm ở vị trí trung tâm của trường, đầy đủ ánh sáng, thoáng
mát, không chịu ảnh hưởng của thời tiết. Yếu tố đó, tạo điều kiện thuận lợi cho
việc xây dựng phòng thư viện với hình thức đa chức năng theo mô hình Thư

viện thân thiện. Được cải tạo với không gian thân thiện, phòng thư viện trường
Tiểu học Thái Phiên như đã thay một tấm áo mới. Phòng được đầu tư sơn tường,
vẽ tường với những hình ảnh sinh động được lựa chọn phù hợp với lứa tuổi của
học sinh tiểu học. Sách được phân loại theo trình độ đọc thông qua hệ thống mã
màu, mỗi mã màu sách được trưng bày trên các kệ có màu tương ứng. Có 6 mã
màu: xanh lá, đỏ,cam, trắng, xanh dương, vàng tương ứng với các khối lớp để
học sinh dễ dàng sử dụng. Bàn đọc được thiết kế theo đúng chiều cao, đảm bảo
an toàn sử dụng, phù hợp với học sinh tiểu học. Nền thư viện được kết bằng
thảm xốp, màu sắc đa dạng, tươi tắn; giáo viên và học sinh sẽ tham gia các hoạt
động trên nền thảm, tạo một không gian cởi mở, thân thiện. Các bảng nội quy,
bảng biểu… trong phòng thư viện được trang trí với nhiều hình ảnh sinh động.
Ngoài ra, với hình thức đa chức năng, thư viện được bố trí thêm các góc như:
Góc Viết - vẽ; Góc Tra cứu; Góc trò chơi.
+ Góc Viết - vẽ: Tại đây tôi đã trang bị các vật dụng như: Bàn, ghế, giấy
A4, bút, màu vẽ, kéo…Tại góc này học sinh có thể viết thư, viết báo, sáng tác
truyện, rèn chữ đẹp, vẽ tranh, tô màu… thể hiện phát triển năng khiếu viết, vẽ
của mình, thúc đẩy tư duy sáng tạo, rèn chữ đẹp. Hình thành và phát triển kĩ
năng viết của các em. Tạo không gian cho học sinh được thư giãn.
+ Góc Tra cứu: Có các vật dụng như: Kệ sách, các loại từ điển…Học sinh
có thể tìm kiếm thông tin qua các cuốn từ điển, các câu đố.... Hình thành kĩ năng
tự học của học sinh. Giúp các em bổ sung kiến thức vào bài học của mình.
+ Góc Trò chơi: Vì được bố trí trong phòng đọc nên góc trò chơi được
trang bị các món đồ chơi tĩnh như: Cờ vua, cờ tướng, bộ ghép chữ, lắp ráp…Tại
5

5


đây các em có thể vừa học vừa chơi, tạo hứng thú, cảm giác thỏa mái sau các giờ
học căng thẳng.

Tất cả, đã tạo nên một không gian sinh động, gần gũi, thỏa mái và có sức
hút với các em học sinh luôn muốn đến phòng thư viện.
* Thư viện ngoài trời
Là thư viện ngoài trời nên không gian rộng, thoáng mát giúp học sinh
thỏa mái khi đọc sách. Đồng thời, học sinh sẽ có cảm nhận gần gũi, thân thiện
với môi trường, tạo cảm hứng cho sự sáng tạo và phát huy trí tưởng tượng của
học sinh.
Với không gian sân trường nhỏ, hẹp nhưng sân trường có nhiều cây
xanh, bóng mát và luôn được quét dọn sạch sẽ. Việc xây dựng một thư viện
ngoài trời theo đúng nghĩa thì sân trường Tiểu học Thái Phiên chưa đáp ứng
được về không gian. Tuy nhiên, tận dụng các điều kiện hiện có, để tạo thêm
không gian đọc sách cho học sinh và giáo viên ngoài phòng thư viện, thì bộ phận
thư viện cũng đã tham mưu với nhà trường đầu tư, xây dựng thư viện ngoài trời.
Thư viện ngoài trời được xây dựng là một nhà chòi bằng tre, lợp lá và
một mái bạc di động, được đặt tại nơi phù hợp với cảnh quan sân trường, thuận
lợi cho việc sử dụng của học sinh. Tại nhà chòi, được trang bị và trang trí với
những vật dụng gần gũi với học sinh như: Trưng bày sản phẩm dân gian nhằm
giáo dục văn hóa địa phương cho học sinh; Sách, báo được đựng trong các cáp
bằng tre đặt nơi cố định, dễ thấy, vừa tầm với của học sinh; Các món đồ chơi
dân gian như Ô ăn quan, đánh thẻ, đánh kít,…được đựng trong các giỏ cá bằng
tre…Tại mái bạc di động, có trải thảm cỏ, có kệ, tủ sách di động và giỏ đựng các
món đồ chơi bằng tre. Mái bạc di động có thể được ví như một thư viện ngoài
trời di động, có thể di chuyển đi mọi nơi trong sân trường. Ngoài ra, các em còn
có thể ngồi đọc sách trên các hàng ghế đá được đặt dưới các gốc cây trong
những ngày nắng đẹp.
Thư viện ngoài trời đã thu hút rất nhiều học sinh sau mỗi giờ ra chơi.
Đến với thư viện ngoài trời các em được đọc sách, được chơi các trò chơi mình
thích, được hòa mình vào không gian mát mẻ dưới bóng cây, được gần gũi với
thiên nhiên. Tạo cho các em cảm giác thỏa mái, hứng thú cho những tiết học tiếp
theo.

* Tủ sách lớp học
Tủ sách lớp học có thể là giá sách, tủ sách nhỏ thường được treo trên
tường hoặc đặt ở vị trí phù hợp với không gian lớp học, phù hợp với độ tuổi học
sinh từng lớp. Tủ sách lớp học giúp học sinh dễ dàng tiếp cận với sách và tài
liệu, hỗ trợ giáo viên tổ chức các hoạt động trong lớp, tăng cường tính tự quản
của học sinh.
Tại trường Tiểu học Thái Phiên, khi phát động phong trào xây dựng
“Trường, lớp, thư viện thân thiện”, bước đầu tất cả giáo viên đều rất lúng túng,
thấy khó khăn. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc họp có sự đưa ra bàn bạc và góp ý
kiến của toàn thể Hội đồng trường, khi đã có sự thống nhất cao thì tất cả các lớp
đều thực hiện rất tốt. Lớp học sạch sẽ, thoáng mát, có góc thiên nhiên, góc học
tập, có góc trưng bày sản phẩm của các em, góc thư viện…tạo nên một không
6

6


gian lớp học thật thân thiện. Đặt biệt, tủ sách lớp học của từng lớp được sự đầu
tư về công sức, sự sáng tạo của cô giáo chủ nhiệm, học sinh và phụ huynh nhiều
nhất. Ngay từ đầu năm học các lớp đã phổ biến đến phụ huynh học sinh về việc
xây dựng tủ sách lớp học, từ đó nhận được sự ủng hộ, đóng góp rất nhiệt tình từ
phụ huynh. Nhà trường đã có kế hoạch để từng lớp tự phát huy sức sáng tạo của
mình trong việc xây dựng tủ sách lớp học như: Tự thiết kế tủ sách, tự quyên góp
sách từ học sinh của lớp, tự trưng bày sách, tự tổ chức hoạt động. Ban giám hiệu
và nhân viên thư viện thường xuyên giám sát và có góp ý kịp thời cho từng lớp
đến khi hoàn thiện tủ sách. Nhờ vậy, việc xây dựng tủ sách lớp học thành công
ngoài mong đợi. Mỗi lớp có một tủ sách riêng, không lớp nào giống lớp nào,
được thiết kế đẹp, trưng bày khoa học, sách được quyên góp nhiều chủng loại
phù hợp với lứa tuổi của từng lớp.
Giờ đây, học sinh toàn trường đã có thêm không gian đọc sách thuận

tiện, thỏa mái ngay tại chính lớp học của mình. Nhất là giải quyết được vấn đề
học sinh ở các cơ sở lẻ cần có không gian đọc sách tại trường.
* Xây dựng vốn tài liệu
Việc bổ sung vốn tài liệu thường xuyên, giúp kho tài liệu của thư viện
ngày càng phong phú, góp phần đem lại hiệu quả phục vụ tích cực. Thiết nghĩ
cần đổi mới cách nghĩ rằng thư viện trường học là thư viện chuyên ngành, chỉ có
3 loại hình tài liệu cố định mà nên coi thư viện trường học là loại hình thư viện
thiếu nhi có chút đặc thù là phục vụ cả các loại tài liệu phục vụ học tập. Với mô
hình Thư viện thân thiện, tài liệu được bổ sung phải được chọn lựa kĩ, sao cho
phù hợp với lứa tuổi, tài liệu được trang trí bắt mắt, thu hút học sinh. Khi xây
dựng vốn tài liệu, ngoài những loại sách đã có, tôi đã lập kế hoạch tham mưu với
Ban giám hiệu ưu tiên bổ sung thêm sách thiếu nhi phù hợp với từng cấp độ đọc
của học sinh. Bổ sung thêm các loại hình sách, báo, tạp chí phục vụ mục đích
đọc giải trí cho học sinh bởi đây là một trong những kênh tài liệu thu hút sự
quan tâm của nhiều em.
Ngoài vốn sách báo đã có trong thư viện nhà trường, vốn sách báo được
bổ sung thường xuyên từ ngân sách nhà nước cấp, nhà trường còn huy động sự
ủng hộ sách từ học sinh và các tổ chức, cá nhân ngoài nhà trường.
Thông qua công tác tuyên truyền, nhà trường đã nhận được rất nhiều
sự ủng hộ từ mọi nguồn. Đặc biệt là các em học sinh, các em đã mang những
cuốn sách mình đã đọc ủng hộ vào thư viện nhà trường, những sách, báo các em
ủng hộ được lựa chọn và sắp xếp vào tủ sách của mỗi lớp. Tủ sách ấy được các
em tự quản sử dụng hằng ngày và bổ sung thường xuyên.
4.4.3. Tổ chức hình thức phục vụ thân thiện
* Phục vụ đọc sách
+ Đọc tại chổ :Việc cho mượn sách với thủ tục rờm rà, cứng nhắc vô
tình khiến cho học sinh cảm thấy không được phục vụ tốt, dễ gây nên cảm giác
mệt mỏi. Với mô hình thư viện thân thiện, thực hiện hình thức kho mở, học sinh
thỏa sức khám phá với kho sách của thư viện. Học sinh đến phòng đọc thư viện
theo lịch phục vụ treo bên ngoài phòng. Tại phòng đọc, học sinh có thể tự chọn

7

7


sách phù hợp được phân loại theo bảng màu, trưng bày trên các kệ được sơn
theo mã màu tương ứng. Việc mượn sách là tự chọn hoặc có sự hướng dẫn của
nhân viên thư viện, học sinh có thể nhanh chóng chọn được cuốn sách mình
muốn để đọc và tự để vào vị trí cũ khi đã đọc xong. Nếu không thích đọc sách
trong phòng thư viện, các em có thể tự do tìm đọc sách tại tủ sách lớp học hoặc
tìm đọc sách tại thư viện ngoài trời dưới sự hướng dẫn của tổ cộng tác thư viện.
+ Mượn về nhà: Học sinh chọn sách và đăng ký mượn về nhà tại phòng
thư viện hay giáo viên mượn về cho học sinh lớp mượn về nhà đối với cơ sở lẻ.
Học sinh trả sách theo đúng nội quy đã quy định. Hiện nay, thư viện trường Tiểu
học Thái Phiên đang thực hiện phần mềm quản lý thư viện và đang từng bước
hoàn thiện. Thư viện nhất định phải phát huy được phần mềm thư viện, giúp cho
việc cho mượn sách trở nên nhanh chóng, thuận tiện hơn.
+ Tiết đọc thư viện: Tiết đọc thư viện giúp cho học sinh có thêm nhiều
thời gian đến với thư viện. Trên thời khóa biểu của mỗi khối lớp, hai tuần có một
tiết đọc thư viện. Thời gian của mỗi tiết đọc tương đương với những tiết học
khác. Trong tiết đọc thư viện có các hoạt động đọc chính giúp phát triển thói
quen đọc sách của học sinh. Những hoạt động đọc không tập trung vào dạy kỹ
năng đọc mà mục đích chính của tiết đọc thư viện là hình thành và phát triển
thói quen đọc sách. Đến với tiết đọc thư viện, các em sẽ có 2 tiết để làm quen
với nội quy thư viện, bảng mã màu, cách chọn sách, mượn trả và bảo quản sách.
Các em sẽ được hướng dẫn sử dụng quy tắc 5 ngón tay để chọn sách. Sau 2 tiết
đầu tiên, các em sẽ được tiếp cận với các kiểu hoạt động: Đọc to nghe chung;
Cùng đọc; Đọc cặp đôi; Đọc cá nhân. Tùy thuộc vào trình độ đọc của từng khối
lớp mà giáo viên lựa chọn tỷ lệ các kiểu hoạt động phù hợp. Trong mỗi tiết,
ngoài hoạt động đọc, các em được tham gia các trò chơi nhẹ nhàng; viết hoặc vẽ

những gì mình thích trong câu chuyện; trao đổi cho nhau nghe về suy nghĩ, cảm
nhận của bản thân về nhân vật, về câu chuyện đó. Giáo viên trao đổi với các em
bằng một số câu hỏi giản đơn có liên quan đến nhân vật cũng như nội dung câu
chuyện, nhằm hướng tới nhu cầu đọc sách tích cực cho học sinh. Sự thân thiện,
thoải mái về không gian làm cho các em hào hứng với việc đọc sách, cảm giác
mong chờ đến tiết đọc hàng tuần.
* Thái độ phục vụ
Điểm khác biệt lớn nhất ở mô hình thư viện thân thiện thể hiện ở đặc
điểm về thái độ. Cán bộ thư viện và giáo viên giúp học sinh tìm sách phù hợp
với trình độ đọc, làm mẫu thế nào là đọc tốt, đọc hay và thể hiện sự thích thú khi
đọc sách. Học sinh được khuyến khích tham gia vào hoạt động quản lý thư viện.
Cán bộ quản lý tích cực khuyến khích việc sử dụng thư viện, hỗ trợ các hoạt
động quản lý thư viện và đảm bảo môi trường học tập tích cực trong thư viện.
Cán bộ quản lý và giáo viên chủ động trao đổi với phụ huynh và cộng
đồng nhằm giúp họ hiểu rõ về mục đích và cách sử dụng thư viện. Chủ động
khuyến khích và hỗ trợ tất cả học sinh đọc sách, không phân biệt trình độ đọc
của các em. Đồng thời khích lệ tất cả học sinh ở mọi trình độ đọc, giúp các em
cảm thấy thư viện là một nơi thoải mái và không bị áp lực khi đọc.
8

8


Thái độ phục vụ của nhân viên thư viện đối với học sinh rất quan trọng.
Nhân viên thư viện không gần gũi, nhiệt tình, niềm nở mỗi khi học sinh đến thư
viện cũng khiến cho các em không thích đến thư viện. Qua quá trình công tác,
tôi nhận thấy được sự cứng nhắc trong cách giao tiếp với học sinh nhằm để các
em có nề nếp, trận tự khi đến thư viện, vô hình chung tạo ra khoảng cách giữa
nhân viên thư viện và học sinh. Các em luôn cảm thấy sợ sệt, không tự tin giao
tiếp khi đến thư viện. Nắm được tâm lý của các em ở lứa tuổi tiểu học, tôi đã tự

thay đổi bản thân mình như: Luôn niềm nở khi phục vụ học sinh; Gần gũi, quan
tâm đến các em, từ đó có điều kiện hiểu rõ hơn về tâm tư, nguyện vọng của các
em và kịp thời chấn chỉnh những hành vi vi phạm nội qui của thư viện; thường
xuyên tới trường, tham gia tất cả các hoạt động của trường nhằm tạo mối quan
hệ liên kết giữa tập thể với mình và làm cho mình trở nên hoàn thiện hơn trong
công việc. Sự thay đổi đó đã tạo sự gần gũi, tự tin giao tiếp của các em học sinh
và tôi. Các em biết nghe lời, biết tôn trọng những người xung quanh, biết quý
trọng những cuốn sách, có ý thức tự bảo vệ, giữ gìn tài sản của thư viện.
4.4.4. Tổ chức các hoạt động thư viện theo hướng thân thiện
* Tổ chức các hình thức hoạt độngcủa thư viện
+ Giới thiệu, trưng bày sách:
Việc giới thiệu, trưng bày sách thường được thư viện thực hiện dưới cờ
vào những ngày lễ lớn như: ngày 20/11; ngày 8/3; Ngày sách Việt Nam 21/4…
Giới thiệu sách là phương pháp tuyên truyền tác động tới người nghe bằng
âm thanh ngôn ngữ. Chính nhờ đặc thù này mà giới thiệu sách có sức truyền
cảm, lôi cuốn, hấp dẫn đặc biệt. Giới thiệu sách là hoạt động giúp cho việc vận
hành kho sách của thư viện, phát huy tác dụng của sách đối với bạn đọc. Chính
hoạt động này góp phần cho bạn đọc thỏa mãn được nhu cầu về sách, khơi dậy
phong trào đọc sáchcho học sinh.
Tại trường Tiểu học Thái Phiên, thường để kỉ niệm những ngày lễ lớn,
tôi phối hợp với tổng phụ trách đội chọn ngày thứ hai đầu tuần gần nhất để tổ
chức giới thiệu sách dưới cờ. Tôi chọn một cuốn sách theo đúng chủ đề, tìm hiểu
nội dung và viết lời giới thiệu. Song song với giới thiệu sách tôi thường sắp xếp
trưng bày những loại sách theo cùng chủ đề hoặc các loại sách mới bổ sung. Thế
nhưng, tôi nhận thấy để truyền tải tất cả những gì mình muốn cho học sinh thật
khó. Các em ở lứa tuổi tiểu học nên hình thức giới thiệu đơn điệu làm cho các
em cảm thấy nhàm chán. Có một số em chịu khó lắng nghe nhưng cũng có một
số em không thích nghe. Tôi luôn suy nghĩ phải tìm cách để thu hút sự lắng nghe
của các em trong những lần giới thiệu sách. Và tôi đã thay đổi cách tổ chức buổi
giới thiệu sách, mỗi lần giới thiệu sách tôi đều đặt ra kế hoạch và nhờ sự hỗ trợ

từ ban giám hiệu nhà trường. Sau bài giới thiệu tôi thường đặt ra các câu hỏi
theo đúng trọng tâm nội dung cuốn sách và cho các em đưa tay trả lời. Tôi luôn
đặt ra các câu hỏi đơn giản nhưng theo cấp độ từ dễ đến khó để làm sao tất cả
các khối lớp đều được tham gia. Mỗi câu trả lời đúng các em sẽ được tặng một
món quà nho nhỏ như một cây bút hay một quyển vở…Qua cách thay đổi trên,
tôi nhận thấy các em tập trung lắng nghe hơn, có những em tiếp thu và ghi nhớ
nội dung sách rất tốt. Tôi cũng thấy được không khí vui tươi, hào hứng của các
9

9


emsau mỗi buổi giới thiệu sách và các em luôn muốn tìm tòi, mượn đọc những
cuốn sách tôi đã giới thiệu và trưng bày.
+ Tổ chức phong trào thi đua trong hoạt động thư viện:
Tổ chức các phong trào thi đua trong hoạt động thư viện nhằm giúp
học sinh có cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, tạo sân chơi cho các em thỏa sức
khám phá với sách. Tại trường Tiểu học Thái Phiên, tôi đã tranh thủ mọi hoạt
động của nhà trường để kết phối hợp tổ chức các phong trào như: Thi trưng bày,
giới thiệu sách trong ngày Hội Sách và Trò chơi dân gian; Thi vẽ tranh theo
sách; Thi kể chuyện theo sách; Thi kể chuyện Bác Hồ…Ở mỗi phong trào học
sinh được giáo viên chủ nhiệm giúp đỡ, động viên để các em thể hiện năng
khiếu, khả năng, tài năng của mình. Tất cả học sinh đều tham gia rất nhiệt tình,
thể hiện sự tự tin trước đám đông, sự năng động trong công việc và sự phối hợp
nghiêm túc với thầy cô.
* Phát động phong trào thư viện có sự tham gia của toàn thể cán bộ,
giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các đoàn thể trong và
ngoài nhà trường
Qua quá trình công tác, tôi nhận thấy công tác thư viện trước đây chưa
nhận được nhiều sự quan tâm từ phía nhà trường, gia đình và các đoàn thể. Bởi

lẽ, thư viện hoạt động không linh hoạt, sôi nổi, có tổ chức các hoạt động nhưng
chỉ trong phạm vi hẹp và ít nhận được sự kết phối hợp từ các đoàn thể.
Sau khi phát động phong trào xây dựng thư viện theo mô hình thân
thiện, thì nhà trường, gia đình và các đoàn thể đã nhận thấy hết được lợi ích từ
phong trào đem lại. Vì vậy, thư viện luôn nhận được sự tham gia giúp đỡ, hỗ trợ
kịp thời của toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh và
các đoàn thể trong và ngoài nhà trường trong thực hiện nhiệm vụ. Các phong
trào đã phát động tại trường như: Phong trào xây dựng thư viện theo mô hình
thân thiện; Phong trào xây dựng tủ sách lớp học; Phong trào quyên góp sách; Tổ
chức Ngày sách và trò chơi dân gian…Ban giám hiệu thường xuyên theo dõi,
giám sát góp ý kiến chỉ đạo kịp thời trong quá trình bộ phận thư viện thực hiện
kế hoạch. Giáo viên, nhân viên hỗ trợ, đóng góp trong việc trang trí phòng thư
viện, xử lí nghiệp vụ thư viện, hướng dẫn theo dõi việc đọc sách của học sinh,
tham gia các hoạt động khác của thư viện. Học sinh tham gia tổ cộng tác thư
viện, hỗ trợ hoạt động cho mượn sách, xử lí nghiệp vụ thư viện, tham gia các
hoạt động khác của thư viện. Cha mẹ học sinh đóng góp kinh phí, ngày công
cùng tham gia xây dựng tủ sách lớp học, tham gia cùng con em trong các hội thi
về hoạt động thư viện tại trường. Các đoàn thể trong và ngoài nhà trường hỗ trợ,
ủng hộ kinh phí, phối kết hợp tổ chức ngày Sách và trò chơi dân gian, tổ chức
hội thi kể chuyện Bác Hồ…
Tôi nhận thấy được việc tổ chức các hoạt động có sự tham gia của toàn
thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các đoàn thể trong
và ngoài nhà trường đã tạo nên sự gắn kết giữa các bộ phận trong nhà trường,
giữa nhà trường với gia đình, gia đình với cộng đồng. Từ đó, tạo ra một môi
trường bền vững để duy trì, phát triển thư viện và thói quen đọc sách cho học
sinh.
10

10

4.5. Chứng minh khả năng áp dụng của sáng kiến
Qua quá trình vận dụng các biện pháp, phương pháp trên một cách linh
hoạt, sáng tạo, thư viện trường Tiểu học Thái Phiên đã đạt được những thành
tích đáng ghi nhận:
- Xây dựng được phòng thư viện khang trang, thoáng mát, đẹp, đầy đủ
cơ sở vật chất, trang thiết bị theo mô hình Thư viện thân thiện.
- Thư viện ngoài trời được xây dựng phù hợp với khuôn viên trường,
đảm bảo mọi điều kiện cho học sinh đọc sách, vui chơi, giải trí.
- Xây dựng được 11 tủ sách lớp học cùng với hơn 600 bản sách từ sự hỗ
trợ, đóng góp của cha mẹ học sinh.
- Nguồn sách và tài liệu thư viện được bổ sung phong phú, phù hợp với
từng lứa tuổi học sinh.
- Hình thức phục vụ sách linh hoạt, hiệu quả, hỗ trợ cho việc dạy và học
mọi lúc, mọi nơi.
- Học sinh luôn vui vẻ, hào hứngkhi đến thư viện. Qua thống kê tình hình
đọc sách trong năm học 2018-2019 và học kì I năm học 2019-2020 thì 100%
học sinh có tham gia đọc sách tại thư viện.
- Thời gian dành cho việc đến với thư viện, đến với sách của học sinh
nhiều hơn. Ngoài đến thư viện trong giờ ra chơi và học tiết đọc thư viện, học
sinh còn dành thời gian còn lại ở các buổi đi học trái buổi của các môn thể dục
hay tin học để đến thư viện.
- Học sinh tích cực tham gia các hoạt động của thư viện: Tự nguyện tham
gia xử lí nghiệp vụ thư viện; tham gia tổ cộng tác thư viện; tham gia trang trí
phòng thư viện, vệ sinh bảo quản sách và tài sản của thư viện; các phong trào thi
đua do nhà trường và ngành tổ chức…
- Năm học 2018- 2019 vừa qua nhà trường tham gia phong trào “Xây
dựng trường, lớp thư viện thân thiện” đã đạt được các giải: Giải 3 nội dung xây
dựng trường, lớp, thư viện thân thiện; Giải khuyến khích nội dung khu trò chơi
dân gian và thư viện ngoài trời.

- Thư viện đã được hỗ trợ, ủng hộ từ các cá nhân, tổ chức ngoài nhà
trường với số tiền 11.000.000 đồng và 500 bản sách để trang trí phòng thư viện
và xây dựng thư viện ngoài trời.
- Mối quan hệ thân ái, cởi mở tích cực giữa nhân viên thư viện và học
sinh, giáo viên và học sinh, nhà trường và gia đình, gia đình và cộng đồng được
cải thiện đáng kể.
- Năm học 2019 - 2020, thư viện trường Tiểu học Thái Phiên nằm trong
kế hoạch kiểm tra, thẩm định để công nhận lại danh hiệu thư viện sau 3 năm
theo hướng thân thiện. Trên cơ sở các điều kiện đã có, bộ phận thư viện nhà
trường đang từng bước cải tiến, hoàn thiện các tiêu chuẩn theo hướng Thư viện
thân thiện và chờ cấp trên kiểm tra, đánh giá, công nhận.
5. Những thông tin cần được bảo mật : Không
6. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả
11

11


Sáng kiến đã được áp dụng cho hoạt động thư viện tại trường Tiểu học
Thái Phiên. Điều kiện về cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều khó khăn.
Khuôn viên trường chật hẹp, có 2 cơ sở lẻ, điều kiện của các em học sinh tại
trường còn nhiều khó khăn. Tuy vậy, tôi cũng đã tìm cách khắc phục những khó
khăn, tận dụng các điều kiện có được để áp dụng, thực hiện các giải pháp trên và
bước đầu đã đem lại hiệu quả cao. Theo tôi giải pháp này không chỉ áp dụng cho
thư viện trường Tiểu học Thái Phiên mà cũng có thể áp dụng cho nhiều thư viện
của các trường tiểu học khác.
Qua hai năm áp dụng và thực hiện các biện pháp đã nói trên, thư viện đã
có nhiều cố gắng để tạo ra một không gian đọc, học tập, nghiên cứu thoải mái,
tích cực góp phần đánh thức được sự ham đọc, ham tìm hiểu kiếnthức trong sách

báo của đông đảo giáo viên và học sinh đã có tác dụng tạo sức hấp dẫn, thu hút
và kích thích thói quen đọc sách của học sinh trong nhà trường. Thực tiễn hoạt
động cho thấy, được ngồi đọc sách trong không gian thoải mái, được phục vụ
với hình thức phục vụ thân thiện giúp chogiáo viên và học sinh cảm thấy hứng
thú hơn, tiếp thu nhanh hơn. Chính những hoạt động này đã tạo được sự ham mê
đọc sách trong giáo viên và học sinh. Thư viện trở thành nơi sinh hoạt, giải trí
lành mạnh và bổ ích không thể thiếu đối với các em học sinh khi đến trường, là
môi trường thân thiện giúp các em học tập, sáng tạo và phát triển tư duy.
Tóm lại, xây dựng thư viện trường học theo mô hình thân thiện là xây
dựng cho học sinh tình yêu với sách. Qua đó gửi đến một thông điệp “Đọc sách
để học và học để cho cuộc sống tốt hơn”. Thư viện đi vào hoạt động đã đem lại
niềm tin cho phụ huynh và học sinh, phụ huynh cùng tham gia các hoạt động thư
viện cùng học sinh, hoạt động đọc được duy trì thường xuyên, khả năng học tập
của các em ngày càng hiệu quả hơn. Có thể khẳng định rằng nếu phát huy theo
hướng thân thiện như thế này ở các trường học sẽ góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục đại trà cũng như chất lượng mũi nhọn trong hoạt động dạy và học.
Nơi nhận:

- Như kính gửi;
- Lưu: TĐ-KT

12

12


13

13