Chương 10: Dụng cụ phụ

138
Chỉång 10
DỦNG CỦ PHỦ

10-1. Khại niãûm chung.
Táút c nhỉỵng cå cáúu dng âãø gạ âàût dao khi gia cäng âãưu gi l dủng củ
phủ (nhỉ äø gạ dao trãn mạy tiãûn, cạc loải trủc gạ dao, mang ranh, âáưu rãvon
ve...).
- Pháưn låïn dủng củ phủ (hay gi l âäư gạ dao) â âỉåüc tiãu chøn hoạ.
Nhỉng trong thỉûc tãú, nhiãưu khi cáưn nhỉỵng âäư gạ dao chun dng. Vê dủ, khi thỉûc
hiãûn nhiãưu bỉåïc gia cäng trãn mạy khoan, ngỉåìi ta sỉí dủng âäư gạ khoan chun
dng âãø thay thãú dao m khäng cáưn dỉìng mạy.
- Tạc dủng ca dủng củ phủ :
+ Âãø náng cao nàng sút lao âäüng, ngỉåìi ta thỉåìng dng cạc loải âáưu dao
nhiãưu trủc (mi khoan, dao phay, dao tiãûn ren) làõp trãn cạc mạy khoan vản nàng
mäü
t trủc chênh, trãn cạc mạy phay, cng nhỉ làõp nhiãưu dao tiãûn trãn äø gạ dao ca
mạy tiãûn vản nàng âãø gia cäng âäưng thåìi nhiãưu bãư màût.
+ Âãø måí räüng kh nàng cäng nghãû ca mạy: âäư gạ tiãûn rnh, càõt ren trãn
mạy khoan âỉïng, âäư gạ xc rnh then trãn mạy bo ngang, âäư gạ tiãûn màût cáưu
trãn mạy tiãûn, âáưu dao quay trãn mạy phay...cạc loai âäư gạ cho phẹp thỉûc hiãûn
nhỉỵng ngun cäng m nhỉỵng âäư gạ bçnh thỉåìng khäng thãø thỉûc hiãûn âỉåüc. Nhỉ
váûy, dng âäư gạ dao cho phẹp thay nhỉỵng mạy chun dng âàõt tiãưn bàòng nhỉỵng
mạy vản nàng r tiãưn hån.
+ Trong cäng nghãû chãú tảo mạy hảng nàûng, nhỉỵng loải âäư gạ dao cho phẹp
thỉ
ûc hiãûn mäüt khäúi lỉåüng cäng viãûc ráút låïn khi phỉång phạp gia cäng âỉåüc tiãún
hnh theo ngun tàõc táûp trung ngun cäng. Säú láưn gạ âàût chi tiãút v chu kç sn
xút gim âi ráút nhiãưu.
Sau âáy ta tçm hiãøu mäüt säú dủng củ phủ thỉåìng dng .

10-2. Dủng củ phủ dng trãn mạy khoan
Âäư gạ kẻp dao trãn mạy khoan cọ nhiãưu loải: kẻp bàòng mang ranh, kẻp
bàòng äúng chi cän, kẻp bàòng cạc cå cáúu chun dng khạc .
10-2-1.Cå cáúu thay dao nhanh.
Cå cáúu thay dao nhanh dng âãø thay dủng củ càõt (mi khoan, mi khoẹt,
dao doa) m khäng cáưn dỉìng mạy (hçnh 10-1).
Hçnh 10-1a trçnh by ngun lê lm viãûc ca cå cáúu ny nhỉ sau: chuøn
âäüng quay âỉåüc chuøn tỉì trủc chênh ca mạy qua äúng chi cän 1, bi 2, tåï
i dủng
củ càõt (mi khoan, mi khoẹt, dao doa) làõp trong bảc 3 (bảc 3 cọ pháưn lm chỉïa

139
bi 2). Âãø tiãún hnh thay thãú dủng củ , ngỉåìi cäng nhán dng tay trại náng bảc 4
lãn, dỉåïi tạc dủng ca lỉûc li tám, bi 2 råi vo pháưn rnh chỉïa bi 5, dủng củ âỉåüc
thạo lng v ngỉåìi cäng nhán dng tay phi rụt ra (cng bảc 3).
Sau khi gạ dủng củ måïi vo, bảc 4 âỉåüc hả xúng v bi 2 lải råi vo pháưn
lm ca bảc 3, chuøn âäüng ca dủng củ tråí lải bçnh thỉåìng. Loải cå cáúu thay
dao nhanh ny cọ thãø an ton våïi säú vng quay ca trủc chênh trong khong
250
÷
300 vng/phụt.
Hçnh 10-b: Mäüt kãút cáúu khạc ca cå cáúu thay dao nhanh. Âãø thay âäøi dủng
củ 1 cáưn phi nåïi nhẻ bảc 2, lục ny khe håí åí giỉỵa cỉỵ
chàûn a v màût nghiãng bãn
trong b ca bảc tàng lãn v dủng củ âỉåüc råi xúng . Khi gạ dủng củ nhåì màût
nghiãng d v l xo 3.
10-2-2. Âäư gạ dao tiãûn rnh màût trong.
Hçnh 10-2a l mäüt loải âäư gạ dao âãø doa läù cän trãn mạy khoan âỉïng. ÄÚng
trủ 10 âỉåüc làõp vo cå cáúu thay nhanh ca mạy v âỉåüc dáùn hỉåïng theo hai bảc
säú 2 v säú 5 . Hai bảc 2 v 5 âỉûåc làõp vo thán âäư gạ, m trãn âäư gạ cọ gạ chi tiãút

gia cäng. Trủc 7 v l xo 1 âỉåüc làõp trong äúng 10. Khi trủc chênh ca mạy hả
xúng, trủc 7 chảm vo chäút tç 6. Nãúu trủc chênh ca mạy cng våïi äúng 10 tiãúp
tủc hả xúng thç miãúng 8 cng våï
i dao tiãûn 9 s chuøn âäüng hỉåïng kênh nhåì
chäút 3 làõp chàût våïi trủc 7. Nhỉ váûy, dao 9 s càõt âỉåüc màût cän v âäü cän âụng
bàòng rnh nghiãng m trong âọ chäút 3 di chuøn. Khi trủc chênh âỉåüc náng lãn,
Hçnh 10-1 :Cå cáúu thay dao nhanh trãn mạy khoan.
a- Cọ bi trỉåüt; b- Cọ chäút trỉåüt.
1. Chäút cän; 2-bi; 3- bảc lọt; 4- ạo gạ ( bảc );5- rnh chỉïa bi

b)
A

A

2

3

A-A

c

1

2

B B
a

c

b

d

c

B-B

a)

3

5

2

4

1

K
Hỉåïng
K

140
l xo 1 gin ra âỉa trủc 7, miãúng 8 v äúng 10 tråí vãư vë trê ban âáưu.
Hçnh 10-2b l âäư gạ dng âãø doa rnh trủ trong läù chi tiãút. Dao doa âỉåüc
làõp trãn miãúng quay 3 (miãúng quay 3 quay quanh chäút 5). Khi trủc gạ dao 2 hả

xúng, âáưu tç ca miãúng 3 chảm vo bảc 6, lục âọ dao 4 bàõt âáưu càõt. Chiãưu di
ca rnh âỉåüc khäúng chãú bàòng cỉí tç 1.

Hçnh 10-2c l gạ dao tiãûn rnh hẻp.

Trủc gạ dao 1 âỉåüc làõp våïi trủc chênh
ca mạy, pháưn dỉåïi ca trủc gạ dao cọ làõp miãúng gạ dao 7. Miãúng gạ dao cọ rnh
nghiãng âãø làõp chäút 5. Khi trủc gạ dao chuøn âäüng xúng phêa dỉåïi, chäút 5 âáøy
miãúng gạ dao 7 chuøn âäüng hỉåïng kênh v bàõt âáưu càõt rnh. Bảc 2 cọ tạc dủng
dáùn hỉåïng cho äúng 4 v lm cỉỵ chàûn âãø khäúng chãú chiãưu di rnh gia cäng. L
xo 3 cọ tạc dủng âỉa miãúng gạ vãư vë trê ban âáưu khi náng trủc gạ 1 lãn.
10-2-3. Âáưu khoan nhiãưu trủc.
Âáưu khoan nhiãưu trủc âm bo cho mäüt säú dủng củ càõt lm viãûc âäưng thåìi
(khoan, khoẹt, doa , ta rä) nhiãưu läù trãn cng mäü
t chi tiãút hồûc âãø gia cäng tưn tỉû
cạc läù trãn mạy khoan âỉïng hồûc cạc mạy täø håüp. Nhỉỵng âáưu khoan ny cọ thãø
l chun dng v cọ thãø l vản nàng.
Hçnh 10-2: Âäư gạ doa rnh trãn mi khoan.
a- Gạ tiãûn läù cän :1- l xo; 2,5- Bảc âåỵ; 3- Chäút;4- Chi tiãút gia cäng; 6- Chäút
tç; 7-Trủc; 8- Miãúng mang dao;9- Dao; 10- ÄÚng hỉïng.
b- Gạ tiãûn rnh trủc: 1- Cỉỵ hnh trçnh; 2- Trủc; 3-Miãúng mang dao; 4-Dao;
5 -Chäút;6 -Bảc.
c- Gạ tiãûn rnh hẻp: 1-Trủc dao; 2- Bảc âåỵ ;3- L xo; 4- ÄÚng hỉïng;
5- Chi; 6- Phäi
c)

1

2

3

4

5

6

7

b)

4

5

3

2

1

6

a)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


141
Âáưu khoan chun dng l âáưu khoan âäưng thåìi âãø gia cäng mäüt säú läù bäú
trê trãn mäüt chi tiãút hồûc nhiãưu chi tiãút khạc nhau. Trãn nhỉỵng âáưu khoan ny
dủng củ càõt bäú trê trãn nhỉỵng khong cạch cäú âënh v khäng thãø thay âäøi âỉåüc.
Âáưu khoan vản nàng l âáưu khoan âãø gia cäng âäưng thåìi mäüt säú läù trãn
nhỉỵng chi tiãút khạc nhau khäng phủ thüc vo sỉû phán bäú läù, vë trê ca dủng củ
càõt làõp trãn âáưu khoan cọ thãø thay âäøi nhåì trủc rụt cọ rnh, trủc bn lãư, hồûc nhåì
tay quay âàûc biãût.
Bäü pháûn cå bn ca âáưu khoan nhiãưu trủc vản nàng l häüp âãø truưn
chuøn âäüng quay v mä men xồõn tỉì trủc chênh ca mạ
y âãún âáưu trủc lm viãûc,
l mäüt häüp hçnh chng cọ chỉïa nhỉỵng trủc âãø gạ dao v nhỉỵng cå cáúu chuưn
chuøn âäüng tåïi chụng, âäi khi cn cọ âai âãø kẻp âáưu nhiãưu trủc våïi trủc chênh

ca mạy. Trong nhỉỵng âáưu chun dng khäng cọ häüp hçnh chng, trủc chênh
lm viãûc mang dao trỉûc tiãúp näúi våïi trủc ca häüp chảy dao.
Häüp chảy dao ca báút kç mäüt âáưu khoan no cng gäưm trủc ch âäüng våïi
bạnh ràng, trủc lm viãûc hồûc trủc chênh cng bạnh ràng, trủc cng bạnh ràng
trung gian (khäng phi dng trong mi trỉåìng håüp) v thán. Âãø dãù gia cäng, thán
gäưm nhiãưu bäü pháûn làõp lải.
Hçnh 10-3a l så âäư bäú trê nhiãư
u trủc mäüt cạch âån gin nháút. Trủc chênh
ca mạy chuøn âäüng, chuøn âäüng ny âỉåüc truưn âãún âi cän 1, bạnh ràng
trung gian 2, räưi tåïi bạnh ràng 3 v cạc trủc 4.

a)

b) c)


Hçnh 10-3: Så âäư âäüng ca âáưu khoan nhiãưu trủc . a- Khäng cọ bạnh ràng
trung gian ; b- Cọ bạnh ràng trung gian; c-Khäng cọ bạnh ràng
1. Chi cän; 2. Tay quay; 3-Giạ âåỵ;4.Trủc mang dủng củ càõt; 5.Tay quay giạ âåỵ
1

1

2

2

3

4

4

3

5


142
Muọỳn cho caùc truỷc dao quay theo chióửu kim õọửng họử (õóứ thổỷc hióỷn quaù
trỗnh cừt goỹt) thỗ truỷc chờnh cuớa maùy quay phaới quay ngổồỹc. Nhổ vỏỷy trong xờch
chaỷy dao ta phaới lừp thóm baùnh rng trung gian õóứ khi truỷc chờnh quay ngổồỹc
chióửu kim õọửng họử thỗ õỏửu dao vỏựn õi xuọỳng (thổỷc hióỷn lổồỹng tióỳn dao).
Hỗnh 10-3b laỡ trổồỡng hồỹp lừp thóm caùc baùnh rng trung gian õóứ khừc phuỷc
nhổồỹc õióứm cuớa sồ õọử hỗnh 10-3a. Trong trổồỡng hồỹp naỡy truỷc chờnh vỏựn quay
theo chióửu kim õọửng họử. Trong cồ cỏỳu chaỷy dao ta khọng cỏửn lừp thóm baùnh rng
trung gian vaỡ nhổ vỏỷy coù thóứ õồn giaớn õổồỹc cồ cỏỳu chaỷy dao cuớa maùy.
Hỗnh 10-3c laỡ mọỹt õỏửu khoan nhióửu truỷc khọng duỡng baùnh rng õóứ truyóửn
õọỹng . Chuyóứn õọỹng quay tổỡ truỷc chờnh cuớa maùy qua õuọi cọn 1 truyóửn tồùi tay
quay 2, tay quay 2 nũ
m trong giaù 3 (giaù 3 õổồỹc õồợ bũng tay quay 5). Caùc truỷc
mang dao 4 cuợng coù baùn kờnh tay quay bũng truỷc 2, caùc truỷc naỡy nhỏỷn chuyóứn
õọỹng tổỡ giaù 3. Giaù 3 coù thóứ laỡm quay nhióửu truỷc 4 nũm trong phaỷm vi cuớa noù. Khi
giaù 3 chuyóứn õọỹng (chuyóứn õọỹng song phúng) tỏỳt caớ caùc õióứm cuớa noù cuợng cuỡng
mọỹt quyợ õaỷo vồùi baùn kờnh tay quay. Vồùi kóỳt cỏỳu nhổ vỏỷy tọỳc õọỹ quay cuớa tỏỳt caớ
caùc truỷc mang dao õóửu bũng nhau .
Hỗnh 10-4a laỡ loaỷi õỏửu khoan maỡ vở trờ caùc truỷc chờnh cuớa noù coù thóứ thay õọứi
õổồỹc. Giaù õồợ 1 cuớa truỷc chờnh 2 coù thóứ dởch chuyóứn õổồỹc theo phổồng hổồùng kờnh
vaỡ di chuyóứn theo baùn kờnh cuớa giaù õồợ 3. óứ thay õọứi khoaớ
ng caùch giổợa caùc khồùp

c)
r

b)

2

7

3

a

a

a

a

r

r

7

8

I

II

II

r

r

2

1

3

5

6

4


Hỗnh 10-4 : ỏửu khoan thay õọứi vở trờ cuớatruỷc chờnh
a-ỏửu khoan nhióửu truỷc coù thóứ thay õọứi vở trờ; b-c.Caùc phổồng aùn bọỳ trờ truỷc chờnh.
1- Giaù õồợ duỷng cuỷ; 2-Truỷc chờnh duỷng cuỷ; 3- Giaù õồợ chờnh; 4,5.6- Khồùp nọỳi;
7- Họỹp sọỳ ;8. uọi cọn; 9. Thanh treo
2

a)