Phát triển du lịch cộng đồng tại tân cương, thái nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ HỒNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG
TẠI TÂN CƢƠNG, THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH

Hà Nội, 2014
1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------------

NGUYỄN THỊ HỒNG

PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG
TẠI TÂN CƢƠNG, THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH

Chun ngành du lịch học
(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ANH TUẤN

Hà Nội, 2014
2


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................... 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3
4. Lịch sử nghiên cứu ................................................................................... 3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 6
6. Kết cấu của đề tài ..................................................................................... 7
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH CỘNG
ĐỒNG ............................................................................................................... 8
1.1. Một số quan điểm, khái niệm về cộng đồng và du lịch cộng đồng ... 8
1.1.1. Khái niệm về cộng đồng .................................................................. 8
1.1.2. Một số quan điểm, khái niệm về du lịch cộng đồng ...................... 9
1.2. Các đặc điểm và điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ................ 11
1.2.1. Các đặc điểm du lịch cộng đồng ................................................... 11
1.2.2. Điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ...................................... 18
1.3. Những tác động của hoạt động du lịch cộng đồng ........................... 18
1.3.1. Tác động tích cực ........................................................................... 18
1.3.2. Tác động tiêu cực từ du lịch cộng đồng ....................................... 20
1.4. Kinh nghiệm phát triển du lịch cộng đồng tại một số địa phƣơng
trong nƣớc ................................................................................................... 21
1.4.1. Bản Lác, Mai Châu, Hịa Bình ..................................................... 21
1.4.2. Làng cổ Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội........................................ 25
1.4.3. Bài học kinh nghiệm rút ra từ phát triển du lịch cộng đồng tại
Bản Lác, Mai Châu, Hịa Bình và Làng cổ Đường Lâm, Sơn Tây, Hà

Nội............................................................................................................. 30
3


Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 35
CHƢƠNG 2:TIỀM NĂNG, THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH
CỘNG ĐỒNG TẠI TÂN CƢƠNG, THÁI NGUYÊN ............................... 36
2.1. Tổng quan về tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch cộng đồng
tại tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 36
2.1.1. Tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng tại tỉnh Thái Nguyên ... 36
2.1.2. Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tỉnh Thái Nguyên ....... 39
2.2. Các điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ở Tân Cƣơng, Thái Nguyên
...................................................................................................................... 43
2.2.1. Tài nguyên tự nhiên ..................................................................... 43
2.2.2. Tài nguyên nhân văn ..................................................................... 47
2.3. Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cƣơng, Thái Nguyên
...................................................................................................................... 54
2.3.1. Quy hoạch, đầu tư.......................................................................... 54
2.3.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch ........... 56
2.3.3. Sản phẩm dịch vụ........................................................................... 58
2.3.4. Nguồn nhân lực ............................................................................. 60
2.3.5. Môi trường sinh thái ...................................................................... 61
2.3.6. Công tác quảng bá, xúc tiến du lịch ............................................. 62
2.3.7. Tổ chức quản lý.............................................................................. 64
2.3.8. Ứng xử của người dân địa phương .............................................. 64
2.4. Đánh giá phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cương, Thái Ngun
theo mơ hình SWOT.................................................................................... 65
Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 68
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG
ĐỒNG TẠI TÂN CƢƠNG, THÁI NGUYÊN ............................................ 69

3.1. Quan điểm xây dựng du lịch cộng đồng ở Tân Cƣơng ................... 69

4


3.2. Một số giải pháp phát triển du lịch cộng đồng ở Tân Cƣơng ... 70
3.2.1. Giải pháp về cơ chế chính sách và tổ chức quản lý ................ 70
3.2.2. Giải pháp về đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng ..... 73
3.2.3. Giải pháp đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ du lịch ................... 75
3.2.4. Giải pháp về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực phục vụ hoạt
động du lịch cộng đồng............................................................................ 77
3.2.5. Giải pháp xây dựng các chương trình xúc tiến du lịch ............... 80
3.2.6. Giải pháp về tăng cường hợp tác, kêu gọi vốn hỗ trợ .................. 81
3.2.7. Giải pháp về bảo vệ môi trường .................................................... 82
3.3. Một số khuyến nghị để phát triển du lịch cộng đồng ở tỉnh Thái
Nguyên ......................................................................................................... 83
3.3.1. Khuyến nghị với chính quyền địa phương ................................... 83
3.3.2. Khuyến nghị đề xuất với các công ty du lịch ................................ 84
3.3.3. Khuyến nghị đề xuất với du khách ............................................... 85
3.3.4. Khuyến nghị đề xuất với cộng đồng địa phương ......................... 85
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................... 86
KẾT LUẬN .................................................................................................... 87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 89

5


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
BẢNG
Thứ tự

Tên bảng

Trang

1

Bảng 2.1: Tình hình phát triển du lịch tỉnh Thái Nguyên năm

41

2008 – 2012
2

Bảng 2.2: Tỉ lệ người dân địa phương muốn tham gia vào

50

hoạt động du lịch cộng đồng của Tân Cương
3

Bảng 2.3: Đánh giá của khách du lịch về môi trường sinh

62

thái tại Tân Cương – Thái Nguyên
4

Bảng 2.4: Hình thức khách du lịch biết tới Tân Cương

63

5

Bảng 2.5: Thái độ của người dân Tân Cương đối với khách

65

du lịch
6

Bảng 2.6: Bảng SWOT đánh giá thực trạng phát triển du

66

lịch cộng đồng tại Tân Cương, Thái Nguyên

BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1:Lượt khách du lịch đến tỉnh Thái Nguyên từ năm 2008 - 2012..42
Biểu đồ 2.2: Doanh thu du lịch tỉnh Thái Nguyên năm 2008 – 2012.............42

6


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Với xu thế phát triển du lịch trên thế giới hiện nay là hướng tới những
khu vực có tiềm năng đặc sắc về mặt thiên nhiên và văn hóa, du khách thích
đi du lịch tới những bản, làng xa xơi, nơi có đồng bào các dân tộc sinh sống vì
cảnh quan ở đây cịn hoang sơ, những phong tục tập quán của đồng bào còn

được lưu truyền, chưa mai một trong cuộc sống hiện đại. Chính vì thế, những
chương trình du lịch sinh thái, cộng đồng đến những bản làng được khách du
lịch quốc tế ưa chuộng. Thị trường du lịch mới, lạ; những sản phẩm văn hóa,
du lịch cịn ngun sơ là một thế mạnh của ngành du lịch Việt Nam nói
chung. Xuất hiện ở Việt Nam từ năm 1997, trải qua hơn một thập kỷ hình
thành và phát triển, du lịch cộng đồng đã đem lại nhiều lợi ích kinh tế cho
người dân địa phương. Du lịch cộng đồng gắn với nhiều hoạt động như tham
quan các làng nghề cổ, khám phá núi rừng thiên nhiên, tìm hiểu văn hóa các
dân tộc..., trong đó, tiêu biểu nhất là loại hình homestay - hình thức khách du
lịch đến ở nhà người dân địa phương để cùng ăn, nghỉ, tham gia các công việc
hàng ngày cũng như các hoạt động văn hóa, văn nghệ.
Là một tỉnh trung du miền núi phía Bắc, tỉnh Thái Ngun có địa hình
khá hiểm trở, bị chia cắt bởi nhiều khối núi và dãy núi đá vôi tạo nên những
cung đường uốn lượn cùng cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ. Bên
cạnh đó, đây cịn là nơi tập trung sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu
số với những phong tục tập quán độc đáo và đa dạng, mang đậm bản sắc văn
hóa vùng miền, là điều kiện thuận lợi để phát triển nhiều loại hình du lịch,
trong đó tiêu biểu là du lịch cộng đồng.
Tuy nhiên, loại hình du lịch cộng đồng vẫn chưa được phát triển mạnh
mẽ ở tỉnh, hình ảnh của du lịch Thái Nguyên đối với du khách và các hãng lữ
hành hiện vẫn cịn khá mờ nhạt và thiếu tính hấp dẫn cần thiết. Tỉnh cũng
chưa có được một khu du lịch nào được đầu tư hồn chỉnh, hiện đại và có
1


được tiếng vang tương xứng tầm quốc gia, thu hút đông du khách, đặc
biệt là khách quốc tế.
Ở Việt Nam, mỗi tỉnh thường có một thứ cây đặc sản riêng: "Dừa
ngon Bình Ðịnh, Vĩnh Long; Thanh trà xứ Huế, Nhãn lồng Hưng n",
cịn Thái Ngun tự hào vì có chè Tân Cương nổi tiếng. Nằm cách trung

tâm thành phố Thái Nguyên 13km về phía Tây, Tân Cương là vùng đất
bán sơn địa, cảnh quan thiên nhiên đẹp mắt với những dãy đồi thoai thoải,
các con suối róc rách men theo những chân đồi chảy về tưới mát cả vùng
chè đặc sản nổi tiếng. Nơi đây môi trường trong lành; đồi nối tiếp đồi, chè
nối tiếp chè, hương chè tươi nồng nàn trong khơng gian. Tại đây có ngơi
chùa cổ Y Na, cùng một số di tích kháng chiến cách mạng, dấu tích một
thời của những cán bộ, chiến sĩ đã hiến dâng cả cuộc đời vì mảnh đất
quanh năm bốn mùa xanh mướt những búp chè thơm… Đây là những
điểm mạnh sẵn có để Tân Cương có thể phát triển du lịch cộng đồng. Tuy
nhiên, cho tới hiện nay, du khách thường mới biết đến Tân Cương qua
hành trình đến Hồ Núi Cốc, chưa có chương trình du lịch nào lấy Tân
Cương làm trọng điểm.
Trước những điểm nổi bật của địa danh Tân Cương, Thái Nguyên
người viết mạnh dạn chọn đề tài “Phát triển du lịch cộng đồng tại Tân
Cương, Thái Nguyên” làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình với mong
muốn góp phần phát triển ngành du lịch của tỉnh, tìm điểm nhấn cho hình
ảnh du lịch tỉnh Thái Nguyên.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại Tân
Cương, Thái Nguyên.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn tập trung thực
hiện các nhiệm vụ sau:
2


- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về du lịch cộng đồng, tập
trung nghiên cứu kinh nghiệm phát triển du lịch cộng đồng thành công ở
một số địa phương và rút ra bài học kinh nghiệm về phát triển du lịch

cộng đồng.
- Nghiên cứu, đánh giá khái quát tiềm năng, hiện trạng phát triển du
lịch cộng đồng tại Thái Ngun nói chung; tập trung phân tích, đánh giá
tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cương, Thái
Nguyên nói riêng; chỉ ra điểm mạnh cũng như những hạn chế, cơ hội và
thách thức cho phát triển du lịch cộng đồng ở Tân Cương, Thái Nguyên.
- Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch cộng đồng ở Tân
Cương, Thái Nguyên.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phát triển du lịch cộng đồng tại
Tân Cương, Thái Nguyên.
* Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: đề tài nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng
tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
Phạm vi thời gian: đề tài nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại
xã Tân Cương, Thái Nguyên trong thời gian 5 năm trở lại đây, đặc biệt là
giai đoạn 2012 - 2013.
Phạm vi nội dung: đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá các điều kiện
phát triển du lịch cộng đồng, đưa ra quan điểm xây dựng và đề xuất một số
giải pháp để phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cương, Thái Nguyên.
4. Lịch sử nghiên cứu
Trong thời gian gần đây, loại hình du lịch cộng đồng đang được nhiều
du khách, đặc biệt là các nhà kinh doanh du lịch rất quan tâm. Các cơng trình
nghiên cứu về du lịch cộng đồng ln thu hút các chuyên gia về du lịch. Trên
3


thực tế, du lịch cộng đồng đã được hình thành, lan rộng và tạo ra sự phong
phú, đa dạng cho các loại sản phẩm dịch vụ cho các loại khách du lịch vào

thập kỷ 80 và 90 của thế kỷ trước tại các nước trong khu vực châu Phi, châu
c, châu M La Tinh, du lịch cộng đồng được phát triển thơng qua các tổ
chức phi chính phủ, Hội thiên nhiên thế giới. Du lịch cộng đồng bắt đầu phát
triển mạnh ở các nước châu

như: Indonesia, Philippines, Thái Lan,

n Độ,

Nepal, Đài Loan.
Ở Việt Nam cũng đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về du lịch cộng
đồng như:
- PGS.TS Phạm Trung Lương, ―Nghiên cứu xây dựng bảo vệ môi
trường du lịch với sự tham gia của cộng đồng góp phần phá triển du lịch bền
vững trên đảo Cát Bà – Hải Phòng‖. Đề tài cấp Bộ, Hà Nội, 2002. Đề tài đã
hệ thống hóa một cách có chọn lọc các khái niệm liên quan giữa du lịch, môi
trường và phát triển cộng đồng... Dựa trên phân tích hiện trạng, đề tài phân
tích sức ép tới mơi trường du lịch tại đảo và dự báo tình trạng mơi trường theo
sự gia tăng phát triển du lịch trong những năm tới đồng thời đề xuất mơ hình
bảo vệ mơi trường với sự tham gia của các thành phần cộng đồng với các
nghĩa vụ và quyền lợi cụ thể và các giải pháp để áp dụng mơ hình đề xuất trên
tại đảo Cát Bà.
- TS. Võ Quế ―Nghiên cứu xây dựng mơ hình phát triển du lịch cộng
đồng tại Chùa Hương – Hà Tây‖. Đề tài cấp Bộ, Hà Nội, 2003. Đề tài đã đề
cập đến vấn đề du lịch và cộng đồng như: Khái niệm về cộng đồng, bản chất
và đặc tính của cộng đồng, phát triển du lịch cộng đồng... Dựa trên nền tảng
hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội, tiềm năng du lịch, vai trò của cộng đồng
dân cư tại chùa Hương đề tài đã xây dựng mơ hình mẫu về phát triển du lịch
cộng đồng tại chùa Hương với tiêu chí, cơ chế vận hành và các giải pháp.
- PGS.TS Nguyễn Thị Hải, Nguyễn An Thịnh, “Phát triển du lịch sinh

thái ở xã Tả Phìn, huyện Sa Pa theo tiếp cận cộng đồng‖. Tạp chí Khoa học.
4


Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ T.XXI, N01, AP,
tr.46-53, 2005. Đề tài đã đưa ra những vấn đề tiếp cận cộng đồng tại xã Tả
Phìn thuộc huyện Sa Pa nhằm phát triển du lịch sinh thái.
- TS. Phạm Hồng Long, Đề tài Luận án tiến s , đại học Rikkyo, Nhật
Bản 2013, “ Nhận thức của cộng đồng địa phương về tác động của du lịch và
sự ủng hộ của họ đối với việc phát triển du lịch, nghiên cứu trường hợp Hạ
Long, Quảng Ninh, Việt Nam‖. Đề tài đã đưa ra những kết quả nghiên cứu và
nhìn tổng quan về nhận thức của cộng đồng địa phương và sự ủng hộ của họ
đối với du lịch như thế nào. Bên cạnh đó, đề tài cũng trình bày các yếu tố liên
quan đến cộng đồng địa phương trong việc đánh giá các tác động du lịch, và
hỗ trợ của họ cho sự phát triển du lịch.
- Nguyễn Thùy Vân, Đề tài Luận văn Thạc s , Hà Nội, 2012―Nghiên
cứu phát triển du lịch sinh thái phục vụ bảo vệ môi trường và phát triển bền
vững Khu bảo tồn thiên nhiên Đất ngâp nước Vân Long‖. Đề tài đã đưa ra
tổng quan những vấn đề lý luận về du lịch sinh thái. Nghiên cứu tiềm năng du
lịch sinh thái tại khu bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long. Đánh giá
thực trạng phát triển du lịch sinh thái đặc biệt là đóng góp cho bảo vệ môi
trường tại khu bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long. Giới thiệu kinh
nghiệm phát triển du lịch sinh thái tại một số Vườn Quốc gia hoặc Khu bảo
tồn thiên nhiên. Đề xuất định hướng và mơ hình phát triển du lịch sinh thái
gắn với cộng đồng tại khu bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long. Đưa
ra một số giải pháp thực hiện.
- Nguyễn Thị Mai ―Phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Buôn Đôn
tỉnh Đăk Lăk‖ Đề tài Luận văn Thạc s , Hà Nội, 2013. Đề tài đề cập đến vấn
đề du lịch và cộng đồng địa phương như: Khái niệm về du lịch, những vấn đề
liên quan đến du lịch, khái niệm về cộng đồng, vai trò của cộng đồng địa

phương trong phát triển du lịch, Khái niệm về du lịch cộng đồng, những vấn
đề liên quan đến du lịch cộng đồng... Dựa trên cơ sở hiện trạng phát triển du
5


lịch và kinh tế địa phương tại Buôn Đôn, đề tài đã đưa ra một số hướng giải
pháp nhằm phát triển du lịch cộng động tại Buôn Đôn theo hướng bền vững
và giúp cộng đồng địa phương được hưởng lợi từ hoạt động du lịch.
Ngồi ra cịn có rất nhiều các đề tài nghiên cứu về du lịch cộng đồng
của Phó giáo sư.Tiến sĩ (PGS.TS) Phạm Trung Lương, PGS.TS Nguyễn Thị
Hải, Tiến sĩ (TS) Võ Quế, TS Phạm Hồng Long.... Tuy nhiên, phát triển du
lịch cộng đồng tại tỉnh Thái Nguyên nói chung chưa có nghiên cứu nào thực
hiện, các nghiên cứu mới chỉ dùng ở mức độ đánh giá tài nguyên du lịch và đề
xuất các tuyến, điểm du lịch, giải pháp phát triển du lịch.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
* Phương pháp phân tích và tổng hợp
Phương pháp phân tích và tổng hợp được áp dụng một phần ở chương 1
trong phần nghiên cứu kinh nghiệm phát triển du lịch cộng đồng của một số
địa phương và rút ra được một số bài học kinh nghiệm trong phát triển du lịch
cộng đồng; và chủ yếu được áp dụng trong Chương 2 nhằm phân tích, đánh
giá tồn diện tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Tân
Cương, Thái Nguyên.
* Phương pháp khảo sát thực địa
Phương pháp này được áp dụng trên cơ sở khảo sát thực tế về tiềm năng
và hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng tại xã Tân Cương, Thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Ngun. Khảo sát nhằm mục đích tìm hiểu giá trị các tài
nguyên du lịch, và đời sống của cư dân địa phương tại Tân Cương, Thái Nguyên
cũng như hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cương để từ đó đánh
giá và chỉ ra các yếu tố thuận lợi cho phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương.
* Phương pháp điều tra xã hội học

Phương pháp này được áp dụng để điều tra lấy ý kiến của các đối tượng
liên quan đến phát triển du lịch cộng đồng tại Tân Cương, cụ thể là người dân
địa phương và khách du lịch. Trong luận văn, tác giả đã thực hiện hai mẫu
6


phiếu điều tra (1) Phiếu khảo sát khách du lịch đến Tân Cương, Thái Nguyên
(150 phiếu); (2) Phiếu khảo sát người dân Tân Cương, Thái Nguyên (100
phiếu). Các kết quả thu được là tài liệu hữu ích trong việc đánh giá thực trạng
phát triển du lịch cộng đồng của địa phương.
+ Mẫu Phiếu khảo sát khách du lịch đến Tân Cương, Thái Nguyên, tác
giả đã phát ra 150 phiếu, thu về 140 phiếu trong đó có 20 phiếu khơng hợp lệ
và 120 phiếu hợp lệ.
+ Mẫu Phiếu khảo sát người dân Tân Cương, Thái Nguyên, tác giả đã
phát ra 100 phiếu, thu về 100 phiếu trong đó có 10 phiếu không hợp lệ và 90
phiếu hợp lệ.
* Các phương pháp khác
Ngồi các phương pháp trên, luận văn cịn sử dụng một số phương
pháp khác như phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu, phương pháp phỏng
vấn, phương pháp dự báo.
Thu thập các thông tin, dữ liệu cơ bản từ các tài liệu, kết quả nghiên
cứu trước đó về loại hình du lịch cộng đồng và các loại hình liên quan đến du
lịch cộng đồng; các tài liệu về Tân Cương, Thái Nguyên và các hoạt động du
lịch của tỉnh Thái Nguyên.
Phương pháp dự báo, phương pháp phỏng vấn… được sử dụng trong
q trình hồn thành luận văn nhằm kiểm tra tính logic và chính xác của kết
quả điều tra và tính khả thi của định hướng và giải pháp.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
phần nội dung chính của luận văn có kết cấu gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch cộng đồng
Chương 2: Tiềm năng, thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Tân
Cương, Thái Nguyên
Chương 3: Một số giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại Tân
Cương, Thái Nguyên
7


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH CỘNG ĐỒNG
1.1. Một số quan điểm, khái niệm về cộng đồng và du lịch cộng đồng
1.1.1. Khái niệm về cộng đồng
Khái niệm cộng đồng (community) xuất hiện vào những năm 1940 tại
các nước thuộc địa của Anh. Năm 1950, Liên hiệp quốc công nhận khái niệm
cộng đồng và khuyến khích các quốc gia sử dụng khái niệm này như một
cơng cụ để thực hiện các chương trình viện trợ quy mơ lớn về kĩ thuật,
phương pháp và tài chính vào thập kỷ 50 – 60 của thế kỷ XX.
Theo Keith và Ary, 1998 thì “Cộng đồng là một nhóm người, thường
sinh sống trên cùng khu vực địa lý, tự xác định mình thuộc về cùng một
nhóm. Những người trong cùng một cộng đồng thường có quan hệ huyết
thống hoặc hơn nhân và có thể thuộc cùng một nhóm tơn giáo, một tầng lớp
chính trị” [dẫn theo 13, tr.7].
Theo J.Hfichter, nhà xã hội học người M : “Cộng đồng là một tập thể
người nhất định trên một lãnh thổ kinh tế và văn hóa bao gồm các yếu tố:
- Tương quan cá nhân mật thiết với những người khác, tương
quan này đôi khi được gọi là tương quan mặt đối mặt, tương
quan thân mật.
- Có sự liên hệ về tình cảm và cảm xúc.
- Có sự tình nguyện hy sinh đối với những giá trị được tập thể coi
là cao cả và có ý nghĩa.

- Có ý thức với mọi thành viên trong tập thể [dẫn theo 13, tr.8].
Theo Schuwuk (1999), cộng đồng địa phương được hiểu là “Tập hợp
các nhóm người có chung địa bàn cư trú và có quyền sử dụng các tài nguyên
địa phương” [dẫn theo 13, tr.8].
Theo Nguyễn Hữu Nhân : “Cộng đồng là những nhóm dân cư được gọi
tên theo đơn vị làng, bản, xã, huyện…, những người chung về lý tưởng xã
hội, lứa tuổi, giới tính, thân phận xã hội. Khái niệm cộng đồng có hai nghĩa:

8


- Là một nhóm dân cư cùng sinh sống trong một địa phương nhất
định, có cùng giá trị và tổ chức xã hội cơ bản.
- Là một nhóm dân cư có cùng mối quan tâm” [13, tr.11].
Khái niệm cộng đồng là một trong những khái niệm xã hội học. Trong
đời sống xã hội, khái niệm cộng đồng được sử dụng một cách tương đối
rộng rãi, để chỉ nhiều đối tượng có những đặc điểm tương đối khác nhau về
quy mơ, đặc tính xã hội: từ những khối tập hợp người, các liên minh rộng
lớn như cộng đồng châu Âu, cộng đồng các nước

Rập...; đến một

hạng kiểu xã hội, căn cứ vào đặc tính tương đồng về sắc tộc, chủng tộc hay
tôn giáo như cộng đồng người Do Thái, cộng đồng người da đen tại
Chicago; nhỏ hơn nữa, danh từ cộng đồng được sử dụng cho các đơn vị xã
hội cơ bản là gia đình, làng hay một nhóm xã hội nào đó có những đặc tính
xã hội chung về lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, thân phận xã hội như nhóm
những người lái xe taxi, nhóm người khiếm thị,..
Như vậy, cộng đồng có thể được hiểu theo nghĩa hẹp: là một nhóm dân
cư có cùng mối quan tâm.

Cộng đồng được hiểu theo nghĩa rộng: Cộng đồng được hiểu là một
nhóm dân cư cùng sinh sống trên một lãnh thổ nhất định, được gọi tên như làng,
xã, huyện, tỉnh, thành phố, quốc gia… có cùng giá trị và tổ chức xã hội cơ bản.
1.1.2. Một số quan điểm, khái niệm về du lịch cộng đồng
Tùy theo góc nhìn, quan điểm nghiên cứu mà du lịch cộng đồng có
những khái niệm khác nhau. Đến nay đã có một số nhà nghiên cứu cũng như
một số tổ chức thế giới đưa ra các khái niệm về du lịch cộng đồng:
Theo Qu Bảo tồn Thiên nhiên thế giới (WWF): du lịch cộng đồng là
loại hình du lịch mà ở đó cộng đồng địa phương có sự kiểm sốt và tham gia
chủ yếu vào sự phát triển và quản lý các hoạt động du lịch, và phần lớn lợi
nhuận thu được từ hoạt động du lịch được giữ lại cho cộng đồng.

9


Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
(APEC) về du lịch cộng đồng: “Du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch
bền vững thúc đẩy các chiến lược vì người nghèo trong môi trường cộng
đồng. Các sáng kiến du lịch cộng đồng nhằm vào mục tiêu thu hút sự tham
gia của người dân địa phương vào việc vận hành và quản lý các dự án du lịch
nhỏ như một phương tiện giảm nghèo và mang lại thu nhập cho cộng đồng.
Các sáng kiến cịn khuyến khích tơn trọng các truyền thống và văn hóa địa
phương cũng như các di sản thiên nhiên”.
Tại hội thảo “ Chia sẻ bài học Kinh nghiệm Phát triển Du lịch cộng
đồng” được Tổng cục Du lịch tổ chức tại Hà Nội năm 2003 đã xác định: ―
Phát triển du lịch có sự tham gia của cộng đồng nhằm đảm bảo văn hóa, thiên
nhiên bền vững, nâng cao nhận thức và tăng quyền lực cho cộng đồng. Cộng
đồng được chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch, nhận được sự hợp tác, hỗ trợ
của chính phủ và các tổ chức quốc tế”.
Nhà nghiên cứu Nicole Hausle và Wollfgang Strasdas đưa ra khái

niệm: “Du lịch cộng đồng là một hình thái du lịch trong đó chủ yếu là người
dân địa phương đứng ra phát triển và quản lý. Lợi ích kinh tế có được từ du
lịch sẽ đọng lại nền kinh tế địa phương” [34, tr. 15]. Quan niệm trên nhấn mạnh
đến vai trị chính của người dân địa phương trong vấn đề phát triển du lịch
ngay trên địa bàn họ quản lý.
Theo TS Đỗ Thanh Hoa: “Du lịch cộng đồng là một hình thái du lịch,
trong đó chủ yếu những người dân địa phương đứng ra phát triển quản lý du
lịch. Kinh tế địa phương sẽ thu được phần lớn lợi nhuận từ hoạt động du lịch”
[5, tr. 22].

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Thanh: “Du lịch dựa vào cộng đồng là
phương thức phát triển du lịch, trong đó cộng đồng dân cư là chủ thể trực tiếp
tham gia phát triển du lịch, bảo vệ tài nguyên môi trường cả về tự nhiên và
nhân văn tại các điểm, khu du lịch và đồng thời được hưởng quyền lợi từ hoạt
động du lịch mang lại” [21, tr. 21].
10


Theo Thạc sĩ Nguyễn Thanh Bình: “Du lịch cộng đồng là một mơ hình
du lịch nơi cộng đồng dân cư có thể trực tiếp tham gia vào tổ chức phát triển
từ giai đoạn khởi đầu đến quản lý giám sát cả quá trình phát triển sau này và
quan trọng hơn là được hưởng lợi từ sự phát triển đó, hay nói ngắn gọn là loại
hình du lịch do dân và vì dân” [2, tr. 5].
Theo TS Nguyễn Văn Lưu, khi nghiên cứu, quy hoạch phát triển du lịch
cộng đồng cần tính đến vai trị của cộng đồng trong cả cung và cầu du lịch: “
Tính cộng đồng trong tạo cung du lịch có thể hiểu là sự liên kết nhiều quá trình,
hoạt động và phát triển liên tục với tư cách một ngành kinh tế như một hệ thống
hữu cơ” [11, tr. 68]. Đó là q trình kinh tế khách quan phù hợp với quá trình phát
triển cao của lực lượng sản xuất xã hội trong và ngoài ngành Du lịch.
Theo TS Võ Quế: “Du lịch dựa vào cộng đồng là phương thức phát

triển du lịch trong đó cộng đồng dân cư tổ chức cung cấp các dịch vụ để phát
triển du lịch, đồng thời tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và môi
trường, đồng thời cộng đồng được hưởng quyền lợi về vật chất và tinh thần từ
phát triển du lịch và bảo tồn tự nhiên” [15, tr.16].
Với du lịch cộng đồng, du lịch và cộng đồng có mối quan hệ rất chặt
chẽ. Cộng đồng sử dụng du lịch làm công cụ phát triển và các hoạt động du
lịch lại lệ thuộc rất nhiều vào cộng đồng.
Như vậy, có thể hiểu ―du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch do
chính cộng đồng người dân phối hợp tổ chức, quản lý và làm chủ để đem lại
lợi ích kinh tế và bảo vệ được môi trường chung thông qua việc giới thiệu với
du khách các nét đặc trưng của địa phương (phong cảnh, văn hóa…)‖.
1.2. Các đặc điểm và điều kiện phát triển du lịch cộng đồng
1.2.1. Các đặc điểm du lịch cộng đồng
Đặc điểm và các nguyên t c tham gia phát triển du lịch cộng đồng
 Đặc điểm của du lịch cộng đồng
Du lịch cộng đồng có các đặc điểm phân biệt với các loại hình du lịch
khác như:
11


- Trong du lịch cộng đồng, cộng đồng dân cư địa phương là chủ thể
của mọi hoạt động bảo tồn, quản lý, khai thác tài nguyên môi trường du
lịch và các khâu, các hoạt động du lịch trong quá trình phát triển: tham gia
lập và thực hiện quy hoạch du lịch, cộng đồng địa phương tham gia với cả
vai trò quản lý, tổ chức điều hành, giám sát, ra quyết định phát triển du
lịch, bảo tồn, khai thác tài nguyên môi trường du lịch; tham gia các hoạt
động kinh doanh du lịch (kinh doanh lưu trú, ăn uống, vận chuyển, sản
xuất hàng hóa, hướng dẫn, kinh doanh lữ hành, kinh doanh các dịch vụ
hàng hóa, vui chơi, giải trí), sản xuất, cung ứng nơng phẩm và các loại
hàng hóa khác.

- Cộng đồng địa phương giữ vai trò chủ đạo, duy trì các hoạt động
kinh doanh du lịch và hoạt động kinh tế - xã hội có liên quan đến du lịch và
du khách.
- Phát triển du lịch cộng đồng tức là công nhận quyền chủ sở hữu
hợp pháp trong việc bảo tồn, khai thác hợp pháp và bền vững các loại tài
ngun và mơi trường vì sự phát triển của cộng đồng. Phát triển du lịch
cộng đồng là thực hiện các mục tiêu phát triển du lịch gắn liền với việc
thực hiện các mục tiêu phát triển cộng đồng.
- Phát triển du lịch cộng đồng vừa góp phần đa dạng hóa, nâng cao
chất lượng tài ngun mơi trường du lịch, các sản phẩm du lịch, đồng thời
góp phần duy trì, phát triển các ngành kinh tế truyền thống của địa phương,
ủng hộ sự phát triển đa dạng về các ngành kinh tế. Phát triển du lịch cộng
đồng phải đảm bảo sự công bằng trong việc phân chia nguồn lợi từ hoạt
động du lịch. Phần lớn nguồn lợi thu được từ hoạt động du lịch được giữ lại
cho cộng đồng.
- Du lịch cộng đồng cũng bao gồm các yếu tố trợ giúp cộng đồng
phát triển du lịch của các bên tham gia du lịch gồm các cá nhân, các công
ty du lịch, các tổ chức chính phủ, các cấp quản lý nhà nước…
12


 Các nguyên t c phát triển du lịch cộng đồng
Việc tổ chức, đầu tư, triển khai, phát triển các loại hình du lịch cộng
đồng địi hỏi nhiều thời gian, cơng sức, tiền của, cơ chế, chính sách, cơ sở vật
chất k thuật, vì vậy cần được thực hiện một số nguyên tắc.
- Một là, cộng đồng được quyền tham gia thảo luận các kế hoạch, quy
hoạch, thực hiện và quản lý đầu tư để phát triển du lịch, trong một số trường
hợp có thể trao quyền làm chủ cho cộng đồng.
- Hai là, phù hợp với khả năng của cộng đồng: Khả năng bao gồm:
Khả năng nhận thức về vai trị và vị trí của cộng đồng trong việc sử

dụng tài nguyên.
Nhận thức được tiềm năng to lớn của du lịch cho sự phát triển của
cộng đồng cũng như biết được các bất lợi từ hoạt động du lịch và khách du
lịch đối với tài nguyên, cộng đồng.
- Ba là, chia sẻ lợi ích từ du lịch cho cộng đồng. Theo nguyên tắc này,
cộng đồng phải cùng được hưởng lợi như các thành phần khác tham gia vào
hoạt động kinh doanh cung cấp các sản phẩm cho khách du lịch. Nguồn thu từ
hoạt động du lịch được phân chia công bằng cho mọi thành viên tham gia,
đồng thời được trích lại để phát triển lợi ích chung của xã hội như: tái đầu tư
cho cộng đồng, xây dựng cơ sở hạ tầng...
- Bốn là, xác lập quyền sở hữu và tham dự của cộng đồng đối với tài
nguyên thiên nhiên và văn hóa, hướng tới sự phát triển bền vững.
Các bên tham gia vào du lịch cộng đồng
Nhiều người cho rằng chỉ có cộng đồng địa phương tham gia vào du
lịch cộng đồng. Đây là một cách nhìn khơng đầy đủ. Thực ra có rất nhiều bên
tham gia vào du lịch cộng đồng tại một địa phương, cụ thể là:
- Cộng đồng dân cư địa phương (người dân, chính quyền…): là những
người dân sinh sống tại địa phương.

13


- Các cơng ty lữ hành: có nhiệm vụ đưa khách đến với điểm du lịch
cộng đồng.
- Khách du lịch: là người mong muốn được trải nghiệm du lịch cộng
đồng tại địa phương.
- Các công ty vận tải: là đơn vị đưa khách đến với mơ hình du lịch cộng
đồng tại địa phương - thường các công ty vận tải này có quan hệ mật thiết với
cơng ty lữ hành hoặc người điều hành du lịch.
- Chính quyền địa phương: có thể là chính quyền thuộc các cấp khác

nhau đảm bảo cho mơ hình du lịch cộng đồng tại địa phương hoạt động hiệu
quả nhất, chẳng hạn như đề ra các chính sách, hỗ trợ hạ tầng…
- Các cơ sở đào tạo: có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ đào tạo đến các
đối tượng khác nhau trong du lịch cộng đồng. Các lĩnh vực đào tạo có thể là
đào tạo k năng vận hành du lịch, đào tạo k năng bán hàng, k năng quản lý,
đào tạo ngoại ngữ…
- Các doanh nghiệp vừa và nhỏ: là các đơn vị tham gia vào phát triển
các dịch vụ du lịch tại địa phương như sản xuất hàng thủ công, hướng dẫn
khách du lịch. Đây cũng có thể là các doanh nghiệp không nằm ở địa phương
nhưng liên kết với Ban quản lý du lịch cộng đồng địa phương để cùng phát
triển du lịch cộng đồng và phân chia lợi nhuận.
- Các tổ chức phi Chính phủ: đóng vai trị quan trọng trong việc nâng
cao năng lực của cộng đồng địa phương về phát triển du lịch bền vững, đào
tạo các k năng cần thiết cho du lịch cộng đồng địa phương, hỗ trợ nguồn vốn
xây dựng các mơ hình tại địa phương.
- Cộng đồng dân cư ở các vùng phụ cận: sự phối hợp của các cộng
đồng dân cư ở các vùng phụ cận góp phần làm cho tuyến du lịch cộng đồng
càng thêm ấn tượng, ví dụ sự hợp tác trong việc tạo cảnh quan chung…

14


3 Những hình thức tham gia của cộng đồng vào du lịch cộng đồng
Trong du lịch cộng đồng, cần khuyến khích sự tham gia của cộng đồng
vào q trình ra quyết định để mọi người dân có thể hiểu được và nâng cao
tính chủ động của họ đối với những chương trình, dự án và những quyết định
có tác động trực tiếp đến họ, cũng như tăng cường sự kiểm soát của cộng
đồng đối với tài nguyên ở địa phương. Mặc dù có nhiều tiêu chí về du lịch
cộng đồng nhưng sự tham gia của cộng đồng luôn nhận được sự quan tâm đặc
biệt vì nó gắn kết các yếu tố như tài nguyên, các hoạt động phát triển, chia sẻ

lợi ích từ phát triển với nhau.
Theo Yang và Wal đã đưa ra một mơ hình đơn giản, trong đó sử dụng 2
tiêu chí để phân loại các hình thức tham gia, lợi ích của phát triển du lịch đối
với cộng đồng và vai trò của cộng đồng trong quá trình ra quyết định. Có các
hình thức cơ bản :
- Cộng đồng tham gia vào quá trình ra quyết định và chia sẻ lợi ích;
- Cộng đồng tham gia vào các quyết định nhưng khơng có lợi ích gì.
Điều này xảy ra ở rất nhiều nơi áp dụng mơ hình lập kế hoạch “từ trên
xuống”. Cộng đồng nhận được sự tư vấn trong q trình lập kế hoạch. Sau đó,
một số cộng đồng có thể khơng được lựa chọn tham gia vào quá trình phát
triển và bị mất cơ hội tham gia vào các hoạt động phát triển du lịch;
- Cộng đồng thu được một số lợi ích nhưng khơng tham gia vào các
quyết định cũng như lựa chọn đường hướng phát triển du lịch. Họ có thể nhận
được khoản đền bù do họ có quyền đối với tài nguyên thiên nhiên – văn hóa,
nhưng họ khơng có tiếng nói trong q trình thương lượng. Cũng có thể họ
được th hay tổ chức hoạt động kinh doanh của riêng mình [24, tr.20].
Cũng theo Yang và Wal, hình thức cộng đồng lý tưởng nhất tồn tại ở
quy mô địa phương là một cộng đồng chịu chấp nhận việc “tự giới thiệu” và
được tổ chức quy mô và đào tạo bài bản trong việc giới thiệu những hoạt
động hàng ngày của cộng đồng. Có thể thành lập Ban quản lý du lịch cộng
15


đồng các xã và các nhóm chức năng. Mỗi Ban quản lý du lịch cộng đồng gồm
một lãnh đạo xã, các trưởng thơn có tham gia du lịch cộng đồng, một kế tốn
và nhóm trưởng các nhóm chức năng dịch vụ [23, tr21].
Các nhóm chức năng gồm (1) nhóm thuyết minh, nhóm này khơng
chỉ nhận và dẫn khách đến các điểm tham quan mà còn giới thiệu những
đặc trưng văn hóa truyền thống và cuộc sống hàng ngày của người dân địa
phương; (2) nhóm ẩm thực bao gồm các tiêu chuẩn vệ sinh và an tồn thực

phẩm; (3) nhóm văn nghệ để tổ chức biểu diễn các tiết mục địa phương
hoặc trao đổi văn hóa với du khách; (4) nhóm sản xuất hàng thủ công và
nông sản chịu trách nhiệm sản xuất các sản phẩm đặc sản địa phương để
bán cho du khách.
Sơ đồ 1.2.1.3: Sơ đồ ban quản lý du lịch cộng đồng của Yang và Wal
Ban quản lý du lịch
cộng đồng

Nhóm thuyết
minh

Nhóm
ẩm thực

Nhóm
văn nghệ

Nhóm sản xuất
hàng thủ cơng
và nông sản

(Nguồn: Bản tin du lịch quý IV năm 2009, du lịch và phát triển cộng đồng
ở Châu

- Phần 1)

Mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng
Mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng bao gồm những điểm chính như sau:
- Mở rộng các cơ hội trao đổi kiến thức và văn hóa giữa khách du lịch
và cộng đồng;

16


- Cung cấp khoản thu nhập thêm cho cá nhân thành viên trong
cộng đồng;
- Mang lại thu nhập cho qu phát triển cộng đồng.
Như vậy, mục tiêu của du lịch cộng đồng là phát triển, gia tăng sự
đóng góp của du lịch vào kinh tế, mơi trường; cải thiện tính công bằng xã
hội trong phát triển; cải thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng bản địa;
đáp ứng tốt nhu cầu của khách du lịch, duy trì chất lượng mơi trường.
Du lịch cộng đồng nhấn mạnh đến các yếu tố tự nhiên, môi trường
và con người. Du lịch cộng đồng hướng đến con người nhưng cũng không
phủ nhận tầm quan trọng của yếu tố tự nhiên và môi trường. Như vậy, du
lịch cộng đồng đang là loại hình du lịch đáp ứng được các yêu cầu của du
lịch bền vững, khơng chỉ là góp phần vào kinh tế địa phương, tăng thu
nhập cho người dân, giữ gìn tài nguyên, cảnh quan thiên nhiên mà còn bảo
tồn và phát huy truyền thống văn hóa của cộng đồng địa phương nơi tổ
chức loại hình du lịch này.
Du lịch cộng đồng phát triển sẽ đem lại sự đổi thay về mặt kinh tế
cho người dân địa phương đồng thời giúp người dân địa phương có ý thức
bảo vệ và phát huy truyền thống văn hóa của chính dân tộc mình. Những
mục tiêu mà du lịch cộng đồng muốn đạt được chính là những mục tiêu mà
du lịch bền vững hướng tới. Đặt du lịch cộng đồng trong sự phát triển bền
vững tức là nêu cao tinh thần trách nhiệm hơn nữa trong việc gìn giữ tài
sản du lịch hơm nay, đảm bảo thế hệ tương lai tiếp tục gìn giữ, phát triển
và phát triển một cách hài hòa đảm bảo cho sự phát triển kinh tế, mơi
trường và cảnh quan, văn hóa - xã hội của vùng. Hướng tới phát triển bền
vững không chỉ dành riêng cho du lịch cộng đồng mà cả lĩnh vực du lịch
tại Việt Nam và trên toàn cầu. Rộng hơn nữa là tất cả các lĩnh vực trong

cuộc sống, sự phát triển bền vững luôn là cần thiết.

17


1.2.2. Điều kiện phát triển du lịch cộng đồng
Để phát triển du lịch cộng đồng, một địa phương cần đáp ứng các
điều kiện cơ bản sau:
- Điều kiện tiềm năng về tài ngun mơi trường tự nhiên và nhân văn
có ý nghĩa quyết định đến phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Tài nguyên
thiên nhiên và nhân văn được xem xét phong phú về số lượng, chủng loại,
giá trị về chất lượng của từng loại, được đánh giá về độ quý hiếm.
- Điều kiện yếu tố cộng đồng dân cư được xem xét đánh giá trên các
yếu tố số lượng thành viên, bản sắc dân tộc, phong tục tập qn, trình độ học
vấn và văn hóa, nhận thức trách nhiệm về tài nguyên và phát triển du lịch.
- Điều kiện có thị trường khách trong nước và quốc tế đến tham quan
du lịch, nghiên cứu, tương lai sẽ thu hút được nhiều khách du lịch.
- Điều kiện về cơ chế chính sách hợp lý tạo mơi trường thuận lợi cho
việc phát triển du lịch và sự tham gia của cộng đồng.
- Sự hỗ trợ, giúp đ của Chính phủ, tổ chức phi Chính phủ trong và
ngồi nước về nhân lực, tài chính và kinh nghiệm phát triển du lịch dựa vào
cộng đồng và các công ty lữ hành trong vấn đề tuyên truyền quảng cáo thu hút
khách du lịch đến tham quan.
1.3. Những tác động của hoạt động du lịch cộng đồng
1.3.1. Tác động tích cực
Nếu phát triển và quản lý du lịch cộng đồng một cách hợp lý và hiệu
quả thì có thể mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng, nhất là ở những vùng
nghèo đói và đặc biệt khó khăn.
- Thu nhập bền vững: du lịch có thể cung cấp việc làm trực tiếp cho
dân cư địa phương, hoặc có thể tài trợ một số hoạt động cho cộng đồng thông

qua việc phân phối lợi nhuận thu được từ du lịch cộng đồng. Các lợi tức này
có thể thu được từ các nguồn: phí vào cửa, cho thuê đất…và cũng từ chi tiêu
của du khách như việc lưu trú, thức ăn và đồ thủ công m nghệ.
18


Tuy nhiên, điều quan trọng là cộng đồng không nên quá phụ thuộc vào
du lịch. Sự phụ thuộc quá lớn có thể làm xói mịn đi các giá trị văn hóa và sẽ
làm cho cộng đồng bị rủi ro theo sự dao động về nhu cầu của du lịch. Thêm
vào đó, cư dân địa phương khơng nên mong đợi các mức tuyển dụng không
thực tế. Thông thường, du lịch cộng đồng không phải là vận may cho cả cộng
đồng, nhưng sẽ tạo ra một số công việc cho một phần của cộng đồng. Nhiều
cơng việc có thể là bán thời gian hoặc theo mùa vụ.
- Cơ sở hạ tầng và các dịch vụ địa phương được cải thiện: thu nhập từ
phát triển du lịch cộng đồng cũng có thể cải thiện các dịch vụ về giáo dục và
sức khỏe. Bên cạnh việc các nguồn tài trợ cho cả cộng đồng được tăng lên,
thu nhập từ phát triển du lịch cộng đồng cũng có thể được lập kế hoạch để tài
trợ một số dự án nhất định như xây dựng một trạm xá mới hoặc tài trợ các
chương trình trường học đang thực hiện.
Việc phát triển du lịch đòi hỏi đầu tư vào hạ tầng cơ sở ban đầu, do vậy
cũng sẽ giúp cải thiện cơ sở hạ tầng vốn yếu kém của cộng đồng địa phương
(như hệ thống cung cấp nước sạch, nhà vệ sinh công cộng…).
- Trao đổi văn hóa: du khách thích gặp g với người dân địa phương và
tìm hiểu văn hóa truyền thống. Sự tham gia của cộng đồng bổ sung thêm các
giá trị cho các chương trình du lịch bền vững, và trong lúc đó, cộng đồng địa
phương thường cảm thấy tự hào hơn nhờ vào các mối quan tâm tôn trọng từ
những khách du lịch.
- Nhận thức về bảo tồn của cộng đồng địa phương: điều phổ biến là mọi
người thường không đánh giá đầy đủ những gì có xung quanh mình. Thơng
thường, những khách du lịch có cái nhìn mới hơn và đánh giá cao về nguồn lợi

của cộng đồng địa phương khi tới thăm quan. Kết quả là các cộng đồng địa
phương có thể cảm nhận được sự tăng lên về ý thức và cảm giác tự hào, từ đó
tăng lên những nỗ lực về bảo tồn. Nhiều cư dân trở nên quan tâm để bảo vệ
những vùng đất của họ và có thể thay đổi cách sử dụng những nguồn lợi.
19