Tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty cổ phần c p việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
***

LÊ THỦY TIÊN

TĂNG CƯỜNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT
NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHĂN
NUÔI C.P VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
***

LÊ THỦY TIÊN

TĂNG CƯỜNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT
NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHĂN
NUÔI C.P VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 60340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS VÕ VĂN NHỊ

TP.HỒ CHÍ MINH, Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn với đề tài “Tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ tại Công Ty
Cổ Phần Chăn Nuôi C.P Việt Nam” là do tôi nghiên cứu thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của Thầy PGS.TS Võ Văn Nhị. Các thông tin trong luận văn là những
thông tin thu thập thực tế tại công ty. Luận văn này chưa được công bố dưới bất kỳ
hình thức nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.
Đồng Nai, Ngày 29 tháng 9 năm 2017
Tác giả luận văn

Lê Thủy Tiên


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................................................... 1
1. Sự cần thiết của đề tài.......................................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................................................. 2
3. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................................................... 2
4. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................................. 2
5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................................... 2
6. Tổng quan về một số đề tài đã nghiên cứu.................................................................................. 3

7. Những đóng góp của luận văn.......................................................................................................... 6
8. Bố cục đề tài............................................................................................................................................ 6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ.................7
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của kiểm soát nội bộ........................................................ 7
1.1.1. Giai đoạn sơ khai.......................................................................................................................... 7
1.1.2. Giai đoạn hình thành và phát triển......................................................................................... 7
1.1.3. Thời kỳ hiện đại............................................................................................................................ 8
1.2. Định nghĩa hệ thống KSNB........................................................................................................... 9
1.3. Vai trò của kiểm soát nội bộ........................................................................................................ 12
1.4. Các bộ phận cấu thành của hệ thống KSNB......................................................................... 13
1.4.1. Môi trường kiểm soát......................................................................................................... 13
1.4.2. Đánh giá rủi ro...................................................................................................................... 14
1.4.3. Hoạt động kiểm soát........................................................................................................... 15
1.4.4. Thông tin và truyền thông................................................................................................ 16
1.4.5. Giám sát.................................................................................................................................. 17
1.5. Lợi ích và hạn chế của KSNB.................................................................................................... 18
1.5.1. Lợi ích của hệ thống kiểm soát nội bộ........................................................................ 18
1.5.2. Hạn chế của hệ thống kiểm soát nội bộ...................................................................... 18


1.6. Yếu tố đặc thù của công ty cổ phần chăn nuôi C.P Việt Nam........................................ 19
Kết luận chương 1.................................................................................................................................... 21
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG
TY CỔ PHẦN CHĂN NUÔI C.P VIỆT NAM........................................................................ 22
2.1. Tổng quan về công ty cổ phần chăn nuôi C.P Việt Nam:................................................ 22
2.1.1. Giới thiệu về công ty..................................................................................................... 22
2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển công ty............................................................... 24
2.1.3. Mục tiêu hoạt động của công ty.................................................................................. 25
2.2. Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại tại công ty........................................................ 26
2.2.1. Mục đích khảo sát............................................................................................................. 26

2.2.2. Đối tượng khảo sát........................................................................................................... 26
2.2.3. Phương pháp khảo sát..................................................................................................... 26
2.2.4. Nội dung khảo sát............................................................................................................. 26
2.2.5. Kết quả khảo sát................................................................................................................ 27
2.2.5.1. Môi trường kiểm soát:.............................................................................................. 27
2.2.5.2. Đánh giá rủi ro............................................................................................................ 34
2.2.5.3. Hoạt động kiểm soát................................................................................................. 40
2.2.5.4. Thông tin và truyền thông....................................................................................... 43
2.2.5.5. Giám sát......................................................................................................................... 46
2.3. Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ....................................................................................... 48
2.3.1. Ưu điểm................................................................................................................................ 48
2.3.1.1. Môi trường kiểm soát............................................................................................... 48
2.3.1.2. Đánh giá rủi ro............................................................................................................ 48
2.3.1.3. Hoạt động kiểm soát................................................................................................. 49
2.3.1.4. Thông tin truyền thông............................................................................................ 49
2.3.1.5. Giám sát......................................................................................................................... 49
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân................................................................................................ 49
2.3.2.1. Môi trường kiểm soát............................................................................................... 49
2.3.2.2. Đánh giá rủi ro............................................................................................................ 50
2.3.2.3. Hoạt động kiểm soát................................................................................................. 51
2.3.2.4. Thông tin truyền thông............................................................................................ 52


2.3.2.5. Giám sát......................................................................................................................... 53
Kết luận chương 2.................................................................................................................................... 53
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHĂN NUÔI C.P VIỆT NAM.............................................. 54
3.1. Quan điểm hoàn thiện.................................................................................................................... 54
3.1.1. Phù hợp với môi trường pháp lý tại Việt Nam................................................................ 54
3.1.2. Phù hợp với chiến lược kinh doanh và đặc điểm hoạt động của công ty..............54

3.1.3. Sự phù hợp giữa lợi ích và chi phí....................................................................................... 54
3.1.4. Tăng hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro................................................................. 54
3.2. Giải pháp hoàn thiện...................................................................................................................... 55
3.2.1. Một số giải pháp hoàn thiện................................................................................................... 55
3.2.1.1.

Giải pháp liên quan đến môi trường kiểm soát........................................................ 55

3.2.1.2.

Giải pháp liên quan đến phân tích và đánh giá rủi ro............................................ 59

3.2.1.3.

Giải pháp liên quan đến hoạt động kiểm soát........................................................... 64

3.2.1.4.

Giải pháp liên quan đến thông tin và truyền thông................................................. 65

3.2.1.5.

Giải pháp liên quan đến hoạt động giám sát............................................................. 66

3.2.2. Một số quy trình.......................................................................................................................... 67
3.2.2.1.

Quy trình lương.................................................................................................................... 67

3.2.2.2.

Quy trình giá thành............................................................................................................. 71

3.2.2.3.

Quy trình thu chi tiền mặt................................................................................................. 75

3.2.2.4.

Quy trình hàng tồn kho...................................................................................................... 86

3.3. Một số kiến nghị.............................................................................................................................. 94
3.3.1. Đối với ban giám đốc................................................................................................................ 94
3.3.2. Đối với bộ phận bán hàng....................................................................................................... 94
3.3.3. Đối với bộ phận kế toán........................................................................................................... 95
3.3.4. Đối với phòng hành chính nhân sự...................................................................................... 95
Kết luận chương 3.................................................................................................................................... 96
Kết luận chung........................................................................................................................................ 97
Tài liệu tham khảo
Phụ lục


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: 17 nguyên tắc trong kiểm soát nội bộ.................................................................... 7
Bảng 1.2: So sánh các khái niệm về kiểm soát nội bộ tại Hoa Kỳ.................................. 9
Bảng 2.1: Bảng thống kê các chi nhánh của công ty tại khu vực miền Nam............21
Bảng 2.2: Thực hiện cam kết nhằm đảm bảo chính trực và giá trị đạo đức..............34
Bảng 2.3: Thực hiện trách nhiệm tổng thể............................................................................. 36
Bảng 2.4: Thiết lập cấu trúc quyền lực và trách nhiệm..................................................... 37
Bảng 2.5: Thực thi cam kết về năng lực.................................................................................. 38

Bảng 2.6: Đảm bảo trách nhiệm giải trình............................................................................. 40
Bảng 2.7: Các mục tiêu phù hợp và cụ thể............................................................................. 41
Bảng 2.8: Xác định và phân tích rủi ro.................................................................................... 43
Bảng 2.9: Đánh giá rủi ro gian lận............................................................................................ 45
Bảng 2.10: Xác định và phân tích các thay đổi quan trọng............................................. 46
Bảng 2.11: Lựa chọn và phát triển các hoạt động kiểm soát........................................... 48
Bảng 2.12: Lựa chọn và phát triển các kiểm soát chung đối với công nghệ.............49
Bảng 2.13: Ứng dụng chính sách và thủ tục.......................................................................... 50
Bảng 2.14: Sử dụng thông tin phù hợp.................................................................................... 51
Bảng 2.15: Truyền thông nội bộ................................................................................................. 52
Bảng 2.16: Truyền thông bên ngoài đơn vị............................................................................ 53
Bảng 2.17: Thực hiện đánh giá liên tục và tách bạch......................................................... 54
Bảng 2.18: Đánh giá và tính truyền thông giữa các nội dung......................................... 55


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Khái niểm kiểm soat nội bộ (1992)....................................................................... 8
Sơ đồ 1.2: Môi trường kiểm soát............................................................................................... 11
Sơ đồ 1.3: Đánh giá rủi ro............................................................................................................ 12
Sơ đồ 1.4: Hoạt động kiểm soát................................................................................................. 13
Sơ đồ 1.5: Thông tin và truyền thông....................................................................................... 14
Sơ đồ 1.6: Giám sát......................................................................................................................... 15


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Sự cần thiết của đề tài

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiêp, ngoài việc

tập trung xây dựng chiến lược kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm để
có được chỗ đứng vững chắc trên thị trường thì việc xây dựng một hệ thống
kiểm soát nội bộ hữu hiệu bên trong doanh nghiệp cũng không kém phần
quan trọng nhằm phục vụ cho việc kiểm soát và điều hành hoạt động của đơn
vị để có thể đảm bảo thực hiện các mục tiêu đã đề ra với hiệu quả cao nhất.
Kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp có thể minh họa như kết cấu bê
tông cốt thép của một công trình, nó quyết định về mặt hình dáng, phong
cách trang trí và hoàn thiện của tòa nhà đó. Kết cấu của một công trình được
các kỷ sư thiết kế và tư vấn theo quan điểm của chủ nhân nó còn kiểm soát
nội bộ trong doanh nghiệp lại không được quan tâm nhiều. Hệ thống kiểm
soát nội bộ thực chất là các hoạt động, biện pháp, kế hoạch, quan điểm, nội
quy, chính sách và nổ lực của mọi thành viên trong tổ chức để đảm bảo cho
tổ chức đó hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra một cách hợp lý.
Nói cách khác đây là tập hợp tất cả những việc mà một công ty cần làm để có
được những điều muốn có và tránh những điều muốn tránh.
Công ty cổ phần chăn nuôi C.P Việt Nam là một tập đoàn sản xuất
kinh doanh đa ngành nghề, với hệ thống sản xuất khép kín theo mô hình
“FEED-FARM-FOOD” đa dạng các loại sản phẩm về heo, gà, cá, tôm...Tập
đoàn có quy mô rộng lớn, có chi nhánh trãi đều khắp các tỉnh thành trong cả
nước, vì thế đòi hỏi phải có một hệ thống quản lý chặt chẽ để kiểm soát một
cách hiệu quả hoạt động của công ty. Bất kỳ một tổ chức nào cũng mong
muốn hoạt động của đơn vị mình hữu hiệu và hiệu quả trên cơ sở tuân thủ
pháp luật và các quy định của đơn vị. Tuy nhiên bản thân mỗi tổ chức luôn
tiềm ẩn những rủi ro mà nguyên nhân là do những yếu kém hoặc sai phạm do
các nhà quản lý, đội ngũ nhân viên hay yếu tố bên ngoài gây ra thiệt hại hay
làm giảm hiệu quả hoạt động của tổ chức. Trước thực trạng trên, tác giả chọn

2

đề tài nghiên cứu “Tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty cổ
phần chăn nuôi C.P Việt Nam” nhằm tìm hiểu thực trạng hệ thống kiểm soát
nội bộ và đưa ra những giải pháp để tăng cường hiệu quả hoạt động kiểm
soát nội bộ tại công ty.
2.

Mục

tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu và đánh giá hệ thống
kiểm soát nội bộ tại công ty cổ phần Chăn nuôi CP Việt Nam, sau đó đưa ra
các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.
Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu 1: Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về hệ thống kiểm soát
nội bộ theo báo cáo COSO.
Mục tiêu 2: Khảo sát và đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát
nội bộ công ty.
Mục tiêu 3: Xác định các nguyên nhân ảnh hưởng đến hệ thống
kiểm soát nội bộ tại công ty nhằm chỉ ra hạn chế của hệ thống
kiểm soát nội bộ tại công ty, từ đó đưa ra những kiến nghị để tăng
cường hệ thống kiểm soát nội bộ.
Để đạt được mục tiêu trên, luận văn cần làm rõ những câu hỏi nghiên
cứu sau:
-

Hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty được tổ chức như thế

nào? (Mục tiêu 1)
-

Hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty hoạt động có hiệu quả

không? (Mục tiêu 2)
-

Cần đưa ra những giải pháp gì để tăng cường hệ thống kiểm

soát nội bộ tại công ty? (Mục tiêu 3)
3.

Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là hệ thống kiểm soát nội tại công ty cổ phần

chăn nuôi C.P Việt Nam.


3

4.

Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi thời gian: thông tin và số liệu thu thập 6 tháng dầu năm 2017.
Phạm vi không gian: Công ty Cổ Phần Chăn Nuôi C.P Việt Nam, khu

vực Đồng Nai.
5.

Phương pháp nghiên cứu
Trong đề tài tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính
Tác giả hệ thống hóa những vấn đề liên quan đến kiểm soát nội bộ

như các khái niệm, đặc điểm của kiểm soát nội bộ, lịch sử của kiểm soát nội
bộ, các bộ phận cấu thành của hệ thống kiểm soát nội bộ theo khuôn mẫu
COSO 2013.
Tiếp theo tác giả sử dụng phương pháp khảo sát những nhân viên
đang làm việc tại công ty thong qua bảng câu hỏi được xây dựng dựa trên
khuôn mẫu COSO 2013 nhằm đánh giá thực trạng của hệ thống kiểm soát
nội bộ ở công ty.
Tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả trình bày kết quả khảo
sát thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty. Dựa vào kết quả này sẽ
tìm ra ưu điểm, nhược điểm từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp cho việc
tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty.
6.

Tổng quan về một số đề tài đã nghiên cứu
Theo hiểu biết và thống kê của tác giả thì có rất nhiều nghiên cứu về

hệ thống kiểm soát nội bộ trong nhiều lĩnh vực khác nhau ở trong nước như:
KSNB doanh nghiệp lĩnh vực chế biến gỗ (Dương Thị Ngọc Bích, 2013),
Doanh nghiệp lĩnh vực chế biến thủy sản (Bùi Mạnh Cường, 2012; Nguyễn
Thị Kim Tuyến, 2013; Lê Thị Như Vân, 2010), lĩnh vực ngân hàng (Phi Thị
Thu Hiền, 2004; Lê Phương Hằng 2006; Nguyễn Ngọc Bích Quyên 2007;
Nguyễn Ngọc Diệu Hiền, 2009; Phạm Quỳnh Như Sương, 2010; Quách Nữ
Trường Giang 2012), lĩnh vực kho bạc nhà nước (Bùi Thanh Huyền, 2011),
lĩnh vực buu chính viễn thông (Nguyễn Quốc Đại, 2003; Nguyễn Thị Thanh
Trúc, 2012), lĩnh vực dệt may (Nguyễn Thị Kim Vân, 2012), lĩnh vực bảo

4

hiểm (Vũ Phan Bảo Uyên, 2011), lĩnh vực y tế (Phạm Hồng Thái, 2011), lĩnh
vực điện lực (Lê Thị thùy An, 2011), lĩnh vực xăng dầu (Vương Hữu Khánh,
2012), lĩnh vực trường học (Nguyễn Thị Hoàng Anh, 2012; Phan Nam Anh
2013…)…..
Trên thực tế có rất nhiều bài báo và luận văn nghiên cứu về kiểm soát
nội bộ tuy nhiên nghiên cứu về kiểm soát nội bộ trong ngành chăn nuôi thì
tác giả chưa thấy có đề tài nghiên cứu chỉ có những đề tài có liên quan như :
Các nghiên cứu trong nước
-

Đề tài: Trần Thụy Thanh Thư, 2009, “Định hướng và giải pháp hoàn

thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp dịch vụ ở Việt Nam”,
luận văn thạc sĩ, trường đại học Kinh tế TPHCM.
Mục tiêu:hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ theo COSO
1992, đánh giá thực trạng hệ thống kiêm soát nội bộ tại các doanh
nghiệp dịch vụ thông qua bảng câu hỏi từ đó đưa ra những kiến nghị
nhằm giải quyết những tồn tại đang có.
Phương pháp nghiên cứu: thống kê mô tả xử lý kết quả thông qua
bảng câu hỏi
Kết quả đạt được
Luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh
nghiệp dịch vụ tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh vì đây là nơi tập trung rất
nhiều loại hình doanh nghiệp dịch vụ với nhiều quy mô khác nhau cho nên
hệ thống kiểm soát của các doanh nghiệp dịch vụ cũng được thiết lập đa
dạng và phong phú. Bảng câu hỏi được gửi trực tiếp đến những người có
chức vụ quan trọng trong doanh nghiệp từ đó đưa ra định hướng và giải pháp

để xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ ở doanh nghiệp dịch vụ Việt Nam nói
chung.
-

Đề tài: Lê Thị Như Vân, 2010, “Hoàn thiện một số quy trình kiểm

soát nội bộ tại các doanh nghiệp sản xuất, chế biến”, luận văn thạc sĩ, trường
đại học Kinh tế TPHCM.


5

Mục tiêu: hệ thống hóa lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ trong doanh
nghiệp, khảo sát thực trạng kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp chế
biến nhằm đề xuất một số quy trình kiểm soát nội bộ hoàn chỉnh tại các
doanh nghiệp sản xuất chế biến.
Phương pháp nghiên cứu: tác giả sử dụng phương pháp tổng hợp và phân
tích phỏng vấn đánh giá chất lượng độ tin cậy của thông tin kinh tế tài
chính của báo cáo tài chính, báo cáo kế toán quản trị và hệ thống kiểm
soát nội bộ tại các doanh nghiệp.
Kết quả đạt được: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về KSNB.Luận văn tập
trung nghiên cứu về kiểm soát nội bộ đối với chu trình mua hàng –chi
tiền, bán hàng- thu tiền tại đơn vị.Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ tại
đơn vị thông qua bảng câu hỏi khảo sát. Đưa ra những giải pháp để hoàn
thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại đơn vị.
-

Đề tài: Nguyễn Thị Hồng Phúc, 2012, “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát

nội bộ hướng đến quản trị rủi ro tại công ty TNHH Fujikura Việt Nam”, luận

văn thạc sĩ, trường đại học Kinh tế TPHCM.
Mục tiêu:tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ hướng đến quản
trị rủi ro tại công ty, đề ra những giải pháp kiến nghị giúp đơn vị hoàn
thiện hơn hệ thống kiểm soát rủi ro nhằm ngăn chặn, giảm thiểu
những rủi ro tiềm tàng một cách tốt nhất, tăng hiệu quả sử dụng nguồn
lực của đơn vị.
Phương pháp nghiên cứu: phỏng vấn, tổng hợp kết quả kết hợp
phương pháp định tính thông qua bảng câu hỏi rồi xử lý bằng phương
pháp thống kê mô tả
Kết quả nghiên cúu
Luận văn đã tổng hợp lý thuyết về kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro.
Nêu được những khác biệt giữa kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro.


6

Chỉ đánh giá chung về quản trị rủi ro tại doanh nghiệp, không đi sâu
phân tích các yếu tố cấu thành nên hệ thống quản trị rủi ro của doanh
nghiệp.
-

Đề tài: Nguyễn Thị Xuân Linh, 2014, “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát

rủi ro tại các doanh nghiệp chế biến gỗ tỉnh Bình Định, luận văn thạc sĩ,
trường đại học Kinh tế TPHCM.
Mục tiêu:tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát rủi ro tại công ty, đề ra
những giải pháp kiến nghị giúp đơn vị hoàn thiện hơn hệ thống kiểm
soát rủi ro nhằm ngăn chặn, giảm thiểu những rủi ro tiềm tàng một
cách tốt nhất, tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực của đơn vị.
Phương pháp nghiên cứu: phỏng vấn, tổng hợp kết quả kết hợp

phương pháp định tính thông qua bảng câu hỏi rồi xử lý bằng phương
pháp thống kê mô tả
Kết quả nghiên cúu
Đã trình bày tổng hợp lý thuyết về kiểm soát rủi ro, những lợi ích và
hạn chế của kiểm soát rủi ro.
Luận văn tìm hiểu thực trạng hệ thống kiểm soát rủi ro của các doanh
nghiệp chế biến gỗ tỉnh Bình Định. Từ đó vạch ra những rủi ro mà
doanh nghiệp phải đề phòng, xác định phương pháp và cách thức để
quản lý rủi ro nhằm giúp các doanh nghiệp bảo toàn thu nhập và chi
phí để tiếp tục tồn tại và phát triển trong thời điểm kinh tế khó khăn.
Chưa nêu được đặc điểm của ngành chế biến gỗ ảnh hưởng đến hệ
thống kiểm soát nội bộ
-

Đề tài: Lê Nguyễn Hoàng Oanh, 2013, “Hoàn thiện hệ thống kiểm

soát nội bộ tại công ty TNHH MTV du lịch dịch vụ dầu khí Việt Nam”, luận
văn thạc sĩ, trường đại học Kinh tế TPHCM.
Mục tiêu: Tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty
TNHH MTV du lịch dịch vụ dầu khí Việt Nam sau đó đưa ra các giải
pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ


7

Phương pháp nghiên cứu: phỏng vấn giám đốc và các trưởng ban tại
đơn vị nhằm thu thập thông tin về tình hình tổ chức hệ thống kiểm
soát nội bộ thông qua bảng câu hỏi được thiết kế dựa trên năm bộ
phận cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ (COSO 1992). Áp dụng
phương pháp thống kê mô tả, sau đó phân tích và đánh giá thực trạng

hệ thống kiểm soát nội bộ rồi đưa ra các giải pháp hoàn thiện và nâng
cao tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty.
Kết quả đạt được: tác giả đã đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện
những hạn chế và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm
soát nội bộ tại công ty.
-

Đề tài: Bùi Mạnh Cường, 2012, “Hoàn thiện hệ thống thông tin kế

toán và kiểm soát nội bộ trong chu trình mua nguyên liệu và thanh toán tiền
tại các doanh nghiêp chế biến thủy sản trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa”, luận
văn thạc sĩ, trường đại học Kinh tế TPHCM.
Mục tiêu: nghiên cứu tổng hợp lý thuyết về hệ thống thông tin kế toán
và kiểm soát nội bộ trong chu trình mua nguyên liệu và thanh toán
tiền, từ đó thấy được vị trí vai trò của hệ thống thông tin kế toán và
kiểm soát nội bộ trong chu trình mua nguyên liệu và thanh toán tiền
tại doanh nghiệp, đồng thời tìm hiểu thực trạng ưu nhược điểm của hệ
thống thông tin kế toán và kiểm soát nội bộ trong chu trình mua
nguyên liệu và thanh toán tiền nhằm đề ra những giải pháp hoàn thiện
hệ thống thông tin kế toán và kiểm soát nội bộ trong chu trình mua
nguyên liệu và thanh toán tiền
Phương pháp nghiên cứu: tác giả sử dụng phương pháp điều tra
phỏng vấn tổng hợp phân tích dữ liệu dưới dạng thống kê mô tả về tổ
chức hệ thống thông tin kế toán và kiểm soát nội bộ trong chu trình
mua nguyên liệu và thanh toán tiền.
Kết quả đạt được:


8

-

Đề tài: Trần Đức An, 2014, “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại

tổng công ty cổ phần Phong Phú”, luận văn thạc sĩ, trường đại học Kinh tế
TPHCM.
Mục tiêu: hệ thống hóa về cơ sở lý luận kiểm soát nội bộ, phân tích
đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ từ đó đưa ra giải pháp
hoàn thiện hệ thống nội bộ tại công ty cổ phần Phong Phú
Phương pháp nghiên cứu: kết hợp giữa định tính và thống kê mô tả
Kết quả đạt được: dựa vào kết quả khảo sát đã tổng hợp được các vấn
đề liên quan đến hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty, việc phân tích
nguyên nhân những hạn chế của hệ thống kiểm soát nội bộ giúp tác
giả đưa ra các giải pháp cụ thể để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội
bộ tại công ty.
-

Đề tài: Võ Thị Phượng Nguyên, 2014, “Hoàn thiện hệ thống kiểm

soát nội bộ theo hướng kiểm soát rủi ro tại công ty cổ phần tập đoàn Hưng
Thuận”, luận văn thạc sĩ, trường đại học Tôn Đức Thắng.
Mục tiêu: tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát rủi ro tại công ty, đề ra
những giải pháp kiến nghị giúp đơn vị hoàn thiện hơn hệ thống kiểm
soát rủi ro nhằm ngăn chặn, giảm thiểu những rủi ro tiềm tàng một
cách tốt nhất, tang hiệu quả sử dụng nguồn lực của đơn vị.
Phương pháp nghiên cứu: tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp định
tính thông qua quan sát phân tích thực trạng hệ thống kiểm soát rủi ro,
đồng thời khảo sát qua bảng câu hỏi và xử lý bằng phương pháp thống
kê mô tả.
Kết quả đạt được: nghiên cứu của luận văn góp phần bổ sung và hệ

thống hóa các vấn đề về hệ thống kiểm soát rủi ro tại các doanh
nghiệp bất động sản. Tác giả đã tìm ra nguyên nhân những tồn tại
cũng như những khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải đưa ra những
giải pháp kiến nghị giúp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại công
ty.


9

Các nghiên cứu nước ngoài
1/ Theo nghiên cứu của Jovan Krstic, 2012, chỉ ra rằng trong hoạt
động kinh doanh các doanh nghiệp thường xuyên tiếp xúc với rủi ro.
Một trong những cơ chế để giảm thiểu rủi ro là thiết lập hệ thống
kiểm soát nội bộ. Ông đã phát triển mô hình mới trong kiểm soát nội
bộ dựa trên rủi ro kiểm soát. Bằng cách thiết kế bảng câu hỏi phỏng
vấn dựa trên thang đo 7 mức độ xoay quanh hệ thống kiểm soát nội bộ
và quản trị công ty cho người được phỏng vấn lựa chọn. Trong đó, có
một số câu đề nghị người được phỏng vấn điền vào. Bảng câu hỏi
được phát cho các nhà quản lý của hơn 2000 công ty. Kết quả cho
thấy, có mối quan hệ tương hỗ giữa việc thiết lập hệ thống kiểm soát
nội bộ và rủi ro kinh doanh, các công ty đã nhận thức rõ tầm quan
trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ vì thế sẽ quản trị rủi ro tốt hơn.
2/ Nghiên cứu của Mongkolsamai, Varipin, Ussahawanitchakit,
Phapruke, 2012, trên 120 công ty Thái LAn được niêm yết. Kết quả
cho thấy môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro và thông tin truyền
thông có tác động tích cực đáng kể đến hiệu quả hoạt động của tổ
chức. Hơn nữa, tầm nhìn điều hành minh bạch, kiến thức của nhân
viên tốt, đa dạng trong giao dịch kinh doanh và người tham gia cũng
cần có một tác động tích cực vào chiến lược kiểm soát nội bộ.
7.

Những đóng góp của luận văn
Nêu được đặc thù của ngành chăn nuôi chi phối hoạt động kiểm soát
nội bộ.
Dựa vào bảng câu hỏi khảo sát tác giả đã tổng hợp các vấn đề liên
quan đến thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ tại công ty, việc phân
tích nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong hệ thống kiểm soát nội
bộ cũng làm cơ sở cho những kiến nghị và giải pháp mà tác giả đưa ra
ở

8.

chương 3.

Bố cục đề tài


10

Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ
Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty cổ phần chăn
nuôi C.P Việt Nam.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty cổ
phần chăn nuôi C.P Việt Nam.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
1.1.

Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống kiểm soát nội bộ

1.1.1. Giai đoạn sơ khai

Khi nền kinh tế bắt đầu phát triển mạnh, vào cuối thế kỷ XIX, các doanh
nghiệp phát triển như vũ bảo, sự quản lý trở nên ngày càng phức tạp, quyền cổ đông
tách rời quyền quản lý thì các công ty kiểm toán ra đời phù hợp với xu thế lúc bấy
giờ là kiểm tra lại tính trung thực và hợp lý thông tin trên báo cáo tài chính, là cơ sở
để các nhà đầu tư, chủ nợ, ngân hàng có cái nhìn tổng quan về tình hình của doanh
nghiệp. Khi thực hiện chức năng này, các kiểm toán viên bắt đầu quan tâm đến kiểm
soát nội bộ của công ty. Thuật ngữ “Kiểm soát nội bô” bắt đầu được quan tâm đến.
Năm 1905, Robert Montgomery, sáng lập viên của công ty kiểm toán
Lybrand, Ross Bros & Montgomery, đã đưa ra ý kiến về kiểm soát nội bộ trong tác
phẩm “Lý thuyết và thực hành kiểm toán”.
Năm 1929, Cục dự trữ Liên Bang Hoa Kỳ (Federal Reserve Bulletin) đã
công bố chính thức thuật ngữ “Kiểm soát nội bộ”.
Năm 1936, Hiệp hội kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (AICPA) đã đưa ra
định nghĩa kiểm soát nội bộ.
Năm 1949, AICPA đã công bố công trình nghiên cứu đầu tiên về kiểm soát
nội bộ với nhan đề: “Kiểm soát nội bộ, các nhân tố cấu thành và tầm quan trọng đối
với việc quản trị doanh nghiệp và đối với kiểm toán viên độc lập”.
Như vậy, trong suốt thời kỳ trên, kiểm soát nội bộ đã không ngừng phát triển,
tuy nhiên nó chỉ dừng lại ở mục đích phục vụ cho hoạt động của kiểm toán viên.


11

1.1.2. Giai đoạn hình thành và phát triển
AICPA đã soạn ra và ban hành nhiều chuẩn mực kiểm toán liên quan đến
những mặt khác nhau của kiểm soát nội bộ như SAP 29 (1958), SAP 33 (1962),
SAP 54 (1972), SAS 1 (1973)…
Vào những năm 70, 80 ở Hoa Kỳ, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền
kinh tế thì các vụ gian lận cũng ngày càng gia tăng, quy mô ngày càng mở rộng, gây
ảnh hưởng nặng nề đến nề kinh tế. Trước tình hình đó, năm 1979, Ủy ban chứng

khoán Hoa Kỳ (SEC) bắt buộc các công ty phải báo cáo về kiểm soát nội bộ đối với
công tác kế toán ở đơn vị mình.
Với các cách hiểu khác nhau về kiểm soát nội bộ đã tạo nên sự nhầm lẫn
trong quá trình áp dụng dẫn đến nhiều vụ bê bối xảy ra trong doanh nghiệp. Các
tranh luận cuối cùng dẫn tới việc thành lập Ủy ban COSO (Committee Of
Sponsoring Organization) vào năm 1985. Đây là một ủy ban thuộc hội đồng quốc
gia Hoa Kỳ về chống gian lận khi lập báo cáo tài chính. Hội đồng này được thành
lập dưới sự bảo trợ của 5 tổ chức: AICPA (Hội kế toán viên công chứng Hoa Kỳ),
AAA (Hiệp hội kế toán Hoa Kỳ), FEI (Hiệp hội quản trị viên tài chính), IMA (Hiệp
hội kế toán viên quản trị), IIA (Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ).
Năm 1992, sau 7 năm làm việc COSO đã ban hành báo cáo. Báo cáo COSO
1992 là tài liệu đầu tiên trên thế giới nghiên cứu và định nghĩa kiểm soát nội bộ một
cách đầy đủ và hệ thống nhất.
1.1.3. Thời kỳ hiện đại
Sau báo cáo COSO 1992, hàng loạt các nghiên cứu về kiểm soát nội bộ ở các
lĩnh vực khác nhau ra đời như: CoBIT 1996, COSO 2004, COSO 2006, SAS 78
(1995)….
Năm 2008, COSO đưa ra dự thảo hướng dẫn về giám sát hệ thống kiểm soát
nội bộ dựa trên khuôn mẫu COSO 1992 nhằm nâng cao hiệu quả giám sát đối với
KSNB trong đơn vị.


12

Năm 2013, COSO đã cập nhật lại khuôn mẫu hệ thống kiểm soát nội bộ với
17 nguyên tắc nhằm hướng dẫn về quản trị rủi ro và biện pháp để giảm thiểu rủi ro,
từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động cũng như tăng cường sự giám sát của đơn vị.


13

Bảng 1.1: 17 nguyên tắc trong kiểm soát nội bộ
Bộ phận

Môi trường kiểm soát

Đánh giá rủi ro

Hoạt động kiểm soát

Thông tin và truyền thông

Hoạt động kiểm soát

1.2.

Định nghĩa về kiểm soát nội bộ


Báo cáo COSO (2013) định nghĩa: “KSNB là một quá trình bị chi phối bởi
người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của đơn vị, được thiết lập để cung
cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt các mục tiêu sau:
- Mục tiêu về sự hữu hiệu và hiệu quả của hoạt động


14

- Mục tiêu về sự tin cậy của báo cáo tài chính
- Mụa tiêu về sự tuân thủ các luật lệ và quy định”.
Trong định nghĩa trên, có bốn khái niệm quan trọng cần lưu ý, đó là: quá trình,

con người, đảm bảo hợp lý và mục tiêu.

Một quá
trình

Bị chi phối
bởi con
người
Kiểm soát
nội bộ
Đảm bảo
hợp lý

Các mục
tiêu

Kiểm soát nội bộ là một bộ phận giúp doanh nghiệp đạt
được mục tiêu của mình, từ việc lập kế hoạch đến thực
hiện và giám sát hoạt động của đơn vị.
Kiểm soát nội bộ chỉ là một công cụ cho nhà quản lý sử
dụng chứ không thay thế được nhà quản lý, vì mỗi cá
nhân tham gia vào tổ chức với khả năng, kiến thức, kinh
nghiệm và nhu cầu khác nhau nên hệ thống kiểm soát nội
bộ chỉ có thể hữu hiệu khi các thành viên trong tổ chứ
hiểu rõ về trách nhiệm và quyền hạn của mình.
Kiểm soát nội bộ chỉ có thể cung cấp một sự đảm bảo hợp lý
cho các nhà quản trị trong việc đạt được các mục tiêu của
tổ chức chứ không thể đảm bảo một cách tuyệt đối.

Mục tiêu về hoạt động: nhấn mạnh đến sự hữu hiệu và

hiệu quả của việc sử dụng các nguồn lực.
Mục tiêu về báo cáo tài chính: nhấn mạnh đến tính trung
thực và đáng tin cậy của báo cáo tài chính mà tổ chức
cung cấp.
Mục tiêu về sự tuân thủ: nhấn mạnh đến việc tuân thủ
pháp luật và các quy định.

Sơ đồ 1.1: Khái niệm kiểm soat nội bộ (2013)
(Nguồn: tổng hợp của tác giả)
Hoa kỳ là quốc gia có nền kinh tế phát triển và cũng là nơi xuất phát điểm
đầu tiên của khái niệm về kiểm soát nội bộ, bên cạnh đó ngay bản thân trong quốc
gia này cũng có nhiều quan điểm về kiểm soát nội bộ được đưa ra bởi các tổ chức
khác nhau như COSO đưa ra khuôn mẫu về kiểm soát nội bộ; ISACA đưa ra
COBIT (Control Objectives for Information and Related Technology); Viện các
kiểm toán viên công chứng AICPA đưa ra SAS55, 78, 94 (Statements on Auditing


15

Standards); Viện kiểm toán viên nội bộ IIA đưa ra SAC (Auditabilityand Control).
Bảng so sánh sau cho thấy sự tương đồng trong các nội dung về kiểm soát nội bộ do
các tổ chức trên đưa ra:

Bảng 1.2: So sánh các khái niệm về kiểm soát nội bộ tại Hoa Kỳ

(nguồn: tổng hợp của tác giả)
Thông qua việc so sánh trên chúng ta thấy các nội dung về kiểm soát nội bộ
đưa ra bởi các tổ chức khá tương đồng với khuôn mẫu kiểm soát nội bộ của COSO.
Chính vì vậy, trong luận văn này tác giả sẽ thống nhất sử dụng khuôn mẫu kiểm
soát nội bộ theo COSO 2013 làm nền tảng cho các lý luận về kiểm soát nội bộ

16

Coso 2013 không chỉ phục vụ cho công tác tài chính kế toán như Coso 1992
mà còn mở rộng đối với phạm vi toàn doanh nghiệp. Những thay đổi cơ bản của
văn bản mới ban hành tập trung vào 7 điểm chính sau:
- Tiếp cận theo hướng mong đợi vào việc quản trị công ty ở tầm vị mô.
- Hướng tới sự toàn cầu hóa của thị trường và hoạt động kinh doanh mở
rộng.
- Sự thay đổi trong mô hình kinh doanh phù hợp với biến động của thế giới.
- Đáp ứng nhu cầu, mức độ phức tạp, quy định và các chuẩn mực.
- Tăng các chiến lược cạnh tranh và trách nhiệm giải trình trước xã hội.
- Thay đổi quan trọng nhất trong báo cáo COSO 2013 là đã chỉ rõ 17
nguyên tắc đại diện cho các khái niệm cơ bản liên kết với 5 thành phần của
KSNB
1.3.

Vai trò của kiểm soát nội bộ

Đảm bảo tính chính xác của các số liệu kế toán và báo cáo tài chính của công
ty
Giảm bớt rủi ro gian lận hoặc trộm cắp đối với công ty do bên thứ 3 hoặc
nhân viên gây ra
Giảm bớt rủi ro sai sót do vô ý có thể gây ra tổn hại cho công ty
Giảm bớt rủi ro không tuân thủ chính sách và quy trình kinh doanh của công
ty
Ngăn chặn tiếp xúc với những rủi ro không cần thiết do quản lý rủi ro chưa
đầy đủ
1.4.

Các bộ phận cấu thành của hệ thống KSNB

1.4.1. Môi trường kiểm soát
Môi trường kiểm soát là những yếu tố chi phối hoạt động của các thành viên
trong đơn vị. Một môi trường kiểm soát tốt là nền tảng quan trọng cho toàn bộ các
thành phần của hệ thống KSNB. Môi trường kiểm soát ảnh hưởng đến mọi hoạt
động của một đơn vị, đến các mục tiêu được thiết lập, đến các bộ phận còn lại của
hệ thống KSNB. Môi trường kiểm soát bao gồm sự trung thực và giá trị đạo đức của