Hạt lúa cổ 3.000 năm nẩy mầm

Theo bao tuoitreonline.
Giới khoa học xôn xao vì hạt thóc 3.000 tuổi nảy mầm
Trong lúc khai quật tại Thành Dền (huyện Mê Linh, Hà Nội), đoàn khai quật đã tìm thấy rất nhiều hạt
thóc và gạo cháy xém ở tầng đất có niên đại 3.000 năm. 10 hạt nảy mầm khi ngâm trong nước bảo quản.
Thông tin trên được Phó giáo sư - Tiến sĩ Lâm Thị Mỹ Dung - Chủ nhiệm Bộ môn Khảo cổ học (Khoa
Lịch sử, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân Văn, ĐH Quốc gia Hà Nội) khẳng định. Theo Tiến sĩ Dung, hơn
một tháng trước, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn kết hợp với Bảo tàng Hà Nội đã tiến hành khai quật
tại địa điểm khảo cổ Thành Dền trên diện tích 300 m2. Trong quá trình khai quật đã xuất lộ nhiều vết tích
bếp cổ (hố rác bếp).
Đầu tháng 5, đoàn khai quật đã tìm thấy những hạt thóc và gạo cháy xém tại 4 hố rác bếp, tất cả đều nằm
trong một mặt bằng lớp 8, sâu gần 1 mét so với mặt đất. Đất ở lớp này có nước rỉ ra, xung quanh có rất
nhiều than tro cùng các tàn tích thức ăn như xương cá, vỏ ốc...
Những hạt thóc nảy mầm được khai quật từ tầng đất có niên đại 3.000 năm.
Theo bà Dung, sự phát hiện những hạt thóc và hạt cơm cháy xém không phải là đặc biệt, nhưng điều làm
bà và các cộng sự hết sức ngỡ ngàng là sau khi ngâm trong nước để bảo quản khoảng 2 ngày thì có tới 10
hạt thóc đã nảy mầm, đâm lá.
Dù vô cùng ngạc nhiên và không thể lý giải về sức sống của các hạt thóc, song với tư cách phụ trách khai
quật, theo dõi sát từ đầu chí cuối cũng như trực tiếp làm hiện vật, tiến sĩ Dung khẳng định "những hạt lúa
này được lấy ra từ các hố rác bếp thuộc Văn hóa Đồng Đậu, tiền Đông Sơn, cách ngày nay 3.000 - 3.500
năm".
Trước thông tin này, các nhà khoa học nông nghiệp trong nước đều tỏ ra hết sức thận trọng và
nghi ngờ. Theo ông Lê Duy Hàm - Viện trưởng Viện Di truyền nông nghiệp, vẫn có khả năng hạt thóc
nảy mầm sau vài ngàn năm "nhưng đây là hiện tượng hy hữu".
"Về nguyên lý, rất khó có thể có hạt lúa có từ 3.000 năm trước mà vẫn nảy mầm được. Tuy nhiên, không
loại trừ được khả năng này vì rất có thể những hạt lúa đó được bảo quản trong một môi trường đặc biệt
mà con người chưa biết đến", ông Hàm nói.
Còn theo Viện trưởng Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam Nguyễn Văn Bộ, với những máy móc và
phương tiện hiện đại nhất cũng chỉ bảo quản được những hạt giống có thể nảy mầm sau tối đa là 50 - 100
năm. Theo các nhà khoa học, để có câu trả lời chính xác và thuyết phục về niên đại của những hạt thóc
nảy mầm cần phải lấy mẫu đi phân tích hàm lượng carbon.
Khai quật tại hố khảo cổ Thành Dền.

Tiến sĩ Dung cho biết, việc này sẽ được tiến hành ngay sau khi đoàn hoàn thành công tác khai quật hiện
trường, khoảng 1-2 tuần nữa và kết quả cũng sẽ có sau đó vài tháng. Cũng theo bà, việc phát hiện hạt thóc
nảy mầm sau 3.000 năm có ý nghĩa rất to lớn, nó là một trong những chứng cứ để nói về nền văn minh
lúa nước của tổ tiên.
"Đây là một phát hiện độc đáo, vô tiền khoáng hậu, đặt ra những vấn đề mới cần phải nghiên cứu để trả
lời chính xác cho các câu hỏi: đó là giống lúa gì, tại sao nó lại nẩy mầm được sau chừng ấy năm, hạt lúa
đã được bảo quản trong môi trường như thế nào, có nguồn gene quý không...", bà Dung nói.
Theo bà Dung, các nhà khoa học trong và ngoài nước phải hợp sức nhau lại mới mong sớm tìm ra câu trả
lời. Hiện, 8 hạt lúa nảy mầm đã được đưa đến Viện Di truyền nông nghiệp để nuôi cấy, chăm sóc và
nghiên cứu. Hai hạt nảy mầm khác cũng sẽ được đưa tới Viện lúa của ĐH Nông nghiệp Hà Nội.
Tiếp nhận các hạt lúa đã nảy mầm, Viện trưởng Viện Di truyền nông nghiệp Lê Duy Hàm cho biết, hiện
chưa nhận thấy sự khác thường của những mầm lúa này so với các giống lúa đương đại.
Cũng theo ông Hàm, 8 hạt thóc nảy mầm đang được trồng trong nhà lưới và được chăm sóc cẩn thận,
theo dõi kỹ lưỡng về kích thước, hình dáng, nhánh lúa, khóm lúa trong suốt cả quá trình, cho đến khi làm
đòng, trổ bông và cho thu hoạch. Trong thời gian đó, quan sát quá trình sinh trưởng, phát triển của những
hạt mầm này, về hình thái học có thể biết nhận biết được tương đối chính xác nó có phải là lúa cổ hay
Chiều 17/5, Tiến sĩ Dung cho biết, đoàn
khảo cổ tiếp tục phát hiện thêm rất nhiều
hạt thóc tại các hố khai quật tại điểm khai
quật Thành Dền. Các hạt thóc này đang
được bảo quản trong môi trường nước
xâm xấp và hy vọng sẽ có thêm những
hạt nảy mầm.
không. Tiếp đó, ông Hàm và các cộng sự sẽ tiến hành giải trình tự gene của hạt thóc, đối chiếu với trình
tự gen của giống lúa hiện đại để có kết luận đó có phải là lúa cổ hay không.
"Nếu đúng là lúa cổ thì đây là một phát hiện chưa từng ghi nhận từ trước đến nay. Nó sẽ có ý nghĩa cực
kỳ to lớn về mặt lịch sử cũng như về mặt di truyền học", ông Hàm nói.
Trong lịch sử khảo cổ từng ghi nhận việc các hạt giống sau hàng trăm, thậm chí hàng ngàn năm vẫn có
thể nảy mầm. Năm 2002, các nhà khoa học ĐH California (Mỹ), thử nghiệm thành công khả năng sống
sót những hạt sen 500 tuổi nằm dưới đáy một chiếc hồ ở Trung Quốc. Năm 2005, các nhà nghiên cứu

Israel tiết lộ đã nhân giống được một cây chà là từ hạt giống 2.000 năm tuổi...
Tuy nhiên, hạt các loại cây lương thực như lúa, ngô được ghi nhận chỉ có tuổi thọ vài năm.
Nguyễn Hưng
Ảnh: Tiến sĩ Lâm Thị Mỹ Dung
Theo báo Thanhnienonline.
Hạt thóc nảy mầm sau 3.000 năm: Nhiều câu hỏi lớn cần làm rõ

17/05/2010 2:23
Những hạt thóc được tìm thấy tại khu
khai quật (ảnh trên) và một số đã nảy
mầm
Hạt thóc cách đây 3.000 năm nảy mầm sẽ có một ý nghĩa cực kỳ to lớn về lịch sử, khảo cổ và chọn tạo giống. Tuy
nhiên...
Mời nghe đọc bài
Hạt thóc nảy mầm có từ cách đây 3.000 năm, một phát hiện vô tiền khoáng hậu, có ý nghĩa cực kỳ to lớn về lịch sử, khảo cổ
và chọn tạo giống. Tuy nhiên, một loạt các câu hỏi hóc búa xung quanh phát hiện này đang làm đau đầu các nhà khoa học.
Những cơ sở khoa học đầu tiên
PGS-TS Lâm Thị Mỹ Dung kể lại, từ cách đây hơn 1 tháng, trường ĐH KHXH-NV (ĐH QG Hà Nội) kết hợp với Bảo tàng Hà
Nội tiến hành khai quật Thành Dền (Mê Linh, Hà Nội) trên diện tích 300m2. Trong quá trình khai quật đã xuất lộ 5 - 7 vết tích
bếp cổ, tạm gọi là hố rác bếp. Đoàn khai quật đã tìm thấy những hạt thóc và gạo cháy xém tại 4 hố rác bếp. Chúng đều nằm
trong một mặt bằng là lớp 8, tức là so với mặt đất thì sâu độ gần 1m. Đất ở lớp 8 có nước rỉ ra, xung quanh có rất nhiều than
tro, các tàn tích thức ăn như xương cá, vỏ ốc... Những hạt thóc này có màu đen xám, chứng tỏ nó đã được ngâm trong bùn
đất một khoảng thời gian rất dài.
Theo TS Dung, sự phát hiện những hạt thóc và hạt cơm cháy xém không
phải là đặc biệt, nhưng điều làm bà và các cộng sự hết sức ngỡ ngàng là sau
khi ngâm trong nước để bảo quản khoảng 2 ngày thì có tới 10 hạt thóc đã
nảy mầm đâm lá. “Không ai có thể tin được là hạt thóc nằm sâu dưới lòng đất
hàng ngàn năm trời lại có thể nảy mầm được. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên
và không thể lý giải tại sao nó lại có sức sống mạnh mẽ và kỳ diệu đến thế”,
TS chia sẻ.

Những hạt thóc được cho là đã nảy mầm
sau 3.000 năm
“Với tư cách là một người phụ trách khai quật ở đây, theo dõi sát từ đầu chí cuối, và là người trực tiếp làm hiện vật, tôi khẳng
định rằng những hạt thóc này được lấy ra từ các hố rác bếp thuộc văn hóa Đồng Đậu, tiền Đông Sơn, cách ngày nay 3.000 -
3.500 năm”, TS Dung nhấn mạnh.
Bà cho rằng có rất nhiều cơ sở để đưa ra khẳng định những hạt thóc nảy mầm có từ cách đây 3.000 năm. Thứ nhất, Thành
Dền là một địa điểm khảo cổ học nổi tiếng ở VN, ít nhất đã trải qua 7 lần khảo cổ tại đây và do nhiều cơ quan khác nhau tiến
hành, trong đó có Viện Khảo cổ học VN. Dựa vào các phương pháp khảo cổ như địa tầng, loại hình học, lấy 20 mẫu than và
xương hiện vật để tính hàm lượng carbon phóng xạ C14 và tất cả đều xác định niên đại một cách chắc chắn là thuộc giai
đoạn phát triển chính của văn hóa Đồng Đậu (tiền Đông Sơn). Chứng cứ về thóc gạo trong văn hóa Đồng Đậu thì đã phát
hiện ở khá nhiều nơi, ngay cả tại Thành Dền, năm 2001 cũng đã tìm thấy dấu tích trấu trong đồ gốm.
Hạt thóc không tiếp xúc
với nước, đóng thật kín lại
có thể sống 100 năm.
Việc những hạt thóc nảy
mầm sau 3.000 năm là
chuyện hy hữu, xưa giờ
chưa từng có
GS-TS Võ Tòng Xuân
Thứ hai, nếu phát hiện đơn lẻ thì là ngẫu nhiên nhưng đây là phát hiện tại
nhiều hố khảo cổ khác nhau, những hạt thóc và gạo cháy được tìm thấy cùng
nhau, ngoài ra còn có cả xương cá, vỏ ốc, xương gà và xương chim bị cháy.
Thứ ba, sau khi phát hiện hạt thóc nảy mầm, TS Dung và các cộng sự đã lập tức xem lại hiện trường, quan sát trực tiếp,
kiểm tra lại băng ghi hình, và những tấm ảnh đã chụp một cách kỹ lưỡng để loại trừ tất cả các khả năng: thóc ở đâu đó trong
khi mình khai quật lẫn vào vì gần đấy cũng có những ruộng lúa chưa chín phải 15 ngày nữa mới thu hoạch được, hố chuột
đưa xuống, hoặc đất đá đã bị xáo trộn từ trước...
Những hạt thóc được tìm thấy tại khu khai quật -
Ảnh do PGS-TS Lâm Thị Mỹ Dung cung cấp
Cần sự hợp sức của các nhà khoa học
Để có câu trả lời chính xác và thuyết phục nhất về niên đại của những hạt thóc nảy mầm, nhiều người cho rằng cần phải lấy

mẫu đi phân tích hàm lượng carbon. Theo TS Dung, việc này sẽ được tiến hành ngay sau khi đoàn hoàn thành công tác khai
quật hiện trường, khoảng 1 - 2 tuần nữa và kết quả cũng sẽ có sau đó một vài tháng.
Bà Dung cho biết, việc phát hiện hạt thóc nảy mầm sau 3.000 năm có ý nghĩa rất to lớn, nó là một trong những chứng cứ để
nói về nền văn minh lúa nước của tổ tiên chúng ta, trước hết cho thấy thêm một chứng cứ về sự tồn tại, hiện diện của nghề
trồng lúa nước trong văn hóa Đồng Đậu mà trước nay chúng ta đã nói rất nhiều rồi. Đây cũng là một sự phát hiện độc đáo,
vô tiền khoáng hậu, đặt ra những vấn đề mới cần phải nghiên cứu để trả lời chính xác nhất cho các câu hỏi: đó là giống lúa
gì, tại sao nó lại nảy mầm được sau chừng ấy năm, hạt lúa đã được bảo quản trong môi trường như thế nào, có nguồn gen
quý không và liệu chúng ta có phục hồi được không?... Theo TS Dung, các nhà khoa học trong và ngoài nước phải hợp sức
nhau lại mới mong sớm tìm ra câu trả lời.
Về nguyên lý, rất khó có
thể có hạt thóc có từ 3.000
năm trước mà vẫn nảy mầm
được. Tuy nhiên, chúng ta
không loại trừ được khả
năng này vì rất có thể những
hạt thóc đó được bảo quản
trong một môi trường đặc
biệt mà con người chưa biết
đến
Ông Nguyễn Văn Bộ, Viện
trưởng Viện Khoa học nông
nghiệp