Tiến hoá đồng quy

Tiến hoá đồng quy và song
song của các loài và sự hình
thành các loài đồng hình


Trong mối quan hệ giữa cơ thể và
môi trường, chúng ta thường gặp
những sinh vật thuộc các nhóm phát
sinh chủng loại (Phyletic) khác
nhau nhưng lại giống nhau về cả
hình dạng và tập tính, sống trong
những điều kiện môi trường như
nhau. Sự giống nhau như thế đã bác
bõ ý kiến cho rằng, mỗi một môi
trường chỉ tồn tại một và chỉ một
loài sinh vật mà thôi.
Các bằng chứng tiến hoá chỉ ra
rằng, do sự phân ly ngày một xa của
các dòng tiến hoá, một số sinh vật
đã mất đi sự tương đồng
(Homologus) về cấu trúc bên trong
của cơ thể đã từng có từ một tổ tiên
chung, để có được sự giống nhau
một cách tương tự (Analogus) về
hình dạng bên ngoài hoặc tập tính
của chúng. Quá trình tiến hoá
làm xuất hiện các hiện tượng đó
được gọi là tiến hoá đồng quy.
Nhiều động vật tự bơi (Nekton) cỡ
lớn thuộc 4 nhóm rất khác nhau về

nguồn gốc, nhưng lại rất giống nhau
về hình dạng, chẳng hạn: cá, bò sát,
chim và thú. Sự đồng quy hình dạng
giữa chúng rất nổi bật và điều đó đã
che giấu sự khác biệt sâu sắc về cấu
trúc bên trong và sự trao đổi chất
giữa chúng.
Rất nhiều loài thực vật có hoa có
khả năng leo hay bò trên các vật
bám nhờ tua cuốn. Những tua cuốn
(sự đồng quy) được phát triển từ các
cấu trúc khác nhau của các họ thực
vật khác nhau (hiện tượng tương tự)
hoặc từ các phần khác nhau của lá
thuộc nhiều loài thực vật có hoa
(hiện tượng tương đồng).
Trong các ví dụ như thế thì những
lực chọn lọc giống nhau đã hoạt
động để tạo được sự giống nhau
ở những sinh vật ngay từ những
điểm xuất phát khác nhau trong quá
trình tiến hoá. Ta cũng có một loạt
các sự kiện làm ví dụ để chỉ ra sự
tiến hoá song song của các nhóm
sinh vật có quan hệ về mặt phát sinh
chủng loại (Phylogenetic).
Ví dụ kinh điển của kiểu tiến
hóa song song (Parallel
evolution) mang tính "phóng xạ”
trong số những động vật có Nhau và

có Túi: Thú có Túi đến lục địa
châu úc vào kỷ Creta (khoảng
90 triệu năm trước đây), ngay khi
những loài thú khác đã có mặt. Đó
là các loài thú Đơn huyệt đẻ trứng
(hiện nay là thú ăn Kiến và thú Mỏ
vịt). Sau đó, một quá trình tiến hóa
phóng xạ (Radiation evolution) xuất
hiện, rồi bằng nhiều con đường, các
nhóm thú trên các lục địa khác nhau
lại tiến hóa song song với nhau.
Những cơ thể được hình thành trong
quá trình tiến hóa song song của thú
có Túi và thú có Nhau giống nhau
một cách tuyệt vời về hình dạng và
lối sống, đến nỗi khó có thể tưởng
tượng được rằng, môi trường của
thú có Túi và thú có Nhau lại chứa
đựng những ổ sinh thái quá giống
nhau để tạo nên trong quá trình tiến