Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp cho trẻ 4 5 tuổi tại trường mầm non

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi tại trường mầm non”
1. Phần mở đầu
1. 1. Lý do chọn đề tài:
Trong những năm gần đây, giáo dục mầm non thường xuyên có những đổi
mới để cùng với toàn ngành thực hiện thành công nghị quyết Hội nghị lần thứ 8,
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số số 29-NQ/TW) về đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa
trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc
tế. Một trong những điểm mới nổi bật của bậc học mầm non trong những năm qua
đó là tiếp tục thực hiện ngày càng có chất lượng chương trình giáo dục mầm non
theo định hướng “Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm”.
Có nghĩa là nó được xây dựng dựa trên hứng thú, nhu cầu, kinh nghiệm và
khả năng của trẻ. Chương trình này sẽ tạo cơ hội cho trẻ được phát triển toàn
diện, không chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn,
phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ.
Như vậy, lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non là một quan điểm tiến
bộ về vị trí của trẻ em và vai trò của giáo viên. Quan điểm này định hướng cho
giáo viên mầm non trong việc xây dựng, sử dụng hiệu quả môi trường giáo dục,
lập kế hoạch giáo dục và tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ trong trường mầm
non.
Là một giáo viên dạy lớp 4-5 tuổi tôi nhận thấy việc xây dựng môi trường
trong lớp cho trẻ mầm non là việc làm đã được các giáo viên thực hiện từ lâu,
nhưng nhìn chung việc xây dựng môi trường mới chỉ mang tính hình thức, chưa
triệt để, chủ yếu trang trí theo đúng chủ đề đang thực hiện và việc xây dựng đó
chưa xuất phát từ trẻ, chưa kích thích tính tò mò, khám phá của trẻ. Do đó, khi học
và chơi trẻ đang còn rất thụ động. Vì vậy, tôi nhận thấy muốn giúp trẻ chơi mà học,
học bằng chơi, đảm bảo tính cá biệt thì đòi hỏi giáo viên phải xây dựng được môi
trường cho trẻ hoạt động trong lớp sao cho: Hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh
của mỗi trẻ đều được hiểu, được đánh giá đúng và được tôn trọng; mỗi trẻ đều có

cơ hội tốt nhất có thể để thành công; mỗi trẻ đều có cơ hội để học bằng nhiều cách
khác nhau, đặc biệt là thông qua vui chơi, để trẻ phát triển hết khả năng, năng lực
của mình. Hơn nữa, việc xây dựng môi trường học tập phù hợp cũng là một trong
những nội dung tuyên truyền các bậc phụ huynh nuôi dạy trẻ theo khoa học.
Bản thân tôi đã tìm hiểu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm, suy nghĩ và tìm tòi để
làm sao tìm ra nhiều biện pháp sáng tạo, đổi mới hình thức trong việc xây dựng và
1


sử dụng môi trường trong lớp theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Từ
đó, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động; tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi,
khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp. Quá
trình thực hiện áp dụng việc xây dựng môi trường giáo dục trong lớp theo phương
pháp lấy trẻ là trung tâm giúp tôi đã đúc rút được một số kinh nghiệm và lựa chọn
đề tài: “Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi tại trường mầm non”. Mong rằng từ những biện pháp
nhỏ này có thể góp phần vào việc xây dựng, tổ chức, hướng dẫn trẻ hoạt động một
cách tích cực và đạt được hiệu quả hơn.
1.2. Điểm mới và phạm vi áp dụng của đề tài:
1.2.1. Điểm mới của đề tài:
Đề tài nêu ra những biện pháp xây dựng, sử dụng môi trường giáo dục trong lớp
cho trẻ 4-5 tuổi từ việc áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm có nghĩa:
Xây dựng các góc hoạt động phong phú; có nhiều học liệu cho trẻ sử dụng theo nhiều
cách sáng tạo khác nhau; có nhiều cơ hội cho trẻ lựa chọn học liệu và hoạt động để trẻ
có thể: chủ động, vui chơi, tìm tòi khám phá, thực hành, trải nghiệm, sáng tạo, hợp tác
với bạn bè, trò chuyện và chia sẻ ý kiến. Sử dụng môi trường giáo dục hợp lý tức là:
Tổ chức nhiều hoạt động trong lớp; chia thành các nhóm và kiểm soát hoạt động của
trẻ; phân công nhiệm vụ và phối hợp giữa các giáo viên phụ trách lớp; sắp xếp lại các
góc trong lớp để lấy không gian thuận tiện cho trẻ chơi.
1.2.2. Phạm vi áp dụng:

Đề tài này có thể áp dụng đối với lớp mẫu giáo 4-5 tuổi trong nhà trường
trong năm học này và những năm tiếp theo. Đề tài có thể áp dụng rộng rãi đối với
các trường mầm non trên địa bàn huyện Lệ Thủy, các trường mầm non của tỉnh
Quảng Bình nói riêng và có thể áp dụng cho tất cả các trường mầm non trên toàn
quốc nói chung.
2. Phần nội dung
2.1. Thực trạng nội dung cần giải quyết:
Năm học 2019-2020 bản thân tôi trực tiếp giảng dạy lớp mẫu giáo 4-5 tuổi với
tổng số là 38 cháu.
Bước vào thực hiện đề tài này lớp chúng tôi có được những
thuận lợi và gặp một số khó khăn sau:
2.1.1. Thuận lợi:
Hoạt động của lớp được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của Phòng GD-ĐT Lệ
Thủy, ban giám hiệu nhà trường và tổ chuyên môn.
Lớp được đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị khá đầy đủ đảm bảo
việc học tập và sinh hoạt của trẻ.
Trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều vì vậy
2


việc dạy trẻ ở lớp rất thuận lợi. Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình
tự học, tự rèn luyện, tìm tòi những nội dung mới để xây dựng môi trường và tạo
hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động.
Bản thân tôi luôn tận dụng những nguồn nguyên vật liệu phế thải rồi xử lý
sạch để có thể biến chúng thành những dụng cụ học tập và đồ chơi đơn giản giúp
trẻ được học, được khám phá và khắc sâu kiến thức.
Một số phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng đối với bậc học mầm non,
tích cực hỗ trợ giáo viên, lớp về tinh thần cũng như vật chất để xây dựng môi
trường trong lớp cho trẻ hoạt động.
2.1.2. Khó khăn:

Một số trẻ trong lớp còn nhút nhát, không chủ động, mạnh dạn tham gia và
đưa ra các nội dung chơi cho các hoạt động tập thể.
Trang thiết bị dạy học tuy đã được đầu tư mua sắm qua hàng năm khá đầy đủ
song còn thiếu tính đồng bộ, ảnh hưởng phần nào đến sắp xếp bố trí sử dụng cho
trẻ trong các hoạt động.
Việc xây dựng môi trường giáo dục là một việc làm đòi hỏi giáo viên phải sự
sáng tạo, khoa học, khéo léo, đảm bảo tính thẫm mỹ cao mới kích thích sự chú ý
của trẻ cho nên cần có sự kỳ công lâu dài.
Phương pháp trang trí truyền thống đơn giản, không có độ mở không làm trẻ
hứng thú.
Kết quả trẻ tham gia vào các hoạt động tích cực còn hạn chế, chưa hứng thú
vào môi trường trong lớp; cụ thể qua đợt khảo sát đầu năm như sau:
T
Chưa Tỷ lê Thỉnh Tỷ lê Thường Tỷ lê Ghi
Tiêu chí
T
có
% thoảng % xuyên
% chú
Trẻ hoạt động tích cực
1 vào môi trường đã tạo 14/38 36,8 17/38 44,7 7/38
18,4
trong lớp
Kỹ năng sử dụng môi
2
13/38 34,2 17/38 44,7 8/38
21,1
trường trong lớp
Hứng thú tham gia các
3

12/38 31,6 17/38 44,7 9/38
23,7
hoạt động
Qua khảo sát thực tế nhận thấy kết quả tương tác giữa môi trường và chất
lượng hoạt động của trẻ chưa cao, bản thân tôi luôn suy nghĩ để tìm ra những biện
pháp, hình thức, đặc biệt là áp dụng quan điểm xây dựng môi trường giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm để trẻ được hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm một cách tích

3


cực, qua đó kiến thức của trẻ được bổ sung và củng cố phong phú, giúp trẻ tham
gia hoạt động tích cực hiệu quả hơn.
2.2. Các giải pháp thực hiện:
2.2.1. Làm tốt công tác tự bồi dưỡng chuyên môn nghiêp vụ:
Kỹ năng nghề nghiệp là điều đặt lên hàng đầu cho mỗi giáo viên. Hiểu rõ điều
đó, bản thân tôi đã tranh thủ mọi cơ hội, điều kiện có thể để tìm tòi, học hỏi, sáng
tạo bằng nhiều cách khác nhau: dự giờ, tìm hiểu qua sách, báo, các phương tiện
thông tin đại chúng đặc biệt mạng internet là một kênh thông tin phong phú để tôi
khám phá tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm cho bản thân.
Luôn nắm vững đặc điểm tâm sinh lý độ tuổi của trẻ để có các phương pháp
tác động phù hợp, kích thích tính tò mò, hứng thú ở trẻ.
Nghiên cứu chương trình GDMN mới để nắm vững mục tiêu, nội dung,
phương pháp giáo dục nhằm xây dựng môi trường cho trẻ phù hợp.
Tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt chuyên đề của trường, của phòng, của sở,
Tham gia lớp học nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
Luôn có ý thức học hỏi chị em đồng nghiệp trong trường, trong cụm như dự
giờ, tham quan để rút những kinh nghiệm cho bản thân trong công tác chăm sóc
giáo dục trẻ.
Bám sát tài liệu “Hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ

làm trung tâm trong trường mầm non” do bộ giáo dục đào tạo biên soạn.
Năm vừa qua Phòng GD&ĐT Lệ Thủy hướng dẫn tổ chức hội thi “Xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong các đơn vị Mầm non” cấp huyện.
Đây được xem như là kim chỉ nam để tôi mạnh dạn áp dụng trong việc xây dựng
và sử dụng môi trường giáo dục trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi tại trường.
2.2.2. Tham mưu mua sắm cơ sở vật chất, trang thiết bị:
Tích cực tham mưu với BGH nhà trường và phối hợp với phụ huynh để mua
sắm trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ và các loại đồ
dùng đồ chơi phục vụ học tập vui chơi của trẻ.
+Ngay từ đầu năm học, tôi rà soát các loại thiết bị phục vụ giảng dạy về các
chủ đề trong năm học, các loại tranh môi trường xung quanh, các tập tranh truyện,
các loại sách chương trình GDMN mới, các tuyển tập thơ - chuyện - bài hát - bé
tập làm nội trợ, sách hướng dẫn làm đồ dùng đồ chơi từ nguyên vật liệu mở, bì
đựng sản phẩm cho trẻ để đề xuất nhà trường trang bị. Rà soát các hạng mục đồ
dùng, đồ chơi cần học của trẻ trong năm như: (bút màu, đất nặn, bút chì, kéo, giấy
tại hình, tranh lô tô các loại, bộ đồ dùng học toán cho cô và trẻ, vở toán...), đồ dùng
cá nhân như: (dép đi trong nhà, khăn lau mặt, bàn chải răng, ca uống nước...) theo
Thông tư 02 quy định để phối hợp với phụ huynh mua sắm đảm bảo cho trẻ học
4


tập. Trong quá trình thực hiện, còn thiếu những đồ dùng gì thì chúng tôi trực tiếp
tham mưu đề xuất để nhà trường có kế hoạch mua bổ sung cho lớp đảm bảo yêu
cầu chăm sóc giáo dục trẻ trong nhà trường. Vì vậy, đến thời điểm này lớp tôi được
trang cấp đầy đủ tài liệu giảng dạy, thiết bị dạy học như: ti vi, máy tính,
2.2.3. Xây dựng môi trường trong lớp.
Môi trường giáo dục có ảnh hưởng đến sự thành công trong học tập của trẻ
và ảnh hưởng đến việc nội dung và kết quả mong đợi có đạt hay không. Đặc biệt
môi trường bên trong lớp học rất quan trọng bởi chúng cung cấp nhiều cơ hội học
tập và vui chơi khác nhau cho trẻ.

* Trang trí môi trường xung quanh lớp học:
Đối với trẻ mầm non, lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác đầu
tiên khi trẻ bước vào lớp đó là sự gần gũi, thân thiện giống nhà của mình. Trong
ngôi nhà ấy phải có sự tươi mới, hấp dẫn của những bức tranh, bức ảnh trang trí
phù hợp theo chủ đề, phù hợp với lứa tuổi của trẻ.
Vì vậy, để trẻ hứng thú khi đến lớp tôi đã trang trí các góc hoạt động bằng nội
dung tranh vẽ phong phú về chủ đề và hình thức hấp dẫn đẹp mắt nhằm lôi cuốn
trẻ tích cực tham gia các hoạt động.
Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới động vật”
Góc xây dựng: Tôi chỉ dán một tranh mẫu về gợi ý nội dung xây dựng theo
chủ đề tuần đó, phần tường còn lại tôi miếng dán âm dương dán sẵn và dán chữ
(Bé dùng nguyên vật liệu và dụng cụ gì để xây, công trình của bé) cùng với hình
ảnh các nguyên vật liệu bằng bìa cứng do các cháu làm như xi măng, gạch, cây
xanh, xô, xẻng, bay, cào để ở rỗ nhựa trong góc, các loại hình khối để trẻ lắp ghép
thành công trình; khi chơi trẻ không chỉ được biết nội dung trong góc xây gì mà trẻ
phải chọn được các nguyên vật liệu và dụng cụ để xây nên công trình đó, trẻ chọn
các hình để gắn để gắn lên tường nói lên ý định trẻ sẽ lắp ghép công trình gì.
Góc nghệ thuật: Tôi dành khoảng trống cho trẻ trưng bày các sản phẩm của
mình theo từng chủ đề nhánh như các sản phẩm nặn, vẽ, xé dán, ghép hình.Và đặc
biệt hơn, tôi đã thiết kế cho trẻ một sân khấu biểu diễn âm nhạc có các loại nhạc cụ
phong phú được bố trí hợp lý như: đàn tơ rưng, đàn đá, đàn ogan, đàn ống được để
hai bên sân khấu; những nhạc cụ khác như trống cơm, trống lắc, đàn ghi ta, song
loan, thanh gõ, trống vỗ được gắn ở các móc trên tường vừa tiết kiệm diện tích,
vừa mang tính chất trang trí mà vẫn hấp dẫn trẻ….Với cách bày trí như vậy trẻ sẽ
dễ dàng lấy, sử dụng và cất sau khi chơi.
Trang trí hình ảnh theo hình thức cuốn chiếu theo các chủ đề nhánh của từng
tuần tức là mỗi tuần phải trang trí làm nổi bật nội dung chủ đề tuần đó.

5

Hình ảnh sưu tầm phải rõ ràng, màu sắc đẹp, Các hình ảnh được dán vừa tầm
mắt của trẻ: Không quá cao, không quá thấp.
Ở cửa đón trẻ, từ đầu năm học tôi đã thay đổi các mảng tuyên truyền với hình
thức đẹp, nội dung phong phú cập nhật thông tin cần thiết gần gũi với trẻ, với phụ
huynh như, mảng dành cho bản tin của lớp về chương trình giảng dạy, lịch sinh
hoạt, mảng dành cho gia đình và bé; các thông tin về phòng tránh đuối nước, an
toàn trường học…
* Xây dựng góc hoạt động trong lớp.
Hoạt động góc là một hình thức hoạt động đặc biệt trong đời sống của trẻ
mầm non, đó là nơi trẻ thỏa mãn sở thích, nhu cầu vui chơi, nhận thức và cảm nhận
về thế giới xung quanh. Hoạt động góc giúp trẻ rèn luyện, củng cố kiến thức đã
học, là nơi trải nghiệm, trao đổi, chia sẽ và trình bày ý kiến của mình hay khám
phá những cái mới và phát huy khả năng sáng tạo của trẻ. Trong giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm, các góc hoạt động chính được duy trì thường xuyên, trẻ không cần
phải di chuyển hoặc đóng lại. Vì vậy, tôi đã suy nghĩ cẩn trọng về việc bố trí, sắp
xếp các góc rất linh hoạt phù hợp.
Trong lớp tôi đã xây dựng một số góc cố định như: góc xây dựng, góc nghệ
thuật, góc phân vai và một số góc di động có thể thay đổi cho nhau tùy từng chủ đề
như góc học tập, góc dân gian, góc vận động, góc kỹ năng của bé, Cách bố trí như
vậy giúp tôi dễ dàng làm mới môi trường trong lớp qua từng chủ đề nhằm tạo sự
mới lạ, kích thích hứng thú trẻ khám phá.
Ví dụ:
+ Chủ đề “Bản thân” tôi đã xây dựng 3 góc cố định (góc xây dựng, góc nghệ
thuật, góc phân vai) trong lớp và góc “Kỹ năng của bé” nhằm giúp trẻ trải nghiệm
các kỹ năng năng sống phục vụ bản thân như chải tóc, tết tóc, cột tóc, cải – mở cúc
áo, xếp dép, cởi – mặc áo quần.
Như vậy, sự đa dạng các góc cho trẻ hoạt động trong lớp rất có ý nghĩa bởi:
Trẻ có thể “chơi mà học, học bằng chơi”; tạo ra nhiều cơ hội cho trẻ thực hành và
học hỏi; trẻ có nhiều sự lựa chọn hơn để có thể thực hiện theo hứng thú của mình.

Hơn nữa, góc chơi còn giúp giáo viên có thể sử dụng để hỗ trợ cho kế hoạch dạy
và học, đặc biệt là hỗ trợ từng cá nhân trẻ và từng nhóm nhỏ.
Khi thiết kế các góc hoạt động, tôi luôn chú ý sắp xếp hợp lý sao cho:
Góc yên tĩnh xa góc ồn ào (góc phân vai xa góc học tập, góc sách) hoặc các
góc có thể sắp xếp cạnh nhau như góc xây dựng và góc phân vai kề nhau tạo sự
liên kết các nhóm chơi ở trong hai góc, góc xây dựng tránh nơi đi lại; Góc thiên
nhiên tôi đã tận dụng khoảng hiên ngoài lớp cho trẻ hoạt động thoải mái tránh sự
ồn ào cho các góc khác.
6


Bên cạnh việc sắp xếp phù hợp, tôi còn tạo ranh giới giữa các góc hoạt động
như: Tận dụng các giá đồ chơi tạo thành ranh giới các góc, khoảng rộng ở các góc
cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ vận động. Ranh giới ở
các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản trở việc quan sát của giáo viên.
Đặt tên góc đơn giản, gần gũi, dễ hiểu phù hợp nội dung chủ đề đang thực hiện
VD: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình”, ở góc sách có thể đặt tên “Thư viện của
bé” nhưng ở chủ đề “Thế giới thực vật” có thể đặt tên “Vườn cổ tích”
* Học liệu và phương tiện trong góc hoạt động:
Học liệu và phương tiện trong góc hoạt động có vai trò hỗ trợ giáo viên lập kế
hoạch học tập cho trẻ; kích thích trẻ tham gia, làm phong phú hoạt động chơi và
học của trẻ. Vì thế khi sử dụng học liệu và phương tiện trong góc hoạt động, tôi
luôn chú ý:
Đồ dùng, học liệu trong các góc tôi không bày quá nhiều, tràn lan các chủ đề
mà ý định tôi muốn trẻ làm được gì, học được gì, ôn luyện kỹ năng gì hay khám
phá điều gì thông qua chủ đề đó tôi mới bày ra. Trong góc luôn có nhiều loại đồ
dùng, học liệu khác nhau: vật thật, tranh ảnh, sơ đồ, mô hình, ký hiệu bao gồm cả
nguyên vật liệu thiên nhiên, vật liệu tái chế, đồ dùng thường ngày; có thể dùng
theo nhiều cách khác nhau và cung cấp những kiểu học khác nhau.
Ví dụ:

Chủ đề “Tết mùa xuân”.
Ở góc phân vai: Tôi vẫn để các đồ chơi nhóm bán hàng và nấu ăn nhưng tôi
chuẩn bị nhiều hơn các đồ dùng đồ chơi về các loại bánh, mứt, hoa, quả và các
món ăn mang đậm tính đặc trưng của dân tộc, tính địa phương. Qua đó, giáo dục
trẻ biết về cách chế biến các món ăn đặc trưng trong tết cổ truyền dân tộc.
Góc nghệ thuật: Ngoài các loại nhạc cụ như: đàn đá, đàn tơ rưng, đàn ocgan,
đàn ống; các loại trống và các loại nhạc cụ khác...thì ở đó luôn có sắn các nguyên
vật liệu tự kiếm từ thiên nhiên và tái chế: các loại hạt, vỏ sò, vở thạch dừa, các loại
lá khô, rơm rạ, mo cau, chiếu lác, cát nhuộm màu....để cho trẻ có nhiều học liệu sử
dụng cho nhiều cách sáng tạo khác nhau, trẻ chủ động lựa chọn học liệu để sáng
tạo theo ý tưởng của mình.
Góc học tập: Ngoài những loại tranh ảnh lô tô, sách truyện...thì còn có các
loại họa báo, lịch treo tường với các hình ảnh đẹp mắt, phong phú về nội dung cho
phép trẻ cắt dán thành các bộ sưu tập về các chủ đề động vật, thực vật, sản phẩm
các nghề, các lễ hội, các danh lam thắng cảnh...
Những đồ chơi nặng đặt ở dưới đất, những đồ chơi có nhiều bộ phận phải để
rời đặt theo bộ nhằm phát huy các hoạt động tư duy ở trẻ.

7


Đồ dùng đồ chơi để ở dạng mở, để theo từng loại, có ký hiệu riêng, vừa tầm
với trẻ để trẻ dễ thấy, dễ lấy, dễ lựa chọn và dễ cất sau khi chơi xong.
Ví dụ: Nơi để xếp gạch xây dựng tôi vẽ hình viên gạch, dưới có chữ, ép
plactic dán ở kệ gỗ đó. Chỉ cần nhìn vào hình ảnh minh họa trẻ sẽ dễ dàng cất đồ
chơi đúng nơi trẻ đã lấy ra.
- Màu sắc, hình dáng các đồ dùng đồ chơi đẹp, hấp dẫn trẻ, đảm bảo an toàn.
- Thường xuyên vệ sinh các giá đồ cùng, đồ chơi sạch sẽ bằng cách huy động
cùng làm vào thời điểm cuối ngày.
- Các đồ dùng cá nhân của trẻ có nhãn, có ký hiệu riêng đã được tôi làm ký

hiệu từ đầu năm học, giúp trẻ làm quen với số đồng thời giúp trẻ tự lấy, cất đồ
dùng mà không cần sự trợ giúp của cô. Qua đó giáo dục trẻ có ý thức tự bảo quản
đồ dùng của mình.
Ví dụ: Tôi chuẩn bị cho mỗi trẻ mỗi bì hồ sơ, bên ngoài có dán ký hiệu của trẻ
để trẻ để sản phẩm vẽ, vở toán, bút chì, bút màu. Đến khi học trẻ sẽ tự lấy đồ dùng
cần học và cất theo đúng vị trí của mình.
- Huy động sự tham gia của trẻ trong việc làm đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh từ
các nguồn nguyên vật liệu mở (ưu tiên các nguyên vật liệu từ thiên nhiên, sẵn có ở
địa phương và tái sử dụng) phù hợp với từng chủ đề nhưng có thể sử dụng cho
nhiều hoạt động khác nhau, nhiều chủ đề khác nhau.
2.2.4. Hướng dẫn trẻ hoạt động:
* Ở hoạt động góc.
Hoạt động góc là hình thức tổ chức cho trẻ học hoặc chơi theo sở thích và cá
nhân hoặc nhóm nhỏ để trẻ thực hiện mục tiêu và nội dung giáo dục. Tại các góc
hoạt động trẻ được trải nghiệm, củng cố, rèn luyện những kiến thức, kỹ năng đã
được học trong hoạt động chung; được khám phá tìm tòi phát hiện những cái mới ở
xung quanh.
Vậy muốn trẻ chơi hiệu quả, tích cực, sáng tạo, nghĩ ra nhiều cách chơi thì
ngay từ đầu tôi phải biết cách giới thiệu cho trẻ làm quen các góc chơi; quản lý tốt
trẻ chơi trong các góc và hoạt động mọi lúc mọi nơi. Biện pháp này giúp trẻ tự tin
khi lựa chọn hoạt động, chủ động tìm kiếm đồ chơi khi cần, triển khai trò chơi, thu
dọn và cất đồ chơi đúng nơi qui định.
Việc giới thiệu cho trẻ làm quen với các góc chơi tiến hành chủ yếu vào đầu
năm học, khi trẻ còn bỡ ngỡ, chưa quen với đồ dùng đồ chơi trong lớp, chưa biết
tên, vị trí đồ chơi và các khu vực để chơi cụ thể: Cho trẻ lựa chọn góc mà trẻ muốn
chơi hoặc thu hút trẻ vào các góc khác nhau; giúp trẻ ổn định tại các góc; nói
chuyện với trẻ tại các góc và giúp trẻ tham gia các hoạt động trong góc như một
người bạn- giúp hỗ trợ việc học bằng chơi của trẻ; cùng với trẻ xây dựng những
8

quy tắc đơn giản, rõ ràng và tôn trọn lẫn nhau. Vì vậy, tôi phải giúp trẻ biết nơi để
các để đồ chơi, các góc chơi bắt đầu từ đâu, kết thúc ở đâu.
Khi trẻ quen dần với các góc chơi và vị trí các đồ chơi thì đầu giờ chơi tôi
giới thiệu nội dung chơi của chủ đề nhánh.
Khi chơi, tôi chú ý bao quát, động viên, hướng dẫn trẻ triển khai nội dung
chơi, chú ý những trẻ rụt rè nhút nhát. Có thể nhập vai cùng trẻ để gợi ý nội dung
chơi khi trẻ lúng túng hay gợi ý trẻ sáng tạo nên các nội dung chơi mới dựa trên ý
tưởng của trẻ.
Ví dụ: Chủ đề: “Côn trùng”
Góc nghệ thuật: Các nguyên vật liệu tôi chuẩn bị sẵn như cánh hoa, vỏ sò, lá
cây, cỏ, vỏ thạch dừa, keo dán, keo hai mặt, bìa đã phun màu nền. Khi chơi, trẻ đến
góc đã chọn nhưng còn lúng túng chưa biết làm gì với những nguyên vật liệu cô đã
chuẩn bị sẵn. Tôi đến và hỏi trẻ: Những cánh hoa hồng này con thấy giống cánh
con côn trùng nào mà cháu từng thấy. Nếu lấy cánh hoa làm cánh (bướm, chuồn
chuồn..) thì cháu sẽ chọn gì để làm mình? Cháu sẽ ghép và dán ở đâu? (trên giấy).
Cô nghĩ chắc chắn những con côn trùng cháu làm sẽ rất đẹp, rất ngộ nghĩnh và dễ
thương.
Trong giờ chơi, tôi luôn giáo dục trẻ chơi cùng bạn, không giành đồ chơi của
bạn, cất dọn đồ chơi gọn gàng vào chỗ cũ sau khi chơi xong.
- Muốn quản lý trẻ tốt, tôi đã làm kí hiệu ở các góc hoạt động để theo dõi trẻ
nhằm giúp trẻ chơi ở tất cả các góc trong năm học. Kí hiệu của trẻ ở các góc trùng
với các ký hiệu của trẻ ở đồ dùng cá nhân trẻ.
* Ở hoạt động mọi lúc mọi nơi.
Song song với việc tổ chức hoạt động học, hoạt động ở các góc chơi tôi luôn
chú ý để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Trong các ngày lễ, ngày hội tôi tổ chức các hoạt động chiều, hoạt động theo ý
thích...cho trẻ tham gia, qua đó giáo dục trẻ biết chia sẽ quan tâm và chăm sóc
người thân. (Ví dụ: Ngày 8/3 tổ chức cho trẻ làm thiệp tặng mẹ, tặng bà, tặng cô
giáo khơi gợi ở trẻ lòng biết ơn và kính trọng mẹ, bà, cô giáo qua những sản phẩm

trẻ tự làm).
Tổ chức các lễ hội có nội dung phong phú, gẫn gũi đời sống trẻ: “Giai điệu
mùa xuân”, “Ngày hè”, “Mừng sinh nhật”. Các buổi đó trẻ không chỉ múa hát, đọc
thơ, kể chuyện mà còn được chơi các trò chơi dân gian: ném còn, đua thuyền, đua
vịt, đi chợ quê với quang gánh, rau, củ, quả, những đặc sản quê hương như bánh
đúc, bánh tráng...Tất cả được trang trí trong một khung cảnh quê hương có cây tre,
bụi chuối, trẻ được mặc áo quần bà ba, tứ thân, váy yếm, khăn đóng áo dài.... Qua
đó, trẻ được tăng cường mối quan hệ giao tiếp giữa trẻ với trẻ, trẻ và cô, trẻ với
9


người lớn....Điều này giúp trẻ tự tin khẳng định mình, biết cùng nhau hoạt động
trong nhóm, biết chia sẽ ý tưởng để hoàn thành sản phẩm. Ở các ngày lễ hội tổ
chức trong lớp, trẻ không còn “chơi” chỉ để chơi nữa mà chơi thật trong cuộc sống.
2.2.5. Phối kết hợp với phụ huynh.
Xã hội hóa giáo dục mầm non là một bài học thành công trong quá trình thực
hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ tại trường và cũng là một chủ trương lớn của
Đảng, Nhà nước nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.
Để phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ, hợp tác một cách tích cực, tự giác và có hiệu
quả. Vào buổi họp phụ huynh đầu năm học, tôi đã thông qua chương trình giảng
dạy của lớp, đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng, mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của
công tác xây dựng môi trường học tập trong lớp đối với trẻ mầm non, thực trạng
môi trường của lớp để phụ huynh có ý kiến đóng góp về ý tưởng, công sức, tiền
của. Vì vậy mà phụ huynh đã rất đồng thuận nhất trí ủng hộ kinh phí để trang trí
các góc hoạt động trong lớp và mua các loại xốp màu, giấy đề can, bìa mika, giấy
rô ki để trang trí tạo môi trường trong lớp học hấp dẫn trẻ.
Ở bảng tuyên truyền của lớp, tôi thông báo rõ thời gian biểu, kế hoạch giảng
dạy chủ đề lớn, chủ đề nhánh, trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong các giờ đón và
trả trẻ, mời phụ huynh tham quan lớp, tham quan triển làm đồ dùng đồ chơi tự làm,
dự giờ một số tiết dạy để phụ huynh hiểu rõ sự cần thiết của việc trang trí môi

trường và việc làm đồ dùng đồ chơi trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường
mầm non. Từ đó, phụ huynh tự nguyện đóng góp nhiều loại sách báo, tranh ảnh,
cây xanh ở góc thiên nhiên, các loại nguyên vật liệu trong gia đình có thể tái sử
dụng được như chai nhựa các loại lon... Trong từng chủ đề, nhiều phụ huynh còn
sưu tầm trên mạng nhiều cách làm đồ dùng cho trẻ cho giáo viên tham khảo.
Trong các phiên họp phụ huynh giữa năm, tôi thường nêu gương những phụ
huynh có ý tưởng sáng tạo cùng với giáo viên làm đồ dùng đồ chơi, sưu tầm
nguyên vật liệu để tạo thêm động lực cho phụ huynh trong việc phối kết hợp với
giáo viên nhằm thực hiện tốt việc chăm sóc giáo dục các cháu.
* Kết quả đạt được.
Qua quá trình thực hiện với những biện pháp và cách làm trên, việc xây dựng
môi trường ở lớp tôi đạt được những kết quả đáng phấn khởi, trong hội thi “Xây
dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” cấp trường lớp tôi đạt giải nhất;
hội thi “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” cấp huyện lớp tôi
cũng tham gia cùng với toàn trường và đạt giải khuyến khích.
- Đối với giáo viên:
Trình độ chuyên môn được nâng lên rõ rệt

10


Xác định được vai trò định hướng các hoạt động cho trẻ, luôn tạo cơ hội cho
trẻ phát huy tính tích cực và độc lập, rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ; có kinh
nghiệm trong việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm.
Các tiết dự giờ, thao giảng thanh kiểm tra của trường đều đạt kết quả tốt.
Sự quan tâm thích đáng của phụ huynh kết hợp với quá trình chịu khó học
hỏi, sưu tầm, nghiên cứu, sáng tạo, khéo léo, tận tụy của bản thân trong việc xây
dựng môi trường và làm đồ dùng, đồ chơi nên các cháu được học tập, vui chơi
trong môi truờng an toàn, thân thiện, cởi mở giúp trẻ chủ động khám phá, trải

nghiệm các hoạt động theo nhu cầu, phù hợp độ tuổi, ở đó trẻ được học mà chơi,
chơi mà học; được bổ sung, củng cố, rèn luyện các kỹ năng.
Kết quả làm đồ, dùng đồ chơi theo các chủ đề trong năm như sau:
+ Chủ đề “Trường mầm non” có 5 cây đàn, 20 trống lắc, 1 đàn tơ rưng, 1 đàn
đá, trống vỗ 3 cái, 10 cái mũ, 10 cái cặp, 15 trống cơm một mô hình xây dựng
trường mầm non. Bộ thảm ngồi ở góc cho trẻ ở góc học tập bằng lốp xe.
+ Chủ đề “Bản thân” 40 bộ áo quần cho trẻ học toán xếp tương ứng 1-1, học
đếm, 5 bộ sưu tập tranh trang phục cho bé trai bé gái, 15 bộ áo quần để trẻ học kỹ
năng sống mở, cài cúc áo, giá siêu thị của bé.
Và một số chủ đề khác cũng đã làm một số đồ dùng đồ chơi khác cho trẻ.
- Đối với trẻ:
Hình thành những mối quan hệ tốt với trường lớp, với gia đình, bạn bè và xã
hội; phát triển kiến thức về môi trường xung quanh và những kinh nghiệm trong
đời sống; đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý và đáp ứng nhu cầu trẻ.
Trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt động; kiến thức, kỹ năng được củng cố,
nhiều trẻ tỏ ra mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, khả năng sáng tạo được bộc lộ rõ
rệt, thể hiện rõ trong bản điều tra trẻ cuối học kỳ 1 vừa qua:
T
Tiêu chí
Chưa Tỷ lê Thỉnh Tỷ lê Thường Tỷ lê Ghi
T
có
%
thoảng % xuyên
% chú
1 Trẻ hoạt động tích
0
0
5/38
13,2

33/38
86,8
1 cực vào môi trường
đã tạo trong lớp
2 Kỹ năng sử dụng
0
0
6/38
15,8
32/38
84,2
2 môi trường trong
lớp
3 Hứng thú tham gia
0
0
0
0
38/38
100
3 các hoạt động
- Đối với phụ huynh:
11


Đa số phụ huynh hưởng ứng nhiệt tình. Giữa nhà trường - giáo viên - phụ
huynh có sự hợp tác tích cực. Nhiều phụ huynh ngày càng tin tưởng, chăm lo hơn
đến phương pháp giáo dục trẻ, có ý thức đóng góp đồ dùng, đồ chơi và các nguyên
vật liệu, trang thiết bị trong lớp.
Kết quả: Phụ huynh ủng hộ kinh phí trang trí mới 5 góc hoạt động trong lớp.

Phụ huynh đóng góp 10 xe ô tô bằng nhựa, 7 cách làm đồ dùng học tập, 40
chai nhựa như chai dầu gội, chai nước rửa chén, 30 quyển truyện tranh, 35 tờ lịch
củ, 5 chậu góc thiên nhiên, 10 can nhựa, 60 vỏ lon bia, 40 vỏ chai nước ngọt các
loại, 10 can nhựa, 30 m bạt trắng để dán tường xung quanh lớp..
3. Phần kết luận:
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp cho trẻ
mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ 2
trong công tác tổ chức, hướng dẫn trẻ hoạt động nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi
và hoạt động của trẻ. Hơn nữa, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là
phương tiện, là điều kiện để giáo viên tác động đến sự phát triển phù hợp với từng
trẻ và từng lứa tuổi. Thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển
toàn diện, qua 1 năm học thực hiện các biện pháp trên trong việc xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi ở lớp tôi, bước đầu
gặt hái được những kết quả đáng phấn khởi.
Môi trường sạch sẽ, an toàn, có sự bố trí các khu vực chơi và học trong lớp
phù hợp, thuận tiện có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với sự phát triển thể chất của
trẻ mà còn thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ
hoạt động tích cực, sáng tạo. Môi trường giao tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với
trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với môi trường xung quanh đã tạo cơ hội cho trẻ
được chia sẽ, giải bày tâm tư nguyện vọng, mong ước của trẻ với cô, với bạn. Nhờ
vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động phối hợp nhịp nhàng hơn nên
hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường, yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè
hơn. Không chỉ có vậy, việc xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ đã nhận được
sự đồng tình ủng hộ, tham gia đóng góp từ phía phụ huynh cả vật chất lẫn tinh thần
để thỏa mãn mong đợi của họ đối với sự phát triển của trẻ. Để xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi, tôi đã tìm tòi, học
hỏi nhằm chuẩn bị môi trường giáo dục linh hoạt sáng tạo, cung cấp phương tiện,
học liệu và những hoạt động đa dạng, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực vào hoạt động
tự tìm tòi, giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, học mà chơi, chơi mà học một cách

vui vẻ; qua đó trẻ trực tiếp lĩnh hội được tri thức, giúp trẻ phát triển hài hòa các
lĩnh vực: Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẫm mỹ, tình cảm và kỹ năng xã hội.
12


Nhờ đó, bản thân đã rút được những bài học kinh nghiệm quý sau:
- Làm tốt công tác tham mưu với Ban giám hiệu nhà truờng trong việc mua
sắm các trang thiết bị, các loại đồ dùng đồ chơi phục vụ việc dạy và học.
- Tăng cường công tác tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp
vụ và tay nghề cho bản thân.
- Tích cực chủ động tìm tòi, học hỏi, sưu tầm các nguyên vật liệu khác nhau
để xây dựng môi trường học tập cho trẻ sạch, đẹp, an toàn, thân thiện nhằm thực
hiện tốt chương trình giáo dục mầm non mới theo định hướng “Xây dựng trường
MN lấy trẻ làm trung tâm”.
- Tổ chức tốt cho trẻ hoạt động với môi trường học tập trong lớp.
- Xây dựng được mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và giáo viên, giáo
viên và trẻ; đoàn kết, gắn bó với phụ huynh trong việc tuyên truyền phối hợp nâng
cao chất lượng CS-GD trẻ và hỗ trợ lớp về vật chất cũng như tinh thần trong các
hoạt động CS - GD trẻ.
- Tổ chức các hoạt động tập thể gần gũi vui tươi lành mạnh cho trẻ.
Kết quả của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong
lớp cho trẻ hoạt động ở lớp mẫu giáo 4-5 tuổi do tôi trực tiếp giảng dạy trong năm
học 2018 -2019 bước đầu có những hiệu quả tích cực đối với giáo viên, đối với trẻ
và phụ huynh nhưng bản thân nhận thấy vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục học hỏi,
tìm kiếm giải pháp, đúc rút kinh nghiệm ở các đơn vị bạn để làm thế nào xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp cho trẻ 4-5 tuổi nói riêng và
trẻ mẫu giáo trong trường nói chung nhằm hướng tới từng trẻ cũng như từng nhóm
trẻ nhỏ và nhóm trẻ lớn để tạo cơ hội cho trẻ được học tập trong điều kiện cụ thể
nhằm hỗ trợ trẻ phát triển hài hòa ở tất cả các lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn
ngữ, thẫm mỹ, tình cảm và kỹ năng xã hội.

3.2. Kiến nghị, đề xuất:
* Đối với nhà trường:
- Tham mưu với các cấp để có nguồn kinh phí mua sắm các loại đồ dùng, đồ
chơi, trang thiết bị phù hợp phục vụ các hoạt động trong nhóm, lớp.
- Tổ chức cho giáo viên được đi tham quan trường bạn để học tập kinh
nghiệm trong việc xây dựng môi trường học giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
* Đối với địa phương
- Tạo điều kiện về nguồn kinh phí cho nhà trường tăng trưởng cơ sở vật chất,
tu sửa nâng cấp trường lớp, tạo điều kiện thuận tiên cho giáo viên trong việc trang
trí, xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong lớp học.
Trên đây là một vài biện pháp nhỏ của tôi khi áp dụng quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm trong quá trình xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ được
13


rút ra từ thực tế giảng dạy ở lớp tôi. Bản thân tôi sẽ cố gắng học hỏi hơn nữa để tìm
ra những giải pháp tối ưu nhằm đáp ứng nhu cầu hoạt động, khám phá của trẻ theo
chương trình giáo dục mầm non mới. Rất mong nhận được sự góp ý của lãnh đạo
cấp trên, của các đồng chí, đồng nghiệp để sáng kiến của tôi thực hiện có hiệu quả
hơn trong việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường.

14