Hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện hoài đức, thành phố hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (395.78 KB, 97 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ THỊ THÚY NHUNG
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỢP TÁC XÃ
NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀI
ĐỨC, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ THỊ THÚY NHUNG
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỢP TÁC XÃ NÔNG
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: : PGS.TS CHU TIẾN QUANG
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Chu Tiến Quang.
Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có
nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và chưa được công bố trong bất cứ công trình
nghiên cứu nào.
Tác giả
Vũ Thị Thúy Nhung
i
LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian hai năm học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội, tôi đã hoàn thành chương trình cao học và luận văn
thạc sỹ với đề tài: “ hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp trên địa
bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội”.
Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo Trường
Đại học Kinh tế đã tận tình dạy bảo, giúp đỡ và định hướng cho tôi trong quá
trình học tập và nghiên cứu khoa học. Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn PGS.
TS Chu Tiến Quang đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết để hướng dẫn
nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo huyện Hoài Đức, lãnh đạo phòng
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hoài Đức,... đã tạo điều kiện về mặt
thời gian, cho phép tôi sử dụng số liệu, và thực hiện nghiên cứu tại các hợp tác
xã nông nghiệp của huyện.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và người thân đã giúp
đỡ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu khoa học.
Tác giả
Vũ Thị Thúy Nhung
MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..............................................................................i
DANH MỤC BẢNG BIỂU.......................................................................................... ii
PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN,
THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP.5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài........................................5
1.1.1. Những kết quả đã đạt được trong các công trình nghiên cứu liên quan đến
đề tài...................................................................................................................... 5
1.1.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục phải nghiên cứu đối với đề tài.................9
1.2. Cơ sở lý luận về hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp.....................9
1.2.1. Khái niệm về hợp tác xã nông nghiệp và các hoạt động của hợp tác xã
nông nghiệp........................................................................................................... 9
1.2.2. Đặc điểm của hợp tác xã và hợp tác xã nông nghiệp................................. 12
1.2.3. Vị trí, vai trò của hợp tác xã và hợp tác xã nông nghiệp...........................15
1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp......16
1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
19
1.3. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác nông nghiệp ở một số
địa phương trong cả nước và bài học rút ra cho huyện Hoài Đức...........................22
1.3.1. Kinh nghiệm của các hợp tác xã nông nghiệp ở huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh
Hóa..................................................................................................................... 22
1.3.2. Kinh nghiệm của các hợp tác xã nông nghiệp ở huyện Kim Bảng, tỉnh Hà
Nam.................................................................................................................... 23
1.3.3. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho các hợp tác xã nông nghiệp ở Hoài
Đức..................................................................................................................... 25
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................... 27
2.1. Phương pháp lựa chọn địa bàn, đối tượng nghiên cứu..................................... 27
2.2. Phương pháp thu thập thông tin....................................................................... 27
2.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp............................................................................ 27
2.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp.............................................................................. 28
2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý thông tin............................................................ 29
2.3.1. Phương pháp thống kê mô tả..................................................................... 29
2.3.2. Phương pháp so sánh................................................................................. 30
2.3.3. Phương pháp phân tích ảnh hưởng của các yếu tố tới hiệu quả hoạt động
của hợp tác xã nông nghiệp................................................................................. 30
2.3.4. Phương pháp phân tích tổng hợp............................................................... 30
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HỢP TÁC XÃ
NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀI ĐỨC THỜI GIAN QUA.......32
3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Hoài Đức................................32
3.1.1. Điều kiện tự nhiên..................................................................................... 32
3.1.2. Tình hình xây dựng, phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Hoài Đức
38
3.2. Thực trạng hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ở huyện Hoài Đức
qua kết quả điều tra của luận văn............................................................................ 45
3.2.1. Hiệu quả hoạt động dịch vụ sản xuất nông nghiệp.................................... 45
3.2.2. Hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh tập trung của HTX....................46
3.3. Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố tới hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông
nghiệp ở huyện Hoài Đức giai đoạn 2016-2018 qua kết quả điều tra.....................52
3.3.1. Ảnh hưởng của nhóm yếu tố chủ quan...................................................... 52
3.3.2. Ảnh hưởng của nhóm yếu tố khách quan.................................................. 53
3.4. Đánh giá chung................................................................................................ 54
3.4.1. Những kết quả đạt được............................................................................ 54
3.4.2. Những mặt hạn chế, tồn tại....................................................................... 56
3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế................................................... 57
CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC..59
HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC ĐẾN NĂM 2025..........59
4.1. Những thuận lợi, khó khăn và đề nghị hỗ trợ các hợp tác xã...........................59
4.1.1. Thuận lợi................................................................................................... 59
4.1.2. Khó khăn................................................................................................... 59
4.1.3. Đề nghị hỗ trợ các hợp tác xã.................................................................... 60
4.2. Quan điểm về nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ở
huyện Hoài Đức...................................................................................................... 60
4.2.1. Phát huy lợi thế, vai trò của hợp tác xã trong thời kỳ hội nhập.................60
4.2.2. Hướng ra thị trường, tìm cơ hội để có lợi ích............................................ 61
4.2.3. Phát huy tác dụng tích cực các chính sách hỗ trợ của Nhà nước về hợp tác
xã........................................................................................................................ 61
4.1.4. Nâng cao năng lực quản lý điều hành của đội ngũ cán bộ hợp tác xã.......62
4.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã nông nghiệp của
huyện Hoài Đức đến năm 2025.............................................................................. 62
4.3.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về hợp tác xã................62
4.3.2. Hoàn thiện, nâng cao chất lượng tổ chức quản lý hoạt động sản xuất kinh
doanh bảo đảm phát huy tối đa các yếu tố sản xuất để tạo ra lợi ích...................64
4.3.3. Phát huy tác dụng tích cực của các chính sách hỗ trợ hợp tác xã của Nhà
nước theo Luật hợp tác xã 2012.......................................................................... 65
4.3.4. Nâng cao năng lực quản lý điều hành của đội ngũ cán bộ lãnh đạo hợp tác
xã của huyện....................................................................................................... 69
4.3.5. Giải pháp về thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa trong hợp
tác xã................................................................................................................... 70
4.4. Một số kiến nghị.............................................................................................. 71
4.4.1. Đối với Nhà nước...................................................................................... 71
4.4.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân huyện Hoài Đức...................................... 72
KẾT LUẬN................................................................................................................ 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 75
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu
1
CNH-HĐH
2
CB
3
CN
4
CTCP
5
DN
6
ĐT
HTX
7
HTX NN
8
KT-XH
10
NV
11
QTXS
12
XDCB
13
SXKD
14
SP
15
NSNN
i
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Tổng hợp phiếu điều tra 10 hợp tác xã trên địa bàn huyện Hoài Đức..........29
Bảng 3.1: Những nét khái quát cơ bản về các HTX NN huyện Hoài Đức năm 2018...39
Bảng 3.2: Bảng xếp loại kết quả hoạt động của các HTX NN huyện Hoài Đức 3 năm khảo
sát................................................................................................................................ 40
Bảng 3.3: Trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý, điều hành HTX NN ở huyện Hoài Đức
qua các năm nghiên cứu............................................................................................... 42
Bảng 3.4: Quy mô vốn của các HTX NN qua các năm................................................ 43
Bảng 3.5: Tình hình nợ vay của các HTX NN qua các năm........................................44
Bảng 3.6: Tình hình nợ phải thu của các HTX NN qua các năm.................................44
Bảng 3.7: Mức đảm nhiệm khâu dịch vụ của 10 HTX NN ở huyện Hoài Đức qua các năm45
Bảng 3.8: Doanh thu của các HTX NN ở huyện Hoài Đức qua các năm 2017, 2018. .47
Bảng 3.9: Hoạt động dịch vụ của 10 HTX NN khảo sát ở huyện Hoài Đức................48
Bảng 3.10: Mức độ đáp ứng nhu cầu thanh viên của các dịch vụ trong năm 2018......50
Bảng 3.11: Tình hình thu nhập và vốn góp bình quân trong HTX NN ở huyện Hoài Đức
qua các năm................................................................................................................. 51
Bảng 3.12: Đánh giá mức độ tác động của các yếu tố chủ quan đến hiệu quả hoạt động của
các hợp tác xã nông nghiệp.......................................................................................... 53
Bảng 3.13: Đánh giá mức độ tác động của các yếu tổ khách quan đến hiệu quả hoạt động
của các hợp tác xã nông nghiệp................................................................................... 54
ii
PHẦN MỞ ĐẦU
1.
Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ
nghĩa là đường lối chiến lược của Đảng và nhà nước ta. Trong nền kinh tế nhiều
thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa thì kinh tế tập thể mà nòng cốt là
hợp tác xã (HTX) là một bộ phận quan trọng, cùng với kinh tế nhà nước dần dần
trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế, đó cũng là nền tảng chính trị xã
hội của đất nước nhằm đạt được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ và văn minh.
Trong điều kiện nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế yếu
kém, chủ yếu là nông nghiệp, mang nặng tính tự cung tự cấp, đặc biệt phần lớn
các đơn vị sản xuất là các hộ nông dân cá thể thì nhu cầu hợp tác giữa các hộ sản
xuất kinh doanh nông nghiệp riêng lẻ dưới nhiều hình thức đa dạng là xu thế tất
yếu khách quan. Phát triển hợp tác xã nông nghiệp (HTX NN) không chỉ nhằm
mục tiêu kinh tế mà còn có ý nghĩa xã hội đối với thành viên tham gia và với
cộng đồng dân cư. Nhà nước thông qua HTX NN có thể thực hiện các chính
sách giúp đỡ, hỗ trợ thành viên xóa đói, giảm nghèo, thực hiện bình đẳng, công
bằng và tiến bộ xã hội. Do đó, có thể khẳng định HTX NN có vị trí, vai trò hết
sức quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và nông
nghiệp, nông thôn của Việt Nam.
Luật HTX năm 2012 đã làm rõ hơn bản chất HTX, nhờ đó đã tạo điều
kiện cho các loại hình HTX NN trong cả nước và HTX NN ở TP Hà Nội, trong
đó có huyện Hoài Đức phát triển theo hướng tích cực, đúng hơn theo các nguyên
tắc HTX quốc tế.
Ở huyện Hoài Đức, số lượng HTX NN không tăng nhiều, nhưng chất
lượng các HTX NN được nâng lên. Hoạt động của một số HTX NN có khuynh
hướng phát triển bền vững hơn, góp phần đáng kể trong việc phát triển kinh tế
và giải quyết các vấn đề xã hội trong nông nghiệp nông thôn. Các HTX NN còn
1
chú trọng chuyển giao thành tựu khoa học kỹ thuật mới trong và sau thu hoạch,
giúp đỡ hộ xã viên tăng năng lực sản xuất, sản phẩm đạt chất lượng cao, hạn chế
tình trạng cho vay nặng lãi, tư thương ép giá, mở rộng thị trường,...
Tuy nhiên, các HTX NN trên địa bàn huyện vẫn còn bộc lộ những hạn
chế, bất cập như: HTX có quy mô còn nhỏ, cơ sở vật chất thiếu thốn, trình độ kỹ
thuật, máy móc thiết bị lạc hậu, sản phẩm hàng hóa dịch vụ chưa đa dạng, chất
lượng chưa cao, lợi ích kinh tế xã hội của thành viên và người lao động còn
thấp. Các HTX được củng cố về mặt tổ chức, nhưng chưa thật sự đổi mới về nội
dung hoạt động, khả năng xây dựng và tổ chức thực hiện phương án sản xuất
kinh doanh của Hội đồng quản trị HTX còn yếu và chưa thu hút sự tham gia lập
kế hoạch của các thành viên HTX.
Theo số liệu của UBND huyện Hoài Đức, tính đến nay, toàn huyện đã có
38/39 HTX đã thực hiện tổ chức lại hoạt động HTX theo Luật HTX 2012 nhưng
vẫn chưa hội đủ những điều kiện pháp lý cần thiết để tổ chức Đại hội chuyển đổi
theo Luật HTX 2012. Công tác tuyên truyền, đăng ký lại thành viên và tổ chức
hoạt động lại theo Luật HTX 2012 chưa được thực hiện nghiêm túc nên chưa
mang lại kết quả mong muốn.
Những hạn chế, yếu kém trên đang kìm hãm quá trình nâng cao hiệu quả
hoạt động của các HTX NN ở huyện Hoài Đức trong thời gian qua. Trước tình
hình đó, việc nghiên cứu hiệu quả hoạt động của các HTX NN ở huyện Hoài
Đức theo luật HTX năm 2012 đến nay để làm rõ kết quả, những mâu thuẫn, hạn
chế và nhận diện các nguyên nhân, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy
các HTX NN ở huyện Hoài Đức nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX NN
trong những năm tới là hết sức cần thiết và cấp bách.
Với lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài: “Hiệu quả hoạt động của hợp tác xã
nông nghiệp trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội” làm luận văn cao
học chuyên ngành quản trị kinh doanh tại trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc
gia Hà Nội.
2
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.
-
Mục đích nghiên cứu: Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao
hiệu quả hoạt động của các HTX NN ở huyện Hoài Đức trong thời gian tới.
-
Nhiệm vụ nghiên cứu:
+
Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về hiệu quả hoạt động của HTX NN.
+
Đánh giá thực trạng hiệu quả hoạt động của các HTX NN ở huyện Hoài
Đức trong giai đoạn 2016-2018.
Đề xuất các giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động của các
+
HTX NN ở huyện Hoài Đức đến năm 2025
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là một số hoạt động về sản xuất kinh
-
doanh của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Hoài Đức.
-
Phạm vi nghiên cứu:
Về nội dung: Các vấn đề về lý luận, thực trạng và giải pháp nâng cao
+
hiệu quả hoạt động của HTX NN trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội.
+
Về không gian: Gồm các HTX NN trên địa bàn huyện Hoài Đức.
+
Về thời gian: 2016 - 2018
4.
Những đóng góp mới của luận văn
-
Luận văn giúp tổng hợp, hệ thống hóa các cơ sở lý luận liên quan đến
hiệu quả hoạt động của HTX NN.
-
Phân tích, đánh giá được thực trạng hiệu quả hoạt động của HTX NN ở
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, chỉ ra các thành công, hạn chế và nguyên
nhân.
- Khắc phục những tồn tại, hạn chế và đề xuất được một số giải pháp nâng
cao hiệu quả hoạt động của HTX NN ở huyện Hoài Đức đến năm 2025.
-
Góp phần thực hiện đề án “Phát triển 15.000 HTX NN hoạt động hiệu
quả đến năm 2020” trên địa bàn huyện Hoài Đức, Hà Nội.
3
5.
Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục và danh mục các tài liệu tham
khảo, luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về
hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
huyện Hoài Đức giai đoạn 2016-2018 vừa qua
Chương 4: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông
nghiệp ở huyện Hoài Đức đến năm 2025
4
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC
TIỄN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1. Những kết quả đã đạt được trong các công trình nghiên cứu liên
quan đến đề tài
Trong những năm qua, hợp tác xã là một tổ chức kinh tế tập thể được
nhiều tác giả, nhà khoa học, học viên cao học quan tâm nghiên cứu. Đặc biệt,
trong những năm gần đây có nhiều đề tài luận văn thạc sĩ... đã nghiên cứu về
hoạt động nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã. Cụ thể:
i)
Tác giả Bùi Thống Nhất (2010) “Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề
xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Cần Thơ” đã đánh giá thực trạng hoạt động của
HTX NN trên địa bàn thành phố Cần Thơ, trong đó tác giả nhấn mạnh đến hiệu
quả hoạt động dịch vụ nông nghiệp phục vụ thành viên được mở rộng hơn; làm
tăng vai trò của cán bộ quản lý, điều hành HTX NN tại thành phố Cần Thơ.
Ngoài ra, luận văn nhấn mạnh trong nông nghiệp, vai trò HTX thể hiện rất rõ,
nhất là dịch vụ thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào
sản xuất, việc tiếp nhận nguồn vốn ngân sách và huy động đóng góp của nhân
dân để hoàn thành các chương trình kiên cố hóa kênh mương, bê tông hóa đường
giao thông nông thôn,… Tuy nhiên, các HTX NN tại thành phố Cần Thơ vẫn
mắc phải những trở ngại và khó khăn chung của HTX cả nước như: nhiều HTX
quy mô nhỏ, thiếu vốn, tài sản ít, đội ngũ HTX còn yếu, khả năng cạnh tranh
thấp,…
ii)
Đề tài khoa học cấp cơ sở “Tổng kết tình hình hoạt động của hợp tác
xã nông nghiệp giai đoạn năm 2014 -2016 trên địa bàn tỉnh An Giang” của Chi
cục phát triển nông thôn tỉnh An Giang (2017) đã đánh giá thực trạng về tổ chức
5
(chất lượng cán bộ, xã viên) và tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh (cơ sở
vật chất, vốn, doanh thu, lợi nhuận,...); đánh giá vai trò của HTX đối với phát
triển kinh tế - xã hội và xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư: giải quyết việc
làm, xóa đói giảm nghèo và thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia tại
địa phương và đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX
trên địa bàn tỉnh An Giang trong giai đoạn 2014-2016.
iii)
Nhóm tác giả Dương Ngọc Thành, Nguyễn Công Toàn, Nguyễn
Quang Tuyến, Trương Hồng Võ Tuấn Kiệt, Lê Cảnh Dũng và Lâm Huân (2016)
trong nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu năng lực, hiệu quả sản xuất và xu hướng
phát triển hợp tác xã nông nghiệp trong bối cảnh thực hiện tái cơ cấu nông
nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long” đã nhấn mạnh rằng: trong nền kinh tế
thị trường, phải đổi mới nhận thức của các cấp, các ngành, thành phần kinh tế và
quần chúng nhân dân về vai trò, vị trí của HTX NN. Song song đó, phải quán
triệt tinh thần HTX NN cần có sự điều hành sản xuất linh hoạt; hoạt động dựa
trên nguyên tắc tự nguyện, tự chủ, tự quản, tự chịu trách nhiệm. Quá trình hoạt
động phải lấy tinh thần liên kết tạo thành sợi dây xuyên suốt, từ đó tạo nên sức
mạnh cộng đồng để tiếp cận nguồn lực (nhất là nguồn vốn), giảm chi phí sản
xuất, tiêu thụ sản phẩm và nâng cao thu nhập... Tuy nhiên, để HTX phát triển
một cách bền vững, theo nhóm tác giả, các HTX cần thiết lập chuỗi giá trị sản
phẩm, xây dựng tinh thần hợp tác liên kết giữa những người nông dân với nhau
trong chuỗi liên kết sản phẩm...
iv)
Tác giả Hà Thị Thu Hà (2017) với đề tài “Đánh giá yếu tố ảnh hưởng
đến hoạt động hợp tác xã nông nghiệp tỉnh An Giang” đã chỉ ra một số nhân tố
ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của HTX NN tại tỉnh An Giang như: Vốn góp
điều lệ của HTX NN; Lĩnh vực đăng ký kinh doanh dịch vụ HTX NN; Hình thức
hoạt động của HTX NN; Trình độ học vấn của lãnh đạo HTX NN,… Từ kết quả
nghiên cứu, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả hoạt
động của HTX NN tỉnh An Giang tập trung vào một số nội dung:
6
-
Đối với thành viên HTX: Cần phải hiểu đúng về trách nhiệm, nghĩa vụ
của thành viên trong mô hình HTX NN kiểu mới, hoạt động theo Luật HTX
2012 và vận hành theo cơ chế thị trường. Ngoài ra, để tạo thị trường nội bộ ngày
càng lớn cho các hoạt động của HTX cần tích cực vận động người dân trên địa
bàn cùng tham gia làm thành viên HTX NN.
-
Đối với cán bộ quản lý HTX: Từng bước củng cố và nâng cao khả năng
tạo lòng tin cho thành viên đối với HTX NN, Hội đồng quản trị và Giám đốc
HTX NN phải đề ra phương án hoạt động dịch vụ và sản xuất kinh doanh cụ thể
mang lại lợi ích thiết thực cho thành viên HTX; tăng cường đa dạng hóa các hoạt
động sản xuất, kinh doanh của HTX NN nhằm đáp ứng tốt nhu cầu của thành
viên HTX và góp phần tăng lợi nhuận của HTX NN.
-
Đối với nhà nước: Cần có những chính sách, qui định cụ thể rõ ràng, dễ
áp dụng hơn đối với hình thức HTX nhất là các chính sách về đất đai, hỗ trợ vốn
vay, những HTX NN hiện đang hoạt động kém hiệu quả vẫn được vay vốn tín
chấp.
v)
Đề tài “Khảo sát, đánh giá hiện trạng hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Trà
Vinh, và đề ra giải pháp xây dựng hợp tác xã phát triển bền vững giai đoạn
2015-2020, tầm nhìn 2030” của Nguyễn Hồng Hà (2017). Tác giả đã tiến hành
khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của các hợp tác xã
trên địa bàn tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua. Đồng thời, phân tích các loại hình
hợp tác xã, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh
của các hợp tác xã qua đó đánh giá thực trạng hoạt động của hợp tác xã trên địa
bàn tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua, tìm ra được các nhân tố tác động đến hiệu
quả hoạt động của HTX. Từ đó, tư vấn xây dựng mô hình HTX theo Luật HTX
2012 và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động theo hướng bền vững
trên địa bàn tỉnh Trà Vinh giai đoạn 2015- 2020, tầm nhìn 2030.
vi)
Tác giả Vũ Thị Thu Thủy (2015) với đề tài “Đánh giá thực thi chính
sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín,
Thành phố Hà Nội” đã tìm hiểu, đánh giá và làm rõ thực trạng thực thi chính
7
sách hỗ trợ phát triển HTX NN tại huyện Thường Tín. Nghiên cứu đề xuất một
số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ của HTX như tích tụ ruộng
đất, chính sách vay vốn, phương pháp quản lý nhằm hỗ trợ phát triển HTX NN
trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
vii)
Tác phẩm sách “Vai trò và giải pháp nâng cao vai trò của HTX đối
với thành viên trong nông nghiệp, nông thôn Việt Nam” của tác giả Chu Tiến
Quang (2012) khi nghiên cứu về sự thành công trong thực hiện vai trò của một
số HTX NN điển hình cũng đã chỉ rõ về vai trò của Ban giám đốc HTX NN.
Trong đó nêu rõ nếu Ban giám đốc khi có đủ năng lực quản trị, năng lực kinh
doanh sẽ có khả năng dẫn dắt HTX NN phát triển thành công, sẽ huy động vốn,
kết nối các thành viên, kết nối các bên liên quan. Đồng thời Ban giám đốc HTX
cần có các kỹ năng về lập kế hoạch tác nghiệp, lập kế hoạch tổ chức dịch vụ, yếu
tố đầu vào cho thành viên HTX để từ đó sản xuất và cung cấp đúng chủng loại,
khối lượng và chất lượng hàng hóa theo nhu cầu khách hàng. Tuy nhiên, nghiên
cứu của tác giả cho thấy thực trạng đáng lo ngại là hầu hết đội ngũ lãnh đạo của
các HTX NN quản lý yếu kém, trình độ thấp, vì lẽ đó nhiều HTX NN hoạt động
chưa hiệu quả, chưa thành công.
viii)
Tác giả Lê Văn Tú (2016) với đề tài “Đánh giá thực thi chính sách
phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà
Nội” đã khái quát thực trạng hoạt động của HTX NN sau khi tiến hành đổi mới
theo Luật HTX năm 2012 tại huyện Đông Anh. Luận văn tập trung đánh giá hiệu
quả hoạt động của các HTX theo Luật 2012 dựa trên việc thực hiện các chính
sách phát triển HTX mà thành phố Hà Nội đề ra, từ đó nghiên cứu đề xuất một
số giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động của các HTX NN trên địa bàn huyện
Đông Anh đạt hiệu quả hơn.
ix)
Luận án tiến sĩ kinh tế của Mai Anh Bảo (2015) với đề tài “Đánh giá
tác động của các yếu tố nội sinh đến kết quả hoạt động của các HTX trong lĩnh
vực nông nghiệp ở Đồng bằng Sông Hồng” đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng
đến hiệu quả hoạt động của HTX NN ở Đồng bằng sông Hồng, kết quả nghiên
8
cứu cho thấy các yếu tố gồm: Năng lực lãnh đạo của Ban giám đốc, cam kết cảm
xúc, cam kết duy trì và tham gia quản trị HTX của thành viên HTX.
1.1.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục phải nghiên cứu đối với đề tài
Cho đến nay đã có không ít công trình nghiên cứu về hoạt động của
i)
HTX nói chung và nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX NN nói riêng. Các
công trình, đề tài khoa học, luận văn, bài báo, bài viết nêu trên đã đề cập tương
đối đầy đủ, toàn diện về HTX, HTX NN. Đã hệ thống các giải pháp, kiến nghị
khá đầy đủ, toàn diện về các nội dung cơ bản hoạt động của HTX NN như: xây
dựng bộ máy quản lý phải phù hợp với phương hướng và mục tiêu phát triển của
tổ chức HTX hay thường xuyên cử đi đào tạo và đào tạo lại cán bộ quản lý HTX
nhằm đạt chuẩn đối với từng vị trí công việc hoặc phải tạo động lực cho ban
quản lý HTX có tâm huyết, với mục tiêu giúp nông dân là các xã viên làm giàu
hơn là dùng HTX để làm giàu cho cá nhân mình, hay để tích lũy lợi nhuận cho
HTX... Nhiều giải pháp rất thiết thực có thể áp dụng vào công tác nâng cao hiệu
quả hoạt động của HTX NN.
Tuy nhiên, có thể thấy vẫn chưa có nghiên cứu nào đề cập về nâng cao
ii)
hiệu quả hoạt động của HTX NN trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội. Đây là một khoảng trống mà luận văn này sẽ cố gắng nghiên cứu để giải
quyết, khỏa lấp.
iii)
Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có, tác giả sẽ kế thừa và
sẽ khảo sát các HTX tại huyện Hoài Đức. Từ đó sẽ tổng hợp, so sánh, phân tích,
đánh giá kết quả và hiệu quả hoạt động của HTX NN tại huyện Hoài Đức thời
gian qua, để từ đó đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của
HTX NN trên địa bàn huyện trong thời gian tới.
1.2. Cơ sở lý luận về hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
1.2.1. Khái niệm về hợp tác xã nông nghiệp và các hoạt động của hợp
tác xã nông nghiệp
i)
Khái niệm Hợp tác xã:
9
Hợp tác xã là một hình thức tổ chức kinh tế, dựa trên sự hợp tác tự nguyện
của người lao động trong kinh tế thị trường. Hợp tác xã (HTX) là một tổ chức
vừa mang tính kinh tế vừa mang tính xã hội và nhân văn sâu sắc. Trên thế giới,
HTX đã hình thành và phát triển từ lâu, nó là một công cụ thúc đẩy tăng trưởng
và phát triển kinh tế ở nhiều quốc gia. Luật HTX ở các quốc gia đều có định
nghĩa riêng về HTX nhưng chúng đều có những điểm chung cơ bản.
* Theo định nghĩa của Tổ chức lao động quốc tế (ILO-International
Labour Organuzation) thì HTX là sự liên kết của những người đang gặp phải
những khó khăn kinh tế giống nhau, tự nguyện liên kết nhay lại trên cơ sở bình
đẳng quyền lợi và nghĩa vụ, sử dụng tài sản mà họ đã chuyển giao vào HTX phù
hợp với nhu cầu chung và giải quyết các khó khăn đó chủ yếu bằng sự tự chủ, tự
chịu trách nhiệm và bằng cách sử dụng các chức năng kinh doanh trong tổ chức
hợp tác phục vụ cho lợi ích vật chất và tinh thần chung.
*
Theo định nghĩa của Liên minh HTX quốc tế (ICA-International
Cooperative Alliance): HTX là một tổ chức tự trị của những người tự nguyện
liên hiệp lại để đáp ứng các nhu cầu và nguyện vọng chung của họ về kinh tế xã
hội và văn hoá thông qua một xí nghiệp cùng sở hữu và quản lý dân chủ.
*
Theo Điều 1 Luật HTX năm 2003: “Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế
tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (sau đây gọi chung là xã viên) có
nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo qui định của luật
này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia HTX, cùng giúp
nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất kinh doanh và nâng cao đời
sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”.
*
Theo Điều 3 Luật Hợp tác xã năm 2012 sửa đổi: “Hợp tác xã là tổ chức
kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 7 thành viên tự
nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh
doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự
chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý hợp tác xã”.
10
Tóm lại, tác giả luận văn cho rằng:“Hợp tác xã là một loại hình tổ chức kinh tế
hợp tác, tự chủ, có vốn quỹ chung, có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, có tư cách pháp nhân.
Các HTX đều được thành lập trên cơ sở tự nguyện, tự chịu trách nhiệm, dân chủ, bình
đẳng, công bằng và đoàn kết. HTX là tổ chức kinh tế vừa thực hiện hoạt động dịch vụ
cho thành viên, vừa kinh doanh nhưng mục tiêu cơ bản là phục vụ thành viên với các
hoạt động mà từng cá nhân riêng lẻ không thể thực hiện hoặc thực hiện kém hiệu quả
nhằm nâng cao điều kiện KT-XH của họ thông qua việc cùng hành động vì quyền lợi
của cá nhân và quyền lợi chung của tất cả các thành viên”.
ii)
*
Khái niệm hợp tác xã nông nghiệp:
Theo Điều 1 Nghị định số 43/CP ngày 29/04/1997 của Chính phủ về
ban hành hướng dẫn điều lệ mẫu HTX, hợp tác xã nông nghiệp (HTX NN) là tổ
chức kinh tế tự chủ, do nông dân và những người lao động có nhu cầu, lợi íhcs
chung, tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để
phát huy sức mạnh của tập thể và từng xã viên nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu
quả hơn các hoạt động dịch vụ hỗ trợ cho kinh tế hộ gia đình của các xã viên
kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất chế biến, tiêu thụ nông, lâm nghiệp, nuôi
trồng thuỷ sản và các ngành nghề ở nông thông, phục vụ sản xuất nông nghiệp.
*
Theo Hồ Văn Vĩnh (2009), HTX NN là tổ chức kinh tế do những người
nông dân tự nguyện thành lập nhằm mục đích trợ giúp các hoạt động nông
nghiệp của họ thông qua việc cung cấp các dịch vụ giá rẻ do lợi thế về quy mô
và phân công chuyên môn hóa lao động, dựa trên nền tảng kinh tế của hộ nông
dân, mà đa số họ là những người yếu thế về trình độ học vấn, trình độ kỹ thuật
công nghệ và khả năng hạn hẹp về vốn, theo nguyên tắc tự nguyện, dân chủ,
cùng có lợi và cần có sự hỗ trợ của Nhà nước.
Hợp tác xã nông nghiệp còn được hiểu là tổ chức kinh tế do những người
nông dân tự nguyện thành lập nhằm mục đích trợ giúp các hoạt động sản xuất
nông nghiệp của họ thông qua việc cung cấp các dịch vụ giá rẻ do lợi thế về quy
mô và chuyên môn hóa hoạt động HTX NN ra đời dựa trên nền tảng kinh tế hộ.
11
Hợp tác xã nông nghiệp đươc phân loại dựa vào hình thức tổ chức và chức
năng của HTX. Vì vậy, hoạt động của HTX NN bao gồm hoạt động dịch vụ,
hoạt động sản xuất kinh doanh tập trung và hoạt động sản xuất kết hợp với dịch
vụ.
Như vậy, luận văn cho rằng: “Hợp tác xã nông nghiệp là tổ chức kinh tế
tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 nông dân, hộ gia đình
sản xuất nông nghiệp tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong
hoạt động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu
cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và
dân chủ trong quản lý hợp tác xã”
1.2.2. Đặc điểm của hợp tác xã và hợp tác xã nông nghiệp
1.2.2.1. Đặc điểm của hợp tác xã
+
HTX là một tổ chức kinh tế tự chủ, với mục đích chính là phục vụ thành
viên hơn là chỉ tập trung vào kiếm lời, từ đó góp phần nâng cao địa vị kinh tế xã hội của xã viên và sự phát triển cộng đồng xã hội.
+
HTX quản lý theo nguyên tắc dân chủ: Các thành viên của HTX có
quyền biểu quyết là như nhau không phân biệt mức vốn góp trong việc quyết
định tổ chức, quản lý và hoạt động của hợp tác xã; được cung cấp thông tin đầy
đủ, kịp thời, chính xác về hoạt động sản xuất, kinh doanh, tài chính, phân phối
thu nhập và những nội dung khác theo quy định của điều lệ.
+
Thành viên hợp tác có trách nhiệm thực hiện cam kết theo hợp đồng
dịch vụ và theo quy định của điều lệ. Thu nhập của hợp tác xã được phân phối
chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của thành viên hợp tác xã hoặc
theo công sức lao động đóng góp của thành viên đối với hợp tác xã.
+
Việc hình thành HTX phải nhằm thúc đẩy thành viên giúp nhau thực
hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và cải thiện
đời sống.
12
+
HTX không thủ tiêu tính tự chủ sản xuất, kinh doanh của các thành
viên, mà chỉ làm những gì mỗi thành viên riêng lẻ không làm được hoặc làm
không có hiệu quả để hỗ trợ các thành viên cùng phát triển. Trong sự phát triển
đó, HTX tự hạch toán được mức giá, tiền vốn chung để phát triển bền vững.
+
Thành viên HTX góp vốn và trở thành người đồng sở hữu HTX với
mục đích chính là sử dụng dịch vụ của HTX. Thành viên vừa là người đồng sở
hữu, quản lý HTX theo nguyên tắc dân chủ, vừa là người sử dụng dịch vụ của
HTX.
+
Thành viên cùng góp vốn gây dựng sản nghiệp chung, cùng sử dụng
dịch vụ, cùng chia sẻ chi phí, cùng chịu trách nhiệm và cùng hưởng lợi từ hoạt
động sản xuất, kinh doanh của HTX. Thành quả của HTX được phân phối lại
một cách công bằng cho mọi thành viên.
+ Quy mô và phạm vi hoạt động của HTX hiện nay không bị giới hạn ở
một số lĩnh vực, ngành nghề khác nhau hoặc địa giới hành chính.
1.2.2.2. Đặc điểm và nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
*
Hợp tác xã nông nghiệp có những đặc điểm và yêu cầu cơ bản sau:
-
Hợp tác xã nông nghiệp là một tổ chức kinh tế, không phải là một tổ
chức xã hội, từ thiện. Do đó, việc hình thành HTX NN trước hết phải xuất phát
từ mục tiêu kinh tế.
-
Hợp tác xã nông nghiệp lấy đơn vị hộ nông dân là các đơn vị kinh tế tự
chủ (thành viên) làm cơ sở hình thành phát triển và là đối tượng phục vụ.
-
Hợp tác xã nông nghiệp có tư cách pháp nhân hoạt động theo các quy
định của luật pháp.
-
Các thành viên đều tự nguyện gia nhập hoặc rút khỏi HTX. Trong hoạt
động của HTX NN mọi thành viên đều có quyền dân chủ, bình đẳng. Mỗi thành
viên có thể có mức cổ phần đóng góp khác nhau, song đều có quyền biểu quyết
với một phiếu có giá trị ngang nhau.
13
-
Hợp tác xã nông nghiệp hoạt động theo chế độ tự quản, tự chịu trách
nhiệm về các hoạt động kinh doanh và bình đẳng trong phân phối lợi ích theo
nguyên tắc cùng có lợi.
-
Việc phân phối lãi của HTX NN theo nguyên tắc: (1) trích lập các quỹ
theo quy định của Luật HTX; (2) chia theo mức độ sử dụng dịch vụ, công sức
đóng góp của thành viên; (3) chi theo vốn góp.
* Nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp
Hợp tác xã nông nghiệp cũng không nằm ngoài những nguyên tắc chung
về hoạt động của HTX. Theo Luật HTX năm 2012, tại Điều 7 HTX quy định
một số nguyên tắc tổ chức, hoạt động như sau:
-
Cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi
-
Hợp tác xã kết nạp rộng rãi thành viên.
-
Thành viên có quyền bình đẳng, biểu quyết ngang nhau không phụ thuộc
HTX.
vốn góp trong việc quyết định tổ chức, quản lý và hoạt động của HTX; được
cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác về hoạt động sản xuất, kinh
doanh, tài chính, phân phối thu nhập và những nội dung khác theo quy định của
điều lệ.
-
Hợp tác xã tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước pháp
-
Thành viên HTX có trách nhiệm thực hiện cam kết theo hợp đồng dịch
luật.
vụ và theo quy định của điều lệ. Thu nhập của HTX được phân phối chủ yếu
theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của thành viên hoặc theo công sức lao
động đóng góp của thành viên đối với HTX tạo việc làm.
-
HTX quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cho thành viên, cán bộquản
lý, người lao động trong HTX và thông tin về bản chất, lợi ích của HTX.
14
-
Hợp tác xã chăm lo phát triển bền vững cộng đồng thành viên và hợp tác
với nhau nhằm phát triển phong trào HTX trên quy mô địa phương, vùng, quốc
gia và quốc tế.
1.2.3. Vị trí, vai trò của hợp tác xã và hợp tác xã nông nghiệp
1.2.3.1. Vị trí của hợp tác xã nông nghiệp
Trong lịch sử phát triển kinh tế xã hội ở nhiều nước, sự phát triển của
HTX NN đã chứng minh một chân lý là HTX NN không phải là lĩnh vực tạo ra
nhiều lợi nhuận và tăng trưởng kinh tế mà là lĩnh vực có vị trí quan trọng trong
giải quyết việc làm, đảm bảo đời sống cho đông đảo người lao động, nhất là ở
các nước đang phát triển, tạo sự ổn định về chính trị xã hội, góp phần thúc đẩy
sự phát triển nông nghiệp nông thôn của mỗi quốc gia.
1.2.3.2. Vai trò của hợp tác xã nông nghiệp
Thứ nhất, hợp tác xã nông nghiệp là hình thức tổ chức kinh tế tập thể của
nông dân, vì vậy hoạt động của HTX NN có tác động to lớn, tích cực đến hoạt
động sản xuất của nông hộ. Nhờ có các hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX
AN
như cung cấp: Yếu tố đầu vào cho sản xuất của hộ và giúp hộ tiêu thụ sản
phẩm đầu ra, và thực hiện các dịch vụ cho hoạt động sản xuất nông nghiệp của
hộ sẽ đảm bảo cho.
Thứ hai, hợp tác xã nông nghiệp có vai trò rất quan trọng trong phát triển
nông nghiệp, nông thôn, là nòng cốt trong việc hỗ trợ cho kinh tế hộ phát triển,
đặc biệt là những hộ nghèo thiếu đất và nguồn vốn trong sản xuất. HTXNN hình
thành hoàn toàn trên nguyên tắc tự nguyện, tương trợ lẫn nhau trong quá trình
sản xuất kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của các thành
viên. Do đó, HTX NN là tổ chức có khả năng tiếp cận trực tiếp với nông dân,
nắm bắt được nhu cầu của nông dân và kịp thời cung cấp những dịch vụ phù hợp
với chất lượng tốt nhất và chi phí thấp nhất.
Thứ ba, hợp tác xã nông nghiệp với đặc thù là hoạt động ở khu vực nông
thôn nên có vai trò quan trọng trong việc tác động đến nhiều lĩnh vực liên quan
15
như: Môi trường, lao động việc làm, thu nhập,... giúp người dân liên kết sản xuất
đạt hiệu quả cao hơn, gắn với tiêu thụ sản phẩm ổn định, mang tính bền vững.
Bên cạnh đó, HTX NN phát huy được vai trò tập hợp, vận động, thay đổi tập
quán sản xuất cho nông dân, ứng dụng hiệu quả các tiến bộ kỹ thuật, nâng cao
hiệu quả sản xuất, thực hiện tốt việc liên doanh, liên kết, hợp tác với nhau và với
các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế mang lại hiệu quả kinh tế cho thành viên góp
phần thay đổi căn bản đời sống của người dân ở nông thôn.
Ngày nay, tuy gặp nhiều khó khăn trong bước chuyển mình sang cơ chế
mới, nhưng các HTX NN ở Việt Nam đã từng bước phát huy vai trò không thể
thiếu được của mình trong phát triển kinh tế xã hội ở nông thôn. Vị thế của HTX
AN
về mặt kinh tế mặc dù còn yếu nhưng đã có vai trò quan trọng trong hỗ trợ
một phần cho kinh tế hộ phát triển, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho xã
viên, góp phần xây dựng và cũng cố quan hệ sản xuất theo định hướng xã hội
chủ nghĩa.
Thứ tư, hợp tác xã nông nghiệp giúp hỗ trợ cho kinh tế hộ và kinh tế trang
trại phát triển. Hơn nữa nó làm điểm tựa để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn,
xây dựng nông thôn mới, đồng thời mở mang ngành nghề, phân công lại lao
động, tiến tới xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa hiện đại
hóa nông nghiệp, nông thôn.
1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông
nghiệp
1.2.4.1. Khái niệm, bản chất và phân loại hiệu quả
i)
Khái niệm hiệu quả:
Hiệu quả là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực
(nhân lực, tài lực, vật lực, tiền vốn) để đạt được mục tiêu xác định”. Từ khái
niệm khái quát này, có thể hình thành công thức biểu diễn khái quát phạm trù
hiệu quả như sau:
H=K/C
16
