Phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (853.81 KB, 109 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN
PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI HỐI
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI
THƢƠNG VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
Hà Nội – 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN
PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI HỐI
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI
THƢƠNG VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
Mã số: 60 31 01 06
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HÀ VĂN HỘI
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
PGS.TS HÀ VĂN HỘI
PGS.TS NGUYỄN ANH THU
Hà Nội – 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi,
chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người
khác. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn tài liệu của người khác đảm bảo theo
đúng quy định. Các nội dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo,
thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trên web theo danh mục
tài liệu tham khảo của luận văn.
Hà Nội, ngày 28 tháng 08 năm
2018
Tác giả
Nguyễn Thị Hồng Vân
LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành đề tài này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tác giả đã
nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của các thầy, cô giáo.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn tới các quý thầy cô giáo Đại học Kinh tế Đại học quốc gia Hà Nội đã có những ý kiến đóng góp giúp tác giả hoàn
thành khoá luận này, đặc biệt tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành
và sâu sắc nhất tới PGS.TS. Hà Văn Hội, người đã tận tình hướng dẫn, giúp
đỡ tác giả trong quá trình thực hiện đề tài này.
Do nhận thức và thời gian nghiên cứu có hạn chế nên trong khuôn khổ
đề tài không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tác giả rất mong nhận
được sự góp ý chỉ bảo của các thầy cô giáo để đề tài nghiên cứu này được
hoàn thiện hơn.
Tác giả
Nguyễn Thị Hồng Vân
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................i
DANH MỤC BẢNG BIỂU.............................................................................ii
DANH MỤC HÌNH VẼ.................................................................................iii
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................1
2. Câu hỏi nghiên cứu...............................................................................2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.......................................................2
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu...................................................... 3
5. Kết cấu luận văn................................................................................... 3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN, THỰC TIỄN VÀ PHÁT TRIỂN KINH DOANH NGOẠI HỐI
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.............................................................4
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về kinh doanh ngoại hối....4
1.1.1. Nội dung tổng quan
.................................................................................................................
4
1.1.2. Đánh giá các công trình nghiên cứu đã tổng quan.....................10
1.2. Cơ sở lý luận, thực tiễn về hoạt động kinh doanh ngoại hối của
các ngân hàng thƣơng mại....................................................................11
1.2.1. Khái niệm liên quan đến kinh doanh ngoại hối..........................11
1.2.2. Đặc trưng cơ bản của hoạt động kinh doanh ngoại hối.............13
1.2.3. Vai trò của kinh doanh ngoại hối đối với hoạt động của ngân
hàng thương mại................................................................................... 15
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh doanh ngoại hối của
ngân hàng thương mại.......................................................................... 16
1.2.5. Mô hình tổ chức và tình hình hoạt động KDNH tại các ngân
hàng thương mại................................................................................... 20
1.3. Nội dung của phát triển kinh doanh ngoại hối............................. 28
1.3.1. Quy mô và phạm vi của hoạt động kinh doanh ngoại hối...........28
1.3.2. Các hình thức kinh doanh ngoại hối...........................................30
1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại
hối của ngân hàng.................................................................................33
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................37
2.1. Phƣơng pháp thống kê, mô tả........................................................37
2.2. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp.................................................38
2.3. Phƣơng pháp so sánh......................................................................40
2.4. Phƣơng pháp Case-study............................................................... 42
CHƢƠNG 3: TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI HỐI TẠI
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM.. 44
3.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam..........44
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Ngoại
Thương Việt Nam.................................................................................. 44
3.1.2. Kết quả kinh doanh và chiến lược phát triển trở thành ngân hàng
số 1 Việt Nam của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam...........45
3.2. Tình hình hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thƣơng
mại cổ phần ngoại thƣơng Việt Nam....................................................50
3.2.1. Quy chế hoạt động kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank........50
3.2.2. Quy mô hoạt động KDNH của Vietcombank...............................51
3.3. Đánh giá ƣu điểm, hạn chế trong hoạt động kinh doanh ngoại hối
tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần ngoại thƣơng Việt Nam.............67
3.3.1. Ưu điểm.......................................................................................67
3.3.2. Hạn chế.......................................................................................71
CHƢƠNG 4: CƠ HỘI, THÁCH THỨC, GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN
NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI
HỐI TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM...........75
4.1. Cơ hội................................................................................................75
4.2. Thách thức........................................................................................76
4.3. Định hƣớng chung cho hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân
hàng thƣơng mại cổ phần ngoại thƣơng Việt Nam trong thời gian tới .. 78
4.3.1. Định hƣớng phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối của
ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam tại Việt Nam..................78
4.3.2. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân
hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam trên thị trường quốc tế..............79
4.3.3. Một số kiến nghị về phía các cơ quan chức năng của Việt Nam
80
4.4. Giải pháp phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân
hàng thƣơng mại cổ phần ngoại thƣơng Việt Nam............................ 83
4.4.1. Nhóm giải pháp tổ chức kinh doanh........................................... 83
4.4.2. Nhóm giải pháp kỹ thuật.............................................................89
KẾT LUẬN.................................................................................................... 93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................95
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
STT
Ký hiệu
1
KDNH
2
KDNT
3
MBNT
4
NHNN
5
NHTM
6
TMCP
7
TSC
8
Vietcombank
9
XNK
Tiếng Anh
STT
Ký hiệu
1
ASEAN
2
APEC
3
FDI
4
GDP
5
WTO
i
DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT
1
2
ii
DANH MỤC HÌNH VẼ
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
iii
LỜI MỞ ĐẦU
1.
Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, Việt Nam được biết đến như là một quốc gia
Châu Á có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và đang bước vào thời kỳ mới, thời
kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. Việt Nam đang tích cực tham gia và phát huy vai
trò thành viên trong các tổ chức kinh tế, với tư cách là thành viên của các tổ
chức kinh tế quốc tế lớn như: WTO, ASEAN,APEC….
Với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay ngành ngân hàng là
một trong những ngành chịu ảnh hưởng mạnh mẽ và rõ rệt nhất. Hội nhập có
thể đem đến nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đem lại không ít những nguy
cơ, đe dọa và thách thức cho ngành ngân hàng. Áp lực từ các cam kết tài
chính về lộ trình mở của ngành ngân hàng yêu cầu phải áp dụng những thông
lệ chuẩn mực quốc tế đồng thời ngày càng có nhiều ngân hàng ra đời cùng với
sự thâm nhập thị trường của các ngân hàng nước ngoài lớn và uy tín trên thế
giới đã làm cho cường độ cạnh tranh trong ngành ngân hàng khốc liệt hơn bao
giờ hết.
Nếu như trước đây thu nhập chủ yếu của các ngân hàng thương mại là
từ hoạt động tín dụng thì ngày nay trong xu thế toàn cầu hóa kinh tế , thu nhập
từ những hoạt động dịch vụ hiện đại đã trở thành những nguồn thu nhập quan
trọng đối với mỗi ngân hàng. Mặc dù thu nhập chính của các ngân hàng
thương mại vẫn từ hoạt động tín dụng nhưng cơ cấu thu nhập này có xu
hướng thay đổi dần theo hướng giảm tỉ trọng thu nhập từ hoạt động tín dụng
và tăng thu nhập từ các hoạt động dịch vụ khác. Trong số đó có hoạt động
kinh doanh ngoại hối.
Trong những năm qua ngân hàng Thương mại cổ phần ngoại thương
Việt Nam với thế mạnh của mình đã rất chú trọng phát triển đến hoạt động
1
kinh doanh ngoại hối.Tuy nhiên với sự cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa
và hội nhập thì Vietcombank cần phải có lộ trình phát triển bền vững hoạt
động kinh doanh ngoại hối. Trên cơ sở đó, em lựa chọn nghiên cứu đề tài:
“Phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối tại Ngân hàng thương mại cổ
phần Ngoại Thương Việt Nam”, với mục tiêu phân tích quá trình phát triển
hoạt động kinh doanh ngoại hối của Vietcombank, con đường đưa
Vietcombank trở thành ngân hàng số 1 Việt Nam trong tiến trình hội nhập, để
từ đó đưa ra một số đề xuẩt giúp các NHTM Việt Nam nâng cao năng lực
cạnh tranh của mình, đưa thương hiệu của mình tham gia cạnh tranh trên
trường quốc tế để ngành Ngân hàng trở thành ngành lớn mạnh, đóng góp tích
cực trong công cuộc phát triển kinh tế đất nước.
2.
Câu hỏi nghiên cứu
- Tình hình hoạt động kinh doanh ngoại hối hiện nay tại các NHTM
diễn ra như thế nào?
- Tình hình hoạt động kinh doanh ngoại hối tại Ngân hàng TMCP
Ngoại Thương Việt Nam diễn ra như thế nào, đã đạt được thành công
và còn những hạn chế gì?
- Có những ý kiến, giải pháp gì để đẩy mạnh và phát triển hoạt động
kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank trong thời gian tới?
3.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu: Việc nghiên cứu tình hình hoạt động kinh doanh
ngoại hối tại Vietcombank nhằm mục đích đưa ra những giải pháp để nâng
cao khả năng phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối
Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Tổng quan về thị trường ngoại hối và mô hình hoạt động kinh doanh ngoại
hối tại các NHTM ở Việt Nam
Phân tích hoạt động kinh doanh ngoại hối, những thành tựu đạt được
từ hoạt
2
động kinh doanh ngoại hối của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam
Đánh giá thực trạng hoạt động KDNH tại Vietcombank để từ đó đưa
ra các
giải pháp và khuyến nghị nhằm phát triển hoạt động KDNH
4.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là hoạt
động kinh doanh ngoại hối của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại
thương Việt Nam (VCB).
Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng Thương
mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (VCB)
- Thời gian: giai đoạn 2011-2016
- Nội dung: tình hình phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối của
Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (VCB)
5.
Kết cấu luận văn
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn và
phát triển kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thương mại
Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Tình hình hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thương
mại cổ phần ngoại thương Việt Nam
Chƣơng 4: Cơ hội, thách thức, giải pháp và khuyến nghị nhằm phát triển
hoạt động kinh doanh ngoại hối tại Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam
3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ
LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VÀ PHÁT TRIỂN KINH DOANH NGOẠI HỐI
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về kinh doanh ngoại hối
1.1.1. Nội dung tổng quan
Ở
Việt Nam, kinh doanh ngoại hối là hoạt động mang lại nhiều lợi
nhuận và là một trong những hoạt động kinh doanh đối ngoại mà các NHTM
đang rất chú trọng.
Một số công trình nghiên cứu có tính chất lý luận về KDNH (bao gồm
Những kiến thức tổng quan về thị trường ngoại hối, thị trường tiền tệ, Các
nghiệp vụ của hoạt động KDNH, Những vấn đề cơ bản trong kinh doanh
ngoại hối, Các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với NHTM….) như
cuốn 'Giáo trình nghiệp vụ KDNH" (2006), “Cẩm nang thị trường ngoại hối
và các giao dịch KDNH”(2006) của PGS.TS Nguyễn Văn Tiến; hoặc cuốn
“Thị trường ngoại hối và các giải pháp phòng ngừa rủi ro" (2008), "Nghiệp vụ
NHTM” (2008) của PGS.TS Nguyễn Minh Kiều. Trong các tài liệu này nội
dung về KDNH được trình bày khá cụ thể, logic và dễ hiểu.
Bên cạnh đó, là các công trình nghiên cứu về thị trường ngoại hối ở Việt
Nam và các nước phát triển trong hoạt động KDNH .Vấn đề này đã và đang
được rất nhiều ban ngành, chuyên gia quan tâm nghiên cứu, trình bảy trong
khá nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, luận văn thạc sỹ, luận án tiến sỹ dưới
các góc độ khác nhau. Tiêu biểu như:
- Trần Nguyên Nam (2009), “Giải pháp phát triển thị trường ngoại hối
Việt Nam”, luận án tiến sỹ, Học viện Tài Chính.
Luận án được thực hiên nhằm để hoàn thiện lý luận về phát triền thị
trường ngoại hối; nghiên cứu kinh nghiệm phát triển thị trường ngoại hối của
một số nước và rút ra bài học cho Việt Nam; phân tích đánh giá thực trang
4
hoạt động thị trường ngoai hối ở Việt Nam và đề xuất hê thống mục tiêu, quan
điểm và giải pháp phát triển thị trường ngoại hối Việt Nam trong tiến trình hội
nhâp. Về cơ bản ,luận án đã đạt được các kết quả sau:
Thứ nhất, hê thống hóa về mặt lý luận về thị trường ngoại hối. Từ đó
khẳng định vai trò quan trọng của thị trường ngoại hối đối với phát triền các
hoạt động kinh tế đối ngoại, nâng cao hiêu quả kinh doanh ngoai tệ giao dịch,
kinh doanh ngoai tệ của các chủ thể trong nền kinh tế; tạo môi trường thực thi
chính sách tiền tệ.
Thứ hai, nghiên cứu một số vấn đề về phát triển thị trường ngoại hối;
xác định hệ thống sáu chỉ tiêu đánh giá, xác định thế nào là thị trường ngoại
hối phát triển; bốn điều kiện cơ bản phát triển thị trường ngoại hối
Thứ ba, nghiên cứu kinh nghiệm một số nước trên thế giới, đặc biệt là
những nước trong khu vực và có điều kiện tương đồng, rút ra bài học kinh
nghiệm thiết thực cho Việt Nam trong việc xây dựng, hoàn thiện và phát triển
thị trường ngoại hối.
Thứ tư, phân tích đánh giá thực trạng hoạt động thị trường ngoại hối
Việt Nam, từ đó rút ra những kết quả đạt được, những tồn tại và những
nguyên nhân cơ bản dẫn đến tồn tại.
Thứ năm, xác định cơ hội và thách thức; đề xuất hệ thống 5 mục tiêu và
3 quan điểm cơ bản về phát triển thị trường ngoại hối Việt Nam.
Thứ sáu, đề xuất hệ thống bốn nhóm giải pháp để phát triển thị trường
ngoại hối. Trong đó có một số giải pháp mang tính thiết thực như: hoàn thiện
chính sách tỷ giá, nâng cao năng lực kinh doanh ngoại tệ của các NHTM, phát
triển các công cụ giao dịch ngoại hối hiện đại, hình thành các công ty môi giới
ngoại hối.
Thứ bảy, đề xuất bốn điều kiện chủ yếu đảm bảo cho việc thực hiện các
giải pháp như: ổn định kinh tế vĩ mô và đẩy mạnh hội nhập kinh tế; đảm bảo
5
an toàn an ninh quốc gia trong quản lý ngoại hối; nâng dần tính chuyển đổi
của đồng Việt Nam; phát triển hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin.
Phùng Thị Lan Hương (2012), “Phát triển kinh doanh ngoại tệ
trên thị
trường quốc tế của các NHTM Việt Nam”, luận án tiến sỹ, Đại học
Kinh tế quốc dân Hà Nội
Tác giả thực hiện luận án với mục đích nhằm hệ thống hóa những vấn
đề cơ bản về phát triển kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế của
NHTM, nghiên cứu kinh nghiệm phát triển kinh doanh ngoại tệ của một số
các ngân hàng trong khu vực và thế giới; phân tích đánh giá thực trạng phát
triển kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế của các NHTM Việt Nam
trong giai đoạn tới.
Việc nghiên cứu phát triển kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế
của các NHTM Việt Nam là một vấn đề phức tạp. Tuy nhiên thông qua việc
tổng hợp nghiên cứu lý luận kết hợp với thực tiễn hoạt động của ngân hàng,
luận án đã làm rõ và có những đóng góp ở những nội dung cơ bản như sau:
Thứ nhất, luận án đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản của hoạt động
kinh doanh ngoại tệ như môi trường, các công cụ, các giao dịch chủ yếu….
Về mặt lý luận đóng góp quan trọng của luận án là làm rõ : khái niệm, đối
tượng, phạm vi kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế, làm rõ việc phát
triển hoạt động ngoại tệ, đưa ra hệ thống các chỉ tiêu đánh giá việc phát triển
kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế cũng như các nhân tố ảnh hưởng
đến hoạt động, phù hợp với lý luận chung với thực tiễn NHTM hiện nay.
Thứ hai, luận án đã giới thiệu tổng quan về NHTM Việt Nam, công tác
quản lý, điều hành vốn và kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng. Luận án đã sử
dụng phương pháp khảo sát thống kê, tổng hợp phân tích kinh tế để phân tích
thực trạng phát triển kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế tại các
NHTM Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng phát triển kinh doanh
6
ngoại tệ trên thị trưởng quốc tế của các NHTM Việt Nam, kết quả nghiên cứu
đã chỉ ra những thành công cũng như những hạn chế phát triển hoạt động kinh
doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế của các NHTM Việt Nam. Những yếu
tố hạn chế từ năng lực hoạt động , cơ chế phòng ngừa rủi ro chưa được quan
tâm thích đáng. Các yếu tố từ môi trường kinh tế xã hội còn chứa đựng nhiều
rủi ro, môi trường pháp lý chưa đồng bộ, cơ chế chính sách về lãi suất, tỷ giá
điều chỉnh chưa phù hợp với diễn biến của thị trường.
Thứ ba, luận án đưa ra những định hướng , đề xuất những giải pháp góp
phần phát triển hoạt động kinh doanh ngoại tệ của các NHTM Việt Nam trên
thị trường quốc tế trong giai đoạn tới. Đồng thời luận án cũng đưa ra những
kiến nghị với chính phủ , NHNN nhằm cải thiện môi trường , cơ sở pháp lý và
hệ thống các cơ chế đảm bảo cho các giải pháp được vận dụng trong quá trình
phát triển hoạt động kinh doanh ngoại tệ của các NHTM Việt Nam phù hợp
với điều kiện của nước ta hiện nay.
Qua đó luận án cũng nhấn mạnh để phát triển kinh doanh ngoại tệ trên thị
trường quốc tế của các NHTM Việt Nam thì cần có giải pháp nâng cao năng lực
tài chính của NHTM Việt Nam. Quy mô vốn là một trong những nhân tố thúc
đẩy mở rộng kinh doanh ngoại tệ và sự cạnh tranh của NHTM Việt Nam trên thị
trường quốc tế. Ngoài ra giải pháp nâng cao năng lực công nghệ cần được các
NHTM Việt Nam quan tâm thích đáng. Kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc
tế là hoạt động phức tạp đòi hỏi hệ thống hạ tầng cơ sở và ứng dụng công nghệ
thông tin phù hợp với mô hình tổ chức và cơ chế hoạt động tương thích với hệ
thống ngân hàng các nước trong khu vực và trên thế giới.
Ngoài ra phải kể đến rất nhiều các công trình nghiên cứu việc phát triển
hoạt động kinh doanh ngoại hối tại các NHTM ở Việt Nam như:
-
Trần Huyền Trâm (2011) “Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh
doanh ngoại hối tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Việt Nam”, luận văn thạc sỹ trường Học viện hành chính
7
Luận văn thạc sỹ của tác giả đi sâu nghiên cứu về hoạt động kinh doanh
ngoại hối của NHTM nói chung và của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn Việt Nam nói riêng, các nghiệp vụ của nó và ảnh hưởng của hoạt
động này tới các hoạt động cho vay ngoại tệ, thanh toán quốc tế… từ đó đưa
ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KDNH.
-
Nguy n Thị Tươi (2014) “Phát triển hoạt động kinh doanh
ngoại hối tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng”, luận văn
thạc sỹ
Đề tài làm rõ khái niệm đặc điểm và nội dung của hoạt động KDNH và
các tiêu chí đánh giá phát triển hoạt động KDNH của NHTM, phân tích, đánh
giá sự phát triển KDNH của Ngân hàng VPBank trong thời gian qua, trong đó
đặc biệt nhấn mạnh những bất cập và nguyên nhân của những bất cập. Đề
xuất giải pháp phát triển hoạt động KDNH của VPBank nhằm đáp ứng yêu
cầu trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.
-
Trần Thanh Hà (2005) “Các giải pháp phát triển hoạt động
kinh doanh ngoại hối tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn
Việt Nam”, luận văn thạc sỹ
Trên cơ sở nhận thức lý luận, qua thực trạng hoạt động kinh doanh ngoại
hối tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam để đề xuất
một số giải pháp phù hợp với thực tế hoạt động và đặc điểm kinh doanh của
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam nhằm góp phần
vào công cuộc phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối.
-
Nguy n Thị H (2008) “Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh
doanh ngoại hối của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam”
Luận văn thạc sỹ của tác giả đã phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động
kinh doanh ngoại hối của Ngân hàng Việt Nam Eximbank. Nhận ra nguyên
nhân ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng.
Từ đó đề ra biện pháp nhằm giúp phòng kinh doanh tiền tệ của Ngân hàng
8
Việt Nam Eximbank kinh doanh ngày càng có hiệu quả hơn và giữ vững vị
thế đứng đầu trong khối ngân hàng thương mại cổ phần về lĩnh lực kinh
doanh ngoại hối.
-
Nguy n Thị Tuyết Mai (2011) “ Nâng cao hiệu quả hoạt động
kinh doanh ngoại hối tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam”
Luận văn thạc sỹ kinh tế của tác giả đã nêu được các giải pháp để nâng
cao hiệu quả hoạt động KDNH tại BIDV có thể kể đến là: Hoàn thiện và phát
triển các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ tại BIDV, trong đó cần tập trung
marketing, giới thiệu khách hàng sử dụng các sản phẩm ngoại hối phái sinh tại
ngân hàng; mở rộng hoạt động KDNH trên thị trường ngoại hối liên ngân
hàng và thị trường quốc tế; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Ngoài ra
luận văn này cũng đưa ra một số kiến nghị đối với NHNN và các doanh
nghiệp XNK nhằm mở rộng môi trường kinh doanh và tiềm năng hoạt động
KDNH cho các NHTM nói chung và BIDV nói riêng.
Ngoài ra còn có luận văn thạc sỹ kinh tế của Nguy n Công
Giảng
(2007) về “Một số giải pháp nh m nâng cao hiệu quả hoạt động kinh
doanh ngoại hối tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam”.
Trong luận văn này, tác giả đã nêu được những khái niệm cơ bản về kinh
doanh ngoại hối đồng thời cũng đi sâu phân tích các tiêu chí đánh giá hiệu quả
kinh doanh ngoại hối và đưa ra một số giải pháp, tuy nhiên khi phân tích về
các đối tượng tham gia vào việc trên thị trƣờng hối đoái thì tác giả đã không
đề cập đến các cá nhân mà chỉ đề cập đến các tổ chức tài chính: Ngân hàng
trung ương, ngân hàng thương mại, các công ty và định chế tài chính phi ngân
hàng, các nhà môi giới (broker). Việt Nam là một nước có lực lượng lao động
dồi dào, giá r , hàng năm Việt Nam thu về hàng tỷ USD kiều hối (Năm 2012
ước tính đạt 9,2 đến 9,5 tỷ USD, nguồn cafef.vn), thì các cá nhân cũng là một
đối tượng tham gia trên thị trường hối đoái. Mặt khác, với trình độ phát
9
triển ngày càng nâng cao, các cá nhân đã dần dần có thể trực tiếp tham gia vào
kinh doanh ngoại tệ như tham gia kinh doanh ngoại tệ qua mạng như giao
dịch Forex…
1.1.2. Đánh giá các công trình nghiên cứu đã tổng quan
Qua một số công trình nghiên cứu liên quan đến chủ đề kinh doanh
ngoại hối nêu trên có thể thấy các tác giả nói trên đã tập trung vào nghiên cứu
việc phát triển và mở rộng hoạt động KDNH tại các NHTM ở Việt Nam ,
nghiên cứu việc phát triển hoạt động KDNH trên thị trường quốc tế cũng như
phân tích các giải pháp nhằm phát triển hoạt động KDNH. Ngoài những công
trình nghiên cứu đã nêu ở trên, còn nhiều công trình nghiên cứu của các tác
giả với nhiều cách tiếp cận khác nhau đã cung cấp những luận cứ, luận chứng,
những dữ liệu rất quan trọng về hoạt động KDNH. Những kết quả nghiên cứu
đã nêu cũng là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng mà tôi tham khảo trong
quá trình hoàn thành luận văn này. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về
hoạt động KDNH tại các NHTM cũng như các ngân hàng nước ngoài ở Việt
Nam như BIDV, Agribank, Eximbank… tuy nhiên chưa có công trình nghiên
cứu nào đồng cấp nghiên cứu về tình hình phát triển hoạt động KDNH tại
Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam. Vietcombank được biết đến là
một trong những ngân hàng đầu tiên hoạt động trong mảng KDNH với tổ
chức tiền thân là Cục Ngoại hối (trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam).
Trong suốt 55 năm qua, Vietcombank được biết đến là một trong những ngân
hàng hàng đầu của Việt Nam với thành tích dẫn đầu về nhiều mảng, đặc biệt ở
hoạt động kinh doanh ngoại hối, với lượng KDNH dẫn đầu thị trường.
Trong giai đoạn 2011-2016, nền kinh tế nói chung cũng như ngành
ngân hàng nói riêng có rất nhiều khởi sắc với rất nhiều thành tựu đạt được.
Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng tiến sâu hơn vào quá trình hội nhập kinh
tế quốc tế, các ngân hàng thương mại tại Việt Nam cần phải có những lộ trình
10
phát triển phù hợp, nắm kịp thị trường quốc tế có thể coi là yếu tố then chốt
để có thể vươn lên cạnh tranh và phát triển mạnh mẽ. Với thế mạnh của
Vietcombank trong mảng kinh doanh ngoại hối, việc nghiên cứu và phân tích
việc phát triển hoạt động KDNH tại Vietcombank sẽ mang lại cái nhìn tổng
quan về thị trường KDNH, cũng như mang lại bài học kinh nghiệm phát triển
KDNH cho các NHTM ở Việt Nam.
Tôi hy vọng với những đóng góp được đề cập trong luận văn sẽ mang
lại một cái nhìn tổng quan về tình hình phát triển hoạt động KDNH tại
Vietcombank, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại
Vietcombank trong thời gian tới.
1.2. Cơ sở lý luận, thực tiễn về hoạt động kinh doanh ngoại hối của các
ngân hàng thƣơng mại
1.2.1. Khái niệm liên quan đến kinh doanh ngoại hối
1.2.1.1. Khái niệm ngoại hối
Ngoại hối (the foreign exchange) bao g m các phương tiện thanh toán
được sử dụng trong thanh toán quốc tế. Trong đó phương tiện thanh toán là
những thứ có sẵn để chi trả, thanh toán lẫn cho nhau.
Hiểu một cách chính xác và đầy đủ thì đây là tập hợp các phương tiện
được sử dụng trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế bao gồm:
Ngoại tệ: Đồng tiền của nước này so với nước kia, hoặc tiền
chung của một khối kinh tế.
Các công cụ có giá trị thanh toán bằng ngoại tệ: séc, hối phiếu,
lệnh phiếu, th ngân hàng, giấy chuyển ngân.
Các loại chứng từ có giá tính bằng ngoại tệ: trái phiếu chính phủ,
trái phiếu công ty, cổ phiếu công ty.
Vàng: bao gồm vàng dự trữ quốc gia, vàng trong tài khoản nước
khác của người cư trú, vàng miếng, vàng thỏi, vàng khối.
11
Đồng nội tệ: Đồng nội tệ được xem là ngoại hối khi được sử
dụng trong thanh toán quốc tế, xuất nhập khẩu khỏi quốc gia.
1.2.1.2. Khái niệm thị trường ngoại hối
Hiểu một cách khái quát nhất, thị trường ngoại hối là nơi diễn ra các hoạt
động mua bán và trao đổi ngoại tệ thông qua quan hệ cung cầu. Việc trao đổi bao
gồm việc mua một đồng tiền này và đồng thời bán một đồng tiền khác. Như vậy,
các đồng tiền được trao đổi từng cặp với nhau. Ví dụ: USD/VND
Ở
các nước phát triển các quan hệ cung cầu ngoại hối đều tập trung ở
thị trường ngoại hối. Trung tâm của thị trường ngoại hối là thị trường liên
ngân hàng, thông qua thị trường liên hàng mọi giao dịch mua bán ngoại hối
có thể tiến hành trực tiếp với nhau.
Quá trình hình thành thị trường ngoại hối đã hình thành hai hệ thống tổ chức
khác nhau. Hệ thống hối đoái Anh - Mỹ và hệ thống hối đoái châu Âu.
Theo hệ thống Anh - Mỹ thì thị trường hối đoái có tính chất biểu tượng,
chỉ giao dịch ngoại hối thường xuyên giữa một số ngân hàng và người môi
giới qua các phương tiện thông tin hiện đại, tức là loại thị trường không qua
quầy. Quan hệ này có thể là trực tiếp, có thể là gián tiếp qua điện thoại. Thị
trường ngoại hối thực chất không phải là một địa điểm cụ thể, tức không phải
là một văn phòng nơi mọi người ngồi lại với nhau mà đó là một mạng lưới
thông tin liên lạc ngân hàng nối mạng điện tử với nhau, liên kết với người môi
giới ngoại hối.
Theo hệ thống Châu Âu lục địa (không bao gồm nước Anh) thì thị
trường hối đoái có địa điểm giao dịch nhất định và các giao dịch diễn ra hàng
ngày, những người mua bán ngoại hối đến đó để giao dịch và ký hợp đồng,
nhưng chủ yếu qua điện thoại, fax…
Các thị trường ngoại hối lớn trên thế giới gồm có: London, NewYork,
Tokyo, Singapore, HongKong, Frankfurt… với doanh số hàng ngày rất lớn.
12
1.2.1.3. Khái niệm kinh doanh ngoại hối
KDNH là việc mua bán các loại ngoại tệ khác nhau nhằm đảm bảo cân
đối các nhu cầu về ngoại tệ cho ngân hàng và tìm cách thu lợi nhuận thông
qua chênh lệch về tỉ giá và lãi suất giữa các đồng tiền khác nhau.
Vì đối tượng mua bán trên thị trường ngoại hối chỉ bao gồm các đồng
tiền khác nhau, hay các ngoại tệ, mà không tính đến vàng hay các loại giấy tờ có
giá khác. Nghĩa là thị trường ngoại hối được hiểu theo nghĩa hẹp là thị trường
ngoại tệ, kinh doanh ngoại hối được hiểu theo nghĩa hẹp là kinh doanh ngoại tệ.
1.2.1.4. Khái niệm phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối
Nếu như hoạt động kinh doanh ngoại hối là việc ngân hàng mua bán
các loại ngoại tệ khác nhau để từ đó thu lợi nhuận từ việc chênh lệch tỷ giá
và lãi suất giữa các đồng tiền thì phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối là
việc ngân hàng phải làm cho doanh số và lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh
ngoại hối đem lại là cao hơn trước, đi kèm với đó là chất lượng của hoạt
động kinh doanh ngoại hối cũng ngày càng hoàn thiện hơn.
1.2.2. Đặc trưng cơ bản của hoạt động kinh doanh ngoại hối
Thứ nhất, hoạt động kinh doanh ngoại hối là hoạt động tiềm ẩn nhiều
rủi ro. Các hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung đều chứa đựng rất
nhiều rủi ro, tuy nhiên đối với hoạt động KDNH, do liên quan đến nhiều đồng
tiền của nhiều quốc gia và có tính nhạy cảm cao đối với những biến động về
kinh tế, chính trị, xã hội…của các quốc gia trên thế giới do hoạt động này ẩn
chứa nhiều rủi ro hơn. Các rủi ro đó có thể là:
-
Rủi ro thanh khoản: là rủi ro xảy ra khi ngân hàng không có đủ vốn để
thực hiện cam kết thanh toán của mình trong trường hợp khoản huy động vốn
đến hạn trả nợ hoặc khi khách hàng có yêu cầu thanh toán)
-
Rủi ro hoạt động: đây là rủi ro gây ra bởi các yếu tố phi tài chính,nó
bao gồm rủi ro hệ thống, rủi ro gây ra bởi yếu tố con người (ví dụ như vô tình
hay cố ý viết sai xác nhận, thanh toán nhầm, hạch toán thiếu..)
13
