CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TÁC THU CHI BHXH TẠI BHXH TỈNH SƠN LA

CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT
ĐỘNG CỦA CÔNG TÁC THU CHI BHXH TẠI BHXH TỈNH
SƠN LA
Hoạt động BHXH được thống nhất tổ chức theo ngành dọc từ Trung ương đến
địa phương, BHXH cấp quận huyện là đơn vị nhỏ nhất của hệ thống BHXH Việt Nam,
hoạt động dưới sự chỉ đạo và hướng dẫn trực tiếp của BHXH cấp tỉnh, thành phố.
BHXH cấp quận huyện không có thẩm quyền trong việc ban hành chính sách BHXH,
các văn bản pháp luật về BHXH cũng như việc thay đổi tổ chức biên chế của cơ quan
phải do sự chỉ đạo của cơ quan BHXH cấp trên. Vì thế muốn hoàn thiện công tác thu
chi quỹ BHXH cấp Tỉnh Sơn La cũng như các quận huyện khác cần phải có sự thay đổi
đồng bộ từ phía các cơ quan chức năng.
Qua thời gian nghiên cứu học tập tại trường cùng với thời gian thực tập thực tế
tại cơ quan BHXH
tỉnh Sơn La
, được sự hướng dẫn tận tình của quyền giám đốc –
Phạm Tiến Dũng cũng như toàn thể cán bộ công chức trong cơ quan về tình hình ra
đời , phương pháp làm việc và một số kết quả được phân tích trong thời gian qua việc
thực hiện nghiệp vụ thu BHXH và vấn đề nợ đọng BHXH ở
tỉnh Sơn La
còn rất nhiều
khó khăn, tồn tại. Chính những khó khăn , tồn tại này gây ra rất nhiều cản trở ảnh
hưởng rất lớn đến kết quả thu và giải quyết nợ đọng . Để hoạt đông BHXH trong huyên
đạt kết quả hơn nữa , thì điều kiện tiên quyết là phải khắc phục được những khó khăn
tồn tại này.
3.1 Các giải pháp nâng cao hiệu qủa công tác thu chi
3.1.1 . Về mức thu và đối tượng thu
Áp dụng đúng đối tượng và mức thu theo Điều lệ BHXH đã quy định. Tức là đối
tượng thu áp dụng theo điều 3 Chương I Điều lệ BHXH Việt Nam . Mức thu 20% so
với tổng quỹ lương của đơn vị, trong đó người sử dụng lao động đóng 15% còn lại
người lao động đóng 5% so với mức lương tháng của mình . Thực hiện được như trên
sẽ nâng cao được tính cưỡng chế của pháp luật trong BHXH , dựa vào pháp luật để thực

hiện nghiệp vụ thu tốt hơn. Mặt khác khi áp dung dủ các đối tượng như trên sẽ phù hợp
với nguyên tắc của BHXH là nguyên tắc nhiều người góp lại trợ giúp một người khi
gặp khó khăn. Mục đích sử dụng quỹ BHXH là chi trả các chế độ BHXH cho những
người tham gia , nhiều người tham gia thì mức đóng sẽ lớn , giảm được sự bù đắp của
ngân sách cho công tác chi trả các chế độ BHXH.
Trong thực tế còn nhiều đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh chưa đăng ký danh sách
đóng BHXH , nếu thực hiện theo đúng điều lệ tức là dựa vào đúng pháp luật thì việc
thực hiện thu BHXH đối vơí đối tượng này sẽ dễ dàng hơn. Từ đó, góp phần mở rộng
đối tượng tham gia BHXH.
3.1.2. Về phương pháp thu.
Trước đây, công tác thu BHXH do Sở tài chính và cục thuế đảm nhiệm. Người
sử dụng lao động cũng có danh sách lao động , cũng có mức lương nhưng trên thực tế
thu BHXH không được căn cứ vào mức lương và tổng quỹ lương, mà cứ đến kỳ quy
địnhthì người sử dụng lao động đóng cho Sở tài chính và cục thuế một khoản tiền, gần
như được gộp vào trong thuế, thêm vào đó việc thay đổi lao động cũng không được
thông báo một cách kịp thời ... Chính điều này làm cho nghiệp vụ thu BHXH được thực
hiện một cách cứng nhắc nhưng cũng rất tuỳ tiện dễ gây thất thoát quỹ BHXH, gây ảnh
hưởng đến công tác chi trả chế độ. Để khắc phục được những tồn tại này , cơ quan , cán
bộ thu phải có những biện pháp yêu cầu người sử dụng lao động đăng ký danh sách lao
động một cách kịp thời chính xác, nếu có sự thay đổi về lao động , về mức lương làm
căn cứ đóng BHXH phải báo cho cơ quan BHXH một cách kịp thời bằng văn bản . Yêu
cầu đơn vị sử dụng lao động tập hợp đầy đủ mức đóng trước khi nộp cho cơ quan
BHXH Trong khi làm việc cán bộ phải thực hiện một cách nghiêm túc và yêu cầu người
thực hiện phải có thái độ đúng đắn , vì đóng BHXH là nghĩa vụ của họ. Có thực hiện
như vậy mới đạt kết quả cao, qua đó giải quyết một cách nhanh chóng , thuận tiên cho
đối tượng hưởng chế độ bảp hiểm, tạo cảm giác tin tưởng cho người lao động , thu hút
ngày một đông đói tượng tham gia .
3.1.3 Về điều kiện làm việc
Cơ quan BHXH hiện nay làm việc trong khu nhà của UBND huyện, cơ sở vật chất
còn chưa được hiện đại cho lắm, cho nên các công việc triển khai còn nhiều khó khăn,

chưa thật sự đáp ứng một cách tốt nhất nhu cầu của người lao động đến liên hệ làm
việc, phục vụ tốt hơn cho đối tượng tham gia BHXH đến giải quyết chế độ.
3.1.4. Về cơ chế quản lý .
Trong thực tế quản lý theo ngành dọc có rất nhiều ưu điểm, thúc đẩy sự phát triển
của cả hệ thống BHXH nói chung. Tuy nhiên, hệ thống quản lý này vẫn còn mang tính
chất tạm thời nên mức độ hoàn chỉnh còn thấp, việc quản lý còn nặng về công tác hành
chính, bao cấp nên năng lực làm việc của cán bộ chưa được phát huy. Do đó, cần phải
có các đề tài nghiên cứu, sửa đổi thêm góp phần làm hoàn thiện cơ chế quản lý, đây là
một vấn đề chung cho toàn hệ thống .
Trong thực hiện phải có sự thống nhất từ cơ quan BHXH cho đến từng đơn vị cơ sở,
không để hiện tượng thiếu sót rồi phải tính lại , rồi truy thu ...
Trong công tác quản lý thu có quản lý hồ sơ , quản lý quỹ , cũng cần phải có những
biện pháp sao cho tránh được thất thoát quỹ, hồ sơ quản lý phải dễ sử dụng-xử lý, tránh
những trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra trong việc lưu trữ và quản lý hồ sơ.
3.1.5. Thực hiện BHXH theo phương pháp cấp sổ BHXH cho từng người
Với mục đích quản lý chặt chẽ các đối tượng tham gia và đóng BHXH , giúp người
lao động có cơ sở pháp lý để kiểm tra giám sát kết quả đóng và thực hiện các chế độ
BHXH của người sử dụng lao động . Tạo điều kiện thuận lợi và đảm bảo sự công bằng
cho người lao động khi chuyển nơi làm việc vẫn duy trì được quyền lợi BHXH ... Sổ
BHXH còn là cơ sở để giải quyết các tranh chấp phát sinh giữa người lao động, người
sử dụng lao động với cơ quan BHXH . Khi thực hiện theo phương pháp cấp sổ BHXH
cho từng người lao động sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các bên trong quan hệ
BHXH .
Sổ BHXH gồm 3 phần :
+ Phần I : Là những thông tin chung về người lao động như : Họ và tên, giới tính
, ngày tháng năm sinh...
+ Phần II : Là những nội dung có liên quan đến quá trình công tác và tham gia
BHXH của người lao động . Đây là nội dung quan trọng và thông tin ở đây được lấy từ
tờ khai cấp sổ BHXH để ghi vào. Phần này được ghi từ trang 4 của cuốn sổ trở đivà có
kết cấu như sau :

+ Phần III : Ghi các chế độ BHXH đã được hưởng. Các chế độ này được thực
hiện theo Nghị định 12/CP như : thai sản , tai nạn lao động- bệnh nghề nghiệp...
Như vậy trình tự cấp sổ BHXH phải tiến hành qua một số bước công việc cụ thể
như : lập danh sách , hướng dẫn kê khai, ghi chép và xét duyệt...Tất cả các công việc
này đều do cơ quan BHXH thông báo, hướng dẫn cụ thể. Tuy nhiên , người lao động
chỉ được trực tiếp quản lý sổ BHXH khi di chuyển từ đơn vị làm việc này sang đơn vị
làm voiệc khác, hoặc chấm dứt hợp đồng lao động. Khi ký kết hợp đồng lao động mới,
người lao động phải nộp sổ BHXH cho người sử dụng lao động mới để tiếp tục theo dõi
ghi chép, thực hiện việc thu nộpvà giải quyết các chế độ BHXH . Người sử dụng lao
động có trách nhiệm lưu giữ, bảo quản sổ BHXH cho người lao động thuộc phạm vi
quản lý trong suốt quá trình lao động. Khi làm thủ tục hưởng trợ cấp hưu trí hoặc trợ
cấp một lần cho người lao động , người sử dụng lao động phải nộp BHXH của những
người này cho cơ quan BHXH nơi giải quyết chế độ chính sách để lưu cùng với hồ sơ
hưởng BHXH . Cơ quan BHXH các cấp theo phạm vi phân cấp của mình tổ chức quản
lý theo danh sách người lao động ở từng đơn vị sử dụng lao động được cấp sổ BHXH .
Hàng tháng, báo cáo danh sách những người tăng giảm khi cấp sổ BHXH thuộc địa bàn
và phạm vi mình phụ trách cho cơ quan BHXH cấp trên. Nếu sổ BHXH bị mất hoặc hư
hỏng sẽ được cấp lại nhưng phải tuân thủ sự hướng dẫn của cơ quan BHXH .
Như vậy lúc này quản lý thu BHXH đối với từng lao động đóng trong từng tháng (
tuy nhiên cách thức đongs cho BHXH vẫn là cơ quan tập hợp đủ phí BHXH sau đó nộp
cho cơ quan BHXH ). Sau khi cơ quan sử dụng lao động nộp đủ phí BHXH thì cơ quan
BHXH xác nhận là đã đóng phí BHXH rồi giao cho cơ quan sử dụng lao động quản lý
sổ. Thực hiện được điều này rất khó khăn tốn kém nhưng lại thuận lợi cho công tác
quản lý về thực hiện thu, kể cả trong trường hợp di chuyển lao động từ đơn vị này đến
đơn vị khác.
Sau khi hết thời gian lao động , người lao động được giao sổ và quyết định nghỉ
việc từ cơ quan làm việc đến cơ quan BHXH đổi '' Phiếu lĩnh lương hưu trợ cấp BHXH
''và được cơ quan BHXH xác nhận chi trả theo hướng đã quy định ( tuỳ thuộc vào số
tháng đóng và mức đóng BHXH của người lao động ) , quy cách phiếu như sau :
Bảo hiểm xã hội Việt nam Phiếu lĩnh lương hưu Mã số

Họ và tên : Địa chỉ:
Số sổ : Chế độ:
Lĩnh tiền từ tháng .. năm... tại đại diện chi trả số :
Xã, phường, thị trấn .. quận tỉnh..
Mức hưởng hàng tháng :
Giám đốc BHXH quận, huyện.
( Ký tên đóng dấu )
Thực hiện được phương pháp này rất thuận lợi cho công tác thu, tránh được thất
thoát quỹ và tránh được sự gian lận trong việc chi trả trợ cấp BHXH .
3.2. Đề xuất của cá nhân
Bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động, bảo toàn và phát triển quỹ
BHXH luôn là những nhiệm vụ trọng yếu của ngành BHXH. Tuy nhiên, để làm được
điều đó cần có sự phối hợp của các cấp, các ngành, có sự điều chỉnh, cải cách, thay đổi
chế độ, chính sách cho phù hợp thực tiễn.
3.2.1. Kiến nghị giải pháp tăng khả năng cân đối quỹ BHXH
3.2.1.1. Nguy cơ mất cân đối quỹ BHXH
Kể từ năm 1995 trở lại đây, quỹ BHXH tạm thời nhàn rỗi do số người tham gia
BHXH liên tục tăng, trong khi số đối tượng hưởng các chế độ BHXH (nhất là các đối
tượng hưởng thường xuyên hàng tháng) còn ít, do đó số tiền quỹ BHXH phải chi ra còn
chưa nhiều. Mặt khác, hoạt động đầu tư tăng trưởng quỹ BHXH tạm thời nhàn rỗi cũng
thu được kết quả khá tốt.
Tuy nhiên, nếu xem xét quỹ BHXH trong trạng thái động, căn cứ vào các chính
sách, chế độ tạo lập và sử dụng quỹ hiện hành, theo dự báo thì khoảng hơn 20 năm nữa
số chi BHXH sẽ bằng số thu BHXH trong năm. Những năm tiếp theo đó thu không đủ
chi và phải sử dụng tới quỹ BHXH tồn tích các năm trước để chi trả, tiếp khoảng hơn
10 năm tiếp nữa thì quỹ BHXH không còn khả năng chi trả.
Nguyên do chủ yếu mất cân đối quỹ là:
- Tại thời điểm năm 1995 có khoảng gần 3 triệu lao động, có hệ số lương bình
quân là 2,8 và có thời gian công tác coi như đã đóng BHXH bình quân là 15 năm,
nhưng BHXH không thu được số tiền đóng góp của người lao động và chủ sử dụng lao

động để hình thành quỹ BHXH. Số người lao động đó sẽ hưởng lương hưu bắt đầu từ
năm 2005 và kéo dài đến khoảng năm 2022, đây là nguồn chi rất lớn, tự quỹ BHXH
khó có thể cân đối được. Việc Nhà nước điều chỉnh cho phép người lao động có đủ một
số điều kiện được giảm 5 tuổi nhưng vẫn được hưởng chế độ hưu trí là một yếu tố tác
động trực tiếp làm giảm nguồn thu và tăng mạnh nguồn chi từ quỹ; bình quân tính cho 1
người nghỉ việc hưởng chế độ hưu trí thì quỹ BHXH giảm đi 54 tháng lương.
- Mặt khác do sự điều chỉnh tăng lương tối thiểu càng làm cho quỹ phải
chi ra nhiều hơn, bởi vì thời gian trước đó, người lao động và chủ sử dụng lao động chỉ
phải đóng theo mức lương tối thiểu thấp, nhưng khi hưởng lại được hưởng ở mức tối
thiểu cao.