Bàn về các từ “vui lòng”, “làm ơn”, “xin lỗi”, “cảm ơn” trong giao tiếp, ứng xử

Đề bài: Bàn về các từ “vui lòng”, “làm ơn”, “xin lỗi”, “cảm ơn” trong giao tiếp, ứng  
xử
Bài làm
“Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” (Tục ngữ). Trong giao 
tiếp hàng ngày với những người xung quanh, người lịch sự, có văn hóa là người biết dùng 
những từ  “vui lòng”, “làm  ơn”, “xin lỗi”, “cảm  ơn” khi gặp gỡ chuyện trò hoặc có công  
chuyện với người ta.
Khi ta cần đề nghị người khác một việc gì đấy, dù việc đó nhỏ và không làm phiền hà gì 
mấy, cũng nên dùng từ “vui lòng” trước lời đề nghị. Ví dụ anh vui lòng cho tôi đi qua chỗ 
này, chị vui lòng cho tôi đi trước một chút.
Nếu việc mình đề  nghị  có làm phiền hà người khác nhiều hơn một chút thì nên dùng từ 
“làm  ơn” để  tỏ  lòng biết  ơn và sự  khiêm tốn của mình. Ví dụ  “ông làm ơn ngồi lùi vào 
một chút cho tôi ngồi nhờ được không ạ?”. “Anh làm ơn cho tôi đọc nhờ tờ báo một lúc”.
Từ “xin lỗi”, có thể được dùng trước những lời đề nghị trên để tăng thêm phần lịch sự và 
khiêm tốn. Còn thường thì từ xin lỗi được dùng khi mình trót gây ra một điều gì phiền hà  
cho người ta dù chỉ nhỏ. Ví dụ: khi mình gọi điện thoại nhầm số làm người ta phải nhấc  
máy, mình phải xin lỗi ngay, hoặc tưởng nhầm là người quen mình gọi, khiến người ta  
quay lại, mình phải nói “Xin lỗi, tôi nhầm”. Ngay cả  khi do hoàn cảnh khách quan mà 
không giúp được người khác một việc gì cũng phải xin lỗi...
Từ “cảm ơn” là từ hay dùng nhất. Đối với bất kể ai dù là một đứa trẻ nếu giúp mình một  
việc gì dù nhỏ nhất mình cũng phải “cảm  ơn”. Ví dụ: cháu đưa ông tờ  báo, ông cảm ơn  
cháu; mình hỏi đường, người ta chỉ, mình phải cảm  ơn; người bán hàng giao hàng cho 
khách, khách cảm ơn, người bán hàng cũng cảm ơn, hai người đều vui vẻ...
Người không biết nói những từ  “vui lòng”, “làm  ơn”, “xin lỗi”, “cảm  ơn” trong những  
trường hợp như trên là người thiếu lịch sự, thiếu văn hóa. Những người không biết dùng 


những từ  ấy mà còn dùng những từ  tục tằn, thô lỗ  là những người thiếu đạo đức, thiếu 
giáo dục.
Trong truyện: Một người Hà Nội, nhân vật “tôi” kể  lại khi “tôi’ đang đi trên đường phố 
Hà Nội, bị một thanh niên xô vào phía sau xe, anh ta không xin lỗi còn ngoái lại chửi “tôi”: 

“Tiên sư thằng già”. Nhân vật cô Hiền trong tác phẩm ấy rất coi trọng việc giáo dục con 
nếp sống thanh lịch của người Hà Nội, trong ứng xử, trong sinh hoạt mà cô coi đó là biểu  
hiện của lòng tự trọng.
Trong quan hệ giao tiếp giữa người và người, có hàng nghìn lễ  tiết, trong hàng trăm mối  
quan hệ, hàng trăm công việc, mấy từ “vui lòng, làm ơn, xin lỗi, cảm ơn” chỉ là một phần 
nhỏ  thuộc về lời nói trong sinh hoạt hàng ngày, “Muốn xứng đáng là con người thì phải  
hiểu biết lễ tiết là diện mạo, ăn mặc và đối đáp ứng xử”, một nhà tư tưởng nổi tiếng đời  
Thanh đã nói thế  (theo 100 lễ tiết cần học hỏi trong cuộc đời ­ Bích Lãnh ­ Phan Quốc  
Bảo (biên dịch) ­ NXB Văn hóa ­ Thông tin, tr. 5).
Lễ  tiết vừa thể  hiện nhân cách của chủ  thể, vừa thích  ứng với những yêu cầu cơ  bản  
trong mối quan hệ ứng xử giữa người với người và tạo ra nhiều cơ may quý báu cho cuộc  
đời và sự nghiệp của mình (theo sách trên).
Học sinh là những người có học phải gương mẫu thực hiện lễ  tiết trong quan hệ  giao  
tiếp, trước tiên là trong đối đáp, ứng xử, phải tỏ ra là người có văn hóa, có giáo dục.
Lễ tiết trong giao tiếp, nếu chưa biết thì phải học, học ở nhà, ở trường, ở sách báo, trong 
cuộc sống. Học thì phải vận dụng ngay, vận dụng thường xuyên cho thành thói quen, 
thành nếp sống, thể hiện một cách chân thành khiến cho mình và người khác không cảm 
thấy là khách sáo, điệu đà.
Thực hiện lễ  tiết trong đó có lễ  tiết đối đáp, ứng xử, trong các quan hệ  giao tiếp không 
phải là xã giao mà chính là đạo đức, là văn minh. Lễ tiết trong các quan hệ giao tiếp phải  
trở thành phép tắc, thành nếp sống bình thường của xã hội. Muốn thế phải có sự giáo dục  
lễ tiết, giáo dục trong gia đình, giáo dục trong nhà trường, giáo dục trong xã hội (bao gồm  


giáo dục của sách báo, của các cơ quan truyền thông, sự gương mẫu của những người có  
trách nhiệm) nhưng quan trọng nhất vẫn là sự tự giáo dục của mỗi người.
Không biết lễ  tiết thì luật pháp có thể  chưa bắt tội nhưng lương tâm, danh dự  của con 
người không cho phép. Lễ tiết trong cuộc sống trong đó có đối đáp, ứng xử trong giao tiếp  
là một phần của nhân cách, mà người ta có thể  nhận biết rõ ngay trong cuộc sống hàng 
ngày.