Dàn ý tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi nhà thơ lại có cách khám phá thể hiện riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc

Đề bài: Dàn ý tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi nhà thơ lại có cách  
khám phá thể hiện riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc
Bài làm
 1. KHÁI QUÁT CHUNG:
­ Giới thiệu Quang Dũng, Tố Hữu và hai tác phẩm:
+ Quang Dũng là gương mặt tiêu biểu của thơ  ca kháng chiến chống Pháp với hồn thơ 
hào hoa, lãng mạn thấm đượm tình đồng bào đồng chí. "Tây Tiến" là bài thơ  hay nhất, 
tiêu biểu nhất của Quang Dũng. Bài thơ được Quang Dũng viết vào năm 1948 ở Phù Lưu  
Chanh khi ông đã xa đơn vị Tây Tiến một thời gian.
+ Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, thơ ông theo sát những chặng đường của cách mạng 
Việt Nam. Bài thơ  "Việt Bắc" là một thành công đặc biệt trong đời thơ  Tố  Hữu. Tác  
phẩm vừa là bản tình ca về tình cảm cách mạng ­ giữa đoàn cán bộ  miền xuôi với nhân 
dân Việt Bắc, vừa là bản hùng ca về cuộc kháng chiến chống Pháp gian khổ mà vẻ vang 
của dân tộc.
­ Hai đoạn thơ được trích từ hai bài thơ đều tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận 
song mỗi nhà thơ lại có cách khám phá, thể hiện riêng.
2. TRÌNH BÀY CẢM NHẬN:
a) ĐOẠN THƠ TRONG BÀI THƠ "TÂY TIẾN"
* Vẻ đẹp vừa bi thương vừa hào hùng của đoàn quân Tây Tiến trên đường hành quân:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
­ Cái bi thương của người lính được gợi lên từ ngoại hình ốm yếu, tiều tụy, đầu trọc, da  


dẻ xanh như màu lá.
+ Sở  dĩ người lính Tây Tiến đầu trọc da xanh là do hậu quả của những tháng ngày hành 
quân vất vả vì đói và khát, là dấu ấn của những trận sốt rét ác tính.
+ Những cơn sốt rét rừng  ấy không chỉ  có trong thơ  Quang Dũng mà còn để  lại dấu  ấn  
đau thương trong thơ ca kháng chiến chống Pháp nói chung.
­ Cái hào hùng:
+ Thủ pháp nghệ thuật đối lập giữa ngoại hình ốm yếu và tâm hồn bên trong đã làm nên  

khí chất mạnh mẽ của người lính. "Không mọc tóc" là cách nói ngang tàng rất lính, hóm 
hỉnh vui đùa với khó khăn gian khổ của mình.
+ Thể  hiện qua cách dùng từ  Hán Việt "đoàn binh" . Chữ "đoàn binh" chứ  không phải là 
đoàn quân đã gợi lên được sự mạnh mẽ lạ thường của sự hùng dũng, Ba từ "dữ oai hùm" 
gợi lên dáng vẻ oai phong lẫm liệt, oai của chúa sơn lâm. Qua đó ta thấy người lính Tây  
Tiến vẫn mạnh mẽ làm chủ tình hình, làm chủ núi rừng, chế ngự mọi khắc nghiệt xung  
quanh, đạp bằng mọi gian khổ. "Mắt trừng" là đôi mắt dữ  tợn, căm thù, mạnh mẽ, nung  
nấu quyết đoán làm kẻ thù khiếp sợ.
*Họ cũng là những chàng trai Hà Nội lãng mạn, hào hoa:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
­ "Mắt trừng gửi mộng qua biên giới" là đôi mắt thao thức nhớ về quê hương Hà Nội, về 
một dáng kiều thơm trong mộng.
Người lính Tây Tiến không chỉ biết cầm súng cầm gươm theo tiếng gọi của non sông mà  
giữa bao nhiêu gian khổ, thiếu thốn trái tim họ vẫn rung động, nhớ nhung về vẻ đẹp của 
Hà Nội: đó có thể  là phố  cũ, trường xưa,... hay chính xác hơn là nhớ  về  bóng dáng của 
những người bạn gái Hà Nội yêu kiều, diễm lệ. Đó chính là động lực tiếp thêm sức mạnh  


để họ vững vàng tay súng, sẵn sàng cống hiến, hy sinh để bảo vệ Tổ quốc.
b) ĐOẠN THƠ TRONG BÀI THƠ "VIỆT BẮC"
*Vẻ đẹp hào hùng của đoàn quân:
"Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
­ Các từ  láy "rầm rập", "điệp điệp" và "trùng trùng" và hình  ảnh so sánh "... như  là đất 
rung" vừa gợi lên sự đông đảo, vừa gợi lên sức mạnh, khí thế hào hùng của đoàn quân ra  
trận. Mỗi bước đi của đoàn quân ấy mang cả sức mạnh của lòng yêu nước, của lí tưởng 
cách mạng, khát khao chiến đấu và chiến thắng quân thù.
*Vẻ đẹp lãng mạn:

"Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan"
Đây có thể  là hình  ảnh ánh sao trời treo trên đầu súng của những người lính trong mỗi  
đêm hành quân, cũng có thể  là ánh sáng của ngôi sao gắn trên chiếc mũ nan của người 
lính, ánh sáng của lí tưởng cách mạng soi cho người lính bước đi. Họ là những con người  
có lí tưởng cao cả, đẹp đẽ, sẵn sàng cống hiến vì sự  nghiệp chung. Ý thơ  khiến người  
đọc liên tưởng tới hình ảnh "Đầu súng trăng treo" trong thơ Chính Hữu.
c) SO SÁNH HAI ĐOẠN THƠ:
­ Giống nhau: Đều khắc họa người lính với vẻ  đẹp vừa hào hùng, vừa lãng mạn, bay 
bổng.
­ Khác nhau:
+ Trong đoạn thơ thuộc bài thơ "Tây Tiến", vẻ đẹp hào hùng của người lính phảng phất  
sự bi thương.


+ Trong đoạn thơ  thuộc bài thơ  "Việt Bắc", vẻ  đẹp lãng mạn của người lính còn được  
Tố Hữu gắn liền với hiện thực.
­ Cả  hai tác giả  đều có trải nghiệm từ  thực tế  chiến đấu nên thơ  đậm chất hiện thực. 
Bên cạnh đó, Quang Dũng là một chàng trai Hà thành rất hào hoa nên thơ ông có cái lãng 
mạn rất riêng; còn ở Tố Hữu, thơ  ông là thơ  trữ  tình chính trị, luôn có cái nhìn lạc quan,  
tin tưởng vào cách mạng.
3/ ĐÁNH GIÁ CHUNG:
­ Hai đoạn thơ  bên cạnh những điểm tương đồng còn có những nét riêng độc đáo, thể 
hiện tài năng của hai nhà thơ.
Khẳng định vị trí của hai tác giả trong nền văn học cũng như trong lòng độc giả.
Như  vậy chúng tôi đã gợi ý Cùng tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi nhà  
thơ  lại có cách khám phá thể  hiện riêng. Cảm nhận về  đoạn thơ  trong bài Tây Tiến và 
Việt Bắc bài tiếp theo, các em chuẩn bị  cho phần Cảm nhận về  khổ  10 trong bài Việt  
Bắc và cùng với phần Cảm nhận 10 câu đầu bài thơ Việt Bắc để  có thể  hiểu rõ hơn về 
nội dung này.
Bài Mẫu Số 2:

1/ GIỚI THIỆU CHUNG
­ Quang Dũng là gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca trong kháng chiến chống Pháp với 
hồn thơ  đầy cảm hứng lãng mạn, hào hoa, thanh lịch, giàu chất mộng mơ. Trong suốt  
cuộc đời người nghệ  sĩ tài hoa  ấy, có lẽ  khoảng thời gian đáng nhớ  nhất là những năm  
tháng chiến đấu trong đoàn quân Tây Tiến. Biết bao kỉ niệm sâu sắc, bao vẻ đẹp bi tráng 
và hào hùng của một quãng đời không thể quên nơi miền Tây tổ quốc được Quang Dũng 
tái hiện trong bài thơ "Tây Tiến".
­ Tố  Hữu là lá cờ  đầu của thơ  ca cách mạng Việt Nam. Đường cách mạng, đường thơ 
của Tố Hữu gắn liền với các chặng đường của cách mạng Việt Nam. "Việt Bắc" là một  


trong những đỉnh cao của thơ Tố Hữu. Bài thơ  như  một khúc hát tâm tình, gợi lại những 
kỉ niệm gắn bó thủy chung giữa Việt Bắc và Cách mạng.
­ Cùng viết về vẻ đẹp hào hùng của hình ảnh đoàn quân ra trận trong kháng chiến chống  
Pháp những trong hai bài thơ "Tây Tiến" và "Việt Bắc", mỗi nhà thơ lại có cách khám phá  
riêng và thể hiện riêng.
2/ PHÂN TÍCH
I/ Cảm nhận về đoạn trích trong bài thơ "Tây Tiến"
* Vẻ đẹp bi thương và hào hùng của đoàn quân Tây Tiến trên đường hành quân:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
­ Sự bi thương:hiện lên qua ngoại hình ốm yếu, tiều tụy của người lính: đầu trọc, nước 
da xanh xao như màu lá do sốt rét, thiếu thốn, gian khổ.
+ Hình ảnh đáng thương, tiều tụy của những người lính Tây Tiến là kết quả  của những  
trận sốt rét trong những chuỗi ngày hành quân vất vả, luôn trong tình trạng đói, khát và  
thiếu thốn.
+ Sự  bi thương của đoàn quân Tây Tiến, những cơn sốt rét rừng trong thơ  Quang Dũng  
cũng tiêu biểu cho hình  ảnh đau thương về  những đoàn quân của ta trong kháng chiến 
chống Pháp nói chung.
+Liên hệ: Thơ ca thời kỳ kháng chiến khi viết về người lính thường nói về căn bệnh sốt  

rét hiểm nghèo.
Trong kháng chiến chống Pháp:
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi


(Đồng chí ­ Chính Hữu)
Giọt giọt mồ hôi rơi
Trên má anh vàng nghệ
Anh vệ quốc quân ơi
Sao mà yêu anh thế
(Cá nước ­ Tố Hữu).
Và cả trong kháng chiến chống Mĩ sau này:
Nơi thuốc súng trộn vào áo trận
Cơn sốt rừng đi dọc tuổi thanh xuân
­ Cái hào hùng:
+ Người lính Tây Tiến không chỉ  hiện lên với vẻ  bi thương mà từ  trong bi thương còn 
hiện lên cái hào hùng, khí phách. Bằng thủ pháp nghệ  thuật đối lập giữa ngoại hình ốm 
yếu bên ngoài và tâm hồn đầy khí phách bên trong đã làm nổi bật khí chất mạnh mẽ của 
người lính.
+ "Không mọc tóc": là cách nói ngang tàng, độc đáo, như là người lính không cần, không  
thèm mọc tóc. Cách nói rất lính, thể  hiện sự  hóm hỉnh vui đùa của người lính với khó  
khăn gian khổ trong kháng chiến.
+ Thể  hiện qua cách dùng từ  Hán Việt "đoàn binh". Chữ  "đoàn binh" có âm vang mạnh 
mẽ  hơn chữ"đoàn quân" đã gợi lên được sự  mạnh mẽ  lạ  thường, đầy hùng dũng, phi 
thường của người lính.
+ Ba từ  "dữ oai hùm" gợi lên dáng vẻ  oai phong lẫm liệt như vị thế oai phong của chúa 
sơn lâm. Dường như,  ở  miền đất hoang sơ, bí  ẩn đầy đe dọa với "cọp trêu người" thì 
người lính Tây Tiến cũng mang trong mình cái "oai hùm" dữ  dội, uy nghi để  chế  ngự và 

chiến thắng mọi khó khăn.
⟹  Bằng cảm hứng anh hùng, đoàn quân Tây Tiến hiện lên với vẻ  dữ  dội của núi rừng  
chứ  không hề  gợi vẻ  tiều tụy,  ốm yếu dù cuộc sống của người linh trải qua muôn vàn  
khó khăn, gian khổ. Người lính Tây Tiến vẫn mạnh mẽ, hiên ngang làm chủ núi rừng, chế 
ngự  mọi khắc nghiệt xung quanh, đạp bằng mọi gian khổ  trong chiến đấu. Họ  hiện lên 
với vẻ đẹp kiêu hùng, xem thường mọi khổ ải, thiếu thốn.
* Hình ảnh những chàng trai Hà Nội lãng mạn, hào hoa:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
­ "Mắt trừng" là đôi mắt dữ  tợn, căm thù, mạnh mẽ, nung nấu quyết đoán làm kẻ  thù  
khiếp sợ. Sự  căm thù mạnh mẽ  đối với kẻ  thù càng làm tăng thêm quyết tâm chiến đấu 
của những người lính Tây Tiến.
­ Đôi mắt ấy cũng là đôi mắt thao thức của những chàng trai Hà Nội nhớ về quê hương,  
về giấc mộng có bóng hình một "dáng kiều thơm".
­ Mộng và mơ gửi về hai phía của chân trời: biên giới và Hà Nội.
­ Liên hệ: Thơ  ca kháng chiến chống Pháp cũng có nhiều nhà thơ  nói về  người lính với 
nỗi nhớ:
+ Nguyễn Đình Thi rạo rực với nhịp đập con tim:
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
+ Chính Hữu: "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính"
+ Hồng Nguyên thì cồn cào, da diết trong tim:


Ba năm rồi gửi lại mái lều tranh
Luống cày đất đỏ
Tiếng mõ đêm trường
Ít nhiều người vợ trẻ
Mòn chân bên cối gạo canh khuya

⟹  Những chàng trai của mảnh đất kinh kỳ  đầy mộng mơ, họ  lên đường ra trận "Tổ 
quốc gọi chúng tôi sẽ  ra đi", nhưng họ  không chỉ  biết cầm súng, cầm gươm mà những 
tâm hồn giàu mơ  mộng giữa bao nhiêu gian lao, khắc nghiệt, trái tim họ  vẫn rung động, 
nhớ  nhung về  vẻ  đẹp của Hà Nội: đó có thể  là phố  cũ, trường xưa, về  bóng hình của 
những dáng yêu kiều, diễm lệ  hiện về  trong nỗi nhớ  da diết. Mảnh  đất Hà thành với 
những "dáng kiều thơm" là cõi đi về  trong mơ  của những người thanh niên Hà Nội. Đó 
chính là động lực tiếp thêm sức mạnh để họ vững vàng tay súng, sẵn sàng hi sinh để bảo 
vệ Tổ quốc.
II/ Cảm nhận về đoạn trích trong bài thơ "Việt Bắc"
*Vẻ đẹp hào hùng:
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
­ Đại từ  sở hữu "của ta" được vang lên một cách dõng dạc khẳng định niềm tự  hào của  
những con người  ở  vị  thế  làm chủ  đất nước. Đồng thời, đại từ  sở  hữu "của ta" cũng  
khẳng định sự  thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp, khẳng định chiến khu Việt  
Bắc là chiến khu tự do.
­Hai chữ  "rầm rập" vừa gợi âm thanh, vừa tạo hình  ảnh. Các từ  láy "rầm rập", "điệp 


điệp" và "trùng trùng" và hình  ảnh so sánh "như  là đất rung": vừa tái hiện không khí sôi 
nổi trong những ngày chiến dịch của cuộc kháng chiến, vừa gợi lên sự đông đảo, vừa gợi 
lên sức mạnh, khí thế hào hùng của đoàn quân ra trận, giúp ta cảm nhận hình ảnh những  
đoàn quân đầy khí thế đang ngày đêm tiến về mặt trận.
⟹  Mỗi bước đi của đoàn quân ra trận mang theo sức mạnh của lòng yêu nước, của lí 
tưởng cách mạng, khát khao chiến đấu và quyết tâm chiến thắng quân thù.
*Vẻ đẹp lãng mạn:
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
­ Hình ảnh "ánh sao đầu súng" có thể là hình ảnh thực của ánh sao trên bầu trời đêm Việt  
Bắc, đồng thời cũng là hình  ảnh mang tính biểu tượng: ánh sáng của ngôi sao gắn trên 

chiếc mũ nan của người lính, ánh sáng của lí tưởng cách mạng đang soi đường chỉ  lối,  
dẫn bước người lính tiến lên.
­ Hình ảnh "bạn cùng mũ nan": những người lính trong kháng chiến, giản dị, đơn sơ, mộc 
mạc nhưng chứa đựng một sức mạnh phi thương, mang trong mình một lý tưởng cao cả, 
đẹp đẽ, sẵn sàng cống hiến vì sự nghiệp chung.
⟹  Câu thơ  thể hiện niềm tin, sự lạc quan, tin tưởng, niềm vui hân hoan khi hướng về 
"chiến thắng trăm miền".
III/ So sánh hai đoạn thơ
­ Giống nhau: Hai đoạn thơ đều khắc họa người lính với vẻ đẹp vừa hào hùng, vừa lãng 
mạn.
­ Khác nhau:
+ Đoạn thơ  trong bài thơ  "Tây Tiến":được viết trong những năm đầu của cuộc kháng  
chiến chống Pháp, thời kì đầu kháng chiến còn gian khổ, Quang Dũng đã tái hiện vẻ đẹp 
hào hùng của người lính phảng phất sự bi thương của hiện thực chiến tranh.


+ Đoạn thơ  trong bài thơ  "Việt Bắc":sau chiến thắng Điện Biên Phủ  1954, miền Bắc  
hoàn toàn giải phóng, đất nước hân hoan niềm vui chiến thắng, Tố Hữu ca ngợi vẻ đẹp 
lãng mạn cách mạng của người lính được gắn liền với hiện thực.
⟹ Cả hai tác giả là những người trực tiếp sống trong cuộc kháng chiến gian khổ, có trải 
nghiệm từ thực tế chiến đấu nên sáng tác đậm chất hiện thực. Bên cạnh nét chung, mỗi 
nhà thơ lại có một cách cảm nhận cho riêng mình. Từ một chàng trai Hà thành rất hào hoa,  
mơ mộng nên thơ Quang Dũng mang đậm chất lãng mạn rất riêng của người Hà Nội; còn  
ở Tố Hữu ­ đỉnh cao của thơ trữ tình chính trị, nhà thơ của lí tưởng cộng sản nên sáng tác  
của ông luôn có cái nhìn đầy hiện thực, lạc quan, tin tưởng vào cách mạng.
3/ ĐÁNH GIÁ CHUNG
­ Hai đoạn thơ  vừa có điểm tương đồng (cùng thể  hiện hình ảnh đoàn quân trong kháng 
chiến chống Pháp), vừa có nét riêng biệt (Phong cách nghệ  thuật của mỗi nhà thơ, thời 
điểm sáng tác...). Tất cả góp phần thể hiện tài năng và phong cách riêng của mỗi nhà thơ.
­ Khẳng định vị  trí của hai tác giả  trong nền thơ  ca cách mạng nói riêng cũng như  trong 

nền văn học Việt Nam và trong lòng độc giả nói chung.