Dàn ý chi tiết đề: Vì sao tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao được coi là tuyên ngôn nghệ thuật của nhiều nhà văn ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp

Đề bài: Dàn ý chi tiết đề: Vì sao tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao được coi là "tuyên  
ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp
Bài làm
DÀN BÀI CHI TIẾT
I. Mở bài
Ít có nhà văn lại trăn trở nghĩ suy về ngòi bút của mình như Nam Cao và ông đã gửi gắm  
những suy nghĩ đó vào tác phẩm như là những tuyên ngôn nghệ thuật của người cầm bút.  
Từ Trăng sáng (1943) với việc dứt khoát đứng về phía "nghệ thuật vị nhân sinh", đến Đời 
thừa (1943) nhấn mạnh tính sáng tạo trong ngòi bút để  làm tròn sứ  mạng cao quý của 
nghề văn, đến Đôi mắt (1948) ông lại đặt ra vấn đề cách nhìn của nhà văn trong sáng tác 
nghệ  thuật  ở  thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp mà Tô Hoài đã coi đó là tuyên  
ngôn nghệ thuật của thế hệ nhà văn lúc bấy giờ.
II. Thân bài
1. Vì sao Đôi mắt được coi là "Tuyên ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì 
đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp?
­ Viết Đôi mắt, Nam Cao đặt ra một vấn đề  bức xúc và cốt tử  của nhà văn nghệ  sĩ lúc  
bấy giờ: vấn đề cách nhìn, quan điểm. Ở đây là quan điểm đối với cuộc kháng chiến, đặc 
biệt là đối với nhân dân, những người đã làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám và đang  
đóng vai trò chủ chốt trong cuộc kháng chiến. Không chỉ  là cách nhìn, quan điểm mà nội 
dung tác phẩm còn đặt vấn đề sâu hơn, gốc gác hơn: Vấn đề lập trường của nhà văn đối  
với cuộc kháng chiến của dân tộc.
­ Vì sao Nam cao lại đặt ra vấn đề  cách nhìn vào thời điểm  ấy? Và đặt ra cho ai? Đó là  
lớp văn nghệ  sĩ trước 1945, tuy yêu nước và có tinh thần dân tộc, đi theo cách mạng,  
nhưng chưa thật hiểu cách mạng, hiểu nhân dân và kháng chiến. Họ còn nhiều hoài nghi, 


phân vân, do dự  trước cuộc kháng chiến của dân tộc. Như  vậy thì làm sao có thể  nhìn 
đúng để  viết đúng được, làm sao có thể  phục vụ  cuộc kháng chiến bằng ngòi bút của 
mình? Họ đang "tìm đường" và "nhận đường" cho mình. Và Nam Cao đã giúp họ "gỡ nút" 
bằng truyện ngắn Đôi mắt: xác lập cho họ  một chỗ  đứng (vấn đề  lập trường) và một 
cách nhìn (vấn đề  quan điểm) để  giải tỏa những băn khoăn, vướng mắc trong ngòi bút 

của họ.
­ Tuyên ngôn nghệ thuật của Đôi mắt không chỉ là vấn đề bức xúc lúc bấy giờ mà còn là 
vấn đề cốt tử, vĩnh hằng của văn nghệ sĩ: "thế giới quan quyết định sáng tác nghệ thuật". 
Có nghĩa là, cách nhìn hiện thực đúng thì sẽ  đem lại những tác phẩm tốt, có ích cho đời, 
và ngược lại. (Dĩ nhiên, nhà văn phải có tài năng nghệ thuật tương xứng). Và, để có cách  
nhìn đúng đắn, thì điều tiên quyết là nhà văn phải có một chỗ  đứng đúng đắn:  ở  giữa 
cuộc sống cách mạng của nhân dân, của đất nước.
2. Vấn đề Đôi mắt được Nam Cao đặt ra như thế nào trong tác phẩm?
­ Nam Cao đã đặt ra vấn đề cốt tử này ­ không phải bằng lí luận khô khan trừu tượng, mà 
bằng một hình tượng nghệ  thuật sóng đôi hấp dẫn, sinh động với hai nhân vật có lập  
trường và cách nhìn đối lập nhau: Hoàng và Độ. Văn sĩ Hoàng là tiêu biểu cho loại người  
có cách nhìn sai lệch, phiến diện (Nam Cao gọi là"nhìn một phía") với thái độ  hằn học,  
khinh miệt quần chúng và không tin tưởng vào cuộc kháng chiến của nhân dân: ông ta chỉ 
chăm chăm nhìn vào hiện tượng bên ngoài mà không thấy được bản chất tốt đẹp bên  
trong của người nông dân yêu nước kháng chiến. Ngược lại là Độ ­ nhà văn có cách nhìn 
đúng đắn, toàn diện (thấy được cả mặt tích cực, mặt hạn chế tồn tại, và đâu là bản chất 
của người nông dân) với thái độ thông cảm và tin tưởng. Trước sự việc anh nông dân vác  
tre đi rào làng kháng chiến, Hoàng chỉ thấy đó là một con người "ngố và nhặng xị", một 
con vẹt đọc thuộc lòng ba giai đoạn kháng chiến; nhưng Độ lại thấy ở anh một tấm lòng 
yêu nước thật hồn nhiên và vô tư.
­ Cách nhìn khác nhau  ấy, suy cho cùng, là do chỗ đứng khác nhau của hai nhà văn quyết 
định. Sống một cuộc sống cá nhân, ích kỉ, hưởng lạc, xa rời nhân dân, tách biệt hẳn cuộc  


sống kháng chiến như Hoàng thì không thể có cách nhìn giống như Độ ­ một nhà văn của  
nhân dân, sống hòa mình cùng quần chúng, sẵn sàng "làm anh tuyên truyền nhãi nhép" 
phục vụ kháng chiến. Ở văn sĩ Hoàng, cái chính là vấn đề lập trường. Lập trường quyết  
định "đôi mắt", quyết định cách nhìn. Đây là cách nhìn của một nhà văn còn đứng ngoài 
cuộc kháng chiến của dân tộc.
III. Kết bài

Đôi mắt xứng đáng là "tuyên ngôn nghệ  thuật" của một lớp văn nghệ  sĩ hồi đầu cuộc 
kháng chiến chống Pháp. Đây là tuyên ngôn về  lập trường kháng chiến của nhà văn, về 
cách nhìn đúng đắn hiện thực để  sáng tạo nghệ  thuật, cũng là tuyên ngôn về  khuynh 
hướng mĩ học mới: cái đẹp là thuộc về nhân dân lao động, những con người bình thường  
mà vĩ đại ­ nhân vật chính của nền văn học mới.