Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới công chiếu gần đây, có một nhân vật đã nhắc nhở người cháu của mình rằng: “Ta có thể nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh

Đề bài: Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới công chiếu gần đây, có một 
nhân vật đã nhắc nhở  người cháu của mình rằng: “Ta có thể  nhặt được một gói 
tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”.
Bài làm
Văn hoá là hành trang không thể thiếu trong hành trình cuộc đời của mỗi người. Nhưng có 
được nó thì không hề  đơn giản. Trong một bộ  phim truyền hình Việt Nam mới công 
chiếu gần đây, có nhân vật đã nhắc nhở người cháu của mình rằng: “Ta có thể nhặt được 
một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”. Đây thực sự là 
một triết lý về cuộc sống và cách sống mà có lẽ không chỉ người cháu là cần ghi nhớ suốt  
đời.
“Gói tiền” tượng trưng cho những giá trị vật chất. “Nhặt được một gói tiền”' là một tình  
huống tuy không thường xuyên xảy ra nhưng cũng không phải là hiếm gặp trong cuộc 
sống. Đó là sự ngẫu nhiên, tình cờ, và vì thế, có thể đến với bất kì ai.
“Văn hoá” là một phạm trù trừu tượng, thuộc về ý thức của con người. Có thể hiểu một  
cách đơn giản: Văn hoá là những giá trị đẹp đẽ của tâm hồn như trí tuệ, nhân cách; nó thể 
hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của mỗi người. “Gói văn hoá” chỉ là cách nói hình ảnh, bởi  
văn hoá vốn dĩ không có hình hài, cách nói ấy chỉ có tác dụng hô ứng với vế trước để đặt  
ra một tương quan nhằm nhấn mạnh ý mà thôi. Đi liền với “gói văn hoá” không còn là hai 
tiếng “có thể” mang tính tương đối nữa mà là thái độ  khẳng định quả  quyết và chắc 
chắn: “sẽ không ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”.
Như vậy, những giá trị vật chất ta có thể nhận được từ cuộc sống mà đôi khi không cần  
tốn chút sức lực nào. Nhưng với những giá trị tinh thần, không ai có thể mang lại cho ta;  
quá trình tiếp nhận hoàn toàn phụ  thuộc vào bản thân những nỗ  lực và sự  chủ  động tìm 
kiếm, tích lũy của ta.
Ta có thể  “nhặt được một gói tiền” bởi tiền nói cho cùng cũng chỉ  là vật ngoài thân, dù  
được giữ  gìn vẫn có thể  thất lạc, dù cẩn trọng đến mấy cũng có lúc sơ  sẩy đánh rơi.  


Nhưng văn hoá thì khác, nó không tồn tại ở dạng vật chất mà ­ như đã nói ở trên ­ thuộc  
về ý thức, không thể “đánh rơi”, cũng không thế “nhặt”. Hơn thế nữa, nó là kết quả của  
một quá trình tích lũy, hoàn thiện lâu dài, bền bỉ nên không thể  tự nhiên xuất hiện ở con  

người, không ai dễ  dàng có được nó chỉ  nhờ  vào một sự  may mắn, tình cờ  trong cuộc  
sống.
Có thể  nói, đây là một quan niệm đúng đắn, sâu sắc. Nhất là khi nó được đưa vào lời 
thoại như lời khuyên của một người dành cho cháu. Vì là một lời khuyên, nên nó rất chân 
thành; và vì nó thuộc về một người lớn tuổi ­ người đã từng trải nghiệm sâu sắc cuộc đời 
— nên nó rất thấm thía và rất đáng để ta tin.
Và song song với việc cảm nhận bức thông điệp mà tác giả gửi gắm, có lẽ ta cũng nên và  
cần phải đặt ra một câu hỏi nữa. Đó là: Làm thế nào để tự nâng cao vốn văn hoá cho bản  
thân?
Câu hỏi này không hề khó. Bởi bản thân cụm từ  “tự nâng cao vốn văn hoá” cũng đã bao 
hàm một phần câu trả lời trong đó. Vâng, ý thức tự giác là yếu tố căn bản nhất. Bởi như 
đã nói  ở  trên, khác với vật chất, văn hoá thuộc về  ý thức. Cuộc sống khách quan chỉ  có  
thể tác động chứ không thể thay đổi nó. Sự tồn tại, phát triển của nó được quyết định bởi  
chủ thể là bản thân ta. Chẳng hạn, bạn có thể có một tủ đầy sách, mẹ bắt bạn đọc sách  
hằng ngày,... nhưng tất cả  sẽ  là vô nghĩa nếu như  bạn chỉ  đơn thuần là đọc mà không  
nghiền ngẫm, không nỗ  lực tiếp nhận những giá trị  của cuốn sách ấy. Đây chỉ  là một ví  
dụ nhỏ, nhưng có lẽ nó cũng phần nào cho thấy vai trò, tầm quan trọng của ý thức trong  
quá trình trau dồi vốn văn hoá của con người.
Thế  nhưng, hình thành và duy trì cho mình ý thức tự  giác cũng như  khát khao học hỏi là 
điều không hề đơn giản. Vì thế, ta rất cần một điểm tựa, đó là sự xác định đúng đắn mục 
tiêu sống của cuộc đời. Sống là một quá trình tự hoàn thiện bản thân, và nâng cao văn hoá 
là phần không thể thiếu trong quá trình bền bỉ ấy. Người có văn hoá sẽ sống đúng, sống  
có ý nghĩa hơn, và tất nhiên, sẽ  nhận được sự  tôn trọng, yêu mến từ  phía mọi người,  
đồng thời khẳng định được vị trí của mình trong xã hội.


Bên cạnh việc hình thành cho mình ý thức ham học hỏi, khao khát hoàn thiện bản thân,  
chúng ta cũng cần có những hành động cụ thể  đề  nâng cao văn hoá. Trong đó, có lẽ  con  
đường hữu hiệu nhất là học tập.
Học trong nhà trường, với hệ thống giáo dục có bài bản, ta sẽ được trau dồi tri thức, nâng 

cao học vấn thông qua việc tiếp nhận khoa học hiện đại. Nói “sự  học là cây cầu bắc từ 
bờ bên này mông muội sang bờ bên kia chân lí” là vì thế.
Học trong cuộc sống, ta sẽ được bồi đắp tâm hồn từ những bài học bình dị gần gũi quanh  
ta. Cô bé tật nguyền với khao khát vươn lên cho ta hiểu thế nào là sự nỗ lực trận đòn của  
mẹ  cũng là biểu hiện của yêu thương, và thậm chí là nhóc em với những câu hỏi tưởng 
chừng ngây ngô nhất. 
Học từ sách vở là học từ kho tri thức khổng lồ của nhân loại, vì thế, nó giúp ta mở rộng, 
nâng cao tầm hiểu biết trí tuệ. Nhưng sách còn là nơi lưu giữ những tư tưởng, tình cảm 
cao đẹp của con người, nên nó cũng giúp ta làm giàu khả năng nhận thức và năng lực cảm 
nhận, giúp ta nhân ái hơn, hướng thiện hơn, Người hơn. Đúng như  một câu ngạn ngữ 
phương Đông: “Những người đọc sách tuy chưa thành danh nhưng cũng đã có một tư cách 
cao thượng”.
Tất nhiên, ta không thể tách bạch rõ ràng những con đường tiếp nhận, nâng cao văn hoá.  
Vì, một cách rất tự  nhiên, chúng luôn hòa quyện, gắn bó mật thiết với nhau. Trong nhà  
trường, ngoài những tri thức khoa học, ta hoàn toàn có thể  học được những bài học đạo 
đức thấm thía, sâu xa. Cũng như  trong cuộc sống, ta vẫn có được những hiểu biết, kinh 
nghiệm như  từ  trường lớp. Thế  nên, cần tránh thái độ  tuyệt đối hoá bất kì con đường 
nâng cao văn hoá, hoàn thiện bản thân nào.
“Ta có thể  nhặt được một gói tiền nhưng sẽ  không ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta 
nhặt”. Chủ động và nỗ lực chính là cách duy nhất để ta có được “gói văn hoá” của riêng 
mình.