Bình giảng về bài thơ Người bạn tù thổi sáo trong Nhật Ký trong tù của Hồ Chí Minh

Đề bài: Bình giảng về bài thơ Người bạn tù thổi sáo trong Nhật Ký trong tù của Hồ 
Chí Minh
Bài làm
Một trong những tác phẩm nổi tiếng viết bằng chữ Hán của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được  
rất nhiều nhà văn trên thế  giới ca ngợi  đó chính là tác phẩm “Nhật ký trong tù”, bài 
“Người bạn tù thổi sáo” là một bài nằm trong tập thơ đó của Bác, tập thơ được sáng tác  
khi Bác đang bị bắt giam  trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch. Dù đang trong cảnh ngục  
tù vậy mà Người vẫn có thể viết được những tác phẩm lay động lòng người.
Tác phẩm “Người bạn tù thổi sáo”, tiếng sáo cất lên làm cho trong lòng tác giả cảm thấy  
tha thiết nhớ  thương, thương người lao khổ  và thương nước non đang rên xiết trong 
xiềng xích, xiềng xích của bọn thực dân, nhân dân vẫn đang trong cảnh mất nước:
“Bỗng nghe ngục sáo vi vu”
(Ngục trung hốt thính tư hương khúc)
Một nơi tối tăm chỉ có các nhà tù với tiếng xiềng xích leng keng, cùng tiếng than khóc, tối  
tăm thì trong chốn ngục tù chật chội khắc nghiệt bỗng nghe được một tiếng sáo vi vu 
khiến cho tâm hồn đang trong sự  cô đơn hiu quạnh như  được hòa quyện cùng với thiên 
nhiên,bao nỗi phiền muộn trong lòng như được hòa theo cùng tiếng sáo vi vu trầm bổng.  
Bài thơ lắng sâu man mác một nỗi nhớ  thương buồn bã một niềm cảm thông sâu sắc ân 
tình. Nghe tiếng sáo mà người có thể  đoán được lòng người thổi sáo Bác là một con 
người rất tinh tế nhạy cảm khác thường. Chỉ  bất giác nghe được tiếng sáo thôi vậy mà  
lòng người đã đoán được ngay người thổi sáo đang có tâm sự  gì thì thật là một điều tài  
tình.
Từ  tâm hồn người bạn tù thổi sáo thì khúc nhạc quê bỗng vang lên khiến cho tâm hồn 
người đọc như đang được nghe sáo đang được thưởng thức sáo cùng Bác, tiếng sáo đúng  
với tâm trạng nỗi lòng trong lòng tác giả  khiến người càng thêm nhớ  về  quê hương đất  
nước đang trong thời kỳ khó khăn:
“Khúc nhạc tình quê chuyển điệu sầu”
(Thanh chuyển thê lương điệu chuyển sầu)
Một “khúc nhạc tình quê” làm cho tiếng sáo thêm nhẹ  nhàng, u sầu khiến người nghe 

cũng muốn bày dãi nỗi lòng cô đơn và hiu quạnh nơi chốn lao tù. Phải chăng đó chính là 
tâm hồn của một người đang tha thiết đang nhớ mong quê hương nhưng chưa thể quay về 
đoàn tụ bên gia đình hay đó chính là do tâm hồn Bác quá thương con người mà trở nên như 
vậy. Tâm tư Bác trong lúc này là tình cảm nhớ quê hương da diết của Người mà chưa thể 
quay về. Âm điệu thê lương  ấy nói lên trong lòng Bác một nỗi quặn lòng chua xót, mà  
không thể biểu hiện ra mà giữ chặt kĩ trong lòng. Người bạn tù trong từng tiếng sáo cất 
lên đã làm Bác quên đi nỗi đắng cay tủi nhục của bản thân mình để hòa chung cùng người 
bạn tù một nỗi nhớ quê hương da diết tột cùng, giữa cái chốn lao tù khắc nghiệt ấy tâm 
hồn lớn lao  ấy vẫn cảm thông chia sẻ với nỗi đau của người khác thì thật là ấm áp biết  
bao. Thương nhân dân Bác càng đau khổ quằn quại khi trong những lúc nhân dân đang cần  
Bác đang cần người thì người lại không thể  có mặt để  lãnh đạo cách mạng, cùng nhân  
dân chiến đấu.
Khi cung đàn đã chuyển bậc còn người thì cũng chuyển sang sầu sang buồn bã. Từ sầu ở 
đây nghe có vẻ nghẹn ngào đau nhói tâm cam. Bác nói nên lòng thương người thương mọi 
kiếp khổ đau. Tình thương của Bác mênh mông dạt dào như biển cả:
“Muôn dặm quan hà khôn xiết nỗi”
(thiên ký qua hà vô vàn cảm)
Những tiếng sáo cất lên đang lan rộng khắp nơi giống những vần thơ như đang lan rộng  
ra “muôn dặm quan hà” tạo nên  khoảng cách mênh mông giữa người bạn tù với vợ con, 
giữa bác với quê hương đất nước. Qua những tiếng sáo Bác  thương người bạn tù cũng  
chính là thương dân,Bác mong muốn biết bao được trở  về  quê hương để  phục vụ  nhân  
dân phục vụ  đồng bào. Nỗi đau  ấy được gửi trọn trong câu thơ   ấy. Thương nhớ  miên 
man tê tái tâm hồn rồi cuối cùng ta bắt gặp:
“Lên lầu ai đó ngóng trông nhau”
(khuê nhân cánh thượng nhất tằng lâu)
Nghe tiếng sáo của người bạn tù mà tâm hồn Bác tưởng tượng ra người vợ  đang ngóng  
trông chồng tha thiết. Cũng giống như  dân tộc đang ngóng Người về  để  cùng nhân dân  
chiến đấu. Tiếng sáo hòa hợp với không gian như  vượt qua ngàn dặm, vọng về  quê cũ. 
Có lẽ người vợ quê cũng mơ hồ nhận được nỗi nhớ đồng vọng từ cõi lòng người chồng 
xa cách. Nàng bước lên một tầng lầu, tưởng ánh mắt sẽ  vượt được muôn dặm quan hà,  

tưởng sẽ không còn bị che khuất bởi núi cách sông ngăn. Nếu chồng đang trở về, nàng sẽ 
thấy được chồng từ  xa, rất xa, ngóng chồng mỗi ngày như  vô vọng, không một tin tức,  
một nỗi lòng con người khó lòng diễn tả. Tâm hồn Bác thật khéo tưởng tượng Bác thì đó 
chính là cảnh nhân dân đang chờ  đón Bác trở  về  quê hương trở  về  tổ  quốc.  Ở  trong tù 
như  vậy mà Bác vẫn cảm nhận mọi thứ  một cách tinh tế, uyển chuyển, Bác đồng cảm,  
cảm nhận được nỗi sầu qua những tiếng sáo cất lên của người bạn tù, nơi mà hai nhà tư 
tưởng yêu nước gặp nhau hài hòa trong sáng lung linh. Lòng yêu nước yêu nhân loại đau 
thương và tinh thần quốc tế trong sáng của người bạn tù thổi sáo đã hoàn thành một khối  
cao đẹp trong sáng lạ thường.
Qua tìm hiểu ta mới thấy được một cách cảm nhận rất lạ  thường của vị lãnh tụ  vĩ đại  
của nhân dân ta, một nhà văn nổi tiếng của nền văn học nước nhà. Bài thơ  chính là một  
bức tranh tuyệt đẹp trong thơ  ca. Tất cả  mọi thứ  đều được diễn ra một cách tự  nhiên 
khiến bắt đầu từ người bạn tù thổi sáo. Mọi thứ rất tình cờ nhưng lại trở thành sâu sắc.