Cảm nghĩ khi đọc bài Về thăm cố hương trích trong tác phẩm Thượng kinh kí sự

Đề bài: Cảm nghĩ khi đọc bài Về thăm cố hương trích trong tác phẩm Thượng kinh  
kí sự
Bài Mẫu Số 1:
Đoàn Minh Tuấn từng nhận định: "Lê Hữu Trác không những là một nhà y học lớn nhất 
của nước Việt thời trước, một nhà văn lỗi lạc, mà còn là ông tổ của nghề báo Việt... Xưa  
kia tầng lớp nho sĩ chuộng về  từ  chương, ít ai viết văn chương lối phóng sự  kể  những 
việc tầm thường của cuộc sống...Ngoài giá trị  văn học, tập ký sự  còn là một sử  liệu vô 
giá." Bài Về thăm cố hương được trích trong tập kí sự này đã bày tỏ  được tấm lòng yêu 
quê hương sâu sắc và sự thủy chung ân tình với quê hương của tác giả trong những ngày  
trở lại quê nhà.
Quê hương đối với mỗi người đều rất thiêng liêng, đó là đất mẹ mà những ai xa quê đều  
mong ngày trở về. Lê Hữu Trác trở lại quê hương sau những năm tháng chốn quan trường  
với một tâm trạng háo hức, vui mừng khôn xiết. Ngày trở lại quê nhà, được gặp lại chốn 
cũ ông bồi hồi xúc động, ngậm ngùi khó tả. Trên đường trở  về, có dịp được ngắm nhìn 
cảnh vật bên đường, bao cảm xúc trỗi dậy thật thiết tha, làng gốm bên tả  ngạn sông 
Hồng hiện lên thật đẹp đẽ  và đầy  ấn tượng."Hai bên đường, làng mạc sầm uất, đình 
chùa mái ngói đỏ  san sát; hàng quán bún rượu, bún nước liền nhau". Hình bóng quê nhà 
hiện lên qua hình ảnh chiếc cầu gạch mà ông nhận ra sau những tháng ngày cách biệt quê 
hương. Trở về gặp lại ngôi nhà thân yêu cùng những người thân trong gia đình, nỗi mừng  
tủi xúc động xúc động ngập tràn trong phút giây gặp gỡ  bởi tình thân là điều quý giá vô 
cùng.
Dạo chơi vườn cũ bao cảnh huy hoàng của ngày xưa giờ hoang tàn, đổ nát, hiu hắt. Trong 
tâm khảm người con ấy vẫn nhớ như in hình bóng xưa của bao cảnh vật, gian nhà xưa cũ.  
Dạo chơi vườn nhà tìm lại những dấu vết còn sót lại của tháng năm, nghĩ suy về  cuộc 
đời, về sự trôi chảy của thời gian, về lẽ sống chết, hưng phế của cuộc đời. Kẻ li hương 
được dịp gặp lại những người trong dòng họ khi đi thăm nhà thờ  họ  trong lễ cáo yết nhà  
thờ. Và những kỉ niệm ấu thơ hiện về trong trí nhớ với những đêm thoả mình trong dòng 
sông trăng tắm mát, ngụp lặn. Tất cả đều quá đỗi thân thương trong lòng người xa xứ bao  
năm, nỗi thương yêu da diết  ấy khiến tác giả  nghẹn ngào mà xúc động viết nên những  

dòng thơ đầy sâu sắc:
"Lá vàng mấy độ bay dồn,
Trở về, trông thấy sóng còn trắng phau.
Cầu ngang in cũ quanh queo,
Cây xưa bóng vẫn đứng nao tà tà"
Tình cố hương của Lê Hữu Trác đã gợi lên cho chúng em ­ những người trẻ lòng yêu quê  
hương thiết tha. Tình yêu ấy là sự chung thủy, bền chặt, khó phai mờ trong tâm hồn mỗi 
người con xa quê. Và có lẽ  quê hương hai tiếng thiêng liêng  ấy mãi là nguồn cội, nhắc 
nhở  ta sống ân tình, thủy chung với quá khứ, với làng quê. Bằng tâm hồn thanh cao, trái 
tim yêu thiên nhiên và lòng nhiệt thành hết mực với nơi chôn rau cắt rốn, Lê Hữu Trác đã  
viết nên những trang kí sự  mang đậm nỗi lòng, khiến lòng người rung động, thấm thía  
qua từng dòng chữ.
Bài Mẫu Số 2:
“Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương”
(“Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương”)
(Trích “Tĩnh dạ tứ”­ Lý Bạch)
Đó là những vần thơ rất hay nói về quê hương của nhà thơ  Lý Bạch­ người được mệnh 
danh là “thi tiên” trong nền văn học Trung Hoa. Ánh trăng và “cố hương” cùng xuất hiện 
trong mối quan hệ gần gũi, tương đồng, bởi đối với người Trung Hoa cổ  đại thì “trăng 
chính là ánh sáng của quê hương” (“Nguyệt thị cố hương minh”). Vậy trong nền văn học 
trung đại Việt Nam, hình  ảnh “cố  hương” được khắc họa và miêu tả  như  thế  nào trong 
tâm tưởng? Nằm trong mạch cảm xúc viết về đề tài quê hương, đoạn trích “Về thăm cố 
hương” trích từ tác phẩm “Thượng kinh kí sự” của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã  
làm nổi bật tình cảm đối với quê hương, đất nước quyện hòa trong dòng chảy của thời 
gian.
Trích đoạn “Về thăm cố hương” nằm ở  chương thứ XVI của “Thượng kinh kí sự”. Với 
nỗi niềm đầy sự xúc động của một người con xa hương sau hơn ba mươi năm mới trở về 

quê nhà, tác giả đã miêu tả thành công hình ảnh quê hương cũng như cảnh cũ người xưa 
trong mối liên hệ  giữa hồi  ức­ thực tại, không gian hoài niệm và không gian đổi thay  
khiến mỗi trang kí sự  đều thấm đẫm một nỗi buồn hoài cổ  mênh mang của người li 
khách.
 Bằng sự quan sát và ghi chép cụ thể, chi tiết, tác giả đã miêu tả những đổi khác của quê 
hương, của gia đình. Nếu đối với mỗi một người dân Việt Nam, hình  ảnh làm nên hồn  
quê là sự thân thuộc của “cây đa, bến nước, sân đình” thì đối với tác giả Lê Hữu Trác, cái  
cầu gạch chính là điều gợi ra nhiều xúc cảm thân quen và in đậm trong tâm hồn. Những 
đổi thay của mảnh đất “chôn rau cắt rốn” trên đoạn đường từ Bát Tràng đến Liêu Xá, hay 
những đổi khác ngay chính trong ngôi nhà mà ông từng sinh ra và lớn lên đã được miêu tả 
chi tiết, cụ thể và thêm phần sinh động hơn qua lăng kính của người con xa xứ trở về sau  
hơn ba mươi năm. Tất cả con đường, hàng quán, ngôi nhà thân yêu đã được miêu tả bằng  
một tâm hồn nặng tình nặng nghĩa với quê hương. Nhưng có lẽ điều làm cho độc giả xúc 
động nhất là những đổi thay về con người. Sau hơn ba thập kỉ, sau hơn ngần ấy năm, mối  
quan hệ giữa người­ người liệu có nhạt phai, tình làng nghĩa xóm, tình thân liệu có phai  
mờ?
 “Sau một cái lễ cáo yết nhà thờ”, cuộc gặp gỡ giữa kẻ li hương và người ở lại diễn ra.  
Như một quy luật tất yếu, cảnh xưa đã khác và con người cũng vậy, khiến cho ông “chỉ 
nhớ mặt vài người” trong số vài chục người gặp gỡ, thậm chí “có người phải nói đến tên  
cúng cơm của cha ông, nói đến quan hệ thân thuộc như thế nào”. Bánh xe thời gian cùng  
vòng quay một đi không trở lại đã khiến cho “vật đổi sao dời”, và tâm hồn người li khách  
trở nên xúc động hơn bao giờ hết:
“Chợt về thăm lại cố hương
Bỗng dưng trăm nỗi ngổn ngang bời bời”.
Những vần thơ mà tác giả viết nên trong lúc “cảm hương” trong sự đổi thay của cảnh sắc  
và con người gợi nhớ đến những câu thơ của tác giả Hạ Tri Chương:
“Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao
Trẻ con nhìn lạ không chào

Hỏi rằng: “Khách ở chốn nào lại chơi”


(“Hồi hương ngẫu thư”­ Bản dịch của Phan Sỹ Vĩ)
Tâm hồn giữa danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác­ một người con đất Việt và Hạ 
Tri Chương­ một nhà thơ  lớn đời Đường như  hai tiếng nói đồng điệu bắt gặp nhau trên  
địa hạt văn chương khi viết về mảnh đất “cố  hương” đầy thiêng liêng. Trong “nỗi ngổn  
ngang bời bời” của Lê Hữu Trác hay bi kịch “Khi đi trẻ, lúc về già” của Hạ Tri Chương, 
chúng ta đều thấy được tình cảm của những người con mang nặng ân tình đối với nơi  
chôn rau cắt rốn. Đồng thời thấy được nỗi đau đáu trong tiềm thức của những người con  
xa xứ sau những tháng ngày xa quê.
  Qua những con chữ  hay từng vần thơ  trong từng trang kí sự, chúng ta không chỉ  thấy 
được tâm trạng của một người con xa quê mà còn thấy được vẻ  đẹp trong tâm hồn tác  
giả. Đặt cạnh tình cảm sâu nặng với quê hương là một tâm hồn thanh cao cùng chí khí 
thanh nhàn: “Người gặp được cảnh nên người vẻ  vang, cảnh gặp được người nên canh  
cùng thú”. Tình cảm đối với cố hương đã quyện hòa và thống nhất, gắn bó mật thiết với 
tình yêu thiên nhiên tạo vật, làm nổi bật bức chân dung tự họa cao đẹp của vị danh y nổi 
tiếng.
Như  vậy, với những câu chữ  mang nặng tâm tình cảm xúc, trích đoạn “Thăm lại cố 
hương” đã làm nổi bật tình cảm gắn bó, thủy chung của tác giả  đối với quê cha đất tổ. 
Tất cả nỗi niềm của người li khách trong dòng thời gian có sự đồng hiện giữa hoài niệm­ 
thực tại đã làm cho độc giả  thấm thía hơn nữa về  tình cố  hương­ một trong những tình 
cảm vô cùng thiêng liêng, cao đẹp trong tâm thức con người Việt Nam.