Bài giảng Nhập môn kinh tế học: Chương 6 - ThS. Hồ Hữu Trí

CHƯƠNG 6
THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC
QUYỀN VÀ ĐỘC QUYỀN NHÓM


A. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH
ĐỘC QUYỀN
I. KHÁI NIỆM
Là thị trường có nhiều người bán
cùng một loại sản phẩm nhưng
không hoàn toàn giống nhau.
Ví dụ: Nhà hàng, khách sạn, quần áo may sẵn, trang trí
nội thất…


TÍNH CHẤT
CẠNH TRANH:
. Có nhiều người bán.
. Hành vi của một người bán không
ảnh hưởng đến thị trường
. Sự gia nhập và rút lui khỏi thị trường
là dễ dàng


TÍNH CHẤT
ĐỘC QUYỀN:
. Sản phẩm của các doanh nghiệp
không hoàn toàn giống nhau.
. Doanh nghiệp có quyền định giá.

ĐẶC ĐIỂM
VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT
Giống như các xí nghiệp bình thường
khác


ĐẶC ĐIỂM
VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA GIÁ CẢ VÀ SỐ
LƯỢNG BÁN CỦA MỘT XÍ NGHIỆP

Nghịch biến, nhưng độ dốc của đường
cầu thị trường đối với doanh nghiệp rất
thấp.


ĐƯỜNG CẦU THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI CÁC XÍ NGHIỆP
TRÊN CÁC THỊ TRƯỜNG KHÁC NHAU
P

CẠNH TRANH HOÀN HẢO
CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN

Q


ĐƯỜNG CẦU THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI CÁC XÍ NGHIỆP
TRÊN CÁC THỊ TRƯỜNG KHÁC NHAU

.

Khi doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền tăng
giá, rất nhiều người mua sẽ từ bỏ sản phẩm
của doanh nghiệp này để chuyển sang mua
sản phẩm của doanh nghiệp khác có công
dụng tương đương

P

P2
P1

CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Q3

Q2 Q1

Q


CÂN BẰNG NGẮN HẠN
Để tối đa hóa lợi nhuận, xí
nghiệp sẽ sản xuất q* và bán
với giá p* thỏa điều kiện
MC=MR

MC

P,C

MC=MR

AC

P*

D

LỢI NHUẬN TỐI ĐA

ACq*

MR

q*

q


CÂN BẰNG DÀI HẠN
Tình trạng cân bằng dài hạn xãy
ra khi P=LAC, lợi nhuận kinh tế
triệt tiêu.

P,C

LMC

LAC
P*=LAC*

d
LMC=MR

MR
q*

q


HIỆU QUẢ CỦA THỊ TRƯỜNG
So với thị trường Cạnh tranh hoàn hảo thì thị
trường CTĐQ có:
- Sản lượng thấp hơn
- Giá cả cao hơn
- Hiệu quả kém hơn do không sản xuất ở mức
sản lượng tối ưu của ngành trong dài hạn.


B. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN
NHÓM
I. KHÁI NIỆM
Là thị trường chỉ có một số ít
người bán cùng một loại sản phẩm
có chất lượng đồng nhất hoặc
không đồng nhất.

CÁC SẢN PHẨM HOẠT ĐỘNG TRONG
THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN NHÓM

. Xe hơi.
. Bia.
. Xi măng.
. Sắt thép.
. Hóa chất.
…


TÍNH CHẤT
ĐỘC QUYỀN:
. Không phải chỉ do một người bán.
. Hành vi của một người bán ảnh hưởng
đến thị trường


ĐẶC ĐIỂM
ĐƯỜNG CẦU THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI XÍ
NGHIỆP

Không xác định được chắc chắn, do số
lượng bán không chỉ phụ thuộc vào giá
bán của xí nghiệp mà còn phụ thuộc
vào hành vi của xí nghiệp khác.


CÓ NHIỀU MÔ HÌNH KHÁC NHAU
GIẢI THÍCH VỀ HÀNH VI CỦA

NGƯỜI BÁN TRONG THỊ
TRƯỜNG NÀY


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
Luận cứ của mô hình
Trong thị trường độc quyền nhóm:
. Nếu một xí nghiệp tăng giá, các xí
nghiệp khác sẽ không tăng giá theo.
. Nếu một xí nghiệp giảm giá, các xí
nghiệp khác sẽ giảm giá theo.


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.

P

Hãy xét một xí nghiệp
hoạt động trong thị
trường độc quyền
nhóm với mức giá
bán cho trước là P*,
số lượng bán là Q*.

P*

D
Q
Q*

MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.P
P*

D
Q
Q*

Xuất phát từ mức giá
P*, nếu xí nghiệp
tăng giá, các xí
nghiệp khác không
tăng giá theo nên xí
nghiệp này sẽ mất
nhiều khách hàng. Do
vậy, từ mức giá P* trở
lên, độ dốc của
đường cầu thấp vì
lượng cầu rất nhạy
cảm so với sự thay
đổi của giá.


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.
P

P*

D
Q
Q*

Nếu xí nghiệp giảm
giá thấp hơn P*, các
xí nghiệp khác sẽ
giảm giá theo. Số
lượng hàng hóa bán
được tăng lên được
phân bổ cho các xí
nghiệp trong ngành,
nên từ P* trở xuống,
đường cầu có độ dốc
lớn.


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.

Ta có đường cầu thị
trường đối với xí
nghiệp có dạng gãy
như hình vẽ.

P

P*

D
Q
Q*


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.

Ta xác định được hai
đoạn của đường
doanh thu biên MR
tương ứng với hai
đoạn của đường cầu.

P

P*

D
Q
Q*
MR


MÔ HÌNH ĐƯỜNG CẦU GÃY
.

Kết hợp với đường chi
phí biên MC, xác định
được sản lượng và giá

bán tối đa hóa lợi
nhuận.

P

P*
MC

Xí nghiệp sẽ sản xuất
Q*, bán với giá P*
thỏa điều kiện
MC=MR
D
Q
Q*
MR


Ưu điểm: đơn giản
Nhược điểm:
- Không giải thích được sự hình thành mức
giá ban đầu P*.
- Không lý giải được sự thay đổi của giá
bán.


MÔ HÌNH XÍ NGHIỆP DẪN ĐẠO GIÁ
Tình trạng thị trường:
- Có một số ít các xí nghiệp cùng loại sản phẩm.
- Trong đó có một xí nghiệp lớn hơn hẳn về quy

mô (xí nghiệp dẫn đạo).