skkn HÌNH THÀNH văn hóa đọc CHO học SINH lớp 11 THÔNG QUA xây DỰNG mô HÌNH tủ SÁCH lớp học

A. MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
1. Lí do chọn đề tài
Văn hóa đọc có vị trí quan trọng trong đời sống của con người. Mặc dù
trong những năm gần đây, trước sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của các
phương tiện thông tin đại chúng dưới sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại như
truyền hình, internet, các thiết bị đọc di động… đọc sách vẫn là phương tiện chủ
yếu để con người tiếp nhận thông tin, tri thức, kinh nghiệm xã hội đảm bảo vận
hành có hiệu quả các hoạt động khác nhau trong xã hội.
Văn hóa đọc, với tư cách văn hóa hành vi của mỗi cá nhân con người, biểu
hiện ở khả năng lựa chọn sách, kỹ năng đọc và lĩnh hội sách cũng như cách thức ứng
xử với sách báo, là sự thể hiện rõ ràng nhất đặc điểm tâm lý và nhân cách của mỗi cá
nhân, được hình thành từ lứa tuổi ấu thơ và phát triển trong suốt cuộc đời con người.
Sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông tin hiện nay đã tác động không
nhỏ tới thái độ, cách ứng xử của giới trẻ, nhất là học sinh, sinh viên với tri thức
sách vở, hay nói cách khác đó là “văn hóa đọc sách của giới trẻ hiện nay”.
Trước khi có các phương tiện nghe nhìn, sách là con đường lớn nhất để con
người tiếp cận thông tin, văn hóa, tri thức. Đọc sách là một trong những cách
thức giúp con người thư giãn, tích lũy kiến thức, tăng cường khả năng tư duy.
Thế nhưng giới trẻ ngày nay có vẻ thờ ơ, lãnh cảm với văn hóa đọc sách, không
có thói quen đọc sách, đọc sách không chọn lọc hoặc chạy theo phong trào, còn
thiếu nghiêm túc trong việc đọc, không thấy rõ được vai trò quan trọng của việc
đọc sách, thậm chí có lối suy nghĩ sai lầm về đọc sách…
Văn hóa đọc sách đang đứng trước cơ hội và thách thức. Cơ hội bởi mỗi
người chúng ta đều được tiếp cận với một khối lượng tri thức khổng lồ. Nhưng
nó lại tiềm ẩn nguy cơ làm mai một thói quen đọc vốn có bởi sự lấn át của các
phương tiện nghe nhìn quá nhiều, quá hấp dẫn.
Xu hướng lười đọc sách, ngại đọc sách và mất dần thói quen đọc sách
trong học sinh đã và đang là thực trạng đáng báo động. Chính vì vậy, việc phát
1

triển văn hóa đọc để làm phong phú vốn kiến thức cho học sinh là việc làm cần
thiết và ý nghĩa. Phát triển văn hóa đọc thông qua đầu tư phát triển hệ thống tủ
sách lớp học được đánh giá như một cách làm hiệu quả, một hình thức giáo dục
linh hoạt đổi mới và có thể nhân rộng trong các nhà trường hiện nay
Để góp phần hình thành thói quen đọc sách đồng thời với phát huy văn
hóa đọc cho học sinh là một việc làm cần thiết hiện nay. Tuy nhiên, thực tế cho
thấy hệ thống thư viện nhà trường còn hạn chế trong hoạt động tuyên truyền, tạo
không khí hứng thú cho học sinh với sách. Hơn thế, số lượng đầu sách còn
nghèo về số lượng, chất lượng, thể loại… chưa đáp ứng và thu hút học sinh quan
tâm, thích thú. Chính vì vây, việc xây dựng và đưa vào hoạt động của tủ sách lớp
học là một việc làm cần thiết góp phần hình thành văn hóa đọc cho học sinh. Đó
cũng chính nội dung sáng kiến của chúng tôi đã thực hiện trong năm học 2018 2019: “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7 trường trung học phổ
thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học”

Hình ảnh khai trương tủ sách và nội quy tủ sách 11A7
2


2. Ý nghĩa của đề tài
Thực hiện sáng kiến “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7
trường trung học phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách
lớp học” đã mang lại rất nhiều ý nghĩa với các em học sinh, với nhà trường
trong công tác chủ nhiệm, các hoạt động ngoại khóa, rèn luyện kĩ năng sống…
Trước hết, với học sinh lớp 11A7, xây dựng và đưa tủ sách vào hoạt động
đã mang đến cho các em nhiều trải nghiệm trong việc tìm ý tưởng, phân công
nhiệm vụ, lập kế hoạch thực hiện. Tiếp theo, các em sẽ phát huy được tinh thần
tự quản, tinh thần đoàn kết khi cùng nhau quản lí, đọc sách, chia sẻ về sách cho
chính các bạn của mình. Bằng cách ấy, học sinh lớp 11A7 trường THPT Đức
Hợp đã hình thành thói quen niềm đam mê đọc sách một cách tự nhiên. Đó cũng

là cách hình thành văn hóa đọc cho các em bền vững và hiệu quả.
Từ việc tổ chức và hoạt động của tủ sách lớp 11A7 sẽ tạo ra những tiền đề
cũng như những bài học kinh nghiệm cho công tác chủ nhiệm gắn với mục tiêu
hình thành thói quen đọc sách để hình thành văn hóa đọc. Từ mô hình này,
trường THPT Đức Hợp có thể nhân rộng thành nhiều mô hình tủ sách với hoạt
động thiết thực theo chủ đề, theo câu lạc bộ đọc sách để tạo ra sân chơi trí tuệ
cho học sinh.
Đọc sách là một thói quen tốt, đặc biệt là đối với các em học sinh. Duy trì,
phát triển văn hóa đọc là cách để giúp các em lĩnh hội các giá trị văn hóa xã hội,
phát triển kỹ năng giao tiếp thông tin, tiếp nhận tri thức, hình thành nên nhân
cách cho các em. Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, việc tạo nên những
không gian đọc sách trong nhà trường là hoạt động nhiều bổ ích và ý nghĩa.
Phát triển văn hóa đọc là một trong những động lực thúc đẩy sự hình
thành nên con người mới, những công dân có hiểu biết, có trí tuệ để có thể thích
ứng với sự phát triển của xã hội hiện đại. Để tạo cho học sinh có được thói quen
tiếp xúc với tri thức mới qua những trang sách, thì việc xây dựng không gian
văn hóa đọc trong trường học là hết sức quan trọng. Ý thức được điều đó, mô
hình tủ sách lớp học của lớp 11A7 đã khơi dậy văn hóa đọc trong học sinh, trong
3


đó đặc biệt được chú trọng là đáp ứng nhu cầu đọc sách phù hợp với tâm lí lứa
tuổi và nhu cầu học sinh một cách lành mạnh.
Có thể nói, trên đây là những ý nghĩa thiết thực mà sáng kiến của chúng
tôi thực hiện, nhất là trong bối cảnh bùng nổ của công nghệ thông tin và thiết bị
thông minh như hiện nay.
3. Phạm vi sáng kiến
- Đối tượng: Học sinh lớp 11A7
- Nội dung nghiên cứu: Văn hóa đọc, hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp
11A7 trường THPT Đức Hợp qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học.

II. Phương pháp tiến hành
1. Cơ sở lí luận và thực tiễn
1.1. Cơ sở lí luận
Thuật ngữ văn hóa đọc đến thời điểm hiện tại chưa có trong mục từ điển,
chưa được coi là một định nghĩa hay khái niệm hoàn chỉnh và thống nhất. Trong
thời đại bùng nổ thông tin, khoa học kỹ thuật phát triển, văn hóa đọc không chỉ
giữ phương thức đọc truyền thống (sách in) mà chuyển sang phương thức hiện
đại (đọc trên các thiết bị điện tử máy tính, internet, điện thoại...) đáp ứng được
nhu cầu thị hiếu của độc giả trong đó có giới trẻ. Điều này cho thấy văn hóa đọc
cần khẳng định vị thế và tầm ảnh hưởng lớn đến xã hội. Theo Thạc sỹ Bùi Văn
Vượng, thuật ngữ văn hóa đọc là đọc sách có văn hóa, hay xây dựng một xã hội
đọc sách. Tiến sỹ Lê Văn Viết lại quan niệm đọc ở một mức độ, trình độ nhất
định nào đó thì mới được coi là văn hóa đọc. Còn PGS.TS nhà ngôn ngữ học
Phạm Văn Tình khẳng định: “Văn hóa đọc chính là thái độ, là cách ứng xử của
chúng ta đối với tri thức sách vở. Phải biết đọc sao cho hợp lý và bổ ích. Đọc
sao cho hợp với quy luật tiếp nhận tri thức” . Trong hội thảo tại thành phố Hồ
Chí Minh (2010) “văn hóa đọc, thực trạng và giải pháp” thì khái niệm “văn hóa
đọc” được lý giải theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, văn hóa đọc
là cách ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của các nhà quản lý và các cơ quan
quản lý nhà nước; ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của cộng đồng và ứng xử,
giá trị và chuẩn mực đọc của mỗi cá nhân trong xã hội. Xét từ góc độ cá nhân,
4


văn hóa đọc cần hội tụ đủ 3 yếu tố là thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc.
Theo nghĩa hẹp “văn hóa đọc là ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của mỗi cá
nhân hình thành nên thói quen đọc, sở thích đọc, kỹ năng đọc. Các yếu tố này có
mối quan hệ mật thiết với nhau cùng bổ sung, bồi đắp cho nhau. Khi cá nhân có
những ứng xử, giá trị và chuẩn mực đúng đắn, lành mạnh sẽ hình thành thói
quen đọc, sở thích đọc, kỹ năng đọc lành mạnh. Còn Giáo sư Chu Hảo trong hội

thảo “sách và chấn hưng giáo dục” có nhắc đến ba yếu tố cấu thành nên văn
hóa đọc là thói quen đọc, phương pháp chọn sách và kỹ năng đọc. Ông cho rằng,
cả ba yếu tố này luôn bổ trợ cho nhau và chỉ hình thành khi mỗi độc giả được
huấn luyện từ lúc nhỏ...
Để đáp ứng những yêu cầu này, chỉ có để học sinh được thường xuyên nhìn
thấy sách mỗi ngày. Điều đó chỉ có thể thực hiện được khi tủ sách được đặt ngay
tại mỗi lớp học.
Như vậy, văn hóa đọc đã vượt lên khái niệm đọc đơn thuần, nó hướng đến
giá trị nghệ thuật đích thực, hướng đến các ứng xử, giá trị và chuẩn mực thẩm
mỹ của công chúng.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Thực trạng văn hóa đọc ở Việt Nam
+ Xu hướng lười đọc sách, ngại đọc sách và sự “phai nhạt” thói quen
đọc sách của công chúng hiện nay.
Trước sự phát triển như vũ bão của các phương tiện truyền thông đại
chúng và các tiện ích xã hội như báo điện tử, truyền hình, facebook, youtube…
tưởng chừng như không còn chỗ cho việc đọc sách, người đọc không còn hứng
thú với sự đọc. Sách in không “cạnh tranh” được với sách điện tử tiện ích, cập
nhật thông tin. Mặt khác, trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, nhiều vấn đề cấp
bách như kinh tế, môi trường, chính trị, văn hóa đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác,
giao lưu giữa nhiều quốc gia. Đây là cơ hội để phát triển văn hóa nhưng cũng là
thách thức cho văn hóa đọc. Thực tế cho thấy, các cuộc điều tra gần đây ở Mỹ,
vấn đề đọc, đọc những gì và đọc như thế nào là “chuyện không chỉ của độc giả”
được tác giả Kevin Nanc công bố qua cuộc điều tra của NEA (Quỹ nghệ thuật
5


quốc gia Mỹ). Theo điều tra, thực tế tại quốc gia phương Tây này, việc đọc đang
bị rơi vào “khủng hoảng”, “đáng sợ”, “buồn”, “tăm tối” vì việc đọc “sự suy
giảm đến mức tệ hại” nhất là với giới trẻ. Trẻ ở độ tuổi 13 không còn hứng thú

đọc sách hằng ngày “kém đi 14% so với hai thập kỷ trước”. Như vậy, giới trẻ ở
Mỹ hứng thú dành cho đọc sách ngày càng giảm và thời gian dành cho việc đọc
cũng bị rút ngắn xuống. Cụ thể, dân số Mỹ có độ tuổi từ 15 - 24 tuổi xem ti vi
2h/ngày, trong khi chỉ dành 7 phút cho việc đọc sách. Khi dự án điều tra mở
rộng nghiên cứu các tài liệu thiên về hư cấu, thơ, kịch, tiểu thuyết và truyện
ngắn đều dẫn đến một chuẩn đoán nghiệt ngã “từ trẻ em đến người lớn ở Mỹ,
đâu đâu cũng thấy việc đọc đang bị coi nhẹ”. Tại Hà Lan, cương lĩnh có tên là
Stiching Lezen (1998) hướng đến việc nâng cao sự đọc đã chỉ ra rằng: Người Hà
Lan hiếm khi đọc sách báo. Còn ở Malaysia văn hóa đọc được tiến hành nghiên
cứu, điều tra trên quy mô toàn quốc thường xuyên mấy chục năm nay. Dự án
này là dự án lớn điều tra tổng thể về văn hóa đọc nhằm đưa đến những đánh giá
tổng quát nhất về tình hình đọc sách ở quốc gia này.
Tại Việt Nam, trong bối cảnh giao lưu, hội nhập quốc tế, chúng ta tham gia
hội nhập thế giới trên nhiều lĩnh vực trong đó có cả lĩnh vực văn hóa. Tuy nhiên,
văn hóa đọc đặt trong sự phát triển văn hóa ở Việt Nam được quan tâm nhưng
chưa có sự thống nhất và hệ thống. Vấn đề này được giáo sư Chu Hảo khẳng
định trong một bài viết “Người Việt Nam chưa có văn hóa đọc”. Tại hội thảo
“Người Việt có mê đọc sách” diễn ra ở thành phố Hồ Chí Minh ngày 14/3/2008
đã chỉ ra thực trạng “lười đọc”, “đọc ít” và “đọc theo phong trào”, theo “tâm lý
đám đông” của phần nhiều giới trẻ hiện nay. Trong đó văn hóa đọc mới chỉ dừng
lại ở việc đọc chủ yếu là tra cứu tài liệu, đọc sách theo thị hiếu đám đông còn
thói quen đọc, kỹ năng đọc như thế nào chưa được bạn đọc chú ý và đầu tư.

6


Thờ ơ với sách đang là thực trạng đáng lo ngại
Tình trạng lười đọc sách, trong đó có sách văn học diễn ra ở nhiều thành
phần xã hội, ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Với giới trẻ việc đọc sách ngày càng có
xu hướng giảm mạnh. Internet ra đời với tiện ích của nó đã trợ giúp và tạo ra

phương thức đọc mới là phương thức đọc hiện đại. Phương thức đọc hiện đại và
phương thức đọc truyền thống gắn kết với nhau tạo nên sự kết nối từ sách in đến
sách điện tử; từ văn hóa đọc chuyển dịch sang văn hóa nghe nhìn. Ngày nay tình
trạng đọc nhanh, đọc ngắn, đọc sách mỏng là một trong những tiêu chí được
người đọc trẻ hướng đến và lựa chọn. Theo số liệu điều tra trong năm 2008,
2010, và 2012 người đọc, sự đọc là trung tâm nghiên cứu. Dựa vào đặc điểm
giới, nghề nghiệp, độ tuổi được giới hạn từ 15 - 35 tuổi, trong đó độ tuổi thường
xuyên đọc sách văn học là 15 - 25 tuổi (chủ yếu là học sinh - sinh viên). Theo số
liệu điều tra năm 2008, bạn đọc tìm đến tác phẩm văn học mới và hấp dẫn có sự
chênh lệch khá rõ. Giữ mức độ thường xuyên là 27,5%, mức độ thỉnh thoảng là
55,8%, còn ở mức độ hiếm khi là rất thấp 2,5%. Như vậy, việc tìm đọc sách văn
học của giới trẻ (sinh viên) hiện nay chỉ dừng lại ở mức độ thỉnh thoảng là chủ
yếu có nghĩa là thói quen đọc sách văn học đang giảm dần. Để làm sáng tỏ hơn
nữa về hành vi đọc và mức độ đọc sách văn học, nhóm điều tra đã tiến hành 02
cuộc khảo sát tại địa bàn Hà Nội 2010 và năm 2012 Hà Nội - thành phố Hồ Chí
Minh đối tượng đọc là những người trẻ có độ tuổi từ 15 - 30 tuổi
7


So với năm 2010 thì năm 2012 mức độ đọc của giới trẻ có xu hướng tăng
không đáng kể. Cụ thể giữ mức độ thường xuyên từ 30,8% (2010) tăng lên
37,4% (2012), giữ mức độ đọc thỉnh thoảng có xu hướng giảm từ 56,6% (2010)
xuống còn 52,8% (2012); còn mức độ khác cũng đều có xu hướng giảm. Tuy
nhiên, con số cụ thể này là tín hiệu đáng mừng cho sự nỗ lực cố gắng của nhiều
tổ chức khi quan tâm đến văn hóa đọc, nhằm cải thiện vị trí của văn học trong
lòng bạn đọc, khi văn hóa nghe nhìn phát triển mạnh mẽ.

Hình ảnh: Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển tặng sách
+ Hứng thú đọc và sự hình thành các “kiểu đọc”,“phương thức đọc” hiện đại.
Theo kết quả điều tra năm 2008 về “nhu cầu” đọc sách văn học” thì thể loại

văn học được sinh viên quan tâm nhiều nhất và thường xuyên là tiểu thuyết
chiếm tỷ lệ 81,8% trong khi đó ở mức độ thường xuyên là truyện ngắn: 69,7%,
thơ: 30,3%, văn chính luận có tỷ lệ 24,2%, thấp nhất là thể ký 3%. Từ đó đối
sánh kết quả nghiên cứu trong hai năm liên tiếp (2010 - 2012) về mức độ tương
quan hấp dẫn của thể loại văn học.
8


Thể loại văn học thu hút độc giả nhiều nhất vẫn là truyện ngắn và ngày
càng có xu hướng tăng dần theo thời gian. Năm 2010 chiếm tỷ lệ 63,5% (trong
tổng số người được hỏi) thì đến năm 2012 tỷ lệ này đã tăng lên 73,4% (tổng số
người được hỏi. Tiếp theo đó là tiểu thuyết 54,4% (2010) tăng lên 59,1% (2012).
Hai thể loại thơ và ký chưa thu hút được số đông bạn đọc quan tâm và yêu thích.
Như vậy, dưới tác động của cơ chế thị trường, sự phát triển của nhiều loại hình
giải trí khác nhau, truyện ngắn và tiểu thuyết thu hút sự chú ý quan tâm của bạn
đọc vì nhiều lý do: Truyện ngắn có ưu điểm ngắn gọn đỡ mất thời gian chiếm tỷ
lệ 45,0% (tổng số người được hỏi đồng tình); Tiểu thuyết đặt ra được nhiều vấn
đề xã hội chiếm tỷ lệ 57,9% (tổng số người được hỏi đồng tình). Sự đồng tình
này phù hợp với tỷ lệ lựa chọn, sự hứng thú yêu thích truyện ngắn và tiểu thuyết
chiếm tỷ lệ cao nhất trong hai năm qua. Như vậy, nếu xét theo quan điểm của R.
Escarpit đây sẽ là nhóm độc giả hành động theo sự “dấn thân”. Họ thường thích
đọc truyện và tiểu thuyết ít khi đọc phóng sự và chính luận. Họ - là độc giả chọn
sách theo tên tác giả, chú ý đến tình cảm, cảm xúc nhiều hơn khi đọc tác phẩm
và là người “hành trình” cùng với tác giả, trải nghiệm cuộc sống qua tác phẩm.
Đó chính là người đọc thuộc kiểu thứ nhất - kiểu đọc “chủ quan” mà Escarpit đã
nghiên cứu và chỉ ra. Để cụ thể hơn cho vấn đề này nhóm thực hiện đề tài đưa ra
một số lý do khiến người đọc cảm thấy thích và hứng thú “Truyện ngắn dễ đọc
và cũng tiện lợi khi mang đi đâu đó”, “Truyện ngắn gắn với đời thường, dễ hiểu,
gần gũi với đời sống thực tiễn”. Từ góc độ giới tính, theo kết quả điều tra nữ
giới là người đọc chiếm ưu thế so với nam giới khi lựa chọn thể loại văn học cho

mình. Nữ chiếm 80,6% khi lựa chọn đọc tiểu thuyết trong khi nam giới chỉ là
19,4%, tương tự thể loại thơ, ký, phóng sự đều nghiêng phần nhiều về giới nữ.
Theo khảo sát năm 2010, lý do mà giới trẻ tìm đọc sách văn học chủ yếu là đọc
theo cảm hứng chiếm tỷ lệ 42,5%, và đọc sách văn học không vì lý do nào mà
chỉ là thích đọc. Trong khi chỉ có 8,5% số người được hỏi là giới trẻ trả lời rằng
họ đọc sách văn học như một thói quen. Điều này có nghĩa rằng: Trong sự ham
thích đọc, thói quen đọc sách đang dần phai nhạt. Người đọc có xu hướng đọc
theo cảm hứng và đọc theo ý thích cá nhân, thụ động. Khi được hỏi về mục đích
9


của việc đọc sách văn học đối với giới trẻ thì lý do chủ yếu đưa ra: Đọc sách văn
học để giải trí, thư giãn sau những lúc căng thẳng chiếm tỷ lệ 67%, tiếp đó là
vấn đề đọc nâng cao kiến thức, vốn hiểu biết cuộc sống chiếm tỷ lệ 61,3% đứng
vị trí thứ hai. Tiến hành phỏng vấn bạn trẻ là sinh viên - họ bày tỏ quan điểm,
văn học ngày nay ngoài mục đích hướng đến chức năng nhận thức, giáo dục,
thẩm mĩ còn mang đến chức năng giải trí – thư giãn. Như vậy, một tác phẩm văn
học hay chưa đủ, tác phẩm ấy phải được dư luận quan tâm, có nghĩa là “một
hiện tượng văn học” xuất hiện được cộng đồng “phản ứng” chú ý. Điều đó tạo
nên tính “vấn đề” và tạo được “hiệu ứng” thu hút độc giả. Kết quả điều tra cho
thấy tác phẩm văn học thu hút được số đông bạn đọc là tác phẩm tạo được sự
chú ý của dư luận: Có 79,2% đồng tình lý do này. Tác phẩm “có vấn đề” bị ràng
buộc bởi các thiết chế văn hóa (tạo dấu ấn bằng việc bị phê bình, bị chỉ trích) có
79,9% đồng tình lý do này.
Việc lười đọc nhất là với người đọc trẻ thể hiện ở thời gian dành cho việc
đọc sách (sách văn học). Theo kết quả điều tra “Thực trạng đọc sách văn học hiện
nay” (2012) có đến 35% số người được hỏi trả lời đọc sách dưới 30 phút/ngày;
20% số người đọc sách từ 30 phút đến 2 giờ/ngày; còn trên 2 giờ/ngày là 10%;
còn nhu cầu đọc khi nào thấy thích, hứng thú chứ không mặc định vào thời gian
nào là 45%. Như vậy, thời gian dành cho việc đọc sách của giới trẻ ngày càng có

xu hướng giảm, và giảm mạnh theo nhu cầu của bản thân và ảnh hưởng của
phương tiện truyền thông đa phương tiện. Thời gian mà người đọc thường là “lúc
nào có thời gian rảnh thì đọc” chiếm tỷ lệ 53,6% với những người đã đi làm; với
người đọc là giới trẻ (sinh viên), thời điểm dành cho việc đọc sách thường là đêm
chiếm tỷ lệ 52,7% còn các thời điểm khác như sáng, trưa, chiều thì tỷ lệ đọc rất ít.
Như vậy, bên cạnh các loại hình giải trí khác thì thói quen đọc trở nên “khó khăn”
trong quỹ thời gian eo hẹp của giới trẻ. Giới trẻ đọc sách và đọc sách văn học chủ
yếu tranh thủ đọc qua mạng là 45%, qua sách in là 20,1%, qua nghe đài và xem ti
vi là 14,9%, còn qua điện thoại di động là 20%. Lựa chọn loại hình đọc này đã tạo
ra những điểm tích cực của nó, đó chính là việc xuất hiện văn học mạng. Đây có
thể coi là nơi trao đổi thông tin, bình luận, phản hồi của độc giả trực tiếp tới người
10


viết, là sự trao đổi giữa người đọc với nhau. Mặt khác, thông qua hình thức văn
học này tạo ra sự đa chiều trong cách đọc và tạo điều kiện thuận lợi cho người
viết. Nó còn là kênh quảng cáo và giới thiệu sản phẩm sách nhanh nhạy nhất đến
với công chúng. Việc hình thành thói quen đọc sách mới, phương thức đọc sách
hiện đại của người đọc phần nào phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế thị
trường và khoa học công nghệ. Như vậy, xét từ góc độ tích cực, mạng internet và
các phương tiện truyền thông giải trí đã mang đến những phương thức đọc mới,
hình thành thói quen đọc sách mới cho người đọc. Về phía các nhà xuất bản như
Kim Đồng, Văn học, Giáo dục, Nhã Nam… có cơ hội trong việc quảng bá sách
văn học, gia tăng các đầu sách dịch nước ngoài, sách trong nước phục vụ nhu cầu
của độc giả. Từ đó việc hình thành các chuỗi cửa hàng, các chuỗi thư viện điện tử
góp phần tích cực trong công tác giáo dục văn hóa đọc cho công chúng, góp phần
tăng doanh thu và lợi nhuận.
Tình trạng người đọc thích đọc truyện tranh dễ hiểu hơn là những cuốn
sách dày, mang tính lý luận là xu hướng phổ biến hiện nay. Theo điều tra của
Cục Xuất bản có 50% sách được ưa thích là sách minh họa bằng tranh ảnh, dễ

hiểu, đơn giản... Trong bài báo nhân Ngày hội đọc sách toàn quốc 23/4/2012 với
tiêu đề: “Hứa hẹn sự khởi sắc của văn hóa đọc”, tác giả Linh Anh chia sẻ “Giới
trẻ, thế hệ đọc tương lai có xu hướng đọc truyện tranh với những nội dung đơn
giản, thậm chí thiếu lành mạnh, ngại đọc các loại sách kinh điển, lý luận, đặc
biệt là các sách dày, nhiều tập. Giới trẻ chú ý thể loại truyện tranh trong khi gần
như không quan tâm đến tiểu thuyết trong nước” . Tuy nhiên nghịch lý là ở chỗ,
với tiểu thuyết nước ngoài “Giới trẻ còn đọc nhiều, tiểu thuyết Kim Dung dài
tập vẫn đang bán rất hút hàng, thậm chí các bạn trẻ hiện nay còn lên mạng
download truyện Cổ Long về đọc. Sách truyện dày như Harry Potter vẫn bán
rất chạy… trong khi truyện Việt Nam in mỏng, giá rẻ lại ít người mua”
().
Sự kết hợp giữa phương thức đọc truyền thống và phương thức đọc hiện
đại thể hiện qua sự giao kết giữa sách in và điện ảnh. Hàng loạt bộ phim như:
Đất phương Nam, Thời xa vắng, Đừng đốt thu hút nhiều người quan tâm chú ý.
11


Đặc biệt là Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư đã tạo ra một phương thức
tiếp cận mới, truyền dẫn cách cảm thụ nghệ thuật mới trong sự giao thoa giữa
văn hóa đọc và văn hóa nghe nhìn. Theo điều tra trên trang điện tử vietbao.vn
ngày 12/4/2006 có đến 855 người ủng hộ chỉ có 13 người phê phán trong tổng
số 868 người tham gia diễn đàn “Đối thoại về Cánh đồng bất tận”. Cùng với đó
là một cuộc khảo sát khác trên trang điện tử Vnexpress.net về sự yêu thích của
khán giả dành cho bộ phim Cánh đồng bất tận thu được kết quả khá thú vị:
80,8% số người trả lời yêu thích bộ phim với số phiếu 3.793/4.695 phiếu. Từ tác
phẩm văn học đến với lĩnh vực điện ảnh, Cánh đồng bất tận khẳng định sự kết
nối, hỗ trợ cho nhau trong phương thức đọc truyền thống và phương thức đọc
hiện đại; văn hóa đọc và văn hóa nghe nhìn không lất át mà bổ sung cho nhau.
Như vậy, việc hình thành kiểu đọc mới xuất hiện và giữ vị trí quan trọng trong
phương thức đọc hiện đại. R. Escarpit gọi đó là kiểu đọc “chủ quan” luôn hành

trình cùng tác giả - tác phẩm mà còn trong nhiều chuyến đi khác: “Độc giả trong
nhóm này thường tìm cách tiếp tục hành trình bằng nhiều cách khác nhau, như
sau khi đọc truyện họ sẽ đi xem phim chuyển thể từ truyện và ngược lại” . Điều
này đúng với thực tế giữa tiếp nhận giữa văn học và điện ảnh và trả lời được câu
hỏi: Vì sao nhiều tác phẩm văn học chuyển thể sang phim lại được yêu thích và
mến mộ đến thế? Việc kết hợp giữa phương thức đọc truyền thống và phương
thức đọc hiện đại sẽ tạo ra cách đọc tiện ích cho người đọc trong việc tiếp nhận
tác phẩm văn học. Hệ thống thư viện từ Trung ương cho đến địa phương được
mở rộng; Việc hình thành thư viện điện tử và việc chuyển đổi từ thư viện truyền
thống sang thư viện điện tử tạo ra bước phát triển mới cho ngành thư viện, phục
vụ nhu cầu đọc sách của đông đảo bạn đọc.
1.2.2. Thực trạng văn hóa đọc của học sinh trường THPT Đức Hợp
Là một trường THPT của tỉnh Hưng Yên nằm bên bờ sông Hồng, trường
THPT Đức Hợp hoàn toàn là một ngôi trường thuộc vùng nông thôn. Điều này
cũng gây ra nhiều khó khăn cho học sinh trong việc đọc sách cũng như hình
thành văn hóa đọc.
12


Trước hết, vì là trường thuộc khu vực nông thôn nên các em học sinh không có
nhiều điều kiện được tiếp cận với những cuốn sách mới, sách hay do số lượng hiệu sách
rất ít và đa số học sinh không có điều kiện để mua sách. Các em chủ yếu tiếp cận với
sách qua hệ thống SGK theo chương trình và số ít sách tham khảo qua thư viện nhà
trường. Điều đó đồng nghĩa với sách mà các em học sinh cận chỉ chủ yếu là sách giáo
khoa, sách tham khảo… mà chưa đến được với thế giới muôn màu và phong phú của
sách hiện nay.

Thói quen đọc, kỹ năng đọc của học sinh chưa được định hướng một cách cụ
thể, bài bản. Người đọc có xu hướng “chạy theo” tâm lý đám đông, “chạy” theo
nhu cầu của thị trường, theo các chiêu PR, quảng bá từ các đơn vị xuất bản sách;

“chạy theo” những cuốn sách bị “cấm” để giải quyết sự tò mò, giải trí hơn là đọc
để trau dồi về tri thức. Điều này, đối với lứa tuổi học sinh của các em là vô cùng
nguy hiểm. Bởi, mỗi cuốn sách giống như một người thầy không chỉ mang đến
tri thức mà còn cả những bài học đạo đức nhân sinh. Thế nên, những cuốn sách
kém chất lượng, nghèo nội dung hay “có vấn đề” sẽ mang đến những hệ lụy cho
học sinh và cả xã hội trong hiện tại cũng như tương lai.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường, khoa học kỹ thuật
khiến người đọc có ít thời gian dành cho việc đọc sách. Quỹ thời gian eo hẹp
cùng với sự xuất hiện của nhiều loại hình giải trí nghe - nhìn đã làm thay đổi
thói quen đọc sách. Khi đọc họ có xu hướng đọc trên mạng internet, điện thoại
13


di động còn việc đọc trên sách in ngày càng giảm. Chúng ta dễ dàng bắt gặp
hình ảnh học sinh lướt smart phone trong những giờ ra chơi, những khoảng thời
gian rảnh mà rất hiếm khi bắt gặp hình ảnh các em học sinh cầm trên tay một
cuốn sách, say sưa đọc nó.
Trong những năm gần đây, hoạt động giáo dục của trường THPT Đức Hợp
rất phong phú, đa dạng và giàu sức lôi cuốn với học sinh như: Sân khấu hóa học
đường, Tìm kiếm tài năng Đức Hợp, giải Bóng đá nam trường THPT Đức Hợp…
nhưng các em học sinh vẫn còn những khoảng thời gian nhàn rỗi của riêng mình.
Nếu không định hướng và thu hút các em vào những hoạt động ngoại khóa khác
nữa thì rất dễ rơi vào tình trạng mải chơi, sa đà vào mạng xã hội, game…Đọc
sách trở thành một giải pháp ý nghĩa. Dù thư viện nhà trường cũng không ngừng
đổi mới trong hoạt động, không chỉ giáo viên mà các em học sinh cũng được
mượn sách phục vụ cho nhu cầu học tập. Tuy nhiên, việc mượn sách chủ yếu vẫn
là sách giáo khoa, sách tham khảo do đặc điểm của thư viện trường học. Chính
điều này khiến cho nhu cầu đọc sách của học sinh mới chỉ đáp ứng được một
phần. Do đó làm ảnh hưởng đến việc hình thành thới quen đọc sách cũng như văn
hóa đọc của học sinh.

Nhận thấy thực trạng đó, chúng tôi thực hiện sáng kiến xây dựng tủ sách
lớp học với đối tượng học sinh lớp 11A7 để hình thành văn hóa đọc cho các em
thông qua chính hoạt động trải nghiệm và sáng tạo cùng sách… nhằm khắc phục
thực trạng đọc sách của học sinh lớp 11A7. Trên cơ sở đó, chúng tôi đúc kết ra
những kinh nghiệm trong quá trình tổ chức, hoạt động để tạo ra những cơ sở
thúc đẩy sự hình thành văn hóa đọc trở thành một trào lưu trong trường THPT
Đức Hợp.
2. Biện pháp thực hiện
2.1. Lập kế hoạch
Xác định được với học sinh nông thôn, các em chỉ có đủ sách giáo khoa
để học. Sách tham khảo, sách kĩ năng sống, sách văn học, sách khoa học ... là
những điều mà các em luôn mong muốn và khao khát. Ngay từ đầu năm học
2018 - 2019, được sự đồng ý của ban giám hiệu nhà trường và Đoàn Thanh niên,
14


giáo viên chủ nhiệm lớp đã lên kế hoạch xây dựng tủ sách đặt ở lớp học để tăng
cơ hội đọc sách góp phần hình thành văn hóa đọc cho học sinh (Phụ lục 1)
Sau khi xây dựng kế hoạch và quản lí tủ sách năm học 2018 - 2019 chúng
tôi đã thực hiện và đạt kết quả tốt đẹp. Hiện nay, tủ sách lớp 11A7 đã có 168
cuốn sách ở nhiều các lĩnh vực, đáp ứng cơ bản nhu cầu đọc sách trong giờ ra
chơi ở lớp cũng như ở nhà.
2.2. Tổ chức thực hiện
a. Chương trình khai mạc tủ sách (Phụ lục 2)
b. Tổ chức quản lí
- Lớp chọn 03 học sinh trực tiếp quản lí tủ sách, người quản lí tủ sách được
học tập cách quản lí và cho mượn sách do đồng chí phụ trách thư viện hướng
dẫn.
- Có sự hỗ trợ quản lí của đồng chí phụ trách thư viện, giáo viên chủ nhiệm
trực tiếp chỉ đạo.

- Tủ sách lớp học gồm hồ sơ như sau:
1. Nội quy hoạt động của tủ sách
2. Sổ ghi chép mã số từng quyển sách trong tủ
3. Sổ mượn sách
4. Con dấu ghi tên tủ sách
* Trách nhiệm cụ thể:
- Học sinh quản lí tủ sách trực tiếp cho mượn sách và ghi sổ mượn.
- Các tổ trưởng quản lí việc mượn sách trong buổi học
- Giáo viên chủ nhiệm trực tiếp quản lí, chỉ đạo, có thống kê kết quả hoạt
động, tổ chức buổi kể chuyện sách lồng ghép trong tiết tự học hoặc ngoài giờ lên
lớp
Mẫu sổ theo dõi mượn sách
Tên

người

mượn sách

Tên sách

Ngày
mượn

Ngày trả

Tình
sách

trạng

Ghi chú

15


2.3. Tổ chức hoạt động
- Hoạt động mượn - trả sách: diễn ra hàng ngày, hàng tuần (có sổ theo dõi)
- Hoạt động hình thành văn hóa đọc cho học sinh tổ chức vào các giờ sinh hạt,
cho học sinh chia sẻ về cuốn sách mới; chia sẻ về những ý nghĩa rút ta từ hoạt
động đọc sách…
- Tổ chức tọa đàm về sách

16


B. NỘI DUNG
I. Mục tiêu của sáng kiến
Sáng kiến “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7 trường
trung học phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học”
hướng đến những mục tiêu như sau:
1. Về nhận thức : Giúp cho học sinh cũng như phụ huynh học sinh thấy được
tầm quan trọng và sự cần thiết của việc hình thành thói quen đọc sách; nhận thức
đúng đắn và sâu sắc về vai trò ý nghĩa của sách đối với đời sống xã hội, với từng
cá nhân. Đặc biệt, giúp các em học sinh lớp 11A7 trường THPT Đức Hợp nhận
thức thông qua trải nghiệm để hiểu và hình thành, phát triển văn hóa đọc. Từ đó,
mỗi cá nhân sẽ trở thành một hạt nhân tuyên truyền tạo sự lan tỏa cho phong
trào đọc sách cũng như văn hóa đọc trong cuộc sống.
2. Về kĩ năng: Biết lựa chọn sách để đọc phù hợp với lứa tuổi hoàn cảnh; Biết
cách biết đọc sách cũng như tóm lược nội dung của một cuốn sách; biết viết bài
luận về cái hay cái đẹp của một cuốn sách; biết tổ chức sự kiện khai trương tủ

sách hay giới thiệu sách hay….
3. Về thái độ: Bồi dưỡng tình yêu và niềm đam mê đọc sách cho học sinh; có
tinh thần trách nhiệm và đoàn kết trong các hoạt động tập thể; có ý thức rèn
luyện cho mình thói quen đọc sách để hình thành văn hóa đọc…
4. Về năng lực: Thông qua quá trình thực hiện sáng kiến, giúp học sinh hình thành các
năng lực chung như: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực
giải quyết vấn đề và sáng tạo.Bên cạnh đó, hoạt động xây dựng tủ sách còn giúp học
sinh hình thành các năng lực chuyên biệt như : Ngôn ngữ, thẩm mĩ, tin học....
II. Tính mới của sáng kiến
1. Bản chất của giải pháp mới
Sáng kiến “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7 trường trung
học phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học” đặt ra
và giải quyết vấn đề rất thời sự trong xã hội hiện nay liên quan đến “Sách - Văn
hóa đọc”. Có thể nói, hệ thống thư viện đã được xây dựng và tồn tại từ rất lâu
17


trong mô hình trường học; vấn đề văn hóa đọc cũng là một vấn đề được nhà
trường và xã hội quan tâm. Như thế, về mục tiêu sáng kiến vẫn tập trung giải
quyết bài toán mà cả xã hội đang đặt ra. Tuy nhiên, sự mới mẻ của đề tài nằm ở
chính quá thực hiện và triển khai sáng kiến.
Điểm mới thứ nhất của sáng kiến chính là việc tổ chức xây dựng tủ sách
thông qua hoạt động xã hội hóa giáo dục. Ở hoạt động này giáo viên chủ nhiệm
đóng vai trò quan trọng trong xây dựng kế hoạch và triển khai nội dung kế
hoạch hoạt động trong cuộc họp phụ huynh học sinh đầu năm; tạo niềm hứng
khởi cho các em học sinh trên lớp. Như thế, nguồn kinh phí thực hiện sẽ được
huy động hiệu quả. Sau cuộc họp phụ huynh đầu năm, số tiền ủng hộ đạt được là
3.250.000đ để làm tủ sách và mua sách. Mặt khác, việc kết nối với các bạn học
sinh khóa trước, các thầy cô giáo cũng giúp tập thể lớp nhận được 58 cuốn sách
đang được nhiều người quan tâm.

Điểm mới thứ hai được thể hiện trong quá trình thực hiện, giáo viên phát
phiếu thăm dò ý kiến cho học sinh về nhu cầu sở thích đọc sách, cuốn sách yêu
thích… Trên cơ sở đó, giáo viên tổng hợp và sàng lọc để lên kế hoạch mua sắp
đáp ứng thị hiếu lành mạnh của học sinh. Bằng cách làm như thế, những cuốn
sách của tủ sách không “nằm chết trên giá sách” mà trở thành người bạn của các
em học sinh, khơi dậy niềm hứng thú đọc sách. Như thế, hệ thống sách của tủ
sách tuy số lượng khiêm tốn so với thư viện nhà trường nhưng lại có sức hút lớn
với các em học sinh. Đây là một tiền đề quan trọng hình thành thói quen đọc sách
và văn hóa đọc.
Điểm mới thứ ba của sáng kiến là sự kết hợp của việc xây dựng tủ sách với
hình thành văn hóa đọc. Có thể nói, việc xây dựng tủ sách là một phong trào diễn ra ở
nhiều nơi với rất nhiều mô hình mang tính xã hội hóa tồn tại qua hệ thống thư viện,
các điểm đọc trong nhà trường, các cơ quan, các khu dân cư… Tuy nhiên, việc gắn
liền tủ sách với các hoạt động tọa đàm về sách với chủ đề “mỗi tháng một cuốn sách
hay” đã giúp những cuốn sách trong tủ sách đến gần hơn với tất cả các học sinh trong
lớp. Để hình thành văn hóa đọc cho học sinh chúng tôi đã lồng ghép giới thiệu về các
cuốn sách hay trong những giờ sinh hoạt lớp, 15 phút đầu giờ. Bằng cách ấy, chúng tôi
18


đã lôi kéo thu hút các em học sinh quan tâm, hứng thú tìm hiểu về các cuốn sách, suy
ngẫm về sách và bày tỏ quan điểm cũng như cảm nhận của mình về sách. Sau khi
khích lệ cả lớp hứng thú với việc đọc sách, chúng tôi xây dựng chương trình giới thiệu
về sách, cho các em đăng kí và chọn hình thức giới thiệu. Với cách làm ấy, chúng tôi
đã thu được thành quả chính là những bài viết, những cảm nhận của học sinh về các
cuốn sách mà các em đã đọc. Khi các em giới thiệu cho cả lớp theo dõi cũng là cách
lan tỏa các cuốn sách đến với từng học sinh trong lớp. Chúng tôi đã tổ chức được các
hoạt động tọa đàm, giới thiệu về sách hiệu quả. Vì thế, phong trào đọc sách, niềm
hứng khởi đọc sách của các em tăng lên. Dấu hiệu tích cực mà chúng tôi nhận thấy
chính là số lượt mượn sách tăng, nhu cầu bổ sung sách cũng tăng lên theo thời gian…

Từ đó, hình thành văn hóa đọc cho học sinh bền vững và hiệu quả.
Điểm mới thứ tư của sáng kiến chính là chúng tôi đã kết hợp linh hoạt các
hoạt động học hình thành kiến thức mới, tìm tòi mở rộng với học tập trải nghiệm
thông qua quá trình chính các em bắt tay vào tất cả các bước, các hoạt động xây
dựng tủ sách cũng như hình thành thói quen đọc sách, tổ chức các buổi tọa đàm về
sách. Bằng cách ấy, các em học sinh sẽ hình thành được các năng lực và kĩ năng
cần thiết trong cuộc sống. Các em biết cách lên kế hoạch, xây dựng chương trình,
tổ chức hoạt động tọa đàm về sách. Đặc biệt, một số học sinh còn phát huy được
khả năng thuyết trình, giới thiệu về sách, ;làm clip về sách, xây dựng chương trình
phỏng vấn về ý nghĩa của việc đọc sách, cách chọn sách để đọc…

19


Như vậy, sáng kiến “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7
trường trung học phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách
lớp học” đã tạo nên một không khí hoàn toàn mới cho lớp 11A7 trong học tập,
sinh hoạt tập thể, trong những giờ vui chơi. Với sáng kiến này đã hỗ trợ các thầy
cô giáo trong hoạt động dạy học, các em học sinh trong học tập và sử dụng thời
gian nhà rỗi hiệu quả. Bằng sự kết hợp đồng thời giữa xây dựng tủ sách với hoạt
tổ chức đọc sách hiệu quả, những cuốn sách đã trở thành người bạn của các em,
đã có đời sống thực sự và thực hiện sứ mệnh của nó. Với hình thức như thế, tủ
sách lớp 11A7 đã tránh được thực trạng của rất nhiều tủ sách và thư viện hiện nay
chỉ được dùng để trang trí, sách bày ngăn nắp, sách mới tinh vì không thu hút
được người đọc.
2. Quy trình thực hiện giải pháp
Bước 1: Xây dựng tủ sách
- GVCN cùng một số thầy cô xây dựng kế hoạch thông qua ban giám hiệu
duyệt để triển khai trước phụ huynh trong cuộc họp phụ huynh đầu năm để huy
động sự ủng hộ về kinh phí hoạt động.

- GVCN phát phiếu thăm dò học sinh về nhu cầu đọc sách/cuốn sách yêu
thích/cách chọn sách để đọc/quan niệm về ý nghĩa của việc đọc sách/ý tưởng
xây dựng tủ sách…
- GVCN tập hợp ý tưởng cùng các thầy cô Đoàn thanh niên triển khai
thực hiện: Đặt giá sách, chọn sách, mua sách, thiết kế sổ mượn - sổ nhập để
quản lí, đặt con dấu vuông để ghi tên tủ sách lớp 11A7
- Lập nội quy tủ sách.
Bước 2: Tổ chức khai trương đưa tủ sách vào hoạt động
Bước 3: Khích lệ học sinh hào hứng đọc sách thông qua việc giới thiệu, gợi mở
về các cuốn sách, lên chương chình “mỗi tháng một cuốn sách hay”
Bước 4: Tổ chức tọa đàm về sách theo phạm vi lớp trong những giờ sinh hoạt
tập thể,…
3. Ưu, nhược điểm của giải pháp mới
*Ưu điểm
20


Về công tác tuyên truyền: Vượt cả mong đợi, công tác tuyên tuyền nâng
cao nhận thức của cha mẹ học sinh, cán bộ, giáo viên, nhân viên đã được làm rất
tốt. Cha mẹ học sinh, các thầy cô giáo, cán bộ, nhân viên trong trường đều nhận
thức đúng về vai trò của việc đọc sách, đồng lòng phối hợp xây dựng tủ sách lớp
học, rèn thói quen và kĩ năng đọc sách cho học sinh. Không những thế, việc làm
của cô trò lớp 11A7 còn lan tỏa đến các lớp khác trong nhà trường, được Ban
giám hiệu đánh giá cao, được sự tin tưởng ủng hộ của phụ huynh học sinh.
Về kết quả đọc sách của học sinh: Học sinh từ chỗ chưa thích đọc sách đến
nay nhiều em rất thích đọc sách. Từ chỗ sách học sinh đọc chủ yếu là sách giáo
khoa đến nay các em đọc rất nhiều loại sách khác nhau. Theo dõi, nhật kí đọc
sách của học sinh có thể tính được trung bình mỗi học sinh trong 1 tháng học đọc
được 1,5 cuốn sách ngoài sách giáo khoa. Quan trọng nhất, phần lớn học sinh đã
biết cách đọc sách hiệu quả. Chất lượng các bộ môn văn hóa ổn định, chất lượng

giáo dục phẩm chất và năng lực cho học sinh có những bước tiến vượt bậc. Học
sinh khá tự tin, mạnh dạn, tự giác trong các hoạt động của trường.
* Nhược điểm
Bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn có một số hạn chế sau đây:
- Các em đọc nhiều nhưng ghi nhớ nội dung các cuốn sách chưa được tốt.
- Số lượng học sinh yêu thích sách khoa học, kĩ thuật, sách giáo dục kĩ
năng sống, sách lịch sử Việt Nam còn thấp.
III. Tính ứng dụng và triển khai của sáng kiến
Việc “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7 trường trung học
phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học” đã được áp
dụng từ tháng 10 năm 2018 và đã đem lại nhiều kết quả tốt đẹp mà biểu hiện rõ
nhất là số lượt học sinh mượn sách tăng lên đáng kể. Các em say mê đọc sách
hơn và kết quả học tập các môn văn hóa cũng được đánh giá cao hơn.
Đề tài này không chỉ bó hẹp ở tập thể lớp 11A7 trường THPT Đức Hợp mà
có thể được triển khai rộng rãi trên tất cả các trường tiểu học, trung học cơ sở, trung
học phổ thông thậm chí cả các trường đại học và cao đẳng, từ đó giúp học sinh,
sinh viên rèn luyện được thói quen đọc sách để trau dồi kiến thức và kĩ năng sống.
21


Việc xây dựng tủ sách theo tinh thần xã hội hóa như tủ sách lớp 11A7 của
trường THPT Đức Hợp là một hoạt động ý nghĩa và thiết thực. Đây là một mô
hình khả thi với các lớp học, đặc biệt ở vùng nông thôn. Chỉ cần giáo viên khởi
xướng tận tâm, có kế hoạch cụ thể, có chương trình triển khai đến từng phụ huynh
học sinh một cách thuyết phục thì các em sẽ có được cơ hội đến với những cuốn
sách hay, những hoạt động đọc sách bổ ích.
Như đã nói, xây dựng tủ sách là một hoạt động bổ ích nhưng đưa tủ sách
vào hoạt động mới là điều mà mỗi chúng ta thực sự quan tâm. Để làm được điều
này, đòi hỏi người giáo viên phải có thói quen đọc sách, say mê đọc sách… Ngoài
ra, thầy cô phải truyền cho các em niềm đam mê ấy. Chỉ bằng cách đem đến cái

hay, cái đẹp sức hấp dẫn của sách thì mới thắp lên tình yêu với sách. Để làm điều
đó hiệu quả, chúng ta phải lên kế hoạch tọa đàm về những cuốn sách hay, về ý
nghĩa của việc đọc sách thông qua các giờ sinh hoạt tập thể. Giáo viên cần lựa
chọn chủ đề phù hợp với tâm lí, lứa tuổi, năng lực… của các em. Từ đó, tạo
không khí sôi nổi, say mê đọc sách.
Việc xây dựng tủ sách và hình thành văn hóa đọc cho học sinh không chỉ
vô cùng cần thiết mà còn hoàn toàn khả thi với các lớp học ở nhà trường phổ
thông. Thông qua sáng kiến chúng tôi đã bước đầu xây dựng được tủ sách cũng
như các giải pháp mang tính hệ thống để hình thành văn hóa đọc. Từ mô hình lớp
11A7 có thể nhân lên 23 mô hình lớp học của trường THPT Đức Hợp. Từ mô
hình các lớp trường THPT Đức Hợp, chúng ta có thể nhân rộng thành các mô
hình lớp học trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, trong cả nước…Khi đó, mỗi học sinh sẽ
trở thành một hạt nhân với thói quen đọc sách tạo sự lan tỏa trong gia đình, cộng
đồng để hình thành một xã hội đọc sách.
IV. Lợi ích kinh tế - xã hội
Thực tế việc “Hình thành văn hóa đọc cho học sinh lớp 11A7 trung học
phổ thông Đức Hợp thông qua xây dựng mô hình tủ sách lớp học” đã đem lại
hiệu quả kinh tế - xã hội như sau:
1.Lợi ích về mặt kinh tế
22


Việc xây dựng tủ sách lớp 11A7 đã mang lại lợi ích lớn lao về mặt kinh tế
cho các em học sinh. Sự ủng hộ về kinh tế của các bậc phụ huynh đã giúp các
em thay vì được sự dụng một cuốn sách do cha mẹ mình mua tặng thì có cơ hội
được sử dụng nhiều cuốn sách…
Lep – Tonxtoi từng nói: Đọc sách là một cuộc su lịch, một cuộc du lịch
hấp dẫn gấp trăm ngàn cuộc du lịch bằng chân, vì đó là du lịch vượt không gian
và thời gian. Đối với đối tượng học sinh nông thôn của tỉnh Hưng Yên đa phần
chưa có điều kiện để có những chuyến du lịch trải nghiệm khám phá những

vùng đất mới. Việc đọc sách để bồi đắp kiến thức, mở rộng sự hiểu biết, đam mê
khám phá là cần thiết và ý nghĩa. Đây cũng là lợi ích lớn lao mà mô hình tủ sách
lớp 11A7 đã phần nào làm được.
2. Lợi ích về mặt xã hội
Thứ nhất, tủ sách tại lớp 11A7 đã cuốn hút được nhiều học sinh tham gia
đọc, chia sẻ các giá trị của cuốn sách từ đó giúp các em học được cách ứng xử
đúng chuẩn mực và tránh xa được các tệ nạn xã hội. Đồng thời hoạt động xây
dựng tủ sách ở lớp 11A7 cũng trở thành tấm gương để các tập thể lớp khác trong
trường và ngoài nhà trường học tập và áp dụng. Hoạt động trên còn giúp các
thầy cô giáo bộ môn có thể khai thác trong hoạt động dạy học để hướng dẫn học
sinh cách đọc sách, cách tìm kiếm thông tin từ tủ sách của lớp.
Thứ hai, tủ sách đã thu hút các em học sinh lớp 11A7 đối với khoảng thời
gian nhàn rỗi. Các em đã dùng thời gian đó để đọc sách, tìm hiểu khám phá
những cuốn sách khoa học lịch sử. Thông qua những cuốn sách năng lực ngôn
ngữ, tri thức đời sống ngày một được nâng cao. Điều đó đã mang lại những
thành quả đáng kể trong học tập và rèn luyện đạo đức học sinh. Trong học kì I
năm học 2018 - 2019 không có học sinh nào trong lớp bỏ giờ, bỏ buổi, la cà
quán game… Hầu hết các em đều có kết quả học tập tiến bộ, tu dưỡng rèn luyện
tốt. Đây được coi là một trong những ý nghĩa lớn lao của tủ sách và thói quen
đọc sách mang lại.
Thứ ba, mô hình tủ sách và sự lan tỏa thói quen đọc sách cũng sẽ mang lại
những ý nghĩa xã hội lớn lao cho các em học sinh, cho cộng đồng. Nhà trường
23


và gia đình giữ một vai trò rất quan trọng việc hình thành và phát triển văn hóa
đọc cho học sinh. Cần phải hình thành văn hóa đọc ngay từ những ngày đang
ngồi trên ghế nhà trường. Để phát triển văn hóa đọc lành mạnh, đối tượng quan
trọng nhất hiện nay cần phải hướng đến là gia đình và nhà trường. Nếu không
bắt đầu từ gia đình sẽ rất khó có thói quen đọc sách suốt đời cho con người. Vì

vậy, phải nghĩ cách hướng đến các bậc cha mẹ, giúp và vận động sao cho trong
mỗi gia đình, đọc sách là hoạt động không thể thiếu trong mỗi ngày. Tiếp sau gia
đình là nhà trường, cầu nối đưa trẻ em và người học vào thế giới sách, thế giới
ngôn từ. Việc đọc sách có thể thay đổi và hoàn thiện tư duy con người, cũng như
ảnh hưởng lớn đến thế giới nội tâm, các hoạt động xã hội của học sinh. Bồi
dưỡng các kỹ năng đọc sách hiệu quả sẽ giúp học sinh biết đọc sách có chọn lọc
để tiếp thu kiến thức, bồi dưỡng nhân tâm và phát triển trí tuệ.
V. Kết quả thực hiện
Qua hơn 6 tháng mô hình tủ sách lớp 11A7đi vào hoạt động đã đạt được
những kết quả đáng mừng.
* Qua điều tra khảo sát về chất lượng, hiệu quả từ việc khai thác sách
của học sinh toàn trường 6 tháng năm học 2018 - 2019, kết quả như sau:
Số

Số lượt học

HS

sinh mượn

HS hứng

được

sách, báo

thú với việc

khảo

trung bình/

sát

tháng

44

50

KIẾN THỨC CÓ ĐƯỢC NGOÀI SÁCH GIÁO

đọc sách

Kể chuyện
tốt

KHOA
Nêu câu Có hiểu biết
hỏi thắc

về xã hội,

Hiểu biết về

kỹ năng sống
mắc
môi trường
Số
Số

Số
Số
Số
Tỉ lệ
Tỉ lệ
Tỉ lệ
Tỉ lệ
Tỉ lệ
học
học
học
học
học
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
sinh
sinh
sinh
sinh
sinh
35 79,5 15
34
20 45,4 35 79,5 30 68,2

- Số liệu ở bảng trên cho thấy được số lượt mượn sách của học sinh tăng
lên đáng kể. Hiệu quả mang lại từ việc đọc sách rất tốt:
+ Kích thích tiềm năng đọc, tạo thói quen đọc sách

24


- Khi chưa có tủ sách của lớp năm học 2017- 2018 có rất ít lượt học sinh
mượn sách tại thư viện (cả mượn về nhà và đọc tại thư viện)
- Khi có tủ sách, từ tháng 10 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019 có khoảng 300
lượt học sinh mượn sách tại tủ sách về nhà và hàng nghìn lượt đọc sách tại lớp.
- Qua theo dõi và kết quả thống kê cho thấy lượng học sinh đọc sách đã
tăng rõ rệt, học sinh đã có thói quen đọc sách, việc đọc sách đã tạo hiệu ứng
đồng loạt, kích thích những em không thích và không có thói quen đọc sách
tham gia đọc sách. Việc đọc sách đã trở thành thói quen của học sinh.
- Qua việc trao đổi trực tiếp với học sinh cho thấy các em đều rất hài lòng với
tủ sách của lớp vì nó đã tạo sự thuận lợi cho việc mượn sách, giúp các em có nhiều
cuốn sách để đọc, tìm được nhiều điều lí thú trong sách, bổ trợ nâng cao kiến thức
cho các em trong học tập và cuộc sống.
+ Tác dụng nâng cao kiến thức và rèn kỹ năng sống
- Việc đọc sách thực sự đã có tác dụng rất lớn cho phong trào học tập tại
trường, chính thói quen đọc sách đã làm cho các em chăm học hơn, nâng cao
kiến thức hơn trong mọi lĩnh vực, kiến thức trong học tập, kiến thức về môi
trường, kiến thức về xã hội, kiến thức về kỹ năng sống.
- Thông qua việc tự nguyện quản lí tủ sách, qua giao lưu chia sẻ kiến thức
đã hình thành giá trị sống (giá trị chia sẻ).
+ Tác động ngược trở lại tới người thầy, với người thân trong gia đình
-Trong các giờ học trên lớp các em đã mạnh dạn hơn trong việc thảo luận
kiến thức bài giảng với thầy cô, bạn bè.
- Vì được đọc sách nên đã kích thích tính tò mò, ham hiểu biết, các em có
nhiều câu hỏi, nhiều thắc mắc cần được thầy cô giải đáp.
- Để giải đáp được những thắc mắc của các em, để có thể đáp ứng được yêu
cầu của việc giảng dạy thì buộc các thầy, cô phải đọc sách.
- Tủ sách phụ huynh buộc cha mẹ phải quan tâm tới việc đọc sách của con

mình, và chính học sinh sẽ là nhân tố tác động ngược trở lại để người thân củ
mình cùng tham gia đọc sách.
25