Sử dụng hệ thống bài tập phân hóa trong dạy học chương ancol – phenol hóa học 11 trung học phổ thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ THANH NGA

SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP PHÂN HÓA
TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG ANCOL – PHENOL
HÓA HỌC 11- TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ THANH NGA

SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP PHÂN HÓA
TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG ANCOL – PHENOL
HÓA HỌC 11- TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
(BỘ MÔN HÓA HỌC)
Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Kim Thành

HÀ NỘI – 2015


Để hoàn thành được luận văn này, tôi xin bày t
Gi
gi

hi u, c c th y cô gi o và c n bộ c
Hà Nội đ truy n th

hoàn thành luận văn
Đặc bi t, tôi xin ch n thành cả
hư

ng dẫn, t o

này.
Xin ch n thành cả
Phong s 1, THPT Yên Phong s
luận văn này
Tôi cũng xin cả
tôi trong su t qu

LÊ THỊ THANH NGA

i


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTHH
BTPH
CTCT
CTPT
DH
DHPH
ĐC
ĐHSP
GV
HS
NXB
PHT
PPDH
PTHH
PƯHH
SGK
SBT
THPT
TN
TNSP
TNKQ

ii


MỤC LỤC
Trang

L i cả

n.............................................................................................................................................. i

Danh

c vi t t t.................................................................................................................................. ii

M c l c..................................................................................................................................................... iii
D nh

c c c bảng............................................................................................................................ vii

D nh

c c c hình............................................................................................................................ viii

MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC PHÂN

6

HÓA Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................................
1 1 C sở khoa học c a d y học phân hóa................................................................................. 6
1.1.1. Thuy t v “vùng ph t triển g n nhất”................................................................................ 6
1.1.2. Thuy t đ tr tu......................................................................................................................... 6
1.1 3 Thuy t v

phong c ch tư duy............................................................................................... 7

1.2. D y học ph n hó........................................................................................................................... 8
1.2.1. Kh i ni

d y học ph n hó................................................................................................... 8

1.2.2. Đặc điể c bản c

d y học ph n hó.............................................................................. 8

1.2.3. T i s o phải d y học ph n hó................................................................................................ 11
1.2.4. Các y u t có thể sử d ng trong d y học ph n hó........................................................ 12
1.2.5. C c đặc điể c

l p học ph n hó...................................................................................... 15

1 2 6 C c yêu c u để tổ ch c cho học sinh học ph n hó........................................................ 16
1 2 7 Nhi

v c

gi o viên và học sinh trong d y học ph n hó.................................... 18

1 2 8 Một s phư ng ph p d y học theo qu n điể

d y học ph n hó............................19

1.3. ài tập hó học và bài tập ph n hó....................................................................................... 23
1.3.1. Kh i ni

v bài tập............................................................................................................. 23

1 3 2 Ý nghĩ , t c d ng c

1 3 3 Sự ph n lo i bài tập hó
134

bài tập hó học trong d y học................................................ 23
học.............................................................................................. 24

ài tập ph n hó........................................................................................................................ 25

1 4 Thực tr ng sử d ng bài tập ph n hó

ở trư ng trung học phổ thông.....................27

1.4.1. M c đ ch đi u tr...................................................................................................................... 27
1 4 2 Nội dung – Phư ng ph p – Ð i tượng – Ðị

iii

bàn đi u tr ……………

27


1 4 3 K t quả đi u tr ………………………………………………………
Tiểu

28

t chư ng 1............................................................................................................................... 31

Chƣơng 2: SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP PHÂN HÓA TRONG

32

DẠY HỌC CHƢƠNG ANCOL – PHENOL HÓA HỌC 11 – THPT ..........
2.1. M c tiêu và cấu tr c chư ng Ancol – phenol – Hó học 11 – THPT ……

32

2.1.1. M c tiêu c

chư ng........................................................................................................... 32

2.1.2. Cấu trúc c

chư ng Ancol – phenol – Hóa học 11 – THPT............................... 32

2 1 3 Một s đặc điể

c n lưu ý v

nội dung và phư ng ph p d y học......................33

2.2. Tuyển chọn, x y dựng và sử d ng h

th ng bài tập ph n hó

trong d y

34

học chư ng Ancol – phenol – Hó học 11 – THPT ...........................................
2 2 1 Nguyên t c tuyển chọn và x y dựng bài tập ph n hó................................................... 34
2 2 2 Quy trình x y dựng bài tập ph n hó.................................................................................. 35
2.2.3. H th ng

TPH chư ng Ancol – Phenol – Hó học 11 – THPT........................ 37

224

ài tập có nội dung g n v i thực tiễn.............................................................................. 52

225

ài tập

ở................................................................................................................................. 56

2 3 Một s bi n ph p sử d ng bài tập ph n hó

trong d y học......................................... 58

2 3 1 Sử d ng bài tập ph n hó

trong d ng bài truy n th

i n th c

i...................58

2 3 2 Sử d ng bài tập ph n hó

hi r bài tập v nhà................................................................ 58

2 3 3 Sử d ng bài tập ph n hó trong d ng bài luy n tập và ôn tập……………

62

2 3 4 Sử d ng bài tập ph n hó

68

hi ph đ o học sinh y u é …………………

2 3 5 Sử d ng bài tập ph n hó bồi dư ng học sinh h , gi i…………………

70

2 3 6 Sử d ng bài tập ph n hó trong iể tr đ nh gi …………………

76

Tiểu

t chư ng 2............................................................................................................................... 77

Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM........................................................................... 78
3 1 M c đ ch, nhi

v thực nghi

sư ph............................................................................ 78

3 1 1 M c đ ch c

thực nghi

sư ph..................................................................................... 78

3 1 2 Nhi

thực nghi

sư ph.................................................................................... 78

v c

3 2 Nội dung thực nghi
3 3 Phư ng ph p thực nghi

sư ph................................................................................................. 78
sư ph.......................................................................................... 78

3 3 1 K ho ch thực nghi

sư ph............................................................................................. 78

3 3 2 Ti n hành thực nghi

sư ph............................................................................................ 80

iv


3 4 Phư ng ph p xử lý s
3 5 K t quả thực nghi
3 5 1 K t quả bài

iể

li u thực nghi

sư ph................................................................ 81

sư ph..................................................................................................... 83
tr c

học sinh.................................................................................... 83

3 5 2 Nhận xét chung………………………………………………………
Tiểu

94

t chư ng 3............................................................................................................................... 94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................... 95
Article I.................................................................................................................................................. 95
t luận ...................................................................................................................
Article II................................................................................................................................................ 96
huy n nghị ............................................................................................................

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................... 97
PHỤ LỤC............................................................................................................................................. 99

v


ảng 1 1
ảng 1 2
ảng 1 3
d

Tó t t - Thuy t đ
Nội dung c

cVi t Nam ...................................................................................................

ảng 1 4
ảng 1 5

M c độ sử d ng c c PPD
K t quả thă

sở vật chất .......................................................................................................

ảng 3 1
C c l p TN và ĐC ................................................................
ảng 3 2
ảng th ng
THPT Yên Phong s
ảng 3 3

ảng th ng
THPT Yên Phong s
ảng 3 4
ảng th ng
ảng 3 5
ảng ph n ph i t n s
s 1 c trư ng THPT Yên Phong s 1…………………………………
ảng 3 6
ảng ph n ph i t n s
s 1c
trư ng THPT Yên Phong s 2………………………
ảng 3 7 Ph n lo i
ảng 3 8
ảng th ng
ảng 3 9
ảng ph n ph i t n s
s
2c
trư ng THPT Yên Phong s
ảng 3 10
ảng ph n ph i t n
tr s
2c
trư ng THPT Yên
ảng 3 11 Ph n lo i
ảng 3 12
ảng th
ảng 3 13
ảng ph n ph i t n
tr

s
3c
trư ng THPT Yên
ảng 3 14
ảng ph n ph i t n
tr
s
3c
trư ng THPT Yên
ảng 3 15 Ph n lo i
ảng 3 16
ảng th
phư ng s i, độ l ch chuẩn, h
thực nghi
và đ i ch

vi


Hình 1 1 Mô hình cấu tr c c bản c
Hình 1 2 C c phong c ch học ................................................................................
Hình 1 3 D y học theo góc ....................................................................................

Hình 3 1
Phong s
Hình 3 2
Phong s
Hình 3 3 Đồ thị cột biểu diễn
Hình 3 4 Đồ thị cột biểu diễn
Hình 3.5 Đư

Phong s
Hình 3 6
Phong s
Hình 3 7 Đồ thị cột biểu diễn
Hình 3 8 Đồ thị cột biểu diễn
Hình 3 9
Phong s
Hình 3 10 Đư
Phong s
Hình 3 11 Đồ thị cột biểu diễn
Hình 3 12 Đồ thị cột biểu diễn

Đư
1 ..............................................................................................................

Đư
2 .............................................................................................................

1 ..............................................................................................................

Đư
2 ..............................................................................................................

Đư
1 ..............................................................................................................

2 ..............................................................................................................

vii

8


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay, sự ph t triển ho học và công ngh
t o nh

ng ngư i có trình độ ho học

hi n đ i hó

trong b

sản riêng c

trư n

nh u

C c nguồn thông tin phong ph

gi o d

c trư

c yêu

d c, phư

ng ph p d y và học để đào t o

inh t

x

hội

Trong chi n lược ph t triển gi o d c 2011 – 2020 nhấn
giáo dục nước ta trở thành một nền giáo dục tiên tiến, khoa học, dân tộc, đại chúng,
thích ứng với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hướng tới một xã
hội học tập, có khả năng hội nhập quốc tế. Nền giáo dục phải đào tạo được những con
người Việt Nam có năng lực tư duy độc lập, phê phán và sáng tạo, có khả năng thích
ứng, hợp tác và năng lực giải quyết vấn đề, có năng lực nghề nghiệp, có năng lực học
suốt dời, có thể lực tốt, có bản lĩnh, trung thực, dám nghĩ, dám làm, ý thức tự chủ và
tinh thần trách nhiệm công dân, gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội” [ 17]
Nghị quy t Hội nghị Trung ư ng 8

hó XI v đổi

i căn bản, toàn di n gi o

d c và đào t o x c định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của
giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học” [27]

Nh ng qu n điể
thuận lợi cho vi c đổi
ph p d y học,

đó, c c y u t
theo hư

ng đổi
Chư ng trình THPT được triển h i thực hi n dư i hình th

v i tự chọn, đó ch nh là giải ph p thực hi n dạy học phân hóa –
hư
th

ng c

bản c

cc

bản và ph t triển nh

hội lự chọn v
nguy n vọng c

1


Thực t
được qu n t
ph n hó , chư
th i gi n cho vi c đ u tư

GV ti n hành bài giảng

HS, c c c u h i và bài tập đư r
– dễ Do đó,
được t nh t ch cực, ch
hông ch
HS dẫn đ n chất lượng gi
Trong giảng d y chư
v i th

i gi n tổ ch c ho t động d y và học N u

quy t

u thuẫn này thì tình tr ng qu

v i nh

ng HS có trình độ trung bình, y u

chi u s u tri th c thì HS có năng lực t t sẽ
Xuất ph t từ thực t
tập hó

học để d y học ph n hó

HS là rất c

n thi t
Ch nh vì vậy ch ng tôi đ

trong dạy học chương Ancol – phenol – Hóa học 11- Trung học phổ thông”.

2.Lịch sử vấn đề nghiên cứu
2.1.

Trên thế giới
Trên th

bảy

ư i, nă

c ch học tập” (Le rning styles ) Phong c ch học là phư ng ph p ti p cận
Phư

ng ph p d y học này đặc bi t ch

cho đ t được
HS và c n phải th ch
Dun cùng c c đồng nghi p đ
D y sinh viên thông qu
đ i học ở Mỹ triển
GS C rol Ann To
L p học ph n hó ” ( The differentiated classroom )[32]
ph p d y học đặc bi t cho


triển

hi

cont cr le rning) t hợp v i c c phư

nhó

và học tập theo góc … sẽ ph t huy được hi u quả học

d y học này đ nh nh chóng được nhi u nư c ở ch u Âu (trong đó có ỉ) triển
nh

ẽ cho đ n b y gi
D y học ph n hó

nhận th c
trên c

sở

như là v
cuộc s ng, … có thể nói trong phư ng ph p d y học ph n hó
d y và hiểu để gi o d c”
2.2. Ở Việt Nam
Trong nh ng nă
c

ngành gi o d

hi n đổi
Ch nh ph
đổi

Vư ng qu
i PPDH theo định hư ng

trên c sở qu n điể
t ch cực hó

ho t động nhận th c c

C

học ph n hó , c c phư ng ph p d y học theo hợp đồng, d y học theo góc và d y học theo
dự n là nh ng phư ng ph p d y học đ p ng được qu n điể d y học ph n hó Để tì hiểu v qu
n điể d y học ph n hó , v c c PPDH trên ch ng tôi tì thông tin trên internet và th hảo d
nh c c c luận văn th c sĩ đ bảo v ch ng tôi tì thấy ột s t quả như s u:
-

Luận văn Th S Nguyễn Văn Quý, Trư ng ĐHSP Hu (2010) “Dạy học phân hóa

bằng hệ thống bài tập ở phần phản ứng oxi hóa khử và phi kim lớp 10 THPT”.
-

Luận văn Th S Nguyễn Minh Đ c, Trư ng ĐHGD – ĐHQG Hà Nội (2011) “Vận

dụng dạy học theo góc vào phần sự điện li chương trình hóa học lớp 11 nâng cao với
sự hỗ trợ của CNTT”.
- Luận văn Th S Nguyễn Thị Ki Hư ng, Trư ng ĐHSP Hà Nội (2012)
“Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập phân hóa phần kim loại lớp 12

chương trình nâng cao THPT”.
3

-

Luận văn Th S Ph n Thị Nguy t, Trư ng ĐHSP Hà Nội (2012) “Tuyển chọn,

xây dựng và sử dụng bài tập phân hóa phần phi kim lớp 11 nâng cao THPT”.
-

Luận văn Th S Đinh Thị Ngọc O nh, Trư ng ĐHGD – ĐHQG Hà Nội (2012)

“Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập phân hóa phần phi kim lớp 10 THPT”.

-Luận văn Th S Ngô Thị Dung, Trư ng ĐHSP Hà Nội ( 2014) “Tuyển chọn, xây
dựng và sử dụng bài tập hóa phần Đại cương về hóa hữu cơ và Hidrocacbon no lớp
11 ở trường THPT”.
S luận văn nghiên c u v bài tập hó học và nghiên c u vấn đ ph t triển năng lực
nhận th c c HS thông qu bài tập hó học được nhi u ngư i qu n tâm, tuy nhiên
nghiên c u bài tập ph n hó

học chư ng Ancol – phenol và sử d ng theo qu n điể

d y học ph n hó thì c n t và đ y cũng là

ột vấn đ rất c n được qu n t

Nhìn nhận l i vấn đ , ch ng tôi nhận thấy d y học theo qu n điể
phân hóa đ ng ngày càng được c c nhà gi o d c nư c t
môn Hó học nói riêng trong xu th đổi

d y học

nói chung và GV d y học

i phư ng ph p d y học như hi n n y

3.Mục đích nghiên cứu
Nghiên c u, lự chọn, x y dựng và sử d ng h th ng bài tập ph n ho chư ng Ancol
– phenol - Hó học 11-THPT nhằ góp ph n n ng c o chất lượng d y và học, phù hợp v i c
c đ i tượng HS trong ột l p học
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng qu n c
qu n điể

sở lý thuy t c

d y học Hó

học theo

d y học ph n ho

- Khảo s t thực tr ng d y học Hó
thuộc tỉnh
-

vấn đ nghiên c u v
học t i

ột s trư ng trung học phổ thông

c Ninh

Sử d ng h th ng bài tập ph n hó trong d y học chư ng ncol - phenol – Hó

học 11- Trung học phổ thông
- Thực nghi
5.

sư ph

Đối tƣợng, khách thể

nghiên cứu 5.1. Đối tượng
nghiên cứu

H
và
vi

th ng bài tập ph n hó chư ng Ancol - phenol – Hó học 11 – THPT

c tổ ch c d y học ph n hó thông qu h th ng bài tập đó
5.2. Khách thể nghiên cứu

Qu trình d y và học ôn Ho h u c l p 11 ở trư ng THPT Yên Phong s 1 –
6.Phạm vi nghiên cứu.
Đ tài tập trung nghiên c u h th ng bài tập chư ng Ancol - phenol

c Ninh

4

(Ho học h u c
Phong s 1 –

l p 11 - b n c bản), thực hi n trong học ỳ 2, ở trư ng THPT Yên c
Ninh

7. Giả thuyết khoa học
N u x y dựng được h
học 11-THPT có chất lượng t t phù hợp v
hi u quả thì sẽ gi p HS học s u, học b n v
c

HS góp ph n n ng c o h

trư

ng phổ thông

8. Phƣơng pháp nghiên cứu
Sử d ng ph i hợp c c phư
- Nhó
đ n đ tài Phư ng ph p ph n t ch, tổng hợp, h
- Nhó
giảng d y bộ
Thực nghi
th ng ê c c s li u thực nghi
9. Đóng góp mới của luận văn
- Tổng qu n c

học ph n ho
THPT tỉnh
- X y dựng h
- X y dựng h
l p 11 – C bản
- Ph n t ch vi c sử d
chư

ng Ancol – phenol l p 11 – C bản

10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục nội dung của luận văn được chia thành ba
chương:
+ Chư ng 1: C sở l luận và thực tiễn c
+

d y học ph n hó

ở trư ng THPT

Chư ng 2: Sử d ng bài tập ph n ho trong d y học chư ng Ancol – phenol - Hó

học 11- Trung học phổ thông
+ Chư ng 3: Thực nghi

sư ph

5

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC PHÂN HÓA
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Cơ sở khoa học của dạy học phân hóa
1.1.1. Thuyết về “vùng phát triển gần nhất”[14]
Theo Vygots y, trong su
c độ: trình độ hi n t i và vùng ph t triển g n nhất Trình độ hi n t i là trình độ
đó c c ch

c năng t

năng t

l đ ng trưởng thành nhưng

t i biểu hi n qu
từ bên ngoài, c
thành nhi

v

thể thực hi n được
thì ngày

i sẽ trở thành trình độ hi n
Do vậy, d y học và ph t triển phải g n bó h u c v

trư c qu

trình ph t triển, t o r

triển
t t”

Đi u này đ

HS nhằ

ph t triển t i đ

yêu c u được đ p
1.1.2. Thuyết đa trí tuệ[10],[14].
Nă 1983, ti n sĩ How rd G rdner –
Harvard - đ xuất bản
cấu c
d ng c

ột cu n s ch có nh n đ

tr tu ”) trong đó ông công b
tr thông

ột nhà t
“ Fr

lý học nổi ti ng c
es of Mind” (t

c c nghiên c u và lý thuy t c

Đ i học
dịch “ C

ình v sự đ

inh (Theory of Multiple Intelligences)

Theo G rdner, tr thông
hả năng giải quy t c c vấn đ
phẩ này có gi trị trong

inh (Intelligences) được ông qu n ni
hoặc t o r

ột h y nhi u

c c sản phẩ

như s u: “ là

à c c giải ph p h y sản

ôi trư ng văn hó ” và tr thông

inh hông

thể chỉ được đo lư ng duy nhất qu chỉ s IQ
S u đ y là 8 lo i tr thông

inh

(Nh ng lo i hình này được tó

à G rdner đ đ nghị t i th i điể
t t trong bảng 1 1):

6

đó


Bảng 1.1. Tóm tắt thuyết đa thông minh của Howard Gardner
TT

Các loại trí thông minh

1

Thông

2

Thông

3

Thông

4

Thông

5

Thông

6

Thông

7

Thông

8

Thông

Ngoài r
inh sinh tồn
Trí thông minh về sự tồn tại (existenti l): ngư
vi c thấy b

c tr nh tổng thể,

đ y ?”, “V i tr
trư

ng và cộng đồng là gì ?” Lo i tr
i học v

icc

Lý thuy t c
vài

iểu thông

ên c nh đó, G rdner đ
HS thông qu 2 lo i tr
logic - to n học, và đi u này là
hư

ng học tập thông qu

cả

ọi HS đi theo cùng

xét

Nhi u HS đ

th

nh c

ch ng

Thuy t đ

nhà trư ng và GV coi trọng sự đ d ng v
inh đ u qu n trọng và
h c nh u

Nhà trư

theo c c hư ng
ch

ng t sẽ gi p

1.1.3. Thuyết về phong cách tư duy [14]
Theo Anthony Gregore (1982) có 4 nhó


- Nh ng ngư
ột c ch dễ dàng, do vậy c n phải tổ ch c nhi
g ng hoàn thi n từng bư
-Nh

ng ngư i tư duy theo phư

thực t

và có th i độ thử nghi

-Nh

ng ngư

thông qu

suy ngẫ

con ngư

i)

-Nh

ng ngư

h i ni

và ph n t ch thông tin Họ thư

ho học)
Theo Dr Robert Sternberg, nh
nhận thông tin hoặc tri th
t o Ngư

i có phong c ch học

t ch, s ng t o nhó
gi ng nh u nên cho ho t động học tập cùng nh u
1.2. Dạy học phân hóa [28]
1.2.1.Khái niệm dạy học phân hóa
D y học ph n hó
nhận th

c à ở đ y là p

trên c

sở

nh u như v

hiểu từng

năng lực nh

cuộc s ng…Có
dạy và hiểu để giáo dục”
D y học ph n hó
lực nhận th

c, h

d y học đồng lo t,
1.2.2.Đặc điểm cơ bản của dạy học phân hóa
- Ph t hi n và bù đ p lỗ hổng i n th
-

i n ni

- D y học ph n hó là con đư

D y học ph n hó có thể thực hi n ở 2 cấp độ:
+

Dạy học phân hóa ở cấp vĩ mô (phân hóa ngoài) là sự tổ ch c quá trình

d y học thông qu c ch tổ ch c c c lo i trư ng, l p h c nh u cho c c đ i tượng
8


HS

h c nh u, x y dựng c c chư
D y học ph n hó

nh

ng nội dung

cho HS ph t triển t
qu n ch

yuđnc

trọng và qu n h
trình gi o d

c phổ t
D y học ph n hó

gi

i và từ l u đ

Theo

t quả c

ch

c học tập trong nhà trư ng trên th

d y học theo

ột

+ Dạy học phân hóa ở cấp vi mô (phân hóa trong) là tổ ch c qu trình d y học
trong
nh

ột ti t học,
ng bi n ph p ph n hó

sách giáo

ho

ti p giảng d y cũng như c
D y học ph n hó
s o cho ỗi c c thể hoặc
đ t được

t quả ong

ti p đ i tượng HS ở c c
bnv

Nh

ng hình th

i nh

ng chư

b t buộc và tự chọn, x y dựng c c lo i trư ng chuyên bi t hoặc
đ

nêu
Vi t N

hi n nguyên t c ph n hó
Theo GS TSKH Nguyễn
ch
học đ

ng c

th ng nhất và ph n h
iv

hả năng c

i tất cả
c

ngư i d y dự
c
cho từng c

ỗi c

nh n ngư
nh n ngư


C sở c

d y học ph n hó

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

- Sự

h c bi t v

Như vậy, có thể hiểu d y học ph n hó là d y học để đ p ng nhu c
HS

Điể

nh, đ

dy

theo c ch giả định

quả

để đả

hó ,

bảo r

ột GV sẽ lập

năng trong l

p học

cho tất cả HS và
Qu
nh ng h c bi t v
học theo
cả

ọi đ i tượng HS là

Trong d y học, c n phải xuất ph t từ tình hình thực t
t

lý, dự

c ch d y cho phù hợp
triển phù hợp v i nhu c u và năng lực c
D y học ph n hó

t ch cực, ch

động

s ng t o trong ngh
s ng t o cũng như sự ti n bộ c
ph n hình thành cho HS c c
cho HS l ng nhi t tình s y
từ đó t o động c
không phải là chất đầy vào một cái thùng rỗng mà là làm bừng sáng lên những
ngọn lửa”.
10


Vậy: “Dạy học phân hóa là cách thức dạy học đòi hỏi phải tổ chức, tiến hành
các hoạt động dạy học dựa trên những khác biệt của người học về năng lực, nhu cầu,
nhận thức, các điều kiện học tập nhằm tạo ra những kết quả học tập và sự phát triển
tốt nhất cho từng người học, đảm bảo công bằng trong giáo dục, tức là đảm bảo quyền
bình đẳng về cơ hội học tập cho người học.”[28]
1.2.3. Tại sao phải dạy học phân hóa?
Trong nh ng nă
đư

SGK

nào để vận d ng có hi u quả và
tượng HS? C u h i này c n được
h t GV chỉ qu n t
SGK c n đ i v i đ i tượng HS
yu

é c

triển t

n chư

iđ
D y học ph n hóa là cần thiết vì nh
- Thứ nhất: D y học ph n hó

l o động x

hội để

đ được chuẩn bị t
ph n luồng l o động c
- Thứ hai: D y học ph n hó phù hợp v i quy luật ph t triển nhận th c và
hình
thành c c đặc điể
bộc lộ rõ thiên hư
nhất định Trong cu n “D y học ph n hó
To

linson đ

khó
bộ c

họ sẽ chuyển s ng gi i đo n

tập qu dễ dàng, sẽ là
đo n đ u c

g

ho t động học tập hấp dẫn, th
- Thứ ba: d y học ph n hó ở trung học phổ thông là c n thi t và phù hợp v i
xu th chung c
chư ng trình và

th gi i Hi n n y h u như
ho ch duy nhất cho

hông c n nư c nào d y học theo

ọi HS trung học phổ thông

Như vậy vi c tổ ch c cho HS trong l p (có hả năng, phong c ch, h ng th
11

ột


và

c độ ti n bộ riêng) học tập theo c ch phù hợp để

đặt r

có ý nghĩ

ngư i
trên năng lực c
đƣờng nâng cao tính hiệu quả của quá trình dạy học.
1.2.4. Các yếu tố có thể sử dụng trong dạy học phân hóa
1.2.4.1. Phân hóa theo mức độ nhận thức
- Th ng bậc nhận th c theo
thông hiểu, vận d

C

Hình 1.1. Mô hình cấu trúc cơ bản của Thang phân loại nhận thức của Bloom
Tuy nhiên đ n nă
t ch bổ sung đảo ngược vị tr c

Bảng 1.2. Nội dung của các m
Biết

Nh

Hiểu

Là
được t quả hoặc hậu quả)

Vận

Năng lực sử d ng thông tin và c

dụng

Vận d ng là
học vào đ
Vận d ng có thể được hiểu là
nh
n
Phân
tích

Là
c
Ph n t ch là

h


hiểu rõ h
Đánh
giá

Là hả năng ph n xét gi trị hoặc
hợp (hỗ trợ đ nh gi bằng l do/l
Đ nh gi

Sáng

Là
Ở
c i gì đó hoàn toàn

S ng t o liên qu n đ n
ột d ng

tạo

Hi n n y theo quy định c
th c c

HS theo 3

có thể đ nh gi

Bảng 1.3. Phân loại bài tập th
Dạng
bài
I

i t (nh
học
l i)

II

Hiểu (t i hi n
i n th c,

III

Vận d ng (vận d
xử l

đ is

IV

Vận d ng s ng t o
tổng hợp, đ nh gi )
Sử d
d ng
iv
ho t, độc đ o, h u hi u


1.2.4.2. Phân hóa về nội dung
Nội dung c
C c nội dung c
năng c
HS có thể hoàn toàn chư
được

ột ph n c

đ ng v

h i ni

trư c
thi t

c c ho t động cho c c nhó

ph n lo i tư duy c
C n nh
chuẩn

i n th c

độ th ch th c th ch hợp cho từng lo i HS
- Cho phép HS được lự chọn
- Khuy n h ch tư duy cấp c o
- Tăng tr ch nhi
1.2.4.3. Phân hóa về quá trình
Qu

trình là

phong c ch học tập c
có thể ti p cận bài học bằng “đọc” văn bản (như nghiên c
nhìn c c hình ảnh(như qu n s t tr nh, ảnh,
qu n s t video clip )
hội học tập cho HS
học tập c
c ch học hoặc ph n nhó
này là ở c c cấp độ
GV

hông thể d y cho tất cả HS theo cùng

ho
GV đư r

c c ho t động học tập

phư
- Đả

bảo sự linh ho t trong v

- Khuy n h ch tư duy cấp c o trong
-

Hỗ trợ tất cả c c nhó

Vi c ph n nhó

trong l p học có nhi u trình độ sẽ hỗ trợ vi c ph n ho , b o gồ
14

cc


nhóm “nhóm linh hoạt” và “nhóm hợp tác”.


“Nhóm linh hoạt”

- M c đ ch c
nhó

nhó linh ho t là ph c v

nh HS bằng vi c hư ng dẫn

cho nhu c u hoặc sở th ch c thể c

ột

ng t nh chi n lược, thực hành có hư ng dẫn

hoặc ho t động nghiên c u độc lập
- Nh ng nhó

này sẽ th y đổi thư ng xuyên trong ngày hoặc trong

ột gi i đo n

học tập
- C c nhó

linh ho t có thể được thành lập xuyên su t c c

c độ ph t triển và do

HS chọn


“Nhóm hợp tác”
-

Ph n chi

ngư

i b o c o, ngư
- Ph n chi

nhi

v
-Tor

học
c hội học tập độc lập

- “Nhóm hợp tác” có thể thành lập xuyên su
1.2.4.4. Phân hóa về sản phẩm
Sản phẩ
đ

là

ch

và chuẩn
phẩ

như vi t

hi n sản phẩ
1.2.5. Các đặc điểm của lớp học phân hoá
Theo Tomlison (1995) [32] có 4 đặc điể

học ph n ho hi u quả
1.2.5.1. Dạy học các khái niệm chủ chốt và nguyên tắc cơ bản
Tất cả HS có c
học đ ng được nghiên c u
nghiên c
và sử d ng nh
HS

ở rộng và n ng c o hiểu bi t c

ni

ch ch t

nh

và nh c l i từng ph n c

c

bản đ i h i GV cung cấp quy n học tập h c nh u Trong c c gi