Một số biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 5 giải toán chuyển động đều

I. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Tiểu học là bậc học nền tảng trong nền giáo dục quốc dân. Người ta 
ví bậc Tiểu học như  những “viên gạch” đầu tiên đặt nền móng cho “ngôi 
nhà tri thức”, “móng" có chắc thì “nhà” mới vững. Việc hình thành  ở  học 
sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đức, trí, 
thể, mĩ và các kĩ năng cơ bản khác để học tiếp các bậc học trên hoặc để đi 
sâu vào cuộc sống lao động là nhiệm vụ  quan trọng hàng đầu trong quá 
trình dạy và học.
Các môn học trong chương trình Tiểu học có vai trò hết sức quan  
trọng,  nó cung cấp những kiến thức, kĩ năng phù hợp với học sinh. Trong 
đó môn Toán có nhiều  ứng dụng trong đời sống, rất cần thiết để  học tốt 
các môn học khác ở Tiểu học và chuẩn bị cho việc học tốt môn Toán ở bậc  
Trung học.  Môn Toán lớp 5 gồm năm chương, trong đó tuyến kiến về   “ 
Chuyển động đều”  nằm  ở  chương Bốn, được dạy học  ở  học kì II. Nói 
chung toán chuyển động đều là kiến thức mới và tương đối khó với học 
sinh, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số, học sinh khó khăn về  học tập. 
Nó không chỉ dừng lại ở một số dạng bài đơn giản mà còn có những dạng 
bài phức tạp cần sự  suy luận. Do đó, với những em tiếp thu bài nhanh sẽ 
học tốt hơn, ngược lại những em có khả năng tư duy chậm hơn thì rất ngại  
học dẫn đến tình trạng học không tốt môn Toán cũng như  các môn học 
khác.
Qua nhiều năm dạy học, tôi thấy học sinh ở trường chủ yếu là người 
dân tộc thiểu số, khả năng tiếp thu bài còn chậm, nhất là toán chuyển động 
đều, điều này làm  ảnh hưởng tới chất lượng học môn Toán cũng như  các  
môn học khác, nó còn là trở  ngại khi các em bước vào bậc học trên. Để 
­ 1 ­ 


khắc phục được những hạn chế  đó, giáo viên phải tìm ra phương pháp, 
hình thức dạy học phù hợp với nội dung và đối tượng học sinh. Vì vậy tôi  

chọn đề  tài  “  Một số  biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 5 giải toán  
chuyển động đều” 
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Nghiên cứu, lựa chọn một số  biện pháp phù hợp với học sinh để 
nâng cao chất lượng.
Thông qua việc nghiên cứu, khảo sát thực trạng, lựa chọn nội dung,  
phương pháp, hình thức tổ  chức dạy học nhằm giúp học sinh nắm vững 
kiến thức về số đo thời gian, biết cách tính quãng đường, vận tốc, thời gian  
trong chuyển động; vận dụng để giải bài toán chuyển động dạng đặc biệt.
3. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng việc dạy và học môn Toán lớp 5 nói chung 
cũng như giải toán chuyển động đều nói riêng ở trường Tiểu học Y Ngông; 
đề  xuất một số  giải pháp nhằm nâng cao kĩ năng giải toán chuyển động 
đều cho học sinh.
4. Giới hạm phạm vi nghiên cứu
Học   sinh   lớp   5  trường   Tiểu   học   Y   Ngông,  xã   Dur   Kmăn,   huyện 
Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
Nội dung chương trình, chuẩn kiến thức kĩ năng và tuyến kiến thức 
về toán chuyển động đều trong môn Toán lớp 5.
5. Phương pháp ngiên cứu
­ Nghiên cứu tài liệu
­ Phương pháp điều tra, thực nghiệm
­ 2 ­ 


­ Phương pháp kiểm tra, đánh giá
­ Phương pháp đối chiếu, so sánh, tổng kết kinh nghiệm
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lí luận
Mục tiêu dạy học môn toán tiểu học nhằm giúp học sinh có những 

kiến thức cơ  bản ban đầu về  số  học, các số  tự  nhiên, phân số, số  thập 
phân; các đại lượng thông dụng; một số yếu tố  hình học và thống kê đơn  
giản. Hình thành các kỹ  năng thực hành tính, đo lường, giải bài toán có 
nhiều  ứng dụng thiết thực trong đời sống. Góp phần bước đầu phát triển 
năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt chúng, cách phát hiện  
và cách giải quyết những vấn đề  đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; kích 
thích trí tưởng tượng; gây hứng thú học tập toán; góp phần hình thành bước 
đầu phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch khoa học, chủ động, linh  
hoạt, sáng tạo.
Nội dung về  toán chuyển động đều giữ  vị  trí quan trọng trong môn 
Toán lớp 5. Nó giúp học sinh có năng lực nhận biết các sự vật, hiện tượng 
một cách nhanh chóng, lô­gíc và khoa học. Đồng thời toán chuyển động 
đều còn gắn bó mật thiết với các kiến thức khác như số học, đại số, ...tạo  
thành môn Toán có cấu trúc hoàn chỉnh và phù hợp với học sinh tiểu học.
Với  toán  chuyển  động  đều,  ta  thấy  đây  là  loại  toán  khó,  rất  phức 
tạp, đa  dạng và  có  rất  nhiều  kiến  thức  áp  dụng vào  thực  tế  cuộc  sống. 
Việc  hình  thành, rèn  luyện,  củng  cố  các  kỹ năng giải  toán  chuyển động 
đều chiếm thời lượng rất ít  nên  các  em  không  thể  tránh  khỏi  những  khó 
khăn,  sai  lầm khi  giải  loại  toán  này.  Vì  thế  người giáo viên đóng vai trò 
quan trọng ­ là cầu nối học sinh với những kiến thức mới của bài học, giúp 
họ c sinh học tốt, n ắm v ững ki ến th ức và biế t cách   giải  các  bài  toán 
­ 3 ­ 


chuyển  động  đều. Qua đó cũng  nhằm  bồi  dưỡng  nâng  cao  khả  năng  tư 
duy và óc sáng tạo của học sinh.
2. Thực trạng vấn đề
2.1 Thuận lợi ­ khó khăn
* Thuận lợi
Được sự  quan tâm của Lãnh đạo nhà trường, của tổ  chuyên môn 

cũng như sự giúp đỡ của giáo viên trong trường; thường xuyên tham gia các 
hoạt động như  chuyên đề, thao giảng, hội giảng, qua đó trao đổi và rút ra  
được nhiều kinh nghiệm.
Bản thân đã nhiều năm dạy lớp 5 nên cũng đã có một số kinh nghiệm  
trong giảng dạy. Hơn nữa, học sinh ngoan ngoãn, chăm chỉ  cũng là mặt 
thuận lợi không nhỏ.
* Khó khăn
Trường Tiểu học Y Ngông đóng trên địa bàn khăn của huyện Krông 
Ana, cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn. 
Hầu hết gia đình các em thuộc diện khó khăn, trình độ  dân trí còn 
thấp nên chưa nhận thức đúng về việc học tập của con em mình.
2.2 Thàng công ­ hạn chế
* Thành công
Chất lượng dạy học trong những năm gần đây cũng đã có sự tiến bộ 
nhờ sự đổi mới trong phương pháp, hình thức dạy học. Giáo viên đã không 
ngừng học tập, bồi dưỡng nâng cao tay nghề, đáp ứng với sự đổi mới trong 
giáo dục.
Khả năng tư duy, tinh thần tự học, tính chủ động, tích cực trong học 
tập được phát huy.
­ 4 ­ 


* Hạn chế
Chất lượng học sinh nói chung còn hạn chế, một số em đi học chưa 
chuyên cần nên việc tiếp thu bài gặp nhiều khó khăn.
Một số  giáo viên vẫn chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp, chưa 
sáng tạo trong trong giảng dạy.
2.3 Mặt mạnh ­ mặt yếu
* Mặt mạnh
Giáo viên đã nắm vững tuyến kiến thức về  toán chuyển động đều,  

lựa chọn phương pháp, hình thức tổ  chức dạy học phù hợp; biết cách dạy 
khơi dậy sự sáng tạo, sự tự học của học sinh.
Được sự  giúp đỡ  của giáo viên trong khối cũng như  toàn trường, 
thường xuyên trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy.
* Mặt yếu
Học sinh của trường chủ yếu là người dân tộc thiểu, khả  năng tiếp 
thu cũng có phần hạn chế, một số nội dung của bài học tương đối khó so  
với nhận thức của các em. Bên cạnh đó, một số  giáo viên cũng còn những 
hạn chế nhất định về năng lực dạy học.
2.4 Các nguyên nhân ­ các yếu tố tác động
Nhà trường tạo cơ  sở  vật chất đảm bảo cho quá trình dạy học. Tổ 
chuyên môn cũng thường xuyên tạo điều kiện để  tham gia các buổi tập 
huấn, chuyên đề nâng cao trình độ chuyên môn.
Bản thân là giáo viên giảng dạy lớp 5 nhiều năm nên có kinh nghiệm  
trong việc lựa chọn các phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với đối  
tượng học sinh.

­ 5 ­ 


Học sinh chủ yếu là người dân tộc thiểu số, hoàn cảnh gia đình các  
em còn gặp rất nhiều khó khăn, nhận thức còn nhiều hạn chế. Điều này  
ảnh hưởng không nhỏ  tới việc phối hợp với gia đình trong việc giáo dục 
các em.
2.5 Phân tích, đánh giá các vấn đề  về  thực trạng mà đề  tài đã 
đặt ra
Trường Tiểu học Y Ngông đóng trên địa bàn khăn của huyện Krông 
Ana. Tỉ  lệ  học sinh dân tộc thiểu số  chiếm đa số, nhận thức của các em  
còn hạn chế. Hầu hết gia đình các em thuộc diện có hoàn cảnh khó khăn,  
các em  thường nghỉ  học  để  phụ  giúp gia  đình lao  động.  Đi học không  

chuyên cần dẫn đến các em bị  hổng kiến thức các môn học nói chung và  
môn Toán nói riêng. Hơn nữa, gia đình chưa thật sự quan tâm đến việc học 
tập của các em, khả năng tư  duy của các em còn hạn chế. Đây cũng chính 
là nguyên nhân khiến các em gặp khó khăn trong việc tiếp thu bài.
Bên cạnh những khó khăn đó thì còn có những mặt thuận lợi nhất  
định như  được sự  quan tâm, chỉ  đạo, hướng dẫn sát sao của nhà trường,  
chuyên môn, được sự  góp ý rút kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp qua 
các hoạt động chuyên môn như thao giảng, hội giảng, chuyên đề; học sinh  
trong lớp đều ngoan ngoãn, chăm chỉ học bài.
Xuất phát từ  vấn đề  và thực trạng đó đòi hỏi người giáo viên phải 
làm gì để  nâng cao chất lượng giáo dục các môn học nói chung cũng như 
môn Toán nói riêng là việc làm cần thiết và thường xuyên.
3. Giải pháp, biện pháp
3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Vận dụng và lựa chọn các giải pháp, biện pháp dạy học phù hợp với  
tuyến kiến thức toán chuyển động đều nhằm phát huy tính tích cực, chủ 
­ 6 ­ 


động của học sinh. Thông qua đó, giúp học sinh nắm vững kĩ năng giải toán 
chuyển động đều, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.
Tạo được không khí vui tươi, khích lệ  học sinh tích cực, chủ  động 
trong học tập.
3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
   3.2.1 Hướng dẫn nắm vững về đơn vị đo
Thông thường, bài toán chuyển động đều có công thức và quy tắc để 
giải. Tuy nhiên học sinh không chú ý tới các đơn vị  đo của các đại lượng  
nên dẫn đến tình trạng sai lầm trong khi làm bài. Do đó tôi đã tiến hành 
khảo sát thực trạng giải toán chuyển động đều nhằm phát hiện những khó  
khăn, những sai lầm mà học sinh mắc phải khi làm bài, thông qua việc làm 

này, tôi thấy học sinh thường học sinh hay nhầm lẫn các đơn vị đo. Vì vậy,  
giáo viên cần hướng dẫn và giúp đỡ  học sinh khắc sâu kiến thức cơ  bản 
trước khi làm một bài tập cụ  thể  nào đó. Từ  các công thức  tính vận tốc, 
quãng đường, học sinh cần xác định được các đơn vị đi kèm : Thời   gian   là 
giờ, quãng đường là ki­lô­mét thì vận tốc là km/giờ; Thời gian là phút, 
quãng đường là mét thì vận tốc là m/phút. .....
Tuy nhiên không phải lúc nào học sinh cũng dễ  dàng chuyển đổi 
được đơn vị  đo cho phù hợp, lí do là các em đã quen cách đổi số  đo thời 
gian về  số  tự  nhiên hay về  số  thập phân, do đó các em thường gặp khó 
khăn trong những bài toán đơn giản.
Ví dụ  :  Một người đi xe máy trong 1 giờ  40 phút với vận tốc 35  
km/giờ. Tính quang đường người đi xe máy đã đi.
Đối với dạng toán này, học sinh sẽ  đổi phút thành giờ  ( 40 phút = 
....giờ) bằng cách lấy 40: 60(kết quả là phép chia có dư). Vì quen cách đổi  
về  số  tự  nhiên hoặc số  thập phân mà quên không đổi về  phân số  nên các 
­ 7 ­ 


em đã mắc phải một số sai lầm không đáng có. Trong trường hợp này, giáo  
viên hướng dẫn học sinh thực hiện theo gợi ý sau :
Chuyển phép chia 40 : 60 thành   =   . Đổi 1giờ  40 phút ra giờ. Nếu  
phép chia có dư thì kết quả để ở dạng phân số. Với cách hướng dẫn, gợi ý, 
học sinh sẽ giải được bài toán như sau :
 

 

Đổi : 1 giờ 40 phút = 1   giờ =   giờ
Quãng đường người đi xe máy đã đi là :
          35 x    =  (km)

                   Đáp số :  (km)

Với dạng toán này, yêu cầu của bài đặt ra là tìm một trong các đại  
lượng   vận   tốc,   quãng   đường,   thời   gian.   Trong   đó   có   những   đại   lượng 
muốn tìm phải dựa vào dữ liệu đã cho.
Ví dụ : Một con ngựa chạy đua trên quãng đường 15 km hết 20 phút.  
Tính vận tốc của con ngựa đó với đơn vị đo là m/phút.
Đối với bài tập này, học sinh thường nhầm lẫn là có đủ dữ liệu, chỉ 
cần thay vào công thức sẽ được kết quả ( vận tốc là 15 : 20 = 0,75m/phút). 
Các em thường quên mất rằng đơn vị quãng đường đã cho chưa tương ứng 
với đơn vị  vận tốc cần tìm. Với dạng bài này, giáo viên hướng dẫn học  
sinh tóm tắt bài toán như sau :
s = 15 km = .... m ?
t = 20 phút
v =  .?.. m/phút
Thông qua việc tóm tắt bài toán, học sinh sẽ biết để có đơn vị đo vận 
tốc là m/phút thì đơn vị  quãng đường phải là mét. Từ  đó học sinh sẽ  đổi 
đơn vị ki­ lô­mét thành đơn vị mét để giải bài toán.
­ 8 ­ 


Đổi : 15km = 15000 m
Vận tốc chạy của con ngựa là :
15000 : 20 = 750 (m/phút)
       Đáp số : 750 m/phút
Để  giúp học sinh khắc phục những nhầm lẫn khi giải các dạng bài 
tập này, giáo viên cần khắc sâu kiến thức ngay trong bài học, củng cố  lại  
trong các bài tập, tạo cho học sinh có thói quen cẩn thận khi làm toán.
3.2.2 Đưa các bài toán chuyển động đều về từng dạng để giải
Đối với toán chuyển động đều, có những bài toán chuyển động cần 

sự  suy luận, phán đoán thì mới tìm ra hướng giải. Tuy nhiên sự  suy luận  
của các em còn hạn chế, hơn nữa, đây là loại toán khó nên các em rất khó  
xác định và giải. Do đó giáo viên cần hướng dẫn, giúp các em đưa các bài 
toán về  từng dạng và có cách giải, theo đó có một số  dạng toán chuyển 
động cơ bản sau :
* Dạng toán chỉ có một chuyển động tham gia
Với dạng toán chuyển động chỉ  có một chuyển động tham gia, khi 
cho biết hai đại lượng, yêu cầu phải tìm một đại lượng còn lại, thường thì  
phải giải bài toán phụ để tìm đại lượng còn lại. 
Ví dụ : Một ô tô đi từ A lúc 7 giờ 30 phút và đến B lúc 12 gời 15 phút  
với vận tốc 46km/giờ. Tính quãng đường AB.
Yêu cầu của bài này là tính quãng đường khi biết vận tốc và thời 
gian, tuy nhiên học sinh lại nhầm lẫn và không biết cách tính thời gian ô tô  
đi hết quãng đường. Do đó giáo viên gợi ý, hướng dẫn học sinh như sau :
Tìm thời gian ô tô đi hết quãng đường (Lấy thời gian đến nơi trừ  đi 
thời gian bắt đầu xuất phát). Đơn vị  thời gian tương  ứng với đơn vị  vận  
­ 9 ­ 


tốc km/giờ (là giờ ). Qua sự hướng dẫn, học sinh có cách giải bài này như 
sau :
Thời gian ô tô đi hết quãng đường AB là :
12 giờ 15 phút ­ 7 giờ 30 phút = 4 giờ 45 phút
Đổi : 4 giờ 45 phút = 4,75 (giờ)
Độ dài quãng đường AB là :
46 x 4,75 = 218,5 (km)
   Đáp số :   218,5 km
Từ  bài toán trên, các em sẽ  rút ra được cách tính thời gian đối với  
loại toán này như sau : Thời gian đi = thời gian đến nơi ­ thời gian đầu xuất  
phát. Từ đây giáo viên sẽ hướng dẫn giúp học sinh rút ra được một số công  

thức :
Thời gian đi = thời gian đến ­ thời gian xuất phát ­ thời gian nghỉ.
Thời gian đến nơi = thời gian xuất phát + thời đi + thời gian nghỉ.
Thời gian khởi hành = thời gian đến nơi ­ (thời gian đi + thời gian  
nghỉ)
Ví dụ: Một ô tô đi từ Hà Nội lúc 6 giờ 15 phút và đến Hải phòng lúc  
8 giờ 56 phút. Vận tốc của ô tô là 45 km/giờ. Giữa đường ô tô nghỉ 25 phút.  
Tính quãng đường từ Hà Nội đến Hải phòng.
Với bài này, yêu cầu học sinh tính quãng đường khi biết vận tốc, còn 
muốn tìm thời gian thì phải giải bài toán phụ. Giáo viên hướng dẫn, gợi ý  
bằng tóm tắt sau :
Quãng đường = vận tốc   x   thời gian đi thực tế 
   =   45         x                 ?
­ 10 ­ 


Nhìn vào sơ đồ và cách tính thời gian nêu trên, học sinh sẽ giải được 
bài toán như sau :
Thời gian thực tế ô tô đi từ Hà Nội đến Hải Phòng là :
 

8 giờ 56 phút ­ (6 giờ 15 phút +25 phút) =   (giờ)
Quãng đường từ Hà Nội đến Hải Phòng là :
45  x     = 102 (km)
Đáp số :   102 km
* Dạng toán có từ hai chuyển động
Trong toán chuyển động đều thì đây là dạng khó và phức tạp nhất, 

bởỉ  vì muốn tìm đại lượng chưa biết trong dạng toán này, học sinh phải 
suy luận và có thể phải đặt giả  thiết khi giải. Một điều khó khăn là dạng 

toán này các em được học rất ít nên không có điều kiện luyện tập. Dạng  
toán này có rất nhiều loại như  : Chuyển động cùng chiều, chuyển động 
ngược chiều, chuyển động trên dòng nước, .....
Để học sinh nắm được cách giải, giáo viên sẽ  lựa chọn, hướng dẫn  
học sinh tìm và đưa các bài toán đó về từng loại cụ thể để giải.
Ví dụ  :  Một xe máy đi từ  A lúc 8 giờ  37 phút với vận tốc là 36  
km/giờ. Đến 11 giờ 7 phút một ô tô cũng đi từ A đuổi theo xe máy với vận  
tốc 54 km/giờ. Hỏi ô tô đuổi kịp xe máy lúc mấy giờ.
Giáo viên hướng dẫn học sinh bằng hệ thống câu hỏi gợi ý sau :
+ Đây là loại toán nào ? (Loại toán chuyển động cùng chiều, không  
cùng lúc, cách nhau một khoảng cách cho trước, tìm thời điểm gặp nhau)
+ Khi xe ô tô bắt đầu đi thì cách xe máy bao nhiêu km ?  (Xe máy xuất  
phát trước ô tô bao nhiêu thời gian, vận tốc xe máy là bao nhiêu ?
+ Sau mỗi giờ, ô tô gần xe máy bao nhiêu km ?
­ 11 ­ 


+ Sau bao lâu ô tô đuổi kịp xe máy ?
+ Ô tô đuổi kịp xe máy lúc mấy giờ  ? ( giờ  khởi hành cộng với thời  
gian ô tô đi để đuổi kịp xe máy)
Từ gợi ý, hướng dẫn học sinh giải như sau :
Thời gian xe máy đi trước ô tô là :
11 giờ 7 phút ­ 8giờ 30 phút = 2 giờ 30 phút ( 2,5 giờ)
Đến 11giờ 7 phút xe máy đã đi được quãng đường là :
36 x 2,5 = 90 (km)
( Bài toán đưa về loại chuyển động cùng chiều, đuổi nhau)
    Ô tô                           xe máy                                     Nơi gặp nhau
  
    A           90 km         B                                              C
Sau mỗi giờ, ô tô gần xe máy là : 

54 ­ 36 = 18 (km)
Thời gian ô tô đuổi kịp xe máy là :
90 : 18 = 5 (giờ)
Ô tô đuổi kịp xe máy lúc : 
11 giờ 7 phút + 5 giờ = 16 giờ 7 phút
              Đáp số : 16 giờ 7 phút
Từ  bài  toán trên cho thấy, khoảng cách cho trước chính là quãng  
đường mà xe máy đã đi trước khi ô tô xuất phát. Thời gian để ô tô đuổi kịp 
xe máy chính là khoảng cách giữa hai xe chia cho hiệu vận tốc. Bài toán 
đưa về  loại chuyển động cùng chiều, đuổi nhau, tìm thời điểm (lúc) gặp 
nhau. Qua đó ta có công thức cho loại toán này như sau :
­ 12 ­ 


Thời gian đuổi kịp là :
t = s : (v1  ­ v2 )   với v1  > v2 , s là khoảng cách 2 chuyển động
Với loại chuyển động ngược chiều thì thì
Thời gian đuổi kịp là :
t = s : (v1  + v2 )   s là khoảng cách 2 chuyển động
Ngoài chuyển động cùng chiều, ngược chiều thì trong chương trình 
còn có loại toán đặc biệt, đó là loại chuyển động trên mặt nước, loại toán 
tương đối khó nên giáo viên cần giúp các em hiểu bản chất của lạoi toán 
này.
Ví dụ  : Một thuyền máy đi xuôi dòng từ  bến A đến bến B. Vận tốc  
của   thuyền   khi   nước   lặng   là   22,6km/giờ   và   vận   tốc   dòng   nước   là  
2,2km/giờ. Sau 1 giờ 15 phút thì thuyền máy đến B. Tính độ dài quãng sông  
AB.
Bài toán này có yếu tố vận tốc của dòng nước nên làm thay đổi vận 
tốc thuyền máy khi đi xuôi dòng và ngược dòng. Nếu không để  ý yếu tố 
này thì học sinh tìm quãng đường bằng cách lấy vận tốc thuyền nhân với 

thời gian. Để học sinh giải bài toán này, giáo viên cần hướng dẫn, gợi mở 
để các em tìm ra cách giải.
Nếu khi nước chảy thì vận tốc thuyền xuôi dòng tính như thế  nào ?  
(vận tốc thuyền cộng vận tốc dòng nước)
Vậy độ dài quãng sông AB là bao nhiêu ?
Bài giải như sau :
Đổi 1 giờ 15 phút = 1,25 giờ
Vận tốc thuyền máy khi xuôi dòng là :
   

22,6 + 2,2 + 24,8 (km/giờ)
­ 13 ­ 


Độ dài quãng sông AB là :
24,8 x 1,25 = 31 (km)
        Đáp số : 31 km
Với bài toán minh họa trên, giáo viên tiếp tục lựa chọn một số  bài 
toán điển hình khác để  hướng dẫn và giúp các em hiểu, nắm bắt và giải 
được, đồng thời rút ra kết luận : Nếu vật chuyển động ngược dòng thì có  
lực cản của dòng nước. Từ đó có các công thức cho loại toán này như sau :
+ Vận tốc xuôi dòng = vận tốc vật + vận tốc dòng nước.
+ Vận tốc ngược dòng = vận tốc vật ­ vận tốc dòng nước.
+ Vận tốc dòng nước = (vận tốc xuôi dòng ­  vận tốc ngược dòng) :  
2
+ Vận tốc vật = (vận tốc xuôi dòng + vận tốc ngược dòng) : 2
+ Vận tốc xuôi dòng ­ vận tốc ngược dòng = vận tốc dòng nước x 2
Như  vậy, với loại toán chuyển động đều có từ  hai chuyển động là  
loại toán khó, do đó giáo viên cần hướng dẫn tỉ mỉ, gợi mở để học sinh tìm 
ra hướng giải, từ đó các em mới có thể nhớ và khác sâu kiến thức hơn.

3.3 Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp
Giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình, Chuẩn Kiến thức, 
kỹ năng của môn học và từng bài học cụ thể. Thực hiện tốt dạy học theo  
hướng phát huy tính tích cực, chủ động của người học.
Linh hoạt lựa chọn các hình thức giảng dạy sao cho phù hợp với đối 
tượng học sinh, bảo đảm tất cả học sinh đều có cơ hội tham gia và tiếp thu  
được nội dung cơ bản của bài học.
Giáo viên không ngừng học hỏi, bồi dưỡng nâng cao trình độ  chuyên 
môn, nghiệp vụ.
­ 14 ­ 


3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề  tài có mối quan hệ chặt  
chẽ  với nhau, có sự  thống nhất và có mục tiêu là hướng học sinh vào quá 
trình học tập.
Giải pháp thứ  nhất là tiền đề, là cơ  sở  giúp giáo viên thực hiện tốt 
giải pháp thứ hai và giữa chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Giáo viên cần linh hoạt khi thực hiện các giải pháp, biện pháp nhằm 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học và tạo hứng thú  
trong học tập. 
3.5 Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên 
cứu
Thực hiện đề tài này đã mang lại những hiệu quả nhất định như  học 
sinh nắm vững kiến thức về số  đo thời gian, biết cách tính quãng đường, 
vận tốc, thời gian trong chuyển động; vận dụng để  giải một số  bài toán 
chuyển động dạng đặc biệt.  Không những thế, các em còn rất hứng thú, 
tích cực và chủ động trong học tập.
Năm học 2014 ­2015, kết quả khảo nghiệm lớp chưa áp dụng đề tài  
so với lớp đã áp dụng đề tài đều như sau :

Nắm vững công thức và đơn 

Vận dụng giải các dạng 

vị đo

toán

Đạt

Chưa đạt

Đạt

Chưa đạt

10

9

8

11

Tỉ lệ %

52,6

47,4

42

58

Lớp đã áp 

18

6

15

9

Lớp chưa 
áp dụng 

­ 15 ­ 


dụng 
Tỉ lệ %

75

25

62,5

31,8

4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn  
đề nghiên cứu.
Thông   qua   kết   quả   khảo   nghiệm,   giáo   viên   nắm   chắc   được   các 
phương pháp dạy học toán chuyển động đều cũng như  các phương pháp 
khác và các kiến thức về  toán chuyển động đều trong chương trình môn  
Toán lớp 5.
Chuẩn bị, nghiên cứu tài liệu, phương tiện dạy học góp phần vào 
việc  đổi mới phương pháp dạy học, trong  đó giáo viên  đóng vai trò là 
người hướng dẫn, còn học sinh là người chủ động, tích cực trong quá trình 
học tập để tìm ra kiến thức, kĩ năng.
Các giải pháp, biện pháp đề  tài nghiên cứu đã có tác động tích cực  
đến đội ngũ giáo viên trong trường; tạo được môi trường học tập vui tươi 
giữa thầy và trò, khích lệ  và khơi dậy được sự  tích cực, chủ  động để  tất  
cả học sinh tham gia vào quá trình học tập, nắm vững và khắc sâu các kiến  
thức về toán chuyển động đều, biết vận dụng để làm bài tập, áp dụng vào  
giải các bài toán chuyển động đều liên quan đến thực tế đời sống.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận 
Môn Toán lớp 5 chiếm một thời lượng lớn trong chương trình và 
đóng vai trò quan trọng, nó cung cấp những kiến thức cơ  bản về số  học, 
các yếu tố  hình học, đo đại lượng, giải toán. Trong đó toán chuyển động  
đều là tuyến kiến thức khó cần khả  năng suy luận, giải quyết vấn đề  có 
căn cứ khoa học, chính xác. Nó còn giúp học sinh phát triển trí thông minh,  
­ 16 ­ 


tư duy độc lập sáng tạo, kích thích óc tò mò, tự khám phá và rèn luyện một  
phong cách làm việc khoa học.
Đối với giáo viên, muốn nâng cao hiệu quả  dạy học toán chuyển 

động đều lớp 5 thì phải thực hiện đổi mới đồng phương pháp dạy học theo 
hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh. Vì vậy giáo viên phải tìm  
hiểu, nắm chắc nội dung, chương trình và tuyến kiến thức về toán chuyển 
động đều, phải thực sự  tâm huyết yêu nghề, mến trẻ, không ngừng học  
hỏi, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân, đưa chất lượng dạy học  
ngày càng có kết quả cao.
Bên cạnh đó, việc học sinh chủ động, tích cực trong việc chiếm lĩnh 
tri thức là yếu tố  quan trọng cho sự  thành công. Vì vậy giáo viên phải 
hướng dẫn, gợi mở để các em tìm ra kiến thức mới; tạo không khí vui tươi, 
lành mạnh, khích lệ, động viên các em học tập tốt hơn.
2. Kiến nghị 
 

Đối với nhà trường và giáo viên : Cần làm tốt công tác vận động học  

sinh đi học chuyên cần, nếu học sinh đi học không chuyên cần sẽ   ảnh  
hưởng rất lớn đến chất lượng học tập. Đây là một trong những nhiệm vụ 
quan trọng và thường xuyên.
Giáo viên Tiểu học trước hết phải tâm huyết với nghề, phải phân 
loại học sinh ngay từ đầu năm học để có kế hoạch giảng dạy. Ngoài ra còn 
phải chuẩn bị  bài, tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, sử  dụng phương tiện, đồ 
dùng dạy học có hiệu quả.
Trên đây là “Một số  biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 5 giải toán  
chuyển động đều” mà tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy . Do thời 
gian có hạn, đề tài cũng còn những hạn chế nhất định. Rất mong sự góp ý 

­ 17 ­ 


của đồng chí, đồng nghiệp để  những kinh nghiệm trên được đầy đủ  và 

hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Người viết

     Nguyễn Văn Quyết
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

                      
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
(Ký tên, đóng dấu)

­ 18 ­