Bài giảng Thương mại điện tử: Chương 2 - Đàm Thị Thủy (ĐH Thủy Lợi)

CHƢƠNG 2:
CƠ SỞ HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI - PHÁP LÝ,
HẠ TẦNG MẠNG - CÔNG NGHỆ CỦA TMĐT
2.1. Cơ sở hạ tầng Kinh tế Xã hội
2.2. Cơ sở hạ tầng pháp lý
2.3. Cơ sở hạ tầng mạng
2.4. Cơ sở hạ tầng công nghệ


2.1. Cơ sở hạ tầng Kinh tế - Xã hội
2.1.1. Khái niệm và vai trò:
Khái niệm: Hạ tầng KT-XH của TMĐT là toàn bộ các nhân tố, điều kiện cơ bản về KT-XH nhằm
tạo môi trường phát triển cho TMĐT
b. Vai trò:
- Đảm bảo thực hiện đầy đủ nội dung của TMĐT
- Đảm bảo thực hiện các hành vi thương mại dựa trên cơ sở vật chất, kỹ thuật của nền kinh tế.
a.


2.1. Cơ sở hạ tầng Kinh tế - Xã hội
2.1.2. Những yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới thương mại điện tử
a.Yếu tố về kinh tế: tiềm năng nền KT, tốc độ tăng trưởng, lạm phát , tỷ giá hối đoái, thu
nhập và phân bố dân cư...
b.Yếu tố về xã hội- văn hóa: Dân số và sự biến động về dân số, nghề nghiệp, tầng lớp xã
hội, dân tộc, chủng tộc, sắc tộc, tôn giáo và nền văn hóa.
VD: tập hợp các thông tin như bản đồ hành chính, dân
số; lễ hội, phong tục, ẩm thực… của Việt Nam nhằm quảng bá hình ảnh dân tộc tới bạn bè
quốc tế.

Dự án đã nhận được sự ủng hộ của các tổ chức, cơ quan như Cục TMĐT, Hiệp hội
TMĐT, VCCI,… và các doanh nghiệp như FPT, Cổng thanh toán PayNet…

2.1. Cơ sở hạ tầng Kinh tế - Xã hội
2.1.3. Những yêu cầu về cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới thương mại điện tử
•Các chuẩn mực cần thiết về kinh tế: thị trường giao dịch, tài chính, tiền tệ, phương thức thanh
toán, chứng từ, giao nhận vận tải, bảo hiểm, giải quyết tranh chấp...
•Đủ tiềm lực về kinh tế: hệ thống cung ứng hàng hóa dịch vụ, nhu cầu và khả năng thanh toán,
năng lực cạnh tranh...
•Cơ chế, chính sách của Chính phủ khuyến khích áp dụng công nghệ
•Thay đổi thói quen tập quán giao dịch mua bán
•Năng lực công nghệ của khách hàng, của doanh nghiệp


2.1. Cơ sở hạ tầng Kinh tế - Xã hội
2.1.4. Tạo lập môi trường kinh tế - xã hội cho thực hiện thương mại điện tử
Hệ thống các nhân tố KT-XH tác động trực tiếp/gián tiếp đến TMĐT -> tạo ra khó khăn/thuận
lợi cho TMĐT
-

-

Về phía Nhà nước: Xây dựng và thực thi chiến lược; có kế hoạch đầu tư hiệu quả và lâu
dài; ban hành chính sách hợp lý; giữ vững sự ổn định văn hóa xã hội, thị trường, công
nghệ thông tin, tiền tệ và sự lưu thông hàng hóa
Về phía tổ chức doanh nghiệp: Thực hiện hiệu quả hoạt đồng kinh doanh TMĐT theo
kế hoạch và luật pháp; có chiến lược phát triển thương hiệu hiệu quả; sáng tạo phần mềm
ứng dụng linh hoạt, phù hợp nhu cầu người dùng.


2.2. Cơ sở hạ tầng pháp lý

2.2.1. Một số vấn đề pháp lý liên quan tới thương mại điện tử
-

-

Sự gia tăng mạnh mẽ của giao dịch thương mại quốc tế đòi hỏi một khuôn khổ pháp lý
TMĐT hợp lý, nhất quán, đảm bảo sự phát triển bền vững và duy trì mối liên kết giữa
các doanh nghiệp.
Ví dụ 1 số diễn đàn thông qua cơ sở pháp lý TMĐT: Ủy ban Liên hiệp quốc về Luật
thương mại quốc tế (UNCITRAL), tổ chức Thương mại Thế giới (WTO),...
Các yêu cầu lớn nhất: chứng thực chữ ký, chứng từ, quyền sở hữu trí tuệ, nội dung độc
hại phát tán trên internet, giải quyết tranh chấp trong giao dịch,...


2.2. Cơ sở hạ tầng pháp lý

2.2.2. Luật mẫu của UNCITRAL và luật giao dịch điện tử của một số
quốc gia trên thế giới
Bao hàm giao dịch giữa: các chính phủ (G2G); khách hàng (C2C)
UNCITRAL(United Nations Commission on International Trade Law)
Ủy ban Liên Hiệp Quốc về Luật Thương mại quốc tế (UN thành lập17
Tháng 12 năm 1966)


Một số điều khoản UNCITRAL cần lưu ý:
Điều 1: Luật này áp dụng cho tất các các loại thông tin dưới dạng thông điệp điện tử sử dụng trong khuôn khổ các hoạt
động thương mại
Điều 5: Công nhận giá trị pháp lý của các thông tin số.
Hiệu lực, giá trị pháp lý, hiệu lực thi hành của một thông tin không thể bị phủ nhận vì lý do duy nhất là thông tin đó được
thể hiện dưới hình thức thông tin số hoá.

Điều 6: Thông điệp dữ liệu phải đảm bảo có thể đọc được hoặc giải thích được. Thông điệp dữ liệu bao gồm các văn bản
truyền thống về chứng từ, hợp đồng mua bán giao dịch có thể lưu trữ, sao chép và sử dụng để chứng thực trước cơ quan
thuế,...
Điều 7: Chữ ký trên các văn bản này phải được chứng thực là chữ ký của người trực tiếp giao dịch.

Điều 8: Bản gốc
Đảm bảo bản gốc đáp ứng độ tin cậy, toàn vẹn về thông tin và được bàn giao, trao đổi với tất cả các chủ thể liên
quan


Một số điều khoản UNCITRAL cần lưu ý:

Điều 9: Tính xác thực và khả năng được chấp nhận của thông tin số.
Thông tin số, nội dung lưu hành trên trang TMĐT phải đến từ nguồn tin đáng tin cậy, có căn cứ, minh chứng rõ ràng.

Điều 10: Lưu giữ các thông tin số.
Thông tin số cần được lưu trữ và đảm bảo tính toàn vẹn, chính xác, có thể truy cập được, lưu trữ với ngày tháng,
nguồn tin, bằng chứng chứng thực,...
Điều 14: Thông báo xác nhận đã nhận được thông tin.
Người nhận thông tin phải xác nhận đã nhận được tin bằng mọi phương tiện.


2.2. Cơ sở hạ tầng pháp lý

2.2.3. Các văn bản pháp quy về giao dịch điện tử tại Việt Nam
-

Đáp ứng yêu cầu phát triển TMĐT và Chính phủ điện tử

-

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho rằng việc lựa chọn website uy tín, đảm bảo về chất lượng
hàng hóa và giá cả hợp lý là điều quan trọng khi quyết định mua hàng qua mạng. Đồng thời, phải có chính sách

bảo mật thông tin và giải quyết khiếu nại phát sinh hợp lý.
Các văn bản pháp quy mới nhất:
-

Luật Thương mại, Bộ luật Dân sự và Luật Giao dịch điện tử

-

Một số bộ lật cập nhật mới nhất: Luật Công nghệ thông tin năm 2006; Luật Viễn thông năm 2009; Bộ luật
Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009); Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010; Luật Quảng cáo

năm 2012; Luật Đầu tư 2014; Luật Doanh nghiệp năm 2014.


2.3. Cơ sở hạ tầng mạng

2.3.1. Mạng nội bộ
2.3.1.1. Mạng máy tính
Mạng máy tính là một hệ thống gồm hai hay nhiều máy tính được kết nối để trao đổi thông tin với nhau.
a. Mạng LAN (Local Area Network)
Nếu hai hoặc nhiều máy tính và thiết bị ngoại vi được kết nối trong một khu vực nhỏ như một căn phòng, văn phòng,
hay một khuôn viên, được gọi là mạng LAN . Đó là nhóm các máy tính trong một mạng LAN chia sẻ một kết nối phổ
biến.
b. Mạng WAN (Wide Area Network)
Bao gồm các mạng nội bộ kết nối với nhau qua đường dây điện thoại thuê bao hoặc nhờ một số công nghệ khác như
hệ thống điện tử viễn thông hoặc vệ tinh.

c. Mạng MAN (Metropolitan Area Network)
Mạng đô thị MAN là mạng dữ liệu băng rộng được thiết kế cho
phạm vi trong thành phố, thị xã. Khoảng cách thường nhỏ hơn 100
km.
d. Mạng GAN (global area network)
Kết nối máy tính từ các châu lục khác nhau. Thông thường kết nối
này được thực hiện thông qua mạng viễn thông và vệ tinh.


2.3.1.2 INTRANET (Mạng nội bộ)

-

-

Intranet là một hệ thống bao gồm mạng lưới nội bộ, được dựa trên giao thức TCP/IP.
Những hình thức mạng lưới kiểu intranet thường được áp dụng phổ biến rộng rãi tại các
cơ quan, các công ty doanh nghiệp và trường học.
Người dùng sử dụng username và password để truy cập hệ thống
Được bảo vệ bởi 1 lớp Firewall, để nhằm nâng cao bảo mật thông tin


b. Chức năng của intranet
-Lưu trữ và phân phối thông tin
-Cung cấp công cụ tìm kiếm
-Giao tiếp 2 chiều
-Gọi điện thoại bằng máy tính

-Kết hợp TMĐT
c. Các ứng dụng của intranet
Lưu giữ và cung cấp thông tin về: catalogue sản phẩm, chính sách công ty,
đơn đặt hàng, chia sẻ tài liệu, danh bạ điện thoại, quản lý nhân sự, chương
trình đào tạo, cơ sở dữ liệu khách hàng, dự liệu doanh nghiệp…
VD: doanh nghiệp chuyên cung cấp phần mềm Hệ thống quản lý doanh
nghiệp />Microsoft Sharepoint, Huddle,... quản lý nhân sự và sản phẩm


2.3.1.3 EXTRANET (Mạng nội bộ)
Extranet là một phần của Intranet mà có khả năng truy xuất được từ bên ngoài qua Internet.
Hay nói cách khác, Extranet là mạng nội bộ mở rộng.

Nếu như hạn chế của Intranet là chỉ được truy cập bởi các thành viên bên trong mạng thì
Extranet cho phép những người bên ngoài có mật khẩu có thể truy cập hạn chế vào khu lưu trữ
thông tin của mạng.
Extranet đang được sử dụng như một cách để các đối tác kinh doanh trao đổi thông tin bởi khả
năng mở rộng ra môi trường ngoài của nó. Ví dụ: mô hình kinh doanh B2B.


Ứng dụng của Extranet
-Tăng khả năng giao tiếp

-Tăng cường tính hiệu quả trong phân phối, chia sẻ thông tin
-Mở rộng kinh doanh
-Giảm chi phí sản xuất
-Thông tin thuận lợi


2.3.3. Internet

Khái niệm về internet
Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu có thể được truy nhập công cộng gồm các
mạng máy tính được liên kết với nhau thông qua các phương tiện viễn thông như đường
cáp điện thoại hoặc vệ tinh.
Hệ thống này truyền thông tin theo kiểu nối chuyển gói dữ liệu (packet switching) dựa
trên một giao thức liên mạng đã được chuẩn hóa (giao thức IP).
- Hệ thống này bao gồm hàng ngàn mạng máy tính nhỏ hơn của các doanh nghiệp, của
các viện nghiên cứu và các trường đại học, của người dùng cá nhân và các chính phủ
trên toàn cầu.
- Thành phần internet được sử dụng rộng rãi nhất chính là World Wide Web(WWW)



Câu hỏi mở: Internet giúp gì cho con ngƣời ?


Quá trình truyền sản phẩm số hóa trên internet

-

Các sản phẩm số hóa được chuyển từ địa chỉ người gửi
đến địa chỉ người nhận thông qua đường truyền và hệ
thống kết nối mạng internet.

-

Các sản phẩm số hóa (dữ liệu) được chia thành các gói

nhỏ nhờ vào giao thức TCP (Transmission Control
Protocol-gt kiểm soát) được đánh dấu theo thứ tự và địa
chỉ nơi nhận.
Nhờ IP (Internet Protocol- gt truyền tải), các gói nhỏ dữ
liệu được gửi đến máy chủ từ xa qua mạng internet. Tại
đó các gói dữ liệu nhỏ được sắp xếp lại theo đúng thứ tự
đánh số và trở thành thông tin hoàn chỉnh cần gửi.

-


Các thành phần chính của hệ thống mạng internet

Phần cứng:

Máy chủ (Server): là máy tính điện tử được kết nối
vào mạng và có khả năng cung cấp thông tin cho các
máy tính khác trong mạng
- Phương tiện truyền thông: đó là các thiết bị giúp kết
nối các máy tính với nhau và các phương tiện số hóa
khác. Băng thông (bandwidth) quyết định dữ liệu được
truyền qua mạng trong một khoảng thời gian nhất định,
được đo bằng số bit (Binary digIT: BIT)
- Hệ thống lưu trữ thông tin
- Đường thuê bao số (Digital subscriber line – DSL)
-


Phần mềm (software): hệ điều hành và cơ sở dữ liệu
+ Hệ điều hành: là phần mềm giúp quản lý nguồn lực trên máy tính như: CPU, RAM, thiết bị

đầu cuối và nơi lưu trữ thông tin trên ổ đĩa cứng hay CD-ROMs.

Các loại hệ điều hành: UNIX; Microsoft Windows; Linus; Mac OS X; Webcasting và Web
conferencing.
Nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP): là nơi đăng ký để có quyền gia nhập vào internet và sử
dụng những dịch vụ mà ISP đó cung cấp như: email, web.
Cơ sở dữ liệu

- Các loại dữ liệu gồm: Dữ liệu điện tử số và khoản mục xác định trước; Văn bản; Hình ảnh;
Âm thanh; Video
- Cơ sở dữ liệu TMĐT: là một bộ sưu tập các thông tin về một chủ đề, được tổ chức hợp lý.

Ví dụ: Cơ sở dữ liệu về tồn kho, đơn đặt hàng, hóa đơn vận chuyển, khách hàng, người lao
động.