Cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN SỸ TÁ

CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI
HỆ THỐNG NHÀ KHÁCH THUỘC CƠ QUAN

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SỸ QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH CÔNG

Hà Nội - Năm 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN SỸ TÁ

CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI
HỆ THỐNG NHÀ KHÁCH THUỘC CƠ QUAN

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SỸ QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý hành chính công
Mã số: 62 34 82 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ CHI MAI
GS.TS. ĐINH VĂN TIẾN

Hà Nội - Năm 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án "Cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà
khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam" là công trình nghiên cứu
của tôi, các nội dung nghiên cứu và kết quả được trình bày trong luận án là
trung thực và chưa từng được công bố.
Hà nội, ngày 14 tháng 11 năm 2018
Tác giả của luận án

Nguyễn Sỹ Tá


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy Cô hướng dẫn
khoa học em, Giáo sư, Tiến sĩ đã tận tình hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến
khoa học trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận án.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính
Quốc gia, Khoa sau Đại học cùng toàn thể các Thầy Cô đã nhiệt tình giảng dạy,
hướng dẫn và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Lãnh đạo Văn phòng Chính phủ, các Bộ các
Tỉnh, các Lãnh đạo nhà khách đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc

nghiên cứu và tìm kiếm tài liệu, số liệu.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tất cả các Thầy Cô
giáo, cơ quan, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, sự động viên giúp đỡ của các
Thầy Cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp là nguồn động viên quý báu cho
tôi hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 14 tháng 11 năm 2018
Tác giả của luận án

Nguyễn Sỹ Tá


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN 8
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước:............................................................................... 8
1.1.1. Các nghiên cứu về cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp
công nói chung............................................................................................................................ 8
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm đối với
các đơn vị sự nghiệp công lập trong các lĩnh vực cụ thể.......................................... 13
1.2. Nhận xét chung về các công trình nghiên cứu..................................................... 18
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
ĐỐI VỚI HỆ THỐNG NHÀ KHÁCH THUỘC CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC Ở VIỆT NAM............................................................................................................ 20
2.1. Tổng quan về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách thuộc
cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam - một loại hình đơn vị sự nghiệp công
lập................................................................................................................................................... 20
2.1.1. Những vấn đề chung về đơn vị sự nghiệp công lập........................................ 20
2.1.2. Nhà khách thuộc các cơ quan quản lý nhà nước – một loại đơn vị sự
nghiệp công đặc thù................................................................................................................. 31

2.2. Cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách thuộc cơ quan quản
lý nhà nước:................................................................................................................................ 35
2.2.1. Khái niệm cơ chế quản lý tài chính đối với các nhà khách thuộc cơ quan
quản lý nhà nước...................................................................................................................... 35
2.2.2. Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với nhà khách thuộc
cơ quan quản lý nhà nước..................................................................................................... 36
2.2.3. Nội dung cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập.
41


2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến cơ chế quản lý tài chính của các đơn vị sự
nghiệp công lập:........................................................................................................................ 53
2.4. Kinh nghiệm một số nước về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống
các nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước........................................................... 60
2.4.1. Giới thiệu về các nhà khách của các chính phủ trên thế giới và cơ chế
quản lý tài chính của Nhà khách......................................................................................... 60
2.4.2. Kinh nghiệm quản lý theo kết quả đầu ra đối với các tổ chức trong khu
vực công....................................................................................................................................... 61
2.4.3. Những bài học kinh nghiệm về cơ chế quản lý tài chính đối với nhà
khách thuộc cơ quan QLNN ở Việt Nam........................................................................ 66
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI
VỚI HỆ THỐNG NHÀ KHÁCH THUỘC CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC Ở VIỆT NAM............................................................................................................ 69
3.1. Khái quát về hệ thống nhà khách và kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của hệ thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam 69
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển hệ thống nhà khách thuộc cơ quan
quản lý nhà nước ở Việt Nam.............................................................................................. 69
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ chủ yếu của hệ thống nhà khách................................ 71
3.1.3. Mô hình tổ chức hệ thống nhà khách các cơ quan nhà nước ở Việt Nam
72

3.1.4. Khái quát về tình hình và kết quả hoạt động sản xuất- kinh doanh của
hệ thống nhà khách thuộc cơ quan nhà nước ở Việt Nam........................................ 74
3.1.5. Thuận lợi và khó khăn trong hoạt động của các nhà khách......................... 83
3.2. Thực trạng cơ chế quản lý tài chính của hệ thống nhà khách thuộc cơ
quan quản lý nhà nước ở Việt Nam giai đoạn 2004 – 2015:.................................... 84
3.2.1. Tình hình lập dự toán, chấp hành dự toán, kế toán và quyết toán thu, chi
tài chính của hệ thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước:....................84


3.2.2. Thực trạng về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách
thuộc cơ quan QLNN.............................................................................................................. 93
3.3. Đánh giá chung về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách
thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam những năm qua.............................. 102
3.3.1. Các thành công........................................................................................................... 102
3.3.2. Những hạn chế về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách
thuộc cơ quan quản lý nhà nước:..................................................................................... 104
3.3.3. Nguyên nhân những hạn chế về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ
thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước.................................................... 114
CHƯƠNG 4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CƠ CHẾ
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI HỆ THỐNG NHÀ KHÁCH THUỘC CƠ
QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM...................................................... 120
4.1. Phương hướng đổi mới hoạt động cơ chế quản lý tài chính đối với hệ
thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam............................120
4.1.1. Phương hướng, mục tiêu đổi mới cơ chế quản lý tài chính:..................... 120
4.1.2. Mục tiêu đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà
khách…..................................................................................................................................... 127
4.2. Hệ thống giải pháp đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà
khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt Nam................................................. 128
4.2.1. Hoàn thiện khung pháp luật về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ
thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước.................................................... 128

4.2.2. Đổi mới nhận thức hệ thống nhà khách quản lý về vấn đề tự chủ tài
chính........................................................................................................................................... 132
4.2.3.Đổi mới phương thức quản lý tài chính, tách bạch giữa quản lý nhà nước
và quản lý của nhà nước với tư cách là chủ sở hữu.................................................. 133
4.2.4. Hoàn thiện quy trình xây dựng và nội dung quy chế chi tiêu nội bộ tại
các nhà khách thuộc cơ quan QLNN............................................................................. 136


4.2.5.Đa dạng hoá các nguồn tài chính đối với hệ thống nhà khách thuộc cơ
quan QLNN............................................................................................................................. 138
4.2.6. Hoàn thiện công tác quản lý tài chính kế toán và quản lý tài sản tại hệ
thống nhà khách thuộc cơ quan QLNN......................................................................... 139
4.2.7. Tăng cường công tác thanh kiểm tra tài chính và kiểm toán nội bộ các
nhà khách thuộc cơ quan QLNN..................................................................................... 145
4.2.8. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý tài chính tại các nhà
khách.......................................................................................................................................... 148
4.2.9. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và tin học hoá trong quản lý
tài chính tại nhà khách......................................................................................................... 152
KẾT LUẬN.............................................................................................................................. 156
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 158


DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH-HĐH

Công nghiệp hoá-Hiện đại hoá

GATS

General Agreement on Trade in Services
(Hiệp định chung về thương mại trong dịch vụ)

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDĐH

Giáo dục đại học

NK

Nhà khách

KTTT

Kinh tế thị trường

KT-XH

Kinh tế-Xã hội

NXB

Nhà xuất bản

QLNN

Quản lý Nhà nước

TĐH

Trường đại học

TW

Trung ương

HĐND

Hội đồng Nhân dân

UBND

Ủy ban Nhân dân

ĐVSN

Đơn vị sự nghiệp

QLNN

Quản lý nhà nước

NXB

Nhà xuất bản

SNCL

Sự nghiệp công lập

HCSN

Hành chính sự nghiệp

UNESCO

United Nation Education Science Culture Organization
(Tổ chức văn hoá-khoa học-giáo dục Liên hợp quốc)

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

WB

The World Bank (Ngân hàng Thế giới)

WTO

World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới)


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thế giới tiến vào thế kỷ XXI với thành tựu của công nghệ thông tin và xu
thế toàn cầu hoá, toàn cầu hoá là một quá trình không thể đảo ngược, nó tác

động đến tất cả các lĩnh vực quản lý của các quốc gia trên thế giới, buộc tất cả
các quốc gia phải cải cách để hội nhập và phát triển. Việt Nam đã có những nội
dung và chương trình lớn để chuẩn bị cho hội nhập thành công, trong đó có
chương trình tổng thể cải cách nền hành chính quốc gia, được phê duyệt tại
Quyết định số: 136/2001/QĐ-TTg ngày 17 tháng 9 năm 2001 của Thủ tướng
chính phủ, đặc biệt Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08 tháng 11 năm 2011 của
chính phủ về việc ban hành chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà
nước giai đoạn 2011-2020 với 6 nội dung cơ bản là: cải cách thể chế; cải cách
thủ tục hành chính; cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; xây dựng và
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; cải cách tài chính
công; hiện đại hóa hành chính.
Một trong sáu nội dung quan trọng của chương trình tổng thể cải cách nền
hành chính quốc gia là cải cách nền tài chính công, để thực hiện nội dung trên,
chính phủ đã ban hành Quyết định số: 192/2001/QĐ-TTg ngày 17 tháng 12
năm 2001 về mở rộng thí điểm khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính
đối với các cơ quan hành chính nhà nước; Nghị định 10/2002/NĐ-CP ngày 16
tháng 1 năm 2002[16] về chế độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp có thu
và Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 [1] quy định quyền
tự chủ, tự chịu trách nhiệm và thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và
tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Nghị định 10 và Nghị định 43 của
chính phủ đã tạo nên những chuyển biến đáng kể trong quản lý tài chính ở các
đơn vị sự nghiệp công lập. Gần đây chính phủ đã ban hành Nghị định số
16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 02 năm 2015[5] Về việc quy

1


định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, nghị định 16 là một bước
tiếp tục đổi mới tài chính công theo hướng nâng cao hơn nữa quyền tự chủ, tự
chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tự chủ về

tài chính.
Quá trình cải cách tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập từ nghị
định 10 năm 2001 đến nghị định 16/2015/NĐ_CP, đang tạo nên luồng sinh khí
mới cho các đơn vị sự nghiệp công, với cơ chế mới này phần lớn các đơn vị
SNC sẽ dần dần thoát khỏi bao cấp của nhà nước, từng bước tự chủ, tự chịu
trách nhiệm một cách toàn diện về hoạt động của mình, từng bước nâng cao
chất lượng dịch vụ, vươn lên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và hệ
thống nhà khách các cơ quan nhà nước ở nước ta cũng không là ngoại lệ.
Vai trò của các nhà khách thuộc cơ quan nhà nước đặc biệt quan trọng,
đây là hệ thống cơ sở phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng, nhà nước và chính
phủ, phục vụ việc ăn, nghỉ, đi lại của đại biểu về dự các kỳ họp quốc hội, đại
biểu về dự các hội nghị của Đảng, nhà nước, quốc hội và chính phủ, HĐND và
UBND các tỉnh thành phố hàng năm hoặc bất thường, phục vụ khách vãng lai
của Ủy ban nhân dân và Hội đồng nhân dân các tỉnh, huyện, xã về làm việc với
chính phủ, văn phòng chính phủ, nhà nước, và quốc hội và các tỉnh thành,
ngoài ra các nhà khách còn tận dụng cơ sở vật chất, nhận làm dịch vụ cho các
hội nghị của các tổ chức trong và ngoài nước, tổ chức việc ăn, nghỉ cho khách
quốc tế và các tỉnh thành cũng như các huyện xã khi có nhu cầu về tỉnh hoặc
trung ương làm việc.
Có nhiều đặc thù cụ thể, song tất cả các nhà khách thuộc cơ quan nhà
nước trước đây đều hoạt động theo “Cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp là
chính”. đặc thù hoạt động của các nhà khách theo chỉ tiêu kế hoạch cấp trên
giao trực tiếp, về vốn, do ngân sách nhà nước cấp, cơ sở vật chất kỹ thuật do
nhà nước đầu tư xây dựng, lao động tuyển dụng trước đây do cấp trên chuyển
đến và tiền lương do cấp trên quyết định, khách đến ăn, nghỉ nói chung được
bao cấp không phải trả tiền, nói cách khác do kinh phí từ các hội
2


nghị hoặc kinh phí nhà nước đài thọ.

Cơ chế quản lý tài chính đối với nhà khách thuộc cơ quan nhà nước là
nhân tố có ảnh hưởng quan trọng tới công tác quản lý tài chính tại đơn vị. Cơ
chế quản lý tài chính có vai trò cân đối giữa việc hình thành, tạo lập và sử dụng
các nguồn lực tài chính nhằm đáp ứng các yêu cầu hoạt động của các nhà
khách thuộc cơ quan nhà nước. do đó, cơ chế phải được xây dựng phù hợp với
loại hình hoạt động của đơn vị nhằm tăng cường và tập trung nguồn lực tài
chính, đảm bảo sự linh hoạt, chủ động trong việc thực hiện các nhiệm vụ của
nhà khách.
Cơ chế tài chính đối với các nhà khách thuộc cơ quan nhà nước góp phần
tạo hành lang pháp lý cho quá trình tạo lập và sử dụng nguồn tài chính, được
xây dựng trên quan điểm thống nhất và hợp lý, từ việc xây dựng các định mức,
tiêu chuẩn chi tiêu đến quy định về cấp phát, kiểm tra, kiểm soát quá trình chi
tiêu nhằm phát huy vai trò của cơ chế tự chủ tài chính, hiện nay việc chuyển
sang thực hiện cơ chế tài chính mới, hệ thống nhà khách thuộc cơ quan nhà
nước đang gặp một số khó khăn:
Một là: một số cán bộ, viên chức vẫn quen cơ chế bao cấp, mang tâm lý
dùng “tiền chùa” nên chưa thực sự có ý thức tiết kiệm.
Hai là: tuy nguồn thu của các nhà khách thuộc cơ quan nhà nước đã tăng
nhưng tỷ lệ chưa cao, nghị định số 43/2006/NĐ-CP [1] cho phép các đơn vị sự
nghiệp vay vốn các tổ chức tín dụng, vốn huy động của cán bộ viên chức trong
đơn vị, rõ ràng đây là nguồn tài chính tiềm năng nhưng các nhà khách thuộc cơ
quan nhà nước chưa dám thực hiện vì chưa có cơ chế quản lý rõ ràng, đặc biệt,
nghị định này cho phép các đơn vị chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp,
loại hình ngoài công lập nhưng vẫn chỉ là quy định chung chung, có thể thấy
đây là vấn đề vô cùng phức tạp, muốn thực hiện cần phải có lộ trình do cơ
quan quản lý nhà nước ban hành.
Ba là: dù đã thực hiện cơ chế tự chủ được 10 năm nhưng các nhà khách
thuộc cơ quan nhà nước vẫn chưa quen với tư duy mới, đó là hiện nay, hoạt
3

động sự nghiệp của các nhà khách thuộc cơ quan nhà nước có tính chất tương
tự như hoạt động sản xuất kinh doanh, đều phải cân nhắc, tính toán đến hiệu
quả kinh tế, trong khi đó, bộ máy quản lý tài chính còn thiếu, còn yếu và vẫn
theo nếp tư duy cũ, chưa tham mưu cố vấn cho thủ trưởng đơn vị được những
chính sách quản lý tài chính thực sự hiệu quả, chưa có sự năng động nhạy bén
để tìm kiếm các nguồn thu mới.
Hơn nữa, quy định để lại 40% nguồn thu của đơn vị thực hiện cải cách
tiền lương khiến cho các đơn vị vẫn bị bó buộc trong việc sử dụng nguồn thu
của mình. (số liệu nghiên cứu được lấy từ các quyết định về chức năng nhiệm
vụ, cơ chế quản lý tài chính của các nhà khách thuộc văn phòng chính phủ).
Bốn là: tuy được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện
nhiệm vụ nhưng các nhà khách vẫn phải theo sự phân công chỉ đạo công việc
của cấp trên mà không được giao kinh phí, thực tế đó đã ảnh hưởng không
nhỏ đến việc thực hiện tự chủ tài chính của nhà khách
Trước yêu cầu đổi mới cơ chế tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công
và đặc thù hoạt động của hệ thống nhà khách các cơ quan nhà nước, việc xây
dựng cơ chế quản lý tài chính phù hợp với hệ thống nhà khách thuộc cơ quan
quản lý nhà nước ở Việt Nam đang đặt ra hết sức cần thiết và cấp bách.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu của luận án là đưa ra các giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý
tài chính đối với hệ thống Nhà khách thuộc các cơ quan QLNN ở Trung ương
và địa phương theo hướng đảm bảo tự chủ, tự chịu trách nhiệm.
Để đạt được mục tiêu đó, luận án tập trung thực hiện những nhiệm vụ
sau đây:
- Hệ thống hóa cơ sở khoa học về cơ chế quản lý tài chính đối với các

đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và các nhà khách thuộc cơ quan quản lý
nhà nước nói riêng.
- Phân tích, đánh giá thực trạng cơ chế quản lý tài chính hiện hành của

4


các Nhà khách công vụ thuộc các cơ quan QLNN ở Trung ương và địa phương
hiện nay, tìm ra hiện trạng những ưu điểm, nhược điểm và nguyên nhân hiện
tại của các ưu nhược điểm đó.
- Qua lý luận khoa học và phân tích thực trạng, luận án đưa ra các đề xuất

cơ chế mới và các giải pháp thực hiện cơ chế quản lý tài chính mới có luận cứ
khoa học đối với hệ thống các nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu của luận án:
Cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống các nhà khách
công vụ thuộc các cơ quan QLNN ở trung ương và địa phương.
- Khách thể nghiên cứu: Các nhà khách thuộc cơ quan quản

lý nhà nước.
- Phạm vi nghiên cứu của luận án:

+ Phạm vi nghiên cứu về nội dung:
Luận án nghiên cứu cơ chế quản lý tài chính đối với loại
hình tổ chức đơn vị sự nghiệp là hệ thống nhà khách thuộc các cơ
quan QLNN ở trung ương và địa phương (đây là các nhà khách
thuộc UBND các tỉnh, các Bộ và VPCP). Luận án tập trung vào
cơ sở khoa học của việc định hình cơ chế quản lý tài chính và các
nội dung của cơ chế đó đối với nhà khách công vụ thuộc các cơ
quan QLNN ở trung ương và địa phương.
+ Phạm vi nghiên cứu về không gian:

Hệ thống nhà khách thuộc cơ quan quản lý nhà nước ở Việt
Nam
+ Phạm vi nghiên cứu về thời gian:
Nghiên cứu từ năm 2004 đến năm 2015 và tầm nhìn 2025
4. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp luận
5


Nghiên cứu sinh sử dụng phép biện chứng duy vật với quan điểm toàn
diện, phát triển và lịch sử cụ thể; cơ sở lý luận khoa học Mác-Lê-nin; và quán
triệt quan điểm của Đảng và nhà nước về đổi mới quản lý tài chính đối với các
đơn vị sự nghiệp công lập, tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của
các nhà khách thuộc các cơ quan QLNN.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án vận dụng và kết hợp hợp lý các phương pháp:
- Khảo sát thực tế và phân tích đánh giá: thu thập số liệu và đưa ra thực

trạng gắn với phân tích, xác định những nguyên nhân và tồn tại về cơ chế quản
lý tài chính của hệ thống các nhà khách thuộc các cơ quan QLNN từ trung
ương đến địa phương ở Việt Nam hiện nay.
- Phân tích tổng hợp: Trong việc tiến hành phân tích luận án sử dụng việc

so sánh, khái quát hóa để nghiên cứu các vấn đề lý luận, các tài liệu khoa học,
các đề tài nghiên cứu liên quan đến luận án để tổng hợp cơ sở khoa học của
vấn đề nghiên cứu từ đó tiến hành phân tích thực trạng tình hình quản lý tài
chính của hệ thống các nhà khách thuộc các cơ quan QLNN từ trung ương đến
địa phương ở Việt Nam hiện nay chỉ rõ những nguyên nhân còn tồn tại.
- Phương pháp thống kê: qua việc thống kê số liệu quản lý tài chính của

hệ thống các nhà khách thuộc các cơ quan QLNN từ trung ương đến địa
phương ở Việt Nam từ năm 2004-2015, đưa ra các dự báo mới.
- Đóng góp chuyên gia: Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đưa ra các

số liệu về thực trạng công tác quản lý tài chính của hệ thống các nhà khách
thuộc các cơ quan QLNN từ trung ương đến địa phương ở Việt Nam hiện nay
và xin ý kiến chuyên gia nhằm đạt được những mục tiêu đặt ra. (Các giáo sư
thuộc cơ quan quản lý nhà nước như: Học viện Hành Chính, lãnh đạo văn
phòng Chính phủ).
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

6


- Luận án đóng góp mới về lý luận quản lý tài chính của hệ thống các nhà

khách thuộc các cơ quan QLNN từ trung ương đến địa phương ở Việt Nam
hiện nay, về phương diện phân cấp, trao quyền và cơ cấu thẩm quyền; về
phương thức và phạm vi tác động hiệu quả của nhà nước tới hoạt động cung
cấp dịch vụ của các nhà khách thuộc cơ quan QLNN; về bản chất, tính thực tế
và điều kiện của tự chủ, tự chịu trách nhiệm; về sự phối hợp với thị trường
định hướng XHCN.
- Bổ sung luận cứ khoa học hành chính về sự điều chỉnh của nhà nước trong

quản lý tài chính đối với hệ thống các nhà khách thuộc cơ quan QLNN, sự tách
bạch giữa ban hành và thực thi chính sách, xác lập mối quan hệ phù hợp giữa nhà
nước trong vai trò giám sát các nhà khách thuộc cơ quan QLNN trong vai trò cung
cấp dịch vụ công một cách chủ động, xây dựng cơ chế phù hợp.
- Đóng góp vào phương pháp nghiên cứu giải pháp quản lý tài chính đối

với hệ thống các nhà khách thuộc cơ quan QLNN, thiết lập môi trường thuận
tiện, bình đẳng, khuyến khích sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm đồng bộ về các
mặt tự chủ của các nhà khách trong điều kiện nền KTTT có sự QLNN thống
nhất và đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng.
- Đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ có tính toàn diện có thể vận dụng

vào thực tiễn, làm cơ sở cho các nghiên cứu sau này về quản lý tài chính đối
với đơn vị sự nghiệp công lập. Góp phần vào đổi mới cơ cấu quá trình hình
thành và phương thức quản lý của nhà nước; xác định lại vai trò, chức năng
của các cơ quan có thẩm quyền quản lý tài chính đối với hệ thống nhà khách
thuộc cơ quan QLNN trong bối cảnh mới.
- Luận án là tài liệu tham khảo có luận cứ khoa học cho các cơ quan quản

lý các nhà khách, các nhà khoa học trong nghiên cứu giảng dạy và quản lý.
6. Kết cấu của luận án:

Phần Mở đầu và Kết luận, luận án có 4 chương:
Chương 1- Tổng quan tình hình nghiên cứu của luận án

7


Chương 2- Cơ sở khoa học về cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống nhà
khách thuộc cơ quan nhà nước
Chương 3- Thực trạng về cơ chế quản lý tài chính của hệ thống nhà khách
thuộc cơ quan nhà nước ở Việt Nam
Chương 4- Phương hướng và hệ thống giải pháp đổi mới cơ chế quản lý tài
chính đối với hệ thống nhà khách thuộc cơ quan nhà nước ở Việt Nam

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN

1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước:
1.1.1. Các nghiên cứu về cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự
nghiệp công nói chung
Luận án tiến sỹ kinh tế“ Đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự
nghiệp công ở Việt Nam”, chuyên ngành: Kinh tế chính trị, tác giả Phạm Chí
Thanh. Luận án đã tiếp cận nghiên cứu tài chính của đơn vị sự nghiệp công
theo các mối quan hệ của đơn vị với các chủ thể (Nhà nước, các chủ thể cung
cấp đầu vào cho đơn vị, các chủ thể sử dụng dịch vụ của đơn vị sự nghiệp và
người lao động làm việc trong các đơn vị) trong quá trình hình thành và sử
dụng các quỹ tiền tệ ở đơn vị sự nghiệp công; qua đó đã làm rõ bản chất tài
chính của đơn vị sự nghiệp công trong nền kinh tế thị trường, cần tuân thủ các
qui luật của thị trường: thực hiện hạch toán đầy đủ chi phí hoạt động (bao gồm
cả chi phí khấu hao tài sản), giá dịch vụ theo cơ chế cạnh tranh trong việc cung
cấp dịch vụ… từ đó hình thành những yêu cầu về cơ chế quản lý, cách thức
điều tiết, can thiệp của Nhà nước. Đây là cơ sở lý luận để hình

8


thành các chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
Qua phân tích mối quan hệ tài chính giữa đơn vị sự nghiệp công với Nhà
nước: đã làm rõ kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp để thực hiện nhiệm vụ
Nhà nước giao, chính là Nhà nước mua dịch vụ của đơn vị sự nghiệp; do vậy
chi ngân sách Nhà nước đã tạo ra thu nhập của đơn vị sự nghiệp để bù đắp chi
phí trong quá trình hoạt động, đơn vị được quyền quyết định trong việc quản
lý, sử dụng kinh phí này. Bởi vậy chính sách tài chính đối với khu vực sự
nghiệp công cần đổi mới theo hướng xoá bỏ bao cấp, thực hiện tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về tài chính và hoạt động của đơn vị sự nghiệp công. Đổi mới
chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công được luận giải là một quá
trình liên tục, hướng đến mục tiêu quản lý chi ngân sách Nhà nước cho các đơn
vị sự nghiệp theo kết quả hoạt động.
Đề tài “Đổi mới cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công, nâng
cao chất lượng dịch vụ công đến năm 2020”,
Trưởng
TS. Lưu Thái Bình,

phòng Kế hoạch - Tài vụ, Học viện Chính trị khu vực I, ngày 10 tháng 8 năm
2015. Trong giai đoạn 2006 - 2015, công tác quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp
công ở Việt Nam đã từng bước được cải cách và đổi mới trên nhiều phương
diện. Mọi người dân Việt Nam đều được hưởng những dịch vụ công với chất
lượng tốt hơn và công bằng hơn. Đổi mới thể chế chính sách và cơ chế quản lý
tài chính đơn vị sự nghiệp công lập là điều kiện then chốt để các đơn vị này
nâng cao chất lượng dịch vụ công cũng như hiệu quả đầu tư công. Quá trình
thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ, đã tạo
ra quyền chủ động cho các đơn vị sự nghiệp công trong: Quản lý chi tiêu tài
chính hiệu quả; Huy động được sự đóng góp của cộng đồng xã hội cho phát
triển hoạt động sự nghiệp; Thúc đẩy các đơn vị chủ động năng động và sáng
tạo hơn trong các hoạt động quản lý và cung cấp dịch vụ công; đa dạng hóa các
loại hình dịch vụ công và nâng cao chất lượng dịch vụ công.
Bài viết “Đổi mới cơ chế tài chính đối với dịch vụ sự nghiệp công”, đăng
9


tại trang Web của Viện chiến lược và chính sách tài chính, tác giả Mai Thị Thu,
Giám đốc Trung tâm TT&DB KTXH quốc gia và Nhóm nghiên cứu, ngày
31/12/2015. Chủ trương xã hội hóa dịch vụ công đã được nêu rất rõ trong các
văn kiện của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đã được thực hiện

từ nhiều năm nay, theo đó đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, thu hút
được sự tham gia của nhiều chủ thể trong xã hội, mở rộng và nâng cao chất
lượng dịch vụ công. Tuy nhiên, cơ chế quản lý nói chung và cơ chế tài chính
nói riêng đối với loại dịch vụ này còn nhiều bất cập. Bài viết này tập trung
phân tích những mặt còn hạn chế của cơ chế tài chính đối với dịch vụ sự
nghiệp công và đề xuất giải pháp đổi mới nhằm phân bổ hợp lý nguồn lực của
Nhà nước, huy động nguồn vốn từ các chủ thể khác cùng tham gia cung ứng
dịch vụ cũng như bảo đảm sự tiếp cận dịch vụ cho các đối tượng thụ hưởng.
Bài viết “Đổi mới cơ chế tài chính trong cung cấp dịch vụ công hướng tới
mục tiêu chất lượng, công bằng và hiệu quả” 17/12/2012 , Vương Đình Huệ,
Tạp chí cộng sản.Theo tác giả, thực hiện lộ trình cải cách nền hành chính, Việt
Nam đang đẩy mạnh công cuộc cải cách khu vực dịch vụ công, trong đó đổi
mới cơ chế quản lý của Nhà nước đối với các tổ chức sự nghiệp công luôn là
một ưu tiên. Mục đích chính yếu là bảo đảm cho mọi người dân Việt Nam ngày
càng được thụ hưởng những dịch vụ công tốt hơn, công bằng hơn.
Đề tài: “Quản lý tài sản công trong các cơ quan hành chính – sự nghiệp
hiện nay ở Việt Nam”, của nhóm tác giả do PGS.TS.Trần Văn Giao chủ nhiệm
đề tài, nội dung của đề tài: Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tài sản công
và kinh nghiệm quản lý của các nước trên thế giới. Đánh giá thực trạng việc
quản lý, sử dụng tài sản công; tập trung vào tài sản công tại khu vực hành
chính sự nghiệp ở nước ta từ năm 1995 đến nay.
Đề xuất những giải pháp nhằm quản lý, khai thác, sử dụng tài sản công
trong các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp thời gian tới.
- “Đổi mới cơ chế quản lý tài sản nhà nước tại đơn vị sự nghiệp công
10


lập” (04/05/2013), Cục Công sản Bộ Tài chính, ngày 16/4/2013. Trướcyêu cầu
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước với tốc độ tăng trưởng nhanh và bền
vững đòi hỏi phải phát huy cao độ và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực của

đất nước, trong đó TSNN (tài sản nhà nước) là nguồn lực to lớn và đầy tiềm
năng, cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và sự chuyển
dịch cơ chế quản lý sang kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước đòi hỏi
cần có sự đổi mới trong cơ chế quản lý đối với các đơn vị sự nghiệp công lập,
đề tài nghiên cứu đã tập trung phân tích, đánh giá đề xuất nhiều giải pháp đổi
mới công tác quản lý TSNN tại đơn vị sự nghiệp với mục tiêu: trao quyền tự
chủ cho các ĐVSN công lập để phát triển các hoạt động sự nghiệp, thực hiện
xã hội hoá, giảm sức ép chi từ ngân sách nhà nước, trên cơ sở thực hiện thông
qua các phương thức: đi thuê và cho thuê tài sản; cho phép sử dụng TSNN để
sản xuất kinh doanh dịch vụ, liên doanh, liên kết... Theo đó, cơ chế quản lý tài
chính đối với một số lĩnh vực, một số đối tượng đã có những thay đổi quan
trọng (như chính sách tài chính khuyến khích xã hội hoá, khuyến khích huy
động nguồn lực)…
Bài viết “Sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tự chủ, tự
chịu trách nhiệm”, ngày 16/07/2013 của tác giả Yên Thanh. Tác giả cho biết
những năm qua, công tác quản lý nhà nước về tổ chức bộ máy và biên chế cán
bộ, công chức, viên chức trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực, tổ
chức bộ máy các cơ quan từ tỉnh đến huyện được kiện toàn, củng cố theo các
quy định pháp luật, góp phần ổn định hoạt động và tăng cường chủ động trong
tham mưu, đề xuất cơ chế, chính sách theo ngành, lĩnh vực, thúc đẩy kinh tế xã hội của tỉnh tăng trưởng ổn định đúng hướng. Công tác tuyển dụng, sử dụng
quản lý CCVC đã bám sát các chủ trương nghị quyết của Đảng và pháp luật
của nhà nước, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, CCVC...
- “Đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập thêm
11


một bước đột phá về cơ chế tài chính” ngày 22/03/2012, của tác giả Tấn Lực nguồn thông tin bộ Tài chính. Theo bài viết, đổi mới cơ chế quản lý, đặc biệt là
quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập là một chủ trương lớn của
Đảng và nhà nước ta, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của bộ Tài chính.
Tại kết luận số 37- TB/TW ngày 26/5/2011 của Bộ Chính trị, Đảng ta đã thể

hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ: “Đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị
sự nghiệp công lập, đẩy mạnh xã hội hóa một số loại hình dịch vụ sự nghiệp
công”, đây được coi là một trong những nhiệm vụ then chốt, góp phần hoàn
thiện thể chế của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện
mục tiêu đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo
hướng hiện đại. Những năm qua, cơ chế chính sách của nhà nước đối với lĩnh
vực sự nghiệp công đã từng bước đổi mới.
- “Thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công

lập”, ngày 27/09/2012, của tác giả Đức Minh. Bài viết cho biết, ngay sau khi
Nghị định của Chính phủ và các thông tư hướng dẫn có hiệu lực thi hành, đầu
năm 2007 UBND tỉnh Phú Thọ đã có văn bản chỉ đạo các cấp ngành liên quan
triển khai thực hiện, theo đó, trong tổng số 147 đơn vị sự nghiệp công lập cấp
tỉnh thuộc đối tượng điều chỉnh của Nghị định có 136 đơn vị được giao quyền
tự chủ, đạt 93%; còn lại 11 đơn vị chưa có phương án, chưa có quyết định được
giao quyền tự chủ, chiếm 11% ở các lĩnh vực.
Bài viết “Đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập,
đẩy mạnh xã hội hóa một số loại hình dịch vụ sự nghiệp công” ngày
15/08/2012, tác giả Thúy Hồng…Bài viết đề câp đến Nghị quyết số 40/NQ-CP
ngày 09/8/2012 của Chính Phủ về chương trình hành động của chính phủ thực
hiện thông báo kết luận của Bộ Chính trị về đề án “Đổi mới cơ chế hoạt động
của các đơn vị sự nghiệp công lập, đẩy mạnh xã hội hóa một số loại hình dịch
vụ sự nghiệp công”, mục tiêu của chương trình hành động nhằm xác định, phân
công và tổ chức thực hiện có hiệu quả những nhiệm vụ chủ yếu
12


của các cơ quan quản lý nhà nước nhằm thực hiện chủ trương đổi mới cơ chế
hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, đẩy mạnh xã hội hóa một số loại
hình dịch vụ sự nghiệp công góp phần thực hiện được mục tiêu phát triển đến

năm 2020 đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, đời
sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt.
- Bài viết “Tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính”,

05/03/2013, tác giả Xuân Vương - Nghị định của Chính phủ về chế độ tự chủ,
tự chịu trách nhiệm sử dụng biên chế và kinh phí đối với các cơ quan hành
chính nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập năm 2012 ở tỉnh đã có những
tín hiệu tích cực, nhiều đơn vị đã xây dựng được quy chế chi tiêu nội bộ, quản
lý tài sản công và tiết kiệm được kinh phí cho đơn vị, tăng thu nhập cho người
lao động.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm đối
với các đơn vị sự nghiệp công lập trong các lĩnh vực cụ thể
Các công trình đề cập đến vấn đề tự chủ tự chịu trách nhiệm của các
trường đại học theo tinh thần Nghị định 43/2006/NĐ-CP bao gồm: Các công
trình trong nước:
Luận án tiến sĩ kinh tế “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính các trường
đại học công lập ở Việt Nam” năm 2012 của tác giả Trần Đức Cân–Trường Đại
học Kinh tế quốc dân. Luận án làm rõ các khái niệm về tài chính công, cơ chế
tự chủ tài chính công; phân tích các các nhân tố ảnh hưởng; tổng kết bài học
kinh nghiệm của 5 nước; đưa ra 6 tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện của cơ
chế tự chủ tài chính: quy mô vốn, cơ cấu vốn, cơ cấu chi phí. Luận án tiến hành
phân tích thực trạng, những thuận lợi, khóa khăn của cơ chế thự chủ tài chính
hiện nay dưới góc nhìn từ chuyên ngành kinh tế tài chính ngân hàng. Các giải
pháp đưa ra mang tính định hướng về chủ chương.
Đề tài “Quản lý Nhà nước và mức độ tự chủ của các cơ sở giáo dục đào

13


tạo qua kết quả khảo sát” TS. Nguyễn Kim Dung, Viện Nghiên cứu Giáo dục

PGS.TS. Trần Quốc Toản, Văn phòng Chính phủ, 29/10/2010. Đề tài tập trung
vào việc giới thiệu kết quả khảo sát của một đề tài nhánh do Viện Nghiên cứu
Giáo dục thực hiện. Đề tài này thuộc chương trình nghiên cứu độc lập cấp nhà
nuớc “Phát triển Giáo dục Việt Nam trong nền kinh tế thị trường và trước yêu
cầu hội nhập quốc tế” của Hội đồng Quốc Gia Giáo dục. Phần đầu trong bài
viết giới thiệu về một số quan điểm và lý luận về quản lý Nhà nước và tự chủ
trong giáo dục, chủ yếu là giáo dục (GD) đại học (ĐH), sau đó trình bày sơ
lược về đề tài nghiên cứu. Phần thứ hai tập trung vào các kết quả khảo sát về a)
thực trạng quan hệ, hợp tác, hỗ trợ, phối kết hợp giữa GD đào tạo (ĐT) và các
tổ chức cộng đồng và b) mức độ tự chủ của cơ sở (CS) GD-ĐT. Cuối cùng, các
tác giả bài viết đưa ra một số kiến nghị cho các nhà làm chính sách cũng như
các cơ sở GD& ĐT.
Đề tài “Chính sách tài chính thúc đẩy xã hội hóa giáo dục đại học ở Việt
Nam giai đoạn 2014-2020”, đề tài khoa học cấp bộ của trường đại học Tài
chính – Marketing, bộ tài chính, nội dung cơ bản của đề tài là đề xuất hệ thống
các giải pháp để thúc đẩy XHH giáo dục đại học ở Việt Nam như: Chính sách
huy động nguồn lực, chính sách thuế, chính sách đất đai, chính sách tín dụng..
Các công trình nước ngoài: Về cơ chế tài chính và hoạt động thực tế của hệ
thống nhà khách các nước cơ bản nghiêm khắc, nghiêm cấm, kín đáo như nước
Nga, Trung quốc, các nước Phật giáo…
“A 2020 vision for Vietnam” và “Institutional autonomy for HE in
Vietnam”, Hayden và Thiep (2006,2007). Tác phẩm đã nêu lên những vấn đề
về cải cách tài chính công trong đó có cải cách về tài chính đơn vị sự nghiệp
công, cho rằng nghị sự đổi mới ở Việt Nam gắn với đổi mới quản lý và đảm
bảo tự chủ cho trường đại học công; tự chủ đại học chịu những thách thức và
căng thẳng không chỉ do sự miễn cưỡng đối với việc từ bỏ sự kiểm soát trực
14


tiếp của một bộ phận quản lý tài chính trong GDĐH mà còn do sự nhận thức

chưa đầy đủ hàm ý thực sự của tự chủ, cả những đòi hỏi liên quan đến trách
nhiệm xã hội cũng như cách thức quản lý hiệu quả trong hoàn cảnh mà nguồn
vật lực và nhân lực tương xứng cho quản lý tự quản hạn chế [86], [87]. Mặc dù
chỉ ra được khiếm khuyết trong quản lý của Nhà nước dẫn tới sự thiếu tự chủ
thực chất nhưng chưa đưa ra cách bù đắp sự khiếm khuyết, cách tháo gỡ cơ chế
bộ chủ quản.
Vallely (2005, 2008), trong “Đề cương thảo luận: Xây dựng trường đại
học hàng đầu tại Việt Nam”, “Giáo dục bậc đại học Việt Nam: Khủng hoảng và
Phản ứng”, đã chỉ ra một số vấn đề về thực trạng GDĐH và khuyến cáo hình
thành một cơ chế quản lý mới mà trong đó quyền tự chủ nhà trường và tự do
học thuật được đề cao [68]. Tuy nhiên, nội dung được nêu ra chỉ là ý tưởng
nhằm gợi mở thảo luận, còn luận điểm, so với quan điểm phát triển GDĐH của
nước ta, thì có nhiều khác biệt.
Các công trình đề cập đến vấn đề tự chủ tự chịu trách nhiệm của các tổ
chức khoa học công nghệ theo tinh thần Nghị định 115/CP, và việc ứng dụng
các thành tựu nghiên cứu vào thực tế. Nhóm này có các công trình sau:
- Đề tài khoa học “Đổi mới cơ chế quản lý tài chính khoa học và công

nghệ Việt Nam đến năm 2020”. Đề tài khoa học cấp bộ của Vụ tài chính hành
chính- sự nghiệp Bộ Tài chính. Đề tài đã nghiên cứu những vấn đề lý luận về
cơ chế tài chính đối với KHCN, nghiên cứu thực trạng cơ chế quản lý tài chính
đối với KHCN ở nước ta và đề xuất hệ thống các giải pháp đổi mới cơ chế
quản lý tài chính đến 2020.
- Đề án chuyển đổi “Viện kỹ thuật biến thành tổ chức khoa học công

nghệ tự trang trải kinh phí theo nghị định 115/CP”, hiện nay trong 128 tổ chức
khoa học công nghệ đã có 38 tổ chức có đề án phê duyệt chuyển đổi cơ chế tự
trang trải kinh phí theo tinh thần Nghị định 115/CP.
Đề án này được thực hiện vào tháng 3/2009, Viện Kỹ thuật biển là đơn
15

vị sự nghiệp khoa học công lập trực thuộc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam
theo Quyết định 594/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số
55/2008/QĐ-BNN ngày 24/4/2008 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT
và Quyết định số 2863/QĐ-BNN-TCCB ngày 18/9/2008 của Bộ trưởng Bộ
Nông nghiệp và PTNT. Viện hoạt động theo mô hình tự trang trải kinh phí (tuy
nhiên, do phải đảm đương thêm nhiệm vụ nghiên cứu mang tính chiến lược,
nghiên cứu cơ bản và công ích thực hiện yêu cầu của Nhà nước giao nên kiến
nghị Nhà nước cấp một phần kinh phí hoạt động thường xuyên tương xứng với
nhiệm vụ đó).
Bài viết- “Đổi mới cơ chế tự chủ đối với tổ chức khoa học công nghệ
công lập” PGS. TS. Lưu Đức Tuyên, Bài đăng trên ấn phẩm Tạp chí Tài chính
kỳ 01 số tháng 7/2016, Sau hơn 10 năm thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách
nhiệm đối với các tổ chức khoa học công nghệ công lập theo tinh thần Nghị
định 115/2005/NĐ-CP, kết quả mang lại chưa như mong đợi, các đơn vị chưa
tự chủ được nguồn kinh phí bảo đảm tiền lương; về cơ bản chưa đáp ứng được
yêu cầu của xã hội. Trước tình hình đó, ngày 14/6/2016 Chính phủ đã ban hành
Nghị định 54/2016/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ của tổ chức khoa học công
nghệ công lập. Chính sách mới này được kỳ vọng sẽ giải quyết được các bất
cập tồn tại, tạo động lực cho các tổ chức khoa học công nghệ công lập phát
triển.
Bài viết “Đổi mới cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp khoa học và
công nghệ: những vấn đề đặt ra” ngày 25/02/2014 của TS. Bùi Tiến Dũng - Bộ
Khoa học và Công nghệ. Theo tác giả, nguồn ngân sách dành cho nghiên cứu
khoa học và công nghệ nói chung còn khiêm tốn so với các lĩnh vực khác, mặc
dù gần đây nhiều quy định đang được đổi mới song vẫn chưa hiển thị rõ nét,
bài viết đề cập một số đổi mới cơ chế tài chính hiện hành của các đơn vị sự
nghiệp KH&CN công lập và đề xuất một số gợi ý nhằm góp phần hoàn thiện
cơ chế tài chính hiện nay.

16