Đề cương chi tiết học phần: Công nghệ sinh sản

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
KHOA: CHĂN NUÔI THÚ Y

TS. TRẦN VĂN THĂNG

ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
Học phần: CÔNG NGHỆ SINH SẢN
Số tín chỉ: 2 TC
Mã số: TAR 321

(Dùng cho chuyên ngành CNTY - chương trình đào tạo POHE)

Thái Nguyên, năm 2017


ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
1. Tên học phần: Công nghệ sinh sản
- Mã số học phần: TAR 321
- Số tín chỉ: 2TC
- Tính chất của học phần: Tự chọn
- Học phần thay thế, tương đương: Truyền giống nhân tạo vật nuôi
- Ngành (chuyên ngành) đào tạo: Chăn nuôi thú y (POHE)
2. Phân bổ thời gian học tập:
- Số tiết học lý thuyết trên lớp: 26 tiết
- Số tiết làm bài tập, thảo luận trên lớp: lồng ghép học lý thuyết
- Số tiết thực hành:
4 tiết
- Số tiết sinh viên tự học:
60 tiết
3. Đánh giá học phần
- Điểm thứ 1: 20% (0,2) điểm chuyên cần

- Điểm thứ 2: 30% (0,3) điểm kiểm tra giữa kỳ
- Điểm thứ 3: 50% (0,5) điểm thi kết thúc học phần
4. Điều kiện học
- Học phần học trước: Động vật học, Hóa sinh, Sinh lý động vật, Giải phẫu động
vật, Di truyền động vật, Tổ chức và phôi thai học, Vi sinh vật đại cương
- Học phần song hành: Chọn giống và nhân giống vật nuôi
5. Mục tiêu của học phần:
5.1. Kiến thức: Kết thúc học phần sinh viên có khả năng
- Mô tả, liệt kê một cách chính xác các đặc điểm liên quan đến hoạt động sinh dục
ở gia súc đực và cái; các phương pháp khai thác, kiểm tra, pha chế, bảo tồn tinh dịch;
kỹ thuật dẫn tinh và cấy truyền phôi cho vật nuôi.
- Hiểu và vận dụng được kiến thức đã học để có thể tiến hành kiểm tra đánh giá
chất lượng tinh dịch, pha môi trường bảo tồn tinh dịch.
- Hiểu và thao tác được quy trình dẫn tinh cho trâu, bò, lợn.
- Hiểu và vận dụng được các kỹ thuật cơ bản trong điều khiển sinh sản ở vật nuôi.
5.2. Kỹ năng: Kết thúc học phần, người học có khả năng:
- Quan sát và đánh giá được chất lượng đối với mẫu tinh dịch của gia súc
- Thành thạo các thao tác trong việc làm tiêu bản và kiểm tra đánh giá chất lượng
tinh tinh trùng trong tinh dịch
- Thành thạo các thao tác trong quy trình pha chế môi trường
- Thao tác được theo quy trình kỹ thuật dẫn tinh cho lợn/bò cái.

1


6. Nội dung kiến thức và phương pháp giảng dạy
6.1. Phần lý thuyết
TT

Nội dung kiến thức

Bài mở đầu
1.
Một số khái niệm
2.
Môn học công nghệ sinh sản vật nuôi
3.
Cơ sở khoa học của công nghệ sinh sản
vật nuôi
4.
Lợi ích của công nghệ sinh sản
5.
Lịch sử về sự phát triên của công nghệ
trong sinh sản ở vật nuôi
Chương 1. Sinh lý sinh dục đực
1.1
Cấu tạo giải phẫu và chức năng sinh
lý của cơ quan sinh dục đực
1.1.1
Bao dịch hoàn
1.1.2
Dịch hoàn
1.1.3
Dịch hoàn phụ
1.1.4
Ống dẫn tinh ra
1.1.5
Tuyến sinh dục phụ
1.1.6
Dương vật

1.1.7
Bao dương vật
1.2
Phản xạ sinh dục đực
1.2.1
Sự thành thục tính dục ở gia súc đực
1.2.2
Các phản xạ sinh dục của gia súc đực
1.3
Tinh dịch và đặc điểm sinh hóa học
của tinh dịch
1.3.1
Khái niệm tinh dịch
1.3.2
Thành phần hóa học của tinh dịch
1.3.3
Tinh trùng
1.3.3.1 Sự hình thành tinh trùng
1.3.3.2 Hình thái, cấu trúc tinh trùng
1.3.3.3 Đặc tính của tinh trùng
1.3.3.4 Trao đổi chất của tinh trùng
1.3.3.5 Quá trình thụ tinh
1.3.4
Tinh thanh
1.3.5
Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng tới sức
sống của tinh trùng
1.4
Điều hòa hoạt động sinh dục
Chương 2. Sinh lý sinh dục cái

2.1
Cơ quan sinh dục cái
2.1.1
Buồng trứng
2.1.2
Ống dẫn trứng
2.1.3
Tử cung
2.1.4
Cổ tử cung
2.1.5
Âm đạo
2

Số tiết học
trên lớp

Phương pháp
giảng dạy

1

Thuyết trình

4

1

Thuyết trình, phát
vấn

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

1

1

2

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn


TT

Nội dung kiến thức

2.1.6
Tiền đình

2.1.7
Âm môn
2.1.8
Âm vật
2.2
Sự hình thành trứng và rụng trứng
2.2.1
Sự hình thành trứng
2.2.2
Sự rụng trứng
2.2.3
Cấu tạo tế bào trứng
2.3
Chu kỳ động dục của gia súc cái
2.3.1
Sự thành thục tính dục
2.3.2
Chu kỳ động dục
2.3.3
Điều hòa chu kỳ động dục ở gia súc
Chương 3. Kỹ thuật khai thác tinh dịch
3.1
Các phương pháp khai thác tinh dịch

Số tiết học
trên lớp

Phương pháp
giảng dạy

0,5

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

0,5

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

3
1

3.2
3.2.1
3.2.2
3.3
3.3.1
3.3.2
3.3.3
3.3.4
3.3.5
3.3.6
3.4
3.4.1
3.4.2
3.4.3
3.4.4

3.4.5
3.5
3.5.1
3.5.2
3.5.3
3.5.4
3.5.5

Âm đạo giả và yêu cầu kỹ thuật của
âm đạo giả trong khai thác tinh dịch
Cấu tạo âm đạo giả
Yêu cầu kỹ thuật của âm đạo giả trong
khai thác tinh dịch
Khai thác tinh dịch một số loài vật
nuôi bằng âm đạo giả
Khai thác tinh dịch lợn
Khai thác tinh dịch trâu, bò
Khai thác tinh dịch ngựa
Khai thác tinh dịch dê, cừu
Khai thác tinh dịch gà trống
Khai thác tinh dịch ngỗng
Huấn luyện gia súc đực nhảy giá trong
khai thác tinh dịch
Huấn luyện lợn đực nhảy giá
Huấn luyện trâu, bò đực nhảy giá
Huấn luyện ngựa đực nhảy giá
Huấn luyện dê, cừu đực nhảy giá
Một số chú ý khi huấn luyện gia súc đực
nhảy giá
Các yếu tố ảnh hưởng tới phẩm chất

tinh dịch
Dinh dưỡng
Kỹ thuật khai thác
Chế độ khai thác
Mùa vụ
Chăm sóc, quản lý
3

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

Tự học

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn


TT

Nội dung kiến thức

Chương 4. Kỹ thuật kiểm tra phẩm chất
tinh dịch
4.1
Các chỉ tiêu kiểm tra thường xuyên và
phương pháp tiến hành
4.1.1
Lượng tinh
4.1.2
Màu sắc
4.1.3
Mùi
4.1.4
Độ vẩn
4.1.5
Độ pH
4.1.6
Hoạt lực của tinh trùng
4.2
Các chỉ tiêu kiểm tra định kỳ
4.2.1
Sức kháng của tinh trùng
4.2.2
Sức kháng thẩm thấu của tinh trùng
4.2.3
Nồng độ tinh trùng
4.2.4
Tỷ lệ tinh trùng kỳ hình
4.2.5
Kiểm tra phẩm chất thể acrosome
4.2.6

Khả năng làm phai màu dung dịch xanh
methylen
4.2.7
Tổng số tinh trùng tiến thẳng trong một
lần xuất tinh
4.2.8
Đánh giá tỷ lệ sống, chết của tinh trùng
4.2.9
Chỉ số tuyệt đối sức sống của tinh trùng
ngoài cơ thể
4.2.10 Hệ số giảm hoạt lực của tinh trùng
4.2.11 Độ nhớt và tỷ trọng của tinh dịch
Kiểm tra giữa kỳ
Chương 5. Kỹ thuật pha chế và bảo tồn
tinh dịch
5.1
Các nguyên tắc của môi trường pha
chế, bảo tồn tinh dịch
5.2
Các chất chủ yếu cấu tạo môi trường
pha loãng, bảo tồn tinh dịch
5.2.1
Chất cung cấp năng lượng
5.2.2
Chất đệm
5.2.3
Chất chống choáng lạnh
5.2.4
Chất kháng khuẩn
5.2.5

Chất “rửa sạch” môi trường
5.3
Pha loãng tinh dịch
5.3.1
Yêu cầu của tinh dịch đem pha loãng và
kỹ thuật pha môi trường
5.3.2
Xác định bội số pha loãng tinh dịch
5.3.3
Kỹ thuật pha loãng và phân liều đối với
tinh dịch một số loài vật nuôi
5.4
Bảo tồn tinh dịch
4

Số tiết học
trên lớp
4

Phương pháp
giảng dạy

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

2

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

1
3

1

1

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn
Thuyết trình có


TT

Nội dung kiến thức

5.4.1
Mục đích bảo tồn
5.4.2
Các phương pháp bảo tồn tinh dịch
5.5
Vận chuyển tinh dịch
Chương 6. Thụ tinh nhân tạo
6.1
Xác định thời điểm phối giống thích
hợp ở gia súc cái
6.1.1
Ý nghĩa của việc xác định thời điểm
phối giống thích hợp
6.1.2
Cơ sở khoa học của việc xác định thời
điểm phối giống thích hợp
6.1.3
Các phương pháp xác định thời điểm
phối giống thích hợp
6.2
Kỹ thuật dẫn tinh
6.2.1
Dẫn tinh cho lợn cái
6.2.2
6.2.3

Dẫn tinh cho bò cái

Dẫn tinh cho trâu cái

6.2.4
Dẫn tinh cho ngựa cái
6.2.5
Dẫn tinh cho dê, cừu cái
6.2.6
Dẫn tinh cho gà
6.2.7
Dẫn tinh cho ngỗng
Chương 7. Cấy truyền phôi
7.1
Khái niệm
7.2
Ý nghĩa của cấy truyền phôi
7.3
Nguyên tắc cơ bản của công nghệ cấy
truyền phôi
7.4
Các bước cơ bản trong công nghệ cấy
truyền phôi
7.4.1
Gây siêu bài noãn
7.4.2
Gây động dục đồng pha

Số tiết học
trên lớp

4

1

1

1

1

Khai thác phôi
Kiểm tra chất lượng phôi

Bảo quản phôi bằng phương pháp đông
lạnh
7.4.6
Cấy truyền phôi
Chương 8. Giới thiệu một số công nghệ sinh
sản khác trong chăn nuôi
8.1
Tách giới tính tinh trùng
8.2
Thụ tinh ống nghiệm
8.3
Nhân bản vô tính động vật
Tổng cộng
5

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn + Video
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn + video
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn + video

Tự học
3

1

1
7.4.3
7.4.4

Phương pháp
giảng dạy
minh họa + phát
vấn

1

7.4.5

1

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn

1
Thuyết trình có
minh họa + phát
vấn
26


6.2. Phần thực hành
TT
Nội dung thực hành
Bài 1
Bài 2

Đánh giá phẩm chất tinh dịch lợn và thu
tinh nhân tạo cho lợn

Nhận biết các dạng tinh đông lạnh và
truyền tinh nhân tạo cho bò
Tổng cộng

Số tiết
thực hành
2

Phương pháp
giảng dạy

2
4

7. Tài liệu học tập:
Nguyễn Mạnh Hà, Đào Đức Thà, Nguyễn Đức Hùng (2012), Giáo trình công nghệ
sinh sản vật nuôi, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.
8. Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Đức Hùng, Nguyễn Mạnh Hà, Trần Huê Viên, Phan Văn Kiểm (2003), Truyền
giống nhân tạo vật nuôi, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.
2. Đào Đức Thà (1998), Cẩm nang kỹ thuật thụ tinh nhân tạo gia súc – gia cầm, Nxb
nông nghiệp, Hà Nội.
3. Hoàng Toàn Thắng, Cao Văn (2006), Giáo trình sinh lý học vật nuôi, Nxb Nông
nghiệp, Hà Nội.
4. Nguyễn Thiện, Đào Đức Hà (1999), Cẩm nang kỹ thuật thụ tinh nhân tạo gia súc - gia
cầm, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.
5. Nguyễn Quang Tuyên, Trần Văn Thăng (2007), Giáo trình sinh lý bệnh thú y, Nxb
Nông Nghiệp, Hà Nội 2007.
9. Cán bộ giảng dạy:
STT

Họ và tên giảng viên

Thuộc đơn vị quản lý

Học vị, học hàm

1

Nguyễn Đức Hùng

Đại học Thái Nguyên

Tiến sĩ

2

Trần Văn Thăng

Khoa CNTY

Tiến sĩ

Trưởng khoa

Thái Nguyên, ngày 16 tháng 03 năm 2017
Trưởng Bộ môn
Giảng viên

Trần Văn Thăng

6