Bài giảng Nguyên lý kế toán: Chương 4 - Nguyễn Hoàng Phi Nam

Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm tốn

Chương 4

Khố sổ và
Lập Báo cáo tài chính


Mục tiêu
 Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có
thể:
 Giải thích được các ngun tắc kế tốn áp
dụng trong việc xác định lợi nhuận trong một
thời kỳ.
 Thực hiện các bút tốn điều chỉnh và khóa
sổ cơ bản.
 Lập các báo cáo tài chính đơn giản.
 Phân tích một số chỉ tiêu cơ bản của BCTC.


Nội dung
• Các ngun tắc kế tốn liên quan đến việc xác
định lợi nhuận
• Các khoản điều chỉnh và các bút tốn điều
chỉnh
• Các bút tốn khóa sổ và kết chuyển
• Hồn thành chu trình kế tốn
• Lập BCTC đơn giản
• Một số tỷ số tài chính

Các nguyên tắc kế toán ảnh hưởng đến
xác định lợi nhuận
• Lợi nhuận và cơ sở dồn tích.
• Kỳ kế tốn.
• Ngun tắc ghi nhận doanh thu.
• Ngun tắc phù hợp


Lợi nhuận và cơ sở dồn tích


Xác định lợi nhuận là xác định thời điểm ghi
nhận các nghiệp vụ.



Có 2 cơ sở kế toán để ghi nhận các nghiệp vụ:
-

Cơ sở dồn tích: thời điểm ghi nhận nghiệp vụ
là ngay khi nó phát sinh, chứ khơng căn cứ
vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền

-

Cơ sở tiền: thời điểm ghi nhận các nghiệp vụ
vào thời điểm thu hoặc chi tiền
5

Lợi nhuận và cơ sở dồn tích (tiếp)
Kế tốn theo cơ sở dồn tích
• Ghi nhận doanh thu khi phát sinh,
khơng căn cứ vào thời điểm thu tiền
• Ghi nhận chi phí khi phát sinh, khơng
căn cứ vào thời điểm chi tiền

Kế tốn theo cơ sở tiền
• Ghi nhận doanh thu khi thu tiền.
• Ghi nhận chi phí khi chi tiền.
6


Ví dụ 1
Cơng ty Kho Vận Ngoại Thương cho Cty Thủy
Sản Nam Việt thuê kho lạnh với giá 12.000.000
đồng/tháng. Ngày 2 tháng 1, Cty Nam Việt trả
ngay 36.000.000 đồng cho thời gian thuê kho từ
1/1 đến 31/3.
• Ghi nhận doanh thu, chi phí theo cơ sở dồn tích
và theo cơ sở tiền cho mỗi trường hợp tại cả
hai công ty?

7


Kỳ kế tốn
• Kỳ kế tốn là khoảng thời gian hồn thành một
chu trình kế tốn:
Mở sổ kế tốn

Lập Báo cáo tài chính

Ghi chép các nghiệp
vụ phát sinh

Khóa sổ

• Kỳ kế toán cơ bản là 12 tháng, gọi là niên độ kế
tốn hay năm tài chính.
8


Kỳ kế tốn (tiếp)
• Kỳ kế tốn bảo đảm thơng tin được báo cáo
thường xuyên.
• Việc phân chia các nghiệp vụ vào từng kỳ kế
tốn khơng đúng sẽ làm giảm sự trung thực của
thông tin trên BCTC
– Năm 1, trả trước tiền th văn phịng trong 3 năm 
chi phí của Năm 1 chỉ được tính 1/ 3 của số tiền đã
trả.
– Năm 1, chi tiền mua TSCĐ  kế toán sẽ phân chia
số tiền đã đầu tư trong 5 năm hay 10 năm?
9


Nguyên tắc ghi nhận doanh thu
• Doanh thu được ghi nhận khi phát sinh chứ
không căn cứ vào thời điểm mà doanh nghiệp

thu được tiền.
– Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm
cung cấp hàng hóa, dịch vụ và khách hàng
chấp nhận.
– Về số tiền, doanh thu là giá bán của sản
phẩm, hàng hóa đã bán và dịch vụ đã cung
cấp cho khách hàng.
10


Ví dụ 2
 Cty F nhận thực hiện tour du lịch cho đồn
khách là cơng ty A. Ngày 25/6/20x1, Cty A trả phí
trọn gói là 520 triệu đồng. Chuyến du lịch được
thực hiện từ ngày 3 -11/8/20x1. Kế toán của công
ty F sẽ ghi nhận doanh thu vào thời điểm nào?
 Để có khách hàng mới là cty B, Cty F đã chấp
nhận thực hiện một dịch vụ cho khách hàng B với
giá chỉ 350 triệu, trong khi giá thông thường của
dịch vụ này là 400 triệu. Kế toán của công ty F ghi
nhận doanh thu là bao nhiêu?
11


Nguyên tắc phù hợp
 Nguyên tắc phù hợp yêu cầu người kế tốn:
– Xác định tất cả các chi phí phát sinh trong
mỗi kỳ kế tốn;
– Đo lường chi phí đảm bảo sự phù hợp với
doanh thu trong mỗi kỳ kế toán.

Ví dụ 3
Để phục vụ cho tour du lịch của đoàn khách cty A, Cty
F đã chi 200 triệu đồng mua vé máy bay vào ngày
20/7/20x1. Các vật dụng đã mua từ 1/4/20x1 là 120
triệu đồng, trong đó dùng cho tour này 20 triệu đồng.
Chi phí chi tiêu trong tour được ứng cho hướng dẫn
viên ngày 31/7/20x1 là 100 triệu đồng, tuy nhiên thực
tế chi là 92 triệu đồng. Tiền thù lao hướng dẫn viên
cho đoàn là 120 triệu đồng, được thanh tốn vào ngày
1/9/20x1.
u cầu:
a. Tính các chi phí phát sinh theo nguyên tắc phù
hợp.
b. Tính lợi nhuận của cty F trong tour này.
13


Các bút toán điều chỉnh
 Khái niệm
 Các bút toán điều chỉnh cơ bản


Khái niệm
• Cuối mỗi kỳ kế tốn, một q trình điều chỉnh
cần được thực hiện nhằm hai mục đích:
– Bảo đảm xác định và đo lường đầy đủ
doanh thu, chi phí của kỳ (theo nguyên tắc
dồn tích và phù hợp), từ đó xác định lợi

nhuận
– Đưa các tài khoản về trạng thái sẵn sàng
cho việc lập Báo cáo tài chính.

15


Các bút tốn điều chỉnh cơ bản
 Chi phí trả trước
 Khấu hao TSCĐ
 Chi phí dồn tích (chi phí phải trả)
 Doanh thu dồn tích (doanh thu chưa thu tiền)
 Doanh thu chưa thực hiện

16


Chi phí trả trước
• Khái niệm
• Tài khoản sử dụng

17


Khái niệm
• Chi phí trả trước là các khoản đã chi ra trong một
kỳ kế tốn nhưng lại có ảnh hưởng đến kết quả
kinh doanh của nhiều kỳ kế toán sau đó.
• Điều chỉnh chi phí trả trước là phân bổ chi phí trả
trước vào các kỳ kế tốn một cách phù hợp.

• Các loại chi phí trả trước thường gặp
– Tiền thuê mặt bằng trả trước
– Tiền bảo hiểm
– Chi phí quảng cáo trả trước
18


Sơ đồ tài khoản
Chi phí trả trước

Tiềnmặt / Tiền gởi NH

CPBH / CPQLDN

(1)

(2)

Chi phí trả trước phát sinh

Phân bổ chi phí trả trước

Số dư: Chi phí
trả cón phân bổ
cho các kỳ sau


Ví dụ 4
• Tháng 1/20x1, Cty A th cty dịch vụ quảng cáo
B thực hiện đăng quảng cáo trên báo trong 6 kỳ

(1 tháng/ 2kỳ). Cty A đã thanh toán toàn bộ tiền
quảng cáo của 6 kỳ là 6 triệu đồng vào ngày
15/1/20x1 bằng tiền mặt.
Yêu cầu:
a. Hãy tính chi phí của Cty A trong tháng 1/20x1
và ghi nhận các bút tốn có liên quan trong
tháng 1/20x1.
b. Bút tốn nào là bút toán điều chỉnh?

20


Bài tập thực hành 1
• Có số liệu tại cty M như sau:
1. Ngày 1.3.20x1, Công ty đã chi tiền mặt 480 triệu để
thuê một kho hàng nhằm phục vụ cho hoạt động
sản xuất kinh doanh với thời gian thuê là 12 tháng.
Thời gian bắt đầu thuê kho từ 1/3/20x1.
2. Ngày 28.3.20x1 Công ty chuyển khoản 120 triệu để
mua bảo hiểm cháy nổ cho kho hàng vừa thuê với
thời hạn 6 tháng từ công ty Bảo Việt. Thời gian bắt
đầu tính bảo hiểm là 1/4/20x1.
Yêu cầu: Ghi nhận nghiệp vụ trên vào các tháng 3 và
4. Bút toán nào là bút toán điều chỉnh?
21


Khấu hao tài sản cố định
• Sự phân bổ giá gốc của tài sản cố định vào chi
phí được gọi là khấu hao.

• Khấu hao cần được phân bổ một cách có hệ
thống vào thời gian sử dụng hữu ích của tài sản.
• Có nhiều phương pháp khấu hao, phương pháp
phổ biến là khấu hao đường thẳng.

22


Ví dụ 5a
Trong tháng 8/20x1, Cơng ty A đã chi tiền mặt
mua một máy photocopy với giá gốc là 48 triệu
đồng và đưa vào sử dụng ở bộ phận văn phịng
từ ngày 1/9/20x1. Thời gian sử dụng hữu ích
ước tính là 2,5 năm.
 Tính chi phí khấu hao thiết bị trên theo phương
pháp đường thẳng:
– Cho 1 tháng
– Cho năm 20x1
 Tính giá trị cịn lại của thiết bị vào cuối tháng
23
9/20x1 và vào cuối năm 20x1


Bài tập thực hành 2
• Có bảng thơng tin về TSCĐ tính đến ngày
31/12/20x3 của cơng ty A, B và C như sau:
Thông tin

Cty A

TSCĐ thuần (GTCL)

?

- Nguyên giá

?

- Hao mịn lũy kế

Cty B

Cty C

?

144
192

432

?

?
?

Số năm sử dụng ước tính

5

4

3

Thời gian bắt đầu sử dụng

1/1/20x1

1/7/20x2

1/1/20x3

• Hãy điền số thích hợp vào chỗ dấu ?
• Nêu bút tốn khấu hao của từng cty trong tháng 12
của năm 20x3.
24


Sơ đồ tài khoản
TK ...

Hao mịn TSCĐ

CPBH / CPQLDN
(1)

Trích khấu hao TSCĐ

Số dư: Số hao
mòn lũy kế của

TSCĐ