Bài giảng môn học Hệ cơ sở dữ liệu: Chương 1 - Nguyễn Như Hoa

Giới thiệu môn học

Hệ cơ sở dữ liệu

Gv. Nguyễn Như Hoa

nnhoa06.blogspot.com
1


Mục tiêu môn học






Nắm được các khái niệm và tầm quan
trọng của CSDL và hệ quản trị CSDL
Xây dựng được mô hình thực thể kết hợp
Xây dựng được mô hình CSDL quan hệ
Có khả năng hiện thực và khai thác CSDL
bằng ngôn ngữ SQL

2


Nội dung môn học
Nội dung

Số tiết

Lý
thuyết

Chương 1: Giới thiệu Tổng quan

3

Chương 2: Mô hình thực thể kết hợp
Chương 3: Mô hình CSDL quan hệ
Chương 4: Ngôn ngữ SQL

6
8
1
12
30

Chương 5 : Chuẩn hóa CSDL
Tổng cộng

Số tiết
Thực
hành

60
60

3

Kiểm tra & Đánh giá
• Thi giữa kỳ : tự luận
• Thi cuối kỳ : tự luận
• Kiểm tra thường kỳ : 3 bài

4


Giáo trình và TLTK
- Giáo trình :
[1]. Hệ Cơ sở dữ liệu – Dương Tuấn Anh, Nguyễn Trung Trực –
NXB ĐH Quốc Gia Tp HCM
[2]. Giáo trình cơ sở dữ liệu Đại học Công Nghiệp – ThS Trần
Đắc Phiến
[3] Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe, 2011.
Fundamentals of Database systems, 6th edition, AddisonWesley.
[4] Fred R. McFadden, Jeffrey A.Hoffer, Mary B.Prescott ,
1999. Modern Database management, 5th edition,
Addison Wisley
.
5


Giáo trình và TLTK
– Tài liệu tham khảo:
[1] Các hệ CSDL lý thuyết và thực hành – Hồ Thuần, Hồ Cẩm Hà –
Nhà xuất bản giáo dục, 2004.
[2] Database Management Systems – Raghu Ramakrishnan &
Johannes Gehrke, 3th edition, USA
[3] Peter Rob, Carlos Coronel, Database Systems: Design,

Implementation and Management, 4th Edition, Course
Technology, 2000.
[4] Philip M.Lewis, Arthur Bernstein, Michael Kifer, Databases and
Transaction Processing , Addison Wesley, 2002.
[5] Hector Garcia-Molina, Jeffrey D.Ullman, Jennifer Widom,
Database Systems: the complete Book, 2000.

6


Chương 1
Tổng quan về
CSDL và Hệ quản trị CSDL
Giáo trình & Tài liệu tham khảo:
1. Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe, 2011. Fundamentals of Database
systems, 6th edition, Addison-Wesley.
2. Giáo trình Cơ sở dữ liệu , Trần Đắc Phiến, ĐH Công nghiệp TPHCM
3. Bộ slide bài giảng của Nguyễn Minh Thư, Khoa CNTT, ĐH KHTN TPHCM
4. Bộ slide bài giảng của Trần Thị Kim Chi, Khoa CNTT, ĐH Công nghiệp TPHCM

Gv. Nguyễn Như Hoa
7


Nội dung chương 1
• Khái niệm về Cơ sở dữ liệu (DB) và Hệ quản trị
cơ sở dữ liệu (DBMS)
• Các mô hình dữ liệu
• Các giai đoạn thiết kế Cơ sở dữ liệu

8


Giới thiệu (1)
• Hoạt động của bất kỳ Tổ chức nào thường dẫn
đến phát sinh dữ liệu, lưu trữ , xử lý và khai thác
dữ liệu
– Trường học : quản lý kết quả học tập, thời khóa biểu,
đăng ký học phần, quản lý tài chính, thư viện, …
– Kinh doanh: quản lý bán hàng , kho hàng, mặt hàng,
khách hàng, …
– Hành chính : quản lý nhân khẩu, đất đai, quản lý quỹ,
….
– ...
9


Giới thiệu (2)
• Dữ liệu (data)
– Một mô tả hình thức về Tổ chức và hoạt động của
nó
• Tên, địa chỉ, số điện thoại, … của khách hàng
• Tên, thời lượng, giáo viên, số lượng SV, ngày bắt đầu, …
của một khóa học
• Mã số thẻ, tên, địa chỉ, số điện thoại, … của độc giả
(thư viện)

• Thông tin (Information)
– Dữ liệu đã qua xử lý
10

Giới thiệu (3)
DỮ LIỆU
(DATA)

XỬ LÝ

Dữ liệu
1
10273
2
00298
…
….
151 50542
152 50075

Nguyễn Văn Hoà
Nguyễn Minh Tâm
….
Hồ Xuân Phương
Lê Việt Dũng

CDTH7
CDTH7
….
TCTH33
CNTH34

1996
1996
…
1997
1995

THÔNG TIN
(INFORMATION)
11


Giới thiệu (4)
• Cơ sở dữ liệu (Database hay DB)
– Một tập hợp có cấu trúc của những dữ liệu có liên
quan với nhau được lưu trữ trong máy tính
• Danh sách sinh viên
• Niên giám điện thoại
• Danh mục các đề án

– Một CSDL biểu diễn một phần của thế giới thực (một
tổ chức và hoạt động của nó)
– CSDL được thiết kế, xây dựng, và lưu trữ với một mục
đích xác định, phục vụ cho một số ứng dụng và người
dùng
• Tập ngẫu nhiên của các dữ liệu không thể xem là một CSDL
12


Giới thiệu (5)
• Hệ quản trị CSDL (Database Management

System hay DBMS)
– Tập hợp các chương trình cho phép người sử dụng tạo
ra và duy trì CSDL
– Một phần mềm hệ thống cho phép định nghĩa, xây
dựng và xử lý dữ liệu
• Định nghĩa – khai báo bộ khung dữ liệu cùng với các mô tả
chi tiết về dữ liệu
• Xây dựng – lưu trữ dữ liệu lên bộ nhớ phụ
• Xử lý – truy vấn, cập nhật và phát sinh báo cáo

– Vd: SQL server, Oracle, Mysql, …
13


Giới thiệu (6)
• Hệ CSDL (Database System)
Người sử dụng
Chương trình ứng dụng/Truy vấn
Hệ QT CSDL

Xử lý truy vấn
Truy xuất dữ liệu

Định nghĩa
CSDL
Catalog
Hệ CSDL

CSDL
14

Một ví dụ về CSDL (1)
SINHVIEN
MASV

LOP
HOTEN

MALOP

012022

Sơn

TC3201

012023

Bảo

TC3202

012024

Trang

TENLOP

KHOA

TC3201

TCTH32A

CNTT

TC3202

TCTH32B

CNTT

TC3203

TCTH32C

CNTT

TC3203
KETQUA

MAMH

DIEM

012022

THVP

8

TINCHI

012022

CSDL

6

MONHOC
MAMH

MALOP

TENMH

MASV

THVP

Nhập môn TH

4

012022

CTDL

7

CSDL

Cấu trúc dữ liệu 4

012023

THVP

9

CTDL

Toán rời rạc

012023

CSDL

8

012024

THVP

10

3

15

Một ví dụ về CSDL (2)
• Quản lý KQHT của Sinh viên của một trường học
– Định nghĩa CSDL
• Cấu trúc bảng, bao gồm các thành phần dữ liệu và kiểu dữ
liệu tương ứng

– Xây dựng CSDL
• Đưa dữ liệu vào các bảng

– Xử lý CSDL
• Thực hiện các truy vấn: “Cho biết các sinh viên có điểm <5
môn THVP”
• Thực hiện các phép cập nhật: “Chuyển sinh viên có mã
012022 sang lớp TCTH32B”

16


Một ví dụ về Hệ CSDL (1)
Người sử dụng

Chương trình Quản Lý KQHT của Sinh viên
MS SQL
SERVER

Xử lý truy vấn
Truy xuất dữ liệu

Định nghĩa
CSDL

CSDL Sinhviên

Hệ CSDL
17


Một ví dụ về Hệ CSDL (2)
Người sử dụng
Chương trình X

Chương trình Quản Lý KQHT của Sinh viên

Chương trình Y

MS SQL SERVER

Xử lý truy vấn
Truy xuất dữ liệu

CSDL X …

Hệ CSDL

Định nghĩa
CSDL

CSDL Sinhviên

CSDL Y …

18


Một ví dụ về Hệ CSDL (3)

19


Quá trình phát triển (1)
• Tiếp cận cũ : Tập tin (file)
Chương trình ứng dụng 1
Quản lý dữ liệu

Chương trình ứng dụng 2
Quản lý dữ liệu

Hệ
Thống
Quản
Lý
Tập
Tin

Tập
tin
Tập
tin

Chương trình ứng dụng 3
Quản lý dữ liệu

Tập
tin

Dữ liệu

20


Quá trình phát triển (2)
• Tiếp cận cũ : Tập tin (file)
– Các hạn chế
•
•
•
•
•

Dữ liệu bị trùng lắp và dư thừa
Thiếu tính nhất quán giữa các dữ liệu
Khó khăn trong việc truy xuất
Việc chia sẻ dữ liệu bị hạn chế
Khó khôi phục

21

Quá trình phát triển (3)
• Tiếp cận hiện nay : Cơ sở dữ liệu (Database)
Chương trình ứng dụng 1
Quản lý dữ liệu

Chương trình ứng dụng 2
Quản lý dữ liệu

Hệ
Quản
Trị
CSDL

CSDL

Chương trình ứng dụng 3
Quản lý dữ liệu

22


Đặc tính của cách tiếp cận
Cơ sở dữ liệu
• Các đặc tính nổi bật
– Tính tự mô tả
– Tính trừu tượng dữ liệu
– Tính độc lập giữa chương trình và dữ liệu
– Tính nhất quán
– Hỗ trợ nhiều cách nhìn dữ liệu và chia sẽ dữ liệu

23


Tính tự mô tả
• Hệ QTCSDL không chỉ chứa bản thân CSDL mà còn chứa
định nghĩa mô tả CSDL
– Chứa các thông tin về cấu trúc và tổ chức tập tin, kiểu và
dạng thức lưu trữ của mỗi thành phần dữ liệu và những
ràng buộc dữ liệu

• Các định nghĩa mô tả CSDL được lưu trữ trong catalog
• Dữ liệu trong catalog gọi là meta-data (data of data)
Name
MaSV
Hoten
MaLop
Namsinh

Type
Char
Char
Char
smallint

Length
6
30
7

Description

Mã sinh viên
Họ và tên sinh viên
Mã Lớp học
Năm sinh
24


Tính trừu tượng
• Hệ QTCSDL trình bày dữ liệu ở mức trừu tượng,
che dấu những chi tiết lưu trữ và hiện thực của
dữ liệu
• Biểu diễn dữ liệu thông qua mô hình dữ liệu
– Đối tượng
– Thuộc tính của đối tượng
– Mối liên hệ
25