Chết theo phương trình tế bào apoptosis

Chết theo chương trình tế
bào apoptosis
Bùi Anh Đức
Nguyễn Quốc Đông

Các phần chính
•
Giới thiệu chung và lịch sử phát hiện
apoptosis
•
Cơ chế tác động của apoptosis

Giới thiệu chung
•
Mỗi cơ thể chúng ta là cả một thế giới sinh động
bao gồm sự sống của hàng tỷ các loại tế bào
khác nhau.
•
Với một cơ thể khỏe mạnh, mỗi giây có tới hàng
triệu tế bào mới được sinh ra đồng thời hàng
triệu tế bào cũ chết đi
•
Hàng triệu tế bào chết đi ấy có thể được chia
làm hai dạng chết là:
- Chết hoại tử (necrosis).
- Chết theo chương trình (apoptosis)

Khái niệm chết theo chương trình
•
Chết theo chương trình là cái chết đã được lập

trình từ trước trong tế bào. Chẳng hạn khi các tế
bào gặp sai hỏng quá nặng không thể sửa chữa
thì tế bào sẽ tự hoạt hóa 1 gen tổng hợp lên
enzyme để giết chết tế bào đó.Tế bào sau khi
chết sẽ bị bạch cầu hay các đại thực bào tiêu
thụ
•
Apoptosis là một cơ chế quan trọng giúp các
sinh vật đa bào duy trì sự toàn vẹn và chức
năng của mô, và để loại bỏ các hư hại hoặc các
tế bào không mong muốn

Lịch sử phát hiện apoptosis
•
Một nhà khoa học Đức Carl Vogt lần đầu tiên đã
tả các nguyên tắc của apoptosis năm 1842.
•
Năm 1885, nhà giải phẫu Walther Flemming đưa
ra một mô tả chính xác hơn của quá trình chết tế
bào theo lập trình.
•
Tuy nhiên, nó không được tiếp tục thực hiện cho
đến năm 1965 là chủ đề được phục sinh
•
Trong khi nghiên cứu các mô bằng cách sử
dụng kính hiển vi điện tử, John Kerr Foxton
Ross tại Đại học Queensland đã có thể phân
biệt apoptosis từ các tế bào chết sau chấn
thương .

•
Năm 1972,giáo sư Currie ghi James
Cormack cùng Kerr, Wyllie xuất bản một
bài báo trong British Journal of Cancer.
trong bài viết, quá trình của sự chết tế bào
tự nhiên đã được gọi là apoptosis.
•
Kerr đã nhận được nhận giải thưởng ngày
14 Tháng 3 năm 2000, từ nghiên cứu của
ông về apoptosis.

Tế bào apoptosis giai đoạn cuối đang
tiêu diệt tế bào máu trắng

Khái quát về apoptosis
•
Apoptosis (lập trình tế bào chết) đóng vai trò
quan trọng trong sự phát triển bình thường và
homeostasis
•
Apoptosis được kích hoạt thông qua hai con
đường chính tín hiệu: nội tại và extrinsic1â € "2
•
Ung thư thường được khởi đầu bằng DNA thiệt
hại
•
Các tế bào bình thường trải qua apoptosis để
phản ứng stress-inducing sự kiện trong các tế
bào, như DNA thiệt hại
•

Dysregulation của apoptosis là rất quan trọng
cho sự phát triển ung thư và tế bào khối u
survival3

Tổng quan về hai con đường
apoptosis
Apoptosis
Caspases
Pro-apoptotic receptor
Pro-apoptotic ligand
Cell-extrinsic
pathway
Cell-intrinsic
pathway
BAX
BCL2
PUMA
Stress
Mitochondria

Sự kích hoạt apoptosis theo con
đường nội tại (thông qua ty thể)

Sự kích hoạt apoptosis theo con
đường nội tại (thông qua ty thể)
•
Con đường thông qua ti thể: con đường
này được kích hoạt bởi các yếu tố như
shock nhiệt, sự tổn thương DNA.
•

Sau khi nhận được tín hiệu stress thì
những protein tham gia vào quá trình
apoptoisis và BAX, BID gắn lên màng
ngoài của ti thể để truyền tín hiệu cho một
số quá trình phức tạp khác
•
Kết quả là sự phóng thich cytochrome C
ra khỏi ti thể.