Hoàn thiện chính sách quản lý vốn của nhà nước trong doanh nghiệp sau cổ phần hóa

i

L I C M ƠN
Tôi xin chân thành c m ơn PGS.TS Ngô Th ng L i và các gi ng viên
khoa K ho ch và phát tri#n $ ð i h&c Kinh t qu)c dân, c m ơn các ñ-ng
nghi.p t i công ty Mua bán n Vi.t Nam, C4c Tài chính DN $ B8 Tài chính và
T-ng công ty ð9u tư và kinh doanh VNN cùng gia ñình và b n bè ñã góp nhi@u
ý ki n, cung cBp tài li.u và ñ8ng viên tôi thu x p thDi gian ñ# nghiên cEu vi t
LuFn án. Tôi xin gGi lDi c m ơn ñHc bi.t tIi GS.TS Vũ ThK Ng&c Phùng, NgưDi
Th9y vô cùng to lIn ñã giúp ñM, hưIng dNn, chO b o tFn tình giúp tôi vư t qua
nhi@u khó khăn ñ# hoàn thành LuFn án Ti n sR. GS.TS ñã ñi cùng tôi su)t nhSng
năm tháng h&c tFp, nghiên cEu khoa h&c tT khi tôi thUc tFp t)t nghi.p ñ i h&c
chuyên ngành K ho ch hóa n@n kinh t qu)c dân thu8c khoa Kinh t K ho ch
năm 1987, hưIng dNn tôi b o v. thành công LuFn văn Th c sR Kinh t năm
2001 và nay là LuFn án ti n sR: Hoàn thi n chính sách qu n lý v n c a Nhà
nư c trong doanh nghi p nhà nư c sau c ph n hóa./.

Hà N i, ngày 10 tháng 02 năm 2012
Nghiên c u sinh

Tr!n Xuân Long


ii

L I CAM ðOAN
Tôi là nghiên cEu sinh Tr9n Xuân Long cam ñoan LuFn án: Hoàn thi n
chính sách qu n lý v n c a Nhà nư c trong doanh nghi p nhà nư c sau c
ph n hóa là công trinh khoa h&c do tôi nghiên cEu ñ8c lFp và hoàn thành vIi
k t qu nghiên cEu, ñánh giá chưa ñư c công b) trong bBt kỳ công trình nào
khác. Các s) li.u trung thUc, có ngu-n g)c rõ ràng tT các tài li.u tham kh o trích

dNn trong luFn án ñư c nêu rõ xuBt xE và ñư c ghi trong danh m4c tài li.u tham
kh o.
Tôi xin chKu trách nhi.m trưIc pháp luFt v@ lDi cam ñoan trên./.

Hà N i, ngày 10 tháng 02 năm 2012
Nghiên c u sinh

Tr!n Xuân Long


iii

M(C L(C
LaI CcM ƠN .....................................................................................................................i
LaI CAM ðOAN ..............................................................................................................ii
CÁC Th VIiT TjT TRONG LUmN ÁN .................................................................... vi
PHoN NÓI ðoU ...............................................................................................................8
CHƯƠNG I: Cr PHoN HÓA DOANH NGHIsP NHÀ NƯuC VÀ CHÍNH SÁCH
QUcN LÝ VyN NHÀ NƯuC TRONG DOANH NGHIsP SAU Cr PHoN HÓA
z VIsT NAM .................................................................................................................. 23
1.1. CPH DN nhà nư-c . Vi0t Nam và chính sách qu5n lý VNN trong DN ......23
1.1.1. Công ty c ph n và CPH DN nhà nư c

Vi t Nam............................... 23

1.1.2.VNN trong DN sau CPH ........................................................................... 36
1.1.3. Qu%n lý VNN trong DN sau CPH. ........................................................... 40
1.2. N i dung chính sách qu5n lý VNN trong DN sau CPH . Vi0t Nam ..............43

1.2.1. V;n ñ= ñ>i di0n ch? s. h@u VNN trong DN sau CPH .................................. 43

1.2.2. V;n ñ= ngưAi ñ>i di0n VNN trong DN sau CPH. ......................... 45
1.2.3. Qu%n lý, ñ u tư VNN trong DN CPH ....................................................... 49
1.2.4. Phân ph/i l0i t1c và s2 d4ng c t1c ph n VNN trong DN CPH ............. 51
1.3. M t sB kinh nghi0m quBc tD v= qu5n lý VNN t>i DN........................................ 56
1.3.1. Kinh nghiêm qu%n lý VNN ñ u tư vào DN t8i Trung Qu/c:.................... 56
1.3.2. Chính sách qu%n lý, giám sát VNN trong ho8t d=ng tư nhân hóa và ña
d8ng hóa DN nhà nư c t8i Hungary: ................................................................ 65
1.3.3. Mô hình ñ u tư và kinh doanh VNN t8i Singapore: ................................ 70
CHƯƠNG II: TÌNH HÌNH TH}C HIsN CHÍNH SÁCH QUcN LÝ VyN NHÀ
NƯuC TRONG DOANH NGHIsP SAU Cr PHoN HÓA Th NĂM 1992 ðiN
NAY z VIsT NAM........................................................................................................ 74
2.1. Quá trình cI ph!n hoá DN nhà nư-c . Vi0t Nam. ..........................................74


iv

2.1.1 CPH DN nhà nư c tE năm 1992 ñGn năm 1998 ....................................... 74
2.1.2. CPH DN nhà nư c tE năm 1998 ñGn nay: ............................................... 80

2.1.3. KDt qu5 thMc hi0n CPH DN nhà nư-c và sM c!n thiDt c?a chính sách
qu5n lý VNN trong DN sau CPH. ..................................................................... 86
2.2. Tình hình thMc hi0n chính sách qu5n lý VNN trong DN sau CPH . Vi0t
Nam. .................................................................................................................................93
2.2.1. Tình hình thIc hi n vJn ñK ñ8i di n chL s hMu VNN trong DN CPH. ... 93
2.2.2. Tình hình thIc hi n vJn ñK ngưNi ñ8i di n VNN trong DN sau CPH.....101
2.2.3. Tình hình thIc hi n qu%n lý, ñ u tư VNN trong DN CPH ..................... 103
2.2.4. Tình hình thIc hi n chính vi c phân ph/i c t1c và s2 d4ng c t1c ph n
VNN trong DN CPH......................................................................................... 106
2.3. ðánh giá tình hình thMc hi0n chính sách qu5n lý VNN trong DN sau CPH .
Vi0t Nam ........................................................................................................................113

2.3.1. NhMng kGt qu% ñ8t ñư0c trong thIc hi n chính sách qu%n lý VNN trong
DN sau CPH: ................................................................................................... 113
2.3.2.NhMng tOn t8i, vư ng mPc trong thIc hi n chính sách qu%n lý VNN trong
DN CPH: .......................................................................................................... 117
CHƯƠNG III : PHƯƠNG HƯuNG VÀ GIcI PHÁP HOÀN THIsN CHÍNH SÁCH
QUcN LÝ VyN NHÀ NƯuC TRONG DOANH NGHIsP SAU Cr PHoN HÓA
z VIsT NAM ................................................................................................................132
3.1. Phương hư-ng hoàn thi0n chính sách qu5n lý VNN trong DN CPH. .........132
3.1.1. ðưNng l/i, chL trương cLa ð%ng, nhà nư c vK hoàn thi n chính sách
qu%n lý VNN trong DN CPH. ........................................................................... 132
3.1.2. Phương hư ng và n=i dung hoàn thi n chính sách qu%n lý VNN trong DN
CPH

Vi t Nam. .............................................................................................. 134

3.2. M t sB gi5i pháp ch? yDu ñP hoàn thi0n chính sách qu5n lý VNN trong DN
CPH . ..............................................................................................................................139
3.2.1. ð i m i chính sách qu%n lý và Quy chG ngưNi ñ8i di n VNN trong DN
sau CPH ........................................................................................................... 139


v

3.2.2. Gi%i pháp vK t ch1c qu%n lý VNN trong DN sau CPH........................ 155
3.2.3. Thành lTp m=t cơ quan chuyên trách Qu%n lý VNN t8i DN.:............... 158
KiT LUmN ....................................................................................................................167
TÀI LIsU THAM KHcO ............................................................................................171


vi

CÁC TR VIST TTT TRONG LUXN ÁN

Ch@ viDt tYt

Di[n gi5i

CTCP

Công ty cI ph!n

DN

Doanh nghi0p

DNNN

Doanh nghi0p nhà nư-c

CPH

CI ph!n hóa

DN sau CPH

Doanh nghi0p nhà nư-c sau cI ph!n hóa

VNN

VBn nhà nư-c

SCIC

TIng công ty ð!u tư và kinh doanh VNN


vii

DANH M(C B NG, BI_U ð`, SƠ ð` B NG
B ng 1.1: Cơ cBu danh m4c tài s n n m giS c‚a Temasek Holding ..........................187
B ng 2.1: Cơ cBu v)n ði@u l. t i 05 DN CPH ...............................................................76
B ng 2.2: T… l. VNN ñ9u tư vào DN CPH ....................................................................91
B ng 2.3: K t qu ti p nhFn quy@n ñ i di.n ch‚ s† hSu VNN$ chuyUn thành biUu ñO
kh/i ....................................................................................................................................99
B ng 2.5: Các chO tiêu cơ b n ñánh giá tình hình ho t ñ8ng c‚a DN sau khi chuy#n
giao v@ quy@n ñ i di.n ch‚ s† hSu v@ SCIC................................................................. 114
B ng 2.6 : M8t s) chO tiêu tài chính c‚a SCIC qua ba năm ho t ñ8ng....................... 114

BI_U ð`
Bi#u ñ- 2.1: S) lư ng DN do Nhà nưIc n m giS 100% 87 v)n ñi@u l....................... 87
Bi#u ñ- 2.2: S) lư ng DNNN CPH qua các năm...............................................................
Bi#u ñˆ 2.3: T… l. DN do Nhà nưIc n m cˆ ph9n ........................................................91
Bi#u ñ- 2.4: ..........................................................................................................................
Bi#u ñ- 2.5: .......................................................................................................................98

SƠ ð`
Sơ ñ- 1.1: ð i di.n ch‚ s† hSu VNN trong DN ....................................................

45

Sơ ñ- 2.1: ð i di.n ch‚ s† hSu VNN .............................................................................96
Sơ ñ- 2.2: phân ph)i cˆ tEc c‚a DN CPH ....................................................................107
Sơ ñ- 2.3: Vi.c n8p cˆ tEc c‚a các DN CPH ...............................................................110
Sơ ñ- 2.4: N8p cˆ tEc c‚a các DN CPH ñư c .............................................................111
thành lFp tT DNNN trUc thu8c TFp ñoàn kinh t , tˆng công ty ..................................111


8

L I Ma ðbU
1. SM c!n thiDt nghiên c u ñ= tài
Cˆ ph9n hóa (CPH) doanh nghi.p nhà nưIc (DNNN) là gi i pháp quan
tr&ng trong vi.c s p x p, tˆ chEc l i, ñˆi mIi và nâng cao hi.u qu DNNN. Theo
s) li.u tˆng h p c‚a B8 Tài chính, ñ n ngày 25/5/2011 có 5850 doanh nghi.p
(DN) và b8 phFn DN ñã ñư c s p x p, chuy#n ñˆi. Trong ñó, CPH ñư c 3948
DN (chi m 67%). Còn l i g9n 1902 DN (chi m 33%) thUc hi.n các hình thEc
s p x p khác như: chuy#n thành công ty trách nhi.m hSu h n (TNHH) m8t
thành viên nhà nưIc; sáp nhFp; h p nhBt; giao bán, khoán... Trong s) 3948 DN
CPH có 2294 DN thu8c các ñKa phương (chi m 58%), 1197 DN thu8c kh)i B8,
ngành (chi m 30%) và 457 DN thu8c các tFp ñoàn, tˆng công ty (chi m 12%).
Qua g9n 20 năm thUc hi.n, quá trình CPH DNNN ñã ñ t ñư c nhSng
thành tUu ñáng k# như: góp ph9n thu hút thêm v)n; ngăn chHn sU trì tr. và tiêu
cUc, thúc ñ•y DN làm ăn có hi.u qu . Tuy nhiên, quá trình này cũng b8c l8
nhSng vBn ñ@ bBt cFp, trong ñó nˆi lên vBn ñ@ hi.u qu sG d4ng v)n trong các
DN sau CPH thBp. ði@u này gây nh hư†ng lIn ñ n m4c tiêu b o toàn v)n nhà
nưIc (VNN) trong các DN này. Nguyên nhân ch‚ y u là do công tác qu n lý
VNN trong các DN sau CPH h n ch . TrưIc yêu c9u cBp thi t ñó, ngày
06/12/2000 chính ph‚ Vi.t Nam ñã ban hành NghK ñKnh s) 73/2000/Nð$CP v@
Qui ch qu n lý VNN † DN khác và g9n ñây nhBt là NghK ñKnh s) 09/2009/Nð$
CP ngày 5/02/2009 c‚a Chính ph‚ v@ Qui ch qu n lý tài chính c‚a công ty Nhà

nưIc và qu n lý VNN ñ9u tư vào DN khác. Chính sách qu n lý VNN trong DN
sau CPH tuy ñã giúp cho công tác qu n lý VNN thuFn l i hơn nhưng quá trình
tri#n khai thUc hi.n ñã phát sinh nhi@u bBt cFp. Thêm vào ñó, h. th)ng chính
sách còn thi u và chưa ñ-ng b8 nên không th# gi i quy t t)t nhSng vưIng m c
trong công tác qu n lý VNN † DN sau CPH. TT thUc t này, yêu c9u ñHt ra cho
các nhà khoa h&c c9n thUc hi.n nghiên cEu m8t cách ñ9y ñ‚ và toàn di.n v@ quá
trình CPH DNNN nói chung và công tác qu n lý VNN trong các DN sau CPH


9

nói riêng. ðHc bi.t là chính sách qu n lý VNN trong DN sau CPH ñ# nhà nưIc
có can thi.p h p lý nhŽm nâng cao hiêu qu ho t ñ8ng c‚a các DN sau CPH
cũng như ñ m b o t)t vai trò ch‚ ñ o c‚a các DN này trong n@n kinh t .
2. TIng quan nghiên c u

ThDi gian qua có rBt nhi@u cá nhân, tˆ chEc trong và ngoài nưIc thUc hi.n
các nghiên cEu v@ CPH DNNN trên các góc ñ8 khác nhau nhưng ñ@u hưIng tIi
m4c tiêu ñ•y nhanh quá trình CPH DNNN † Vi.t Nam và nâng cao hi.u qu
ho t ñ8ng kinh doanh c‚a các DN sau CPH ñ# chúng hoàn thành t)t vai trò ch‚
ñ o trong n@n kinh t .
M#t s

nghiên c%u ñi'n hình v) CPH và quá trình CPH DNNN - Vi t

Nam
NhSng nghiên cEu ñư c thUc hi.n vào nhSng năm 90 c‚a th k… 20 tFp
trung chú y u vào vBn ñ@ lý luFn v@ CPH và bàn v@ vi.c ti n hành CPH DNNN
† Vi.t Nam như “CPH DNNN

Vi t Nam”(1992) [47] c‚a hai tác gi Hoàng

Công Thi và Phùng ThK ðoan, hay “NhMng vJn ñK lý luTn và thIc tiWn cLa CPH
khu vIc kinh tG qu/c doanh”(1993)[133] c‚a “y ban VFt giá nhà nưIc hoHc “Cơ
s khoa hXc cLa vi c chuyUn ñ i m=t s/ DNNN thành công ty c ph n

Vi t

Nam”(1993)[3]. Ngoài ra, bên c nh nhSng công trình vTa nghiên cEu v@ lý luFn
c‚a CPH DNNN vTa nghiên cEu quá trình CPH † m8t s) qu)c gia như “CPH
DN nhà nư c cơ s lý luTn và kinh nghi m thIc tiWn”(1996)[90] c‚a Nguy”n
Ng&c Quang, còn có nghiên cEu tFp trung duy nhBt vào kinh nghi.m c‚a các
qu)c gia trên th giIi như Hoàng ðEc T o vIi “CPH DN nhà nư cY kinh
nghi m thG gi i”(1993)[49] nhŽm rút bài h&c áp d4ng vào quá trình CPH DNNN
† Vi.t Nam.
Sang giai ño n ti p theo, k thTa các nghiên cEu trưIc ñó, m8t lo t các
nghiên cEu sâu v@ CPH † Vi.t Nam ñư c thUc hi.n nhŽm tìm ra gi i pháp thúc
ñ•y quá trình CPH † Vi.t Nam, cũng như phát hi.n ra các vBn ñ@ n y sinh mà
DN s• ñ)i mHt sau khi CPH và cách thEc gi i quy t chúng.


10

VIi mong mu)n ñ•y nhanh quá trình CPH † m8t ñKa phương hay lĩnh
vUc, ngành c4 th#. M8t lo t các nghiên cEu ñã ñư c thUc hi.n, trong ñó † ph m
vi m8t ñKa phương có “Bi n pháp ñ[y nhanh tiGn trình CPH DNNN

Hà

N=i”(2001)[88] c‚a tác gi Nguy”n MFu Quy t, “M=t s/ gi%i pháp nh]m thúc

ñ[y CPH DNNN trong công nghi p Vi t Nam”(2003)[51]c‚a Hoàng Kim Huy@n
và “ð[y m8nh CPH DNNN thu=c ngành Bưu chính viWn thông Vi t
Nam”(2005)[97] c‚a Nguy”n ThK Ng&c Lan. Nghiên cEu trong ph m vi DNNN
c‚a tˆng công ty có tác gi Vũ ðình Hi u vIi “M=t s/ gi%i pháp nh]m thúc ñ[y
tiGn trình CPH DNNN t8i T ng công ty cơ ñi n nông nghi p và thLy l0i (B=
Nông nghi p và Phát triUn nông thôn”(2003)[144] hay Hoàng ThK Minh trong
“ð[y m8nh CPH DNNN thu=c T ng công ty Lương thIc miKn BPc” (2006)[54]
và Tr9n Nam H i trong “ThIc tr8ng CPH

T ng công ty Bưu chính ViWn thông

Vi t Nam: kinh nghi m và gi%i pháp”(2006)[126]. Dù ti p cFn † ph m vi nào,
ñi#m chung c‚a các nghiên cEu ñó là tFp trung h. th)ng hóa cơ s† lý luFn v@
CPH, ñánh giá m8t cách khoa h&c v@ di”n bi n quá trình CPH nhŽm tìm ra
nhSng vBn ñ@ khó khăn và bBt cFp trong tri#n khai thUc hi.n. Trên c† s† ñó, các
tác gi ñ@u ñã ñ@ xuBt các nhóm gi i pháp ñ•y nhanh ti n trình CPH DNNN
trong ph m vi nghiên cEu c‚a mình.
ð# các gi i pháp ñ@ xuBt phù h p vIi thUc ti”n, các tác gi luôn c) g ng
tìm ra nhSng ñi#m khác bi.t c‚a DNNN trưIc và sau CPH. ði#n hình trong s)
ñó là Bùi Qu)c Anh vIi “NhMng vJn ñK lý luTn và thIc tiWn vK CPH và sau
CPH các DNNN

Vi t NamY lJy ví d4 trong ngành giao thông vTn

t%i”(2008)[16]. Tác gi không chO dTng † m4c tiêu nghiên cEu các vBn ñ@ v@ lý
luFn và thUc ti”n trưIc và sau khi CPH các DNNN nói chung, mà còn xem xét
trong m8t ngành c4 th# là giao thông vFn t i. Thành công lIn nhBt c‚a tác gi
chính là ph n ánh ñ9y ñ‚ bEc tranh v@ CPH các DNNN trong ngành giao thông
vFn t i và tình hình ho t ñ8ng c‚a các công ty sau CPH. ðHc bi.t tác gi ñã chO
ra các vBn ñ@ chính mà DN ph i ñ)i mHt sau khi CPH như: s† hSu c‚a DN sau

CPH, qu n trK và ñi@u hành DN, phân ph)i và lao ñ8ng c‚a các DN sau CPH.


11

ð# gi i quy t các vBn ñ@ này, tác gi ñã ñ@ xuBt phương hưIng và các nhóm gi i
pháp khá c4 th#, tuy nhiên chO áp d4ng trong các DNNN ngành giao thông.
Vi.c phát hi.n ñúng các vBn ñ@ t-n t i, phát sinh c‚a DN sau CPH s•
góp ph9n nâng cao hi.u qu ho t ñ8ng c‚a các DN. Chính vì vFy, tác gi Tr9n
Ti n CưDng chO tFp trung vào “Các vJn ñK tOn t8i và phát sinh cLa DN sau
CPH ña d8ng s hMu”(2010)[130]. Theo ông, vBn ñ@ tài chính DN là khó
khăn DNNN thưDng xuyên ph i ñ)i mHt trưIc và sau CPH. NhSng vưIng
m c này ñã ñư c làm rõ hơn trong nghiên cEu c‚a tác gi Lê Hoàng H i “
M=t s/ vư ng mPc vK tài chính ñ/i v i DN sau CPH và ña d8ng s
hMu”(2001)[67]. Ông nhBn m nh n u vBn ñ@ tài chính không ñư c gi i quy t
m8t cách tri.t ñ# và h p lý thì s• nh hư†ng không nh™ ñ n ti n trình CPH,
ñHc bi.t là hi.u qu ho t ñ8ng c‚a DNNN. NhFn thEc ñư c tác ñ8ng c‚a tài
chính ñ)i vIi ti n trình CPH các DNNN † Vi.t Nam, tác gi Vũ Ng&c Khuê ñã
thUc hi.n “Gi%i pháp tài chínhY tín d4ng góp ph n thúc ñ[y quá trình CPH
DNNN

Vi t Nam hi n nay”(1999)[145], ti p ñó là “Gi%i pháp tài chính góp

ph n thúc ñ[y quá trình CPH DNNN

Vi t Nam hi n nay”(2002)[40]c‚a ðHng

ThK Bích ThuFn –và “Gi%i pháp tài chính góp ph n thúc ñ[y quá trình CPH
DNNN

Vi t Nam” (2005)[104] c‚a Ph m ðình Toàn. Trong các nghiên cEu

này, các tác gi không nhSng có ñóng góp lIn v@ lý luFn mà c v@ thUc ti”n
trong ñ@ xuBt các gi i pháp tài chính góp ph9n thúc ñ•y quá trình CPH các
DNNN vào thDi ñi#m nghiên cEu.
Không tham v&ng gi i quy t câu chuy.n c‚a c nưIc, các tác gi ðHng
Thanh Vân, Nguy”n Ng&c Hi u, Nguy”n Qu)c Dũng tFp trung vào ñKa bàn Hà
N8i “ Gi%i pháp tài chính nh]m thúc ñ[y quá trình CPH DNNN trên ñba bàn Hà
N=i”(2004)[39]; “Gi%i pháp tài chính thúc ñ[y CPH DNNN cLa thành ph/ Hà
N=i”(2004)[89] và “ Gi%i pháp tài chính nh]m thúc ñ[y tiGn trình CPH DNNN
t8i Hà N=i”(2004)[92]. Còn tác gi Nguy”n Văn Th ng, ph m vi là các DNNN
† ñKa bàn tOnh Hà Tây vIi “Gi%i pháp tài chính nh]m thúc ñ[y quá trình CPH


12

các DNNN cLa tcnh Hà Tây”(2006)[100]. VIi các tác gi khác l i ñ@ xuBt các
gi i pháp nhŽm thúc ñ•y quá trình CPH DNNN trong ph m vi m8t lĩnh vUc,
ngành c4 th# như “Gi%i pháp vK tài chính tín d4ng nh]m thúc ñ[y quá trình
CPH DNNN trong lĩnh vIc s%n xuJt vTt li u xây dIng” c‚a TrKnh ThK Kim
Ngân(1999)[135], hay m8t lo t các nghiên cEu tFp trung vào các Tˆng công ty
như “Gi%i pháp tài chính nh]m thúc ñ[y quá trình CPH DNNN t8i T ng công ty
xuJt nhTp kh[u xây dIng Vi t Nam” (2004)[99]Nguy”n Ti n ð t năm 2004 và
“Gi%i pháp tài chính nh]m thúc ñ[y quá trình CPH DNNN t8i T ng công ty
xăng d u Vi t Nam”(2004)[15] c‚a tác gi Bùi Minh ThuBn, hay “M=t s/ gi%i
pháp tài chính thúc ñ[y tiGn trình CPH DNNN thu=c T ng công ty D u khí Vi t
Nam”(2005)[141] c‚a tác gi Văn ThK Nguy.t Hoa năm 2005. M8t s) nghiên
cEu khác tFp trung vào các DNNN c‚a các B8 và tFp ñoàn lIn như “Gi%i pháp
tài chính thúc ñ[y CPH các DNNN thu=c B= Qu/c phòng”(2006)[93] c‚a tác gi
Nguy”n Thành Trung thUc hi.n năm 2006, “Gi%i pháp tài chính thúc ñ[y CPH

các DNNN thu=c B= Nông nghi p và Phát triUn nông thôn Vi t
Nam”(2008)[122] c‚a T Quang Trung năm 2008, “Gi%i pháp tài chính thúc ñ[y
CPH DNNN thu=c TTp ñoàn Bưu chính viWn thông Vi t Nam”(2007)[95]c‚a
Nguy”n ThK Dung năm 2007.
Dù ti p cFn † góc ñ8 nào, các tác gi ñ@u th)ng nhBt m8t quan ñi#m: vBn
ñ@ tài chính là m8t trong nhSng y u t) gây tr† ng i lIn ñ)i vIi ti n trình CPH
DNNN. Ngoài ra, các tác gi cũng ñ-ng tình vBn ñ@ này c9n ñư c quan tâm
nghiên cEu † DN sau CPH nhŽm xem xét tác ñ8ng tiêu cUc c‚a nó ñ n ho t
ñ8ng c‚a các DN này. ði@u này ñã ñư c ñ@ cFp chi ti t † “Gi%i pháp tài chính
nh]m phát triUn DNNN sau CPH”(2007)[77]c‚a Mai Công Quy@n. Trong
nghiên cEu, tác gi ñã làm rõ nhSng vBn ñ@ liên quan ñ n tài chính và h› tr tài
chính cho DN sau CPH, ñHc bi.t là nhSng khó khăn và t-n t i c‚a các DN sau
CPH, trong ñó v)n bao g-m có huy ñ8ng, qu n lý cũng ñư c nh c ñ n như là
m8t vBn ñ@ mà các công ty cˆ ph9n ph i ñ)i mHt. Theo tác gi , ñ# gi i quy t vBn
ñ@ này, c9n có các gi i pháp c4 th# nhŽm tăng cưDng h› tr tài chính như: hoàn


13

thi.n h. th)ng chính sách h› tr tài chính, tăng cưDng ti@m lUc v@ tài chính,
c‚ng c) và phát tri#n thK trưDng chEng khoán ñ# tăng cưDng kh năng huy ñ8ng
v)n và xG lý các vBn ñ@ tài chính t-n ñ&ng trong các DNNN sau CPH.
Các nghiên c%u ñi'n hình v) v0n ñ) v n, qu n lý v n và chính sách
qu n lý VNN trong DN sau c ph n
Nghiên cEu ñư c coi là sIm và sâu nhBt v@ vBn ñ@ v)n trong CPH DNNN
ñư c Lê Chi Mai thUc hi.n năm 1993 “VJn ñK v/n trong CPH DN nhà
nư c”(1993)[65]. Tác gi ñã thành công khi ñưa ra các luFn cE quan tr&ng
cho nhFn ñKnh: “Công ty cˆ ph9n$ m8t mô hình tˆ chEc DN hSu hi.u trong
vi.c t o v)n và qu n lý v)n”.VIi k t qu phân tích và ñánh giá m8t cách
khoa h&c, tác gi ñã làm nˆi bFt bEc tranh v@ kh‚ng ho ng v)n trong kinh t

qu)c doanh mà có th# gi i quy t ñư c bŽng cách CPH. Cũng trong nghiên
cEu này, tác gi ñã ñ@ xuBt m8t s) ki n nghK v@ vBn ñ@ v)n ñ# góp ph9n thUc
thi chương trình CPH. ðHc bi.t ñ@ xuBt các ki n nghK v@ các ñi@u ki.n ñ# hình
thành mô hình t o v)n và qu n lý v)n trong các DNNN ñư c CPH cũng như
chO ra m8t s) vBn ñ@ cBp bách v@ v)n c9n gi i quy t thu8c ph m vi DNNN
ñư c CPH: xác ñKnh giá trK c‚a DNNN ñư c CPH; xác ñKnh quy@n s† hSu ñ)i
vIi v)n tU có và coi như tU có c‚a DNNN; gi i quy t vBn ñ@ n n9n c‚a DN
khi ti n hành CPH; bán cˆ phi u cho cán b8 nhân viên trong DNNN ñư c
CPH và xã ñKnh t… l. cˆ ph9n c‚a nhà nưIc trong tˆng s) v)n c‚a DNNN
ñư c CPH. Tuy nhiên, các ñ@ xuBt c‚a tác gi còn nHng lý thuy t vì thUc t
thDi ñi#m thUc hi.n nghiên cEu, Vi.t Nam mIi ti n hành công cu8c c i cách
DNNN. Do ñó, “CPH DNNN

Hà N=i và m=t s/ vJn ñK hoàn thi n qu%n lý DN

sau CPH”(2003)[101] c‚a tác gi Nguy”n Vi.t Ti n thUc hi.n năm 2003 ñư c
coi như là m8t nghiên cEu vIi các gi i pháp ñư c ki n nghK xuBt phát tT thUc
ti”n quá trình CPH các DNNN. Tuy nhiên, ph m vi c‚a nghiên cEu là Hà N8i
nên nhi@u k t luFn cũng như ki n nghK có th# không phù h p vIi ñKa phương
khác hoHc ngành, lĩnh vUc c4 th#.


14

Trong nghiên cEu “Nhà nư c v i tư cách là nhà ñ u tư: CPH, tư nhân
hóa và chuyUn ñ i DNNN t8i Vi t Nam” (2006),[121] c‚a Scott Cheshier và các
c8ng sU ti p cFp vBn ñ@ CPH trên góc ñ8 nâng cao vai trò c‚a nhà nưIc trong
các DNNN. Nghiên cEu ñã cho thBy tình tr ng thBt thoát và phân quy@n không
chính thEc thDi kỳ k ho ch hóa tFp trung ñã dNn tIi gi m vai trò c‚a chính
quy@n trung ương trong s† hSu và ki#m soát các DNNN. Tình tr ng thBt thoát

VNN ñã làm c n ki.t ngu-n lUc c‚a nhà nưIc, gây phương h i cho tính ˆn ñKnh
c‚a n@n kinh t vĩ mô do ñó ñòi h™i nhà nưIc xác ñKnh l i vai trò c‚a minh trong
n@n kinh t : chuy#n tT qu n lý trUc ti p tài s n nhà nưIc sang tFp trung vào qu n
lý ñ9u tư. TFp trung qu n lý chuy#n sang ngăn chHn thua l› và thBt thoát VNN
và chuy#n ñˆi các DNNN thành các công ty ho t ñ8ng theo luFt DN. Nghiên
cEu khœng ñKnh nhà nưIc có ba m)i quan tâm lIn: VNN ph i ñư c b o toàn, các
tˆng công ty ph i ñáp Eng nhSng chO tiêu/m4c tiêu do nhà nưIc ñ@ ra và các
tˆng công ty ph i phát tri#n nhSng ngành công nghi.p ch‚ ñ o. ð# nâng cao vai
trò c‚a nhà nưIc trong n@n kinh t và gi i quy t ñư c các m)i quan tâm lIn thì
nhà nưIc ti p t4c giS vai trò s† hSu duy nhBt hoHc n m ña s) cˆ ph9n trong các
DNNN lIn và các tˆng công ty ho t ñ8ng trong nhSng ngành chi n lư c, thUc
hi.n quy@n ki#m soát theo nhSng qui ñKnh áp d4ng ñ)i vIi bBt cE cˆ ñông nào.
Như vFy, ñ# DNNN phát huy vai trò ch‚ ñ o trong n@n kinh t , vBn ñ@ ñHt
ra là ph i b o toàn và phát tri#n VNN trong các DN sau CPH. Làm th nào ñ#
qu n lý t)t VNN trong DN sau CPH? Câu tr lDi có trong m8t s) nghiên cEu
sau.
Tác gi Nguy”n M nh Th ng, trong “ ñ i m i qu%n lý VNN
vEa và nhg sau CPH – lJy ví d4

công ty c

các công ty

ph n bánh kio H%i

Châu”(2008)[87], ñã thành công khi xây dUng m8t khung lý thuy t v@ ñˆi mIi
công tác qu n lý VNN † các công ty vTa và nh™ sau CPH DNNN. Tác gi cũng
ñã vFn d4ng thành công khung lý thuy t này ñ# phân tích, ñánh giá công tác
qu n lý VNN trong công ty cˆ ph9n bánh kžo H i Châu. Trên c† s† tình hu)ng

15

c4 th# c‚a công ty cˆ ph9n bánh kžo H i Châu, tác gi ñã ñ@ xuBt m8t s) gi i
pháp ch‚ y u nhŽm ñˆi mIi qu n lý VNN † các công ty vTa và nh™ sau CPH
DNNN như nhóm gi i pháp vĩ mô g-m có luFt v@ qu n lý VNN xây dUng l8
trình ñ•y nhanh vi.c thoái VNN † các DN vTa và nh™ sau CPH, xây dUng cơ
ch ph)i h p giSa SCIC và DN trong qu n lý ph9n VNN, cu)i cùng là hoàn
thi.n mô hình và cơ ch ho t ñ8ng c‚a SCIC. VIi nhóm gi i pháp vi mô, tác gi
ñ@ xuBt m8t s) gi i pháp như tái cBu truc DN sau CPH, xG lý t-n ñ&ng c‚a công
ty, xác ñKnh rõ trách nhi.m c‚a ngưDi ñ i di.n ph9n VNN trong DN, và ñˆi mIi
ch ñ8 phân ph)i trong DN.
Qu n lý v)n ñã khó mà qu n lý VNN còn phEc t p hơn nhi@u. Vì vFy theo
Lê ðăng Doanh, “Qu%n lý VNN c n l= trình”(2009)[66]. Ông cho rŽng s† hSu
nhà nưIc rBt d” lâm vào c nh mâu thuNn. ði@u này không ngo i l. ñ)i vIi VNN
trong các DN sau CPH th# hi.n: phân tán quy@n s† hSu cho quá nhi@u cBp làm
cho tài s n thu8c s† hSu nhà nưIc bK xé nh™ ra; các cơ quan qu n lý v)n theo
phương thEc hành chính chE không theo phương thEc thK trưDng và qu n lý
DNNN † Vi.t Nam gi)ng như hai trái tim trong m8t con ngưDi, ñó là: m8t trái
tim s† hSu và m8t trái tím qu n lý, thông thưDng trái tim s† hSu m nh hơn trái
tim qu n lý. Chính nhSng mNu thuNn này làm cho công tác qu n lý VNN s• khó
khăn hơn rBt nhi@u và c9n có m8t l8 trình thích h p thì mIi mong ñ t ñư c m4c
tiêu.
ð# ph4c v4 xây dUng l8 trình qu n lý v)n thích h p, tác gi Phan Hoài
Hi.p ti n hành “ðánh giá thIc tr8ng qu%n lý VNN ñ u tư vào DN”(2008)[108].
ðây là m8t nghiên cEu khá toàn di.n v@ công tác qu n lý VNN vì ñã h. th)ng
hóa chính sách ñ9u tư VNN vào DN cũng như phương thEc ñ9u tư và qu n lý
VNN t i DN qua các giai ño n. ðHc bi.t vBn ñ@ ch‚ s† hSu và tˆ chEc b8 máy
thUc hi.n chEc năng ñ i di.n ch‚ s† hSu ñ)i vIi các công ty nhà nưIc ñã ñư c
tác gi chú tr&ng nghiên cEu. NhSng k t luFn xác ñáng v@ công tác qu n lý VNN

vào các DN † Vi.t Nam thDi gian qua ñã ñư c ñưa ra như: chính sách ñ9u tư


16

VNN vào DN, phương thEc qu n lý VNN ñ9u tư vào kinh doanh tTng bưIc
ñư c hoàn thi.n và ñˆi mIi. Tuy nhiên, ho t ñ8ng ñ9u tư và phương thEc qu n
lý công ty nhà nưIc cũng còn b8c l8 nhi@u bBt cFp ñã nh hư†ng không nh™ ñ n
hi.u qu v)n ñ9u tư cũng như hi.u qu ho t ñ8ng c‚a các công ty nhà nưIc. Tuy
các phát hi.n c‚a tác gi ñư c ñánh giá cao nhưng chưa ñư c áp d4ng vào ñ@
xuBt gi i pháp cho công tác qu n lý VNN trong các DN.
Qu n lý VNN dù bŽng cách nào thì cũng theo khuôn khˆ pháp lý. Chính
vì vFy, sU xuBt hi.n chính sách qu n lý VNN t o ñi@u ki.n thuFn l i cho công
tác qu n lý VNN. Tuy nhiên, quá trình tri#n khai thUc hi.n s• n y sinh “NhMng
tOn t8i, vư ng mPc

chính sách qu%n lý VNN t8i DN sau CPH và m=t s/ gi%i

ph%i khPc ph4c”(2009)[134], tác gi Tr9n Xuân Long cho rŽng bên c nh quá
trình săp x p và CPH DNNN, vi.c qu n lý VNN t i các DN sau CPH là m8t vBn
ñ@ c9n ñư c quan tâm và sIm gi i quy t nhŽm thUc hi.n ñ-ng b8 qu n lý giám
sát c‚a nhà nưIc trên c hai vai trò qu n lý nhà nưIc và ch‚ s† hSu v)n. Cũng
trong nghiên cEu này, tác gi ñã chO ra có 5 vưIng m c lIn trong cơ ch qu n lý
VNN t i DN sau CPH ñó là: bBt cFp trong chính sách ñ)i vIi ngưDi ñ i di.n;
chưa có hưIng dNn c4 th# và hình thEc phân ph)i l i nhuFn; chưa có ñánh giá c4
th# và ñ9y ñ‚ v@ vi.c các tFp ñoàn, tˆng công ty cho các công ty con, công ty
liên k t vay v)n; xuBt hi.n hi.n tư ng ñ9u tư ñan xen trong n8i b8 tFp ñoàn,
tˆng công ty nh hưIng ñ n hi.u qu v)n ñ9u tư; nhi@u DN thu8c các tFp ñoàn,
tˆng công ty cùng ho t ñ8ng trong ngành ngh@ gi)ng nhau dNn ñ n c nh tranh
lNn nhau ñã nh hư†ng không nh™ ñ n năng lUc tài chính và hi.u qu sG d4ng

v)n t i DN. NhSng vưIng m c này chO ñư c gi i quy t n u như có m8t hành
lang pháp lý ñ-ng b8. Vì vFy, trong m8t nghiên cEu khác “ Chính sách qu%n lý
VNN t8i các DN sau CPH (2009)[132], tác gi Tr9n Xuân Long khœng ñKnh:
qu n lý VNN t i DN sau CPH chưa có qui ñKnh c4 th# riêng nên dNn ñ n công
tác qu n lý VNN trong các DN sau CPH phát sinh nhi@u vưIng m c trong ñ i
di.n ch‚ s† hSu VNN, vBn ñ@ ngưDi ñư c cG làm ñ i di.n VNN t i DN sau


17

CPH. Do ñó, tác gi ñã ñ@ xuBt m8t s) hưIng hoàn thi.n nhŽm t o lFp m8t
khuôn khˆ hanh lang pháp lý cho công tác qu n lý VNN trong DN sau CPH.
z m8t góc ñ8 khác, các nhà nghiên cEu quan tâm gi i quy t vBn ñ@ kém
hi.u qu trong ho t ñ8ng c‚a DNNN, ñHc bi.t hi.u qu ñ9u tư VNN vào các
DN. ð# gi i quy t tình tr ng ñó, nhi@u ý ki n cho rŽng c9n ph i tăng cưDng
ki#m tra, giám sát tài chính DN dưIi các cách thEc khác nhau. Tác gi Tr9n Văn
Hi@n ñã chO rõ sU c9n thi t ph i ñ•y m nh công tác giám sát tài chính DNNN
trong “Tăng cưNng kiUm tra, giám sát tài chính DNNN”(2008)[131]. Theo ông,
quá trình tˆ chEc s p x p l i DNNN nhà nưIc ñã ban hành nhi@u ch ñ8 chính
sách gi i phóng DN và t o ñ8ng lUc cho DN phát tri#n. Tuy nhiên, có m8t s)
DN chưa chú tr&ng ñ9u tư phát tri#n ngành ngh@ chính theo qui ho ch phát tri#n
ngành, ña d ng hóa các lo i hình kinh doanh khác. H. qu DN xây dUng k
ho ch ñ9u tư vư t quá kh năng ngu-n v)n c‚a mình, ñi@u này ñã nh hư†ng
không chO ñ n sU phát tri#n c‚a DN mà còn nh hưIng ñ n kh năng b o toàn
VNN trong doanh nghiêp. TT thUc t này, vBn ñ@ ñHt ra c9n có cơ ch giám sát
tài chính c‚a các DN n u như không mu)n x y ra nhSng tác ñ8ng xBu ñ n n@n
kinh t qu)c dân
ThDi gian qua, tuy giám sát tài chính DNNN ñã ñư c thUc hi.n nhưng
cũng b8c l8 nhSng vBn ñ@ bBt cBp ñư c ph n ánh khá c4 th# trong “:Cơ chG
giám sát tài chính DNNN: thIc tr8ng và nhMng khuyGn nghb”(2001)[125] c‚a tác

gi Tr9n ðEc Chính. Ông cho rŽng, cơ ch giám sát thi u chHt ch• th# hi.n trong
cơ ch qu n lý trao quy@n cho nhSng ngưDi giám sát, qu n lý ngu-n VNN
nhưng h& l i không có ñi@u ki.n sâu sát vIi ho t ñ8ng c‚a DN, dNn ñ n nhSng
sai ph m không ñáng có. ðHc bi.t, sG d4ng ngu-n v)n, tài s n nhà nưIc t i các
DNNN bK thBt thoát, thua l› nhưng các ch tài xG lý các vi ph m này chưa ñ‚
m nh và còn thi u. ð# gi i quy t vBn ñ@ này, theo ông c9n thUc hi.n m8t s) gi i
pháp như trao quy@n ch‚ ñ8ng s n xuBt kinh doanh và ñ9u tư cho các DNNN, ñi
ñôi vIi cơ ch ki#m tra, giám sát phù h p; hoàn thi.n cơ ch phân cBp trong ho t


18

ñ8ng giám sát.; xây dUng h. th)ng và tiêu thEc giám sát tài chính và r‚i ro; hoàn
thi.n cơ ch giám sát vi.c t o lFp và huy ñ8ng v)n.
Tóm l i, các nghiên cEu v@ VNN và qu n lý VNN, ñHc bi.t là chính sách
qu n lý VNN trong DN sau CPH ñã ñư c thUc hi.n thDi gian qua. Tuy nhiên,
các nghiên cEu ñi#n hình nêu trên mIi chO ti p cFn † góc ñ8 nào ñó c‚a vBn ñ@
qu n lý v)n, hoHc trong ph m vi m8t DN c4 th#. Vì vFy, chưa khái quát ñư c
m8t bEc tranh toàn c nh v@ công tác qu n lý VNN cũng như tri#n khai chính
sách qu n lý VNN trong các DN sau CPH c‚a Vi.t Nam. ði@u ñó dNn ñ n thi u
ñi các căn cE quan tr&ng ñ# chính ph‚ Vi.t Nam thi t lFp m8t khuôn khˆ chính
sách ñ# thUc hi.n t)t vai trò qu n lý ñ)i vIi các DN sau CPH. Trong b)i c nh
ñó, NCS ñã ch&n “Hoàn thi n chính sách qu n lý v n Nhà nư c trong DN sau
CPH” là ñ@ tài nghiên cEu.
3. Mcc ñích, ñBi tưdng, ph>m vi, phương pháp nghiên c u, kDt c;u Luen án
3.1. M4c ñích

M4c ñích c‚a luFn án là nghiên cEu chính sách qu n lý VNN ñ9u tư trong DN
sau CPH ñư c hình thành tT quá trình CPH DNNN (g&i t t là DN CPH) và tình
hình thUc hi.n chính sách, nhSng vưIng m c trong vi.c thUc hi.n chính sách qu n

lý VNN trong DN sau CPH trong thDi gian qua ñ# tT ñó ñ@ xuBt phương hưIng
hoàn thi.n vi.c chính sách qu n lý VNN trong DN sau CPH nhŽm ñưa ra các gi i
pháp hoàn thi.n chính sách qu n lý VNN có hi.u qu trong công ty cˆ ph9n ñư c
hình thành tT CPH DN nhà nưIc trong thDi gian tIi.
3.2. ð i tư7ng nghiên c%u
LuFn án nghiên cEu n8i dung và quá trình tri#n khai thUc hi.n chính sách c‚a
Nhà nưIc v@ qu n lý VNN trong các công ty cˆ ph9n ñư c thành lFp tT vi.c
chuy#n ñˆi s† hSu DNNN, ñi sâu vào phân tích quy@n và nghĩa v4 c‚a ñ i di.n
ch‚ s† hSu VNN cũng như quy@n và nghĩa v4 c‚a ngưDi ñ i di.n ph9n VNN
trong DN sau CPH nhŽm ñ@ xuBt gi i pháp hoàn thi.n chính sách qu n lý VNN
trong các DN này.


19

3.3. Ph8m vi nghiên c%u
V@ mHt không gian, LuFn án tFp trung nghiên cEu chính sách qu n lý

VNN trong các DN sau CPH.
VK mjt thNi gian: Ph9n thUc tr ng, luFn án s• nghiên cEu tình hình thUc
hi.n chính sách qu n lý VNN trong các DN sau CPH tT năm 1992 ñ n nay và ñ@
xuBt các ki n nghK hoàn thi.n chính sách cho nhSng năm tIi.
3.4. Phương pháp nghiên c%u
LuFn án ti p cFn ñ)i tư ng nghiên cEu dUa trên cơ s† vFn d4ng phương
pháp duy vFt bi.n chEng làm phương pháp luFn chung. LuFn án nhBn m nh vi.c
kh o sát tˆng k t thUc ti”n ñ# phát hi.n nhSng vưIng m c, t-n t i trong chính
sách qu n lý VNN trong DN sau CPH ñ# tT ñó ñ@ xuBt phương hưIng và gi i
pháp hoàn thi.n chính sách này. Các phương pháp c4 th# ñư c sG d4ng là:
Phân tích và t ng h0p: Phương pháp này trưIc h t ñư c sG d4ng ñ# ñánh
giá các nghiên cEu hi.n có trong và ngoài nưIc, tT ñó hình thành khung lý

thuy t cho LuFn án.
Các phương pháp ñánh giá ñjc trưng cLa khoa hXc chính sách, ñjc bi t
là phương pháp phân tích, ñánh giá các văn b%n chính sách: Phương pháp này
ch‚ y u ñư c dùng ñ# ñánh giá v@ h. th)ng chính sách qu n lý VNN trong DN
sau CPH và thUc ti”n thUc hi.n chính sách này thDi gian qua † Vi.t Nam nhŽm
rút ra nhSng k t luFn quan tr&ng làm căn ñ@ xuBt gi i pháp hoàn thi.n chính
sách.
Phương pháp tTp h0p h th/ng s/ li u, tư li u phát hành qua kênh chính
th1c. Phương pháp này ñư c dùng ch‚ y u ñ# thu thFp thông tin thE cBp tT
chính ph‚, B8 Tài chính, C4c Tài chính DN, SCIC và m8t s) DN sau CPH.
3.5. K=t c0u lu>n án
Ngoài lDi m† ñ9u, k t luFn, tài li.u tham kh o và các ph4 l4c, n8i dung chính
c‚a luFn án ñư c k t cBu trong ba chương.
Chương 1. CPH DN nhà nưIc và chính sách qu n lý v)n c‚a nhà nưIc trong
DN sau CPH † Vi.t Nam.


20

Chương 2. Tình hình thUc hi.n chính sách qu n lý v)n c‚a nhà nưIc trong DN
sau CPH tT năm 1992 ñ n năm 2010 † Vi.t Nam .
Chương 3. Phương hưIng và gi i pháp hoàn thi.n chính sách qu n lý v)n c‚a
nhà nưIc trong DN sau CPH † Vi.t nam.
4. Các kDt qu5 chính và ñóng góp c?a luen án
4.1. Các kGt qu% chính cLa luTn án
K t thúc nghiên cEu, LuFn án ñã ñ t nhSng k t qu chính sau:
Th1 nhJt, góp ph9n làm rõ nhSng vBn ñ@ ch‚ y u v@ lý luFn và thUc ti”n
liên quan ñ n chính sách qu n lý VNN trong DN sau CPH † Vi.t Nam.
Th1 hai, tˆng k t ñư c kinh nghi.m c‚a m8t s) nưIc có nhSng nét tương
ñ-ng vIi Vi.t Nam và vFn d4ng ñ@ xuBt gi i pháp hoàn thi.n chính sách qu n lý

VNN trong DN sau CPH.
Th1 ba, ñánh giá ñư c chi ti t thUc tr ng tri#n khai chính sách qu n lý
VNN trong DN sau CPH qua các giai ño n và chO ra ñư c nhSng k t qu cũng
như nhSng t-n t i và vưIng m c trong tri#n khai chính sách.
Th1 tư, ñ@ xuBt ñư c m8t s) gi i pháp ñ# hoàn thi.n chính sách qu n lý
VNN trong các DN sau CPH nhŽm nâng cao hi.u qu ho t ñ8ng c‚a các DN sau
CPH trong thDi gian tIi.
4.2. NhMng ñóng góp m i cLa luTn án
VIi các k t qu chính trên ñây, LuFn án ñã có nhSng ñóng góp quan tr&ng
sau:
NhSng ñóng góp v@ h&c thuFt, lý luFn: Nghiên cEu n8i dung chính sách
qu n lý v)n nhà nưIc trong doanh nghi.p sau cˆ ph9n hóa (DN sau CPH), luFn
án ñã chO rõ các chính sách này bao quát nhSng vBn ñ@: ñ i di.n ch‚ s† hSu v)n
nhà nưIc trong DN sau CPH; ñ i di.n v)n nhà nưIc trong DN sau CPH; Qu n
lý, ñ9u tư v)n nhà nưIc trong DN sau CPH; và phân ph)i l i tEc, sG d4ng cˆ tEc
ph9n v)n nhà nưIc trong DN sau CPH.


21

NhSng ñ@ xuBt mIi rút ra tT k t qu nghiên cEu: K t qu ñánh giá chính
sách qu n lý v)n nhà nưIc trong DN sau CPH ñã chO ra nhSng vưIng m c, t-n
t i sau: (i) v@ vBn ñ@ ñ i diên ch‚ s† hSu v)n trong DN sau CPH: chưa có sU
phân bi.t rõ ràng và còn có m8t s) B8, ñKa phương chưa thUc hi.n vi.c chuy#n
giao ñ i di.n ch‚ s† hSu v)n nhà nưIc theo quy ñKnh c‚a nhà nưIc; (ii) v@ vBn
ñ@ ngưDi ñ i di.n v)n nhà nưIc trong DN sau CPH: năng lUc c‚a m8t s) ngưDi
ñ i di.n v)n nhà nưIc trong DN sau CPH chưa ñáp Eng ñư c nhi.m v4 ñư c
giao, cơ ch bˆ nhi.m cán b8 làm ngưDi ñ i di.n cũng như chính sách qui ñKnh
v@ quy@n h n, nhi.m v4 và chính sách ñãi ng8 ñ)i vIi ngưDi ñ i di.n ph9n v)n
nhà nưIc t i doanh nghi.p còn thi u (iii) v@ qu n lý, ñ9u tư v)n nhà nưIc trong

DN sau CPH: các quy ñKnh hi.n nay v@ ñ9u tư mIi phân cBp không ñ9y ñ‚ cho
H8i ñ-ng qu n trK và Ban ñi@u hành c‚a Tˆng công ty ð9u tư và Kinh doanh v)n
nhà nưIc; (iv) vBn ñ@ phân ph)i, sG d4ng cˆ tEc ph9n v)n c‚a nhà nưIc trong
DN sau CPH: nhi@u doanh nghi.p ñã c) tình giS l i kho n ti@n thu ñư c tT vi.c
bán bIt m8t ph9n hoHc toàn b8 v)n nhà nưIc trong DN sau CPH cũng như l i
tEc ph9n v)n nhà nưIc v@ các QuR qu n lý theo quy ñKnh.
DUa trên nghiên cEu kinh nghi.m v@ qu n lý v)n nhà nưIc trong DN sau
CPH c‚a m8t s) qu)c gia như Trung Qu)c, Singapore và trong b)i c nh Vi.t
Nam ñang ti n hành tái cơ cBu doanh nghi.p nhà nưIc, luFn án ñ@ xuBt mô hình
qu n lý v)n nhà nưIc trong DN sau CPH ñư c xem xét theo hai hưIng: (i) Nhà
nưIc qu n lý vIi vi.c thành lFp Tˆng c4c Qu n lý v)n nhà nưIc t i doanh
nghi.p; (ii) qu n lý v)n Nhà nưIc theo mô hình ñ9u tư và kinh doanh v)n nhà
nưIc vIi Tˆng công ty ð9u tư và Kinh doanh v)n nhà nưIc ñang ho t ñ8ng †
Vi.t Nam.
LuFn án ñã ñ@ xuBt m8t s) gi i pháp hoàn thi.n chính sách qu n lý v)n
nhà nưIc trong DN sau CPH tFp trung trên ba n8i dung: thE nhBt là ñ@ xuBt ban
hành NghK ñKnh c‚a Chính ph‚ v@ Quy ch ngưDi ñ i di.n v)n nhà nưIc trong
DN sau CPH trong khi trình Qu)c h8i ban hành LuFt qu n lý v)n nhà nưIc ñ9u
tư vào ho t ñ8ng kinh doanh; thE hai là thành lFp QuR ñ9u tư v)n nhà nưIc vào


22

doanh nghi.p; thE ba là nâng cao vai trò và năng lUc c‚a Tˆng công ty ð9u tư và
kinh doanh v)n nhà nưIc.
NhŽm tăng cưDng tˆ chEc qu n lý v)n nhà nưIc trong DN sau CPH luFn
án ñ@ xuBt thành lFp m8t cơ quan nhà nưIc chuyên trách qu n lý v)n nhà nưIc
trong DN sau CPH nói riêng và doanh nghi.p có v)n nhà nưIc nói chung.

23

CHƯƠNG 1
Cg PHbN HÓA DOANH NGHIiP NHÀ NƯkC VÀ CHÍNH
SÁCH QU N LÝ VnN NHÀ NƯkC TRONG DOANH NGHIiP
SAU Cg PHbN HÓA a VIiT NAM
1.1. CI ph!n hóa doanh nghi0p nhà nư-c . Vi0t Nam và chính sách qu5n lý
vBn nhà nư-c trong doanh nghi0p
1.1.1. Công ty c ph n và c ph n hóa doanh nghi p nhà nư c - Vi t Nam
1.1.1.1, Công ty c ph n (CTCP)
CTCP là m8t hình thEc tˆ chEc mang tính chBt xã h8i hoá cao. Nó là sU xác
ñKnh và xác nhFn quy@n s† hSu tài s n c‚a DN bŽng hình thEc cˆ ph9n và phân
ph)i l i tEc theo mEc doanh l i c‚a công ty. Theo LuFt DN năm 2005 có hi.u
lUc thi hành tT ngày 1/7/2006 thì CTCP là DN mà trong ñó:
+ CTCP có tư cách pháp nhân k# tT ngày ñư c cBp GiBy chEng nhFn ñăng ký
kinh doanh và có v)n ñi@u l. ñư c chia thành nhi@u ph9n bŽng nhau g&i là cˆ
ph9n. CTCP có quy@n phát hành chEng khoán các lo i ñ# huy ñ8ng v)n.
+ Cˆ ñông có th# là tˆ chEc, cá nhân; s) lư ng cˆ ñông t)i thi#u là ba và
không h n ch s) lư ng t)i ña. Cˆ ñông chO chKu trách nhi.m v@ các kho n n và
các nghĩa v4 tài s n khác c‚a DN trong ph m vi s) v)n ñã góp vào DN. Cˆ ñông
có quy@n tU do chuy#n như ng cˆ ph9n c‚a mình cho ngưDi khác, trT trưDng
h p có quy ñKnh khác c‚a LuFt DN.
+ Cˆ tEc là kho n l i nhuFn ròng ñư c tr cho m›i cˆ ph9n bŽng ti@n mHt
hoHc bŽng tài s n khác tT ngu-n l i nhuFn còn l i c‚a công ty sau khi ñã thUc
hi.n nghĩa v4 v@ tài chính.
CTCP ph i có cˆ ph9n phˆ thông. NgưDi s† hSu cˆ ph9n phˆ thông là cˆ
ñông phˆ thông. CTCP có th# có cˆ ph9n ưu ñãi. NgưDi s† hSu cˆ ph9n ưu ñãi
g&i là cˆ ñông ưu ñãi. ChO có tˆ chEc ñư c Chính ph‚ u… quy@n và cˆ ñông sáng
lFp ñư c quy@n n m giS cˆ ph9n ưu ñãi bi#u quy t. Ưu ñãi bi#u quy t c‚a cˆ

24

ñông sáng lFp chO có hi.u lUc trong ba năm, k# tT ngày công ty ñư c cBp GiBy
chEng nhFn ñăng ký kinh doanh. Sau thDi h n ñó, cˆ ph9n ưu ñãi bi#u quy t c‚a
cˆ ñông sáng lFp chuy#n ñˆi thành cˆ ph9n phˆ thông. Cˆ ph9n phˆ thông
không th# chuy#n ñˆi thành cˆ ph9n ưu ñãi. Cˆ ph9n ưu ñãi có th# chuy#n ñˆi
thành cˆ ph9n phˆ thông theo quy t ñKnh c‚a ð i h8i ñ-ng cˆ ñông.
V) quy)n c a c ñông.
Cˆ ñông phˆ thông có các quy@n sau ñây:
+ Tham dU và phát bi#u trong các ð i h8i cˆ ñông và thUc hi.n quy@n
bi#u quy t trUc ti p hoHc thông qua ñ i di.n ñư c u… quy@n. M›i cˆ ph9n phˆ
thông có m8t phi u bi#u quy t.
+ ðư c nhFn cˆ tEc vIi mEc theo quy t ñKnh c‚a ð i h8i ñ-ng cˆ ñông.
+ ðư c ưu tiên mua cˆ ph9n mIi chào bán tương Eng vIi t… l. cˆ ph9n
phˆ thông c‚a tTng cˆ ñông trong công ty.
+ ðư c tU do chuy#n như ng cˆ ph9n c‚a mình cho cˆ ñông khác và cho
ngưDi không ph i là cˆ ñông, trT trưDng h p cˆ ñông phˆ thông sáng lFp có quy
ñKnh riêng v@ vi.c chuy#n như ng.
+ Xem xét, tra cEu và trích l4c các thông tin trong Danh sách cˆ ñông có
quy@n bi#u quy t và yêu c9u sGa ñˆi các thông tin không chính xác.
+ Xem xét, tra cEu, trích l4c hoHc sao ch4p ði@u l. công ty, sˆ biên b n
h&p ð i h8i ñ-ng cˆ ñông và các nghK quy t c‚a ð i h8i ñ-ng cˆ ñông.
+ Khi công ty gi i th# hoHc phá s n, ñư c nhFn m8t ph9n tài s n còn l i
tương Eng vIi s) cˆ ph9n góp v)n vào công ty.
+ Các quy@n khác theo quy ñKnh c‚a LuFt DN 2005 và ði@u l. công ty.
Cˆ ñông hoHc nhóm cˆ ñông có quy@n yêu c9u tri.u tFp h&p ð i h8i ñ-ng
cˆ ñông trong các trưDng h p sau ñây: H8i ñ-ng qu n trK vi ph m nghiêm tr&ng
quy@n c‚a cˆ ñông, nghĩa v4 c‚a ngưDi qu n lý hoHc ra quy t ñKnh vư t quá
th•m quy@n ñư c giao; Nhi.m kỳ c‚a H8i ñ-ng qu n trK ñã vư t quá sáu tháng

mà H8i ñ-ng qu n trK mIi chưa ñư c b9u thay th ; Các trưDng h p khác theo
quy ñKnh c‚a ði@u l. công ty.


25

V) c phi=u, c t%c.
Cˆ phi u là chEng chO do CTCP phát hành hoHc bút toán ghi sˆ xác nhFn
quy@n s† hSu m8t hoHc m8t s) cˆ ph9n c‚a công ty ñó. Cˆ phi u có th# ghi tên
hoHc không ghi tên.
CTCP có quy@n phát hành trái phi u, trái phi u chuy#n ñˆi và các lo i trái
phi u khác theo quy ñKnh c‚a pháp luFt và ði@u l. công ty.
Công ty chO ñư c quy@n thanh toán cˆ ph9n ñư c mua l i cho cˆ ñông
theo quy ñKnh t i ði@u 90 và ði@u 91 c‚a LuFt DN 2005 n u ngay sau khi thanh
toán h t s) cˆ ph9n ñư c mua l i, công ty vNn b o ñ m thanh toán ñ‚ các kho n
n và nghĩa v4 tài s n khác.
Cˆ tEc tr cho cˆ ph9n ưu ñãi ñư c thUc hi.n theo các ñi@u ki.n áp d4ng
riêng cho m›i lo i cˆ ph9n ưu ñãi.
Cˆ tEc tr cho cˆ ph9n phˆ thông ñư c xác ñKnh căn cE vào s) l i
nhuFn ròng ñã thUc hi.n và kho n chi tr cˆ tEc ñư c trích tT ngu-n l i nhuFn
giS l i c‚a công ty. CTCP chO ñư c tr cˆ tEc cho cˆ ñông khi công ty ñã
hoàn thành nghĩa v4 thu và các nghĩa v4 tài chính khác theo quy ñKnh c‚a
pháp luFt; trích lFp các quR công ty và bù ñ p ñ‚ l› trưIc ñó theo quy ñKnh
c‚a pháp luFt và ði@u l. công ty; ngay sau khi tr h t s) cˆ tEc ñã ñKnh, công
ty vNn ph i b o ñ m thanh toán ñ‚ các kho n n và nghĩa v4 tài s n khác ñ n
h n.
Cˆ tEc có th# ñư c chi tr bŽng ti@n mHt, bŽng cˆ ph9n c‚a công ty hoHc
bŽng tài s n khác quy ñKnh t i ði@u l. công ty. N u chi tr bŽng ti@n mHt thì ph i
ñư c thUc hi.n bŽng ñ-ng Vi.t Nam và có th# ñư c thanh toán bŽng séc hoHc
l.nh tr ti@n gGi bŽng bưu ñi.n ñ n ñKa chO thưDng trú c‚a cˆ ñông.

Cˆ tEc có th# ñư c thanh toán bŽng chuy#n kho n qua ngân hàng khi
công ty ñã có ñ‚ chi ti t v@ ngân hàng c‚a cˆ ñông ñ# có th# chuy#n trUc ti p
ñư c vào tài kho n ngân hàng c‚a cˆ ñông. N u công ty ñã chuy#n kho n theo
ñúng các thông tin chi ti t v@ ngân hàng như thông báo c‚a cˆ ñông thì công ty
không chKu trách nhi.m v@ các thi.t h i phát sinh tT vi.c chuy#n kho n ñó.