Thử Nghiệm Các Phản Ứng Truyền Máu Để Xác Định Nhóm Máu Con Cho Máu

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

A B CH NGA

TH

NGHI M CÁC PH N NG TRUY N MÁU
XÁC NH NHÓM MÁU CON CHO MÁU

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

C n Th , n m 2010


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

Tên

tài :

TH

NGHI M CÁC PH N NG TRUY N MÁU
XÁC NH NHÓM MÁU CON CHO MÁU

Giáo viên h ng d n
Nguy n V n Bi n

Sinh viên th c hi n
a B ch Nga
MSSV:3064524
p: Thú y k32

C n Th , n m 2010

i


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
MÔN THÚ Y

tài: Th nghi m các ph n ng truy n máu xác nh nhóm máu con cho.
Do sinh viên: H a B ch Nga th c hi n t i B nh Xá Thú Y – i H c C n Th
ngày 01/08/2010 n 01/11/2010.

C n Th , ngày … tháng … n m 2010
Duy t B môn Duy t

C n Th , ngày … tháng … n m 2010
Giáo viên h ng d n

Nguy n V n Bi n

n Th , ngày … tháng … n m 2010
Duy t Khoa Nông Nghi p & Sinh H c ng D ng

ii


I CÁM

N

có th hoàn thành lu n v n c ng nh t t nghi p ra tr ng, ngoài s ph n
u c a b n thân ây còn là k t qu c a s yêu th ng, quan tâm ng viên c a ba
m và nh ng ng i thân yêu trong gia ình, s giúp
nhi t tình c a b n bè. Quan
tr ng h n h t là s ch d y t n tình c a th y cô. Vì v y, ngoài s thành kính và lòng
bi t n sâu s c nh t tôi mu n nói l i cám n chân thành n:
Ban Giám Hi u Tr

ng

i H c C n Th .

Ban Ch Nhi m Khoa Nông Nghi p và Sinh H c

ng D ng.

Ban ch nhi m và quí th y cô B Môn Thú Y .
Th y Nguy n V n Bi n – ng
trình th c hi n tài.
Ban lãnh

i ã tr c ti p h

ng d n tôi trong su t quá

o B nh Xá Thú Y.

Các anh ch làm vi c t i B nh Xá Thú Y ã h tr , giúp
tôi r t nhi t tình.
Th t tuy t v i khi
c h c t p và làm vi c trong m t không khí vui v , s quan
tâm, oàn k t c a m i ng i.

iii


CL C
Trang t a .................................................................................................................. i
Trang duy t ............................................................................................................. ii
L i c m n ............................................................................................................. iii
M c l c .................................................................................................................. iv
Danh m c hình ....................................................................................................... vi
Danh m c b ng...................................................................................................... vii
Tóm l c.............................................................................................................. viii
Ch ng 1: t v n .............................................................................................. 1

Ch ng 2: C s lý lu n.......................................................................................... 2
2.1 Sinh lý máu ....................................................................................... 2
2.1.1 Ch c n ng c a máu ...................................................................... 2
2.1.2 Thành ph n c u t o c a máu......................................................... 2
2.1.3 Tính ch t c a máu ........................................................................ 4
2.2 Nhóm máu trên chó ........................................................................... 5
2.3 S hình thành kháng th kháng h ng c u ........................................... 6
2.4 Nh ng ph n ng có th x y ra do truy n máu .................................... 7
2.4.1 Ph n ng dung huy t .................................................................... 7
2.4.2 Ph n ng ng ng k t ...................................................................... 9
2.4.3 Ph n ng mi n d ch do protein huy t t ng.................................10
2.4.4 Nh ng ph n ng không thu c áp ng mi n d ch .......................10
2.5 Th s phù h p nhóm máu ...............................................................11
2.6 i u ki n i v i con cho máu .........................................................12
2.7 Nh ng ch tiêu c n theo dõi trong quá trình truy n máu....................12
2.7.1 Niêm m c ....................................................................................12
2.7.2 Thân nhi t ...................................................................................13
2..7.3 Nh p tim .....................................................................................13
2.7.4 Hematocrit (packet cell vollume – PCV)......................................13
Ch ng 3: Ph ng ti n và ph ng pháp thí nghi m ...............................................14
3.1 P
ng ti n ......................................................................................14
3.1.1 a i m và th i gian...................................................................14
3.1.2 i t ng nghiên c u ..................................................................14
3.1.3 D ng c và hoá ch t ....................................................................14
3.2 Ph ng pháp nghiên c u ..................................................................15
3.2.1 Ph ng pháp xác nh nhóm máu ................................................15

iv

3.2.2 B trí thí nghi m..........................................................................15
3.2.3 Quy trình truy n máu...................................................................16
3.2.4 Th ph n ng sau khi truy n máu ................................................18
Ch ng 4: K t qu th o lu n ..................................................................................20
4.1 K t qu l y máu và tr máu ..............................................................20
4.1.1 L y máu.......................................................................................20
4.1.2 Tr máu.......................................................................................20
4.2 k t qu truy n máu ...........................................................................21
4.3 K t qu ph n ng ng ng k t và dung huy t ......................................22
4.4 Th ph n ng gi a huy t thanh con nh n có k t qu d ng tính trong
thí nghi m trên v i h ng c u c a chó Cò ................................................24
Ch ng 5: K t lu n ngh ....................................................................................26
Tài li u tham kh o ..................................................................................................27
Ph ch ng ............................................................................................................29

v


DANH M C HÌNH
Hình 3.1 S
ph n ng trên lame.........................................................................18
Hình 3.2 S
th ph n ng trong ng nghi m......................................................19
Hình 4.1 Túi máu sau khi l y 250 ml máu ..............................................................21
Hình 4.2 N ng k t trên lame (A: không ng ng k t, B: ng ng k t).........................23
Hình 4.3 Huy t t ng trong tr ng h p dung huy t trong c th và bình th ng....23

vi

DANH M C B NG
B ng 3.1 Thông tin c a chó cho máu........................................................................ 14
B ng 3.2 Ký hi u b trí thí nghi m. .......................................................................... 15
B ng 4.1 Theo dõi quá trình l y máu c a các con chó cho máu ................................ 20
B ng 4.2 Tr ng thái máu d tr qua các tu n thí nghi m ......................................... 21
B ng 4.3 Th ng kê trung bình nh p tim, nh p th , nhi t
c a chó nh n máu tr c
và sau khi truy n máu ............................................................................................... 22
B ng 4.4 K t qu theo dõi ph n ng c a nh ng con chó nh n máu sau truy n máu
14 ngày..................................................................................................................... 24

vii


TÓM L

C

Do hi n nay
c ta ch a có kháng nguyên chu n
th các nhóm máu c a
chó nên tr c khi truy n máu ph i th ph n ng dung huy t và ph n ng ng ng k t
gi a máu con cho và con nh n
xem trong c th con nh n có kháng th kháng A
không. N u có thì không nên truy n vì s gây ra tai bi n trong truy n máu và có th
làm ch t con nh n.
chó, khi truy n máu thu c nhóm A cho con nh n có nhóm máu A- thì s
kích thích s n sinh kháng th kháng A trong c th con nh n sau khi truy n máu
c 9 – 14 ngày. Kháng th hình thành này có th gây dung huy t trong c th con

nh n nh ng tác h i không áng k mà con nh n ch b l y i l i ích c a vi c truy n
máu. Vì v y truy n máu l n th nh t không c n ph i th ph n ng nh ng kháng th
hình thành s gây nguy hi m khi truy n máu l n 2. Do ó vi c th ph n ng tr c
khi truy n máu l n 2, 3 thì c c k c n thi t.
Qua th i gian th c hi n
tài, chúng tôi ã l y máu c a 4 con cho truy n
cho 24 con nh n
c b trí thành 4 nghi m th c, m i nghi m th c g m 1 con cho
máu và 6 con nh n máu. Các con nh n ti p nh n máu t t – không x y ra tai bi n
trong truy n máu. Sau khi truy n máu
c 9 - 14 ngày l y máu con cho và con
nh n
th ph n ng dung huy t và ph n ng ng ng k t. Thu
c k t qu là 4
tr ng h p d ng tính v i ph n ng ng ng k t và 2 tr ng h p d ng tính v i ph n
ng dung huy t trong các nghi m th c 1, 2, 3. Con cho máu th 4 trong nghi m
th c 4 là con chó
c nuôi t i b nh xá cho k t qu ph n ng t t c
u âm tính.
Th ph n ng dung huy t và ng ng k t gi a con cho máu th 4 và các con nh n
máu có ph n ng d ng tính trong các nghi m th c u cho ph n ng âm tính. T
k t qu trên b c u k t lu n 3 con cho máu trong nghi m th c 1, 2, 3 mang nhóm
máu A, nh ng con nh n máu c a các con cho máu này cho ph n ng d ng tính
mang nhóm máu A-. i v i con cho máu th 4 có th k t lu n mang nhóm máu A- .

viii


CH

NG 1

TV N

Ngày nay, chó là m t trong s nh ng con v t
c con ng i yêu th ng và
nuôi d ng nh m t thành viên trong gia ình. Theo ó, các ph ng pháp i u tr
b nh chó mèo càng lúc càng
c nâng cao, trong ó truy n máu là m t ph ng
pháp c p c u có hi u qu cao trong các tr ng h p ch n th ng làm t m ch, m t
máu trong ph u thu t, tiêu ch y máu mà các ph ng pháp i u tr nh : tiêm thu c,
truy n d ch, ngo i khoa,… ch a mang l i k t qu do con v t b m t quá nhi u máu.
a s chó
c truy n máu l n u không có ph n ng truy n máu x y ra,
nh ng tai bi n trong truy n máu ch x y ra t l n truy n th hai trong tr ng h p
con chó cho máu mang nhóm máu có kháng nguyên kích thích sinh kháng th m nh
(nhóm máu A)và con chó nh n máu mang nhóm máu khác A (g i chung là A-).
Trong t nhiên, s chó mang nhóm máu A- kho ng 37% và chó mang nhóm máu A
kho ng 63% (Catcott ,1965). N u xác nh
c con chó mang nhóm máu A- s có
th dùng truy n máu cho t t c các con chó khác nhi u l n l n mà không s b ph n
ng.
T yêu c u th c ti n trên c ng nh
cs
ng ý c a B môn Thú Y,
Khoa Nông Nghi p và Sinh H c ng D ng Tr ng
i H c C n Th , chúng tôi
ti n hành th c hi n
tài “Th nghi m các ph n ng truy n máu
xác nh

nhóm máu con cho máu”.
M c tiêu: Ki m tra l i
xác nh chính xác nhóm máu c a chó Cò
c
nuôi t i b nh xá thú y Tr ng i H c C n Th và b c u xác nh nhóm máu
c a nh ng con chó cho máu và nh n máu trong thí nghi m, nh m tìm ra nh ng con
chó mang nhóm máu A- nâng cao hi u qu i u tr b nh và
m b o an toàn
trong truy n máu cho chó i u tr t i B nh Xá.

1


CH

NG2

S

LÝ LU N

2.1 Sinh lý máu
2.1.1Ch c n ng c a máu
Máu là thành ph n quan tr ng c a n i môi tr ng.
i v i các ng v t n
bào, các quá trình trao i ch t
c th c hi n qua màng t bào, i v i các ng
v t a bào s trao i ch t thông qua m t ch t trung gian là máu, máu có các ch c
ng nh sau.
Ch c n ng dinh d ng: máu em các d ng ch t h p thu t ru t n các t

ch c hay các mô
nuôi d ng các b ph n, c quan (glucose, acid amin, acid
béo,…).
Ch c n ng hô h p: máu mang oxygene t ph i
các mô n ph i.

n các mô và mang CO2 t

Ch c n ng bài ti t: máu mang các ch t bài ti t (ure, acid uric…) t các t
bào hay các mô th i ra ngoài qua h th ng ti t ni u.
Ch c n ng n i ti t: máu mang các kích thích t t các tuy n n i ti t
quan có liên h
kích thích s ho t ng c a các c quan này.

n các

Ch c n ng b o v c th : ch ng s xâm nh p c a vi trùng, virus, các m m
b nh t ngoài vào nh các protid c bi t g i là các kháng th và các b ch c u
trong máu.
i u hòa thân nhi t: máu mang nh ng ch t sinh nhi t trong c th ra ngoài
gây s thoát nhi t.
i u hòa s cân b ng n

c gi a các thành ph n khác nhau trong c th .

Các ch c n ng khác: duy trì áp su t th m th u,

u hòa pH (trong máu).

(H a V n Chung và Nguy n Th Kim ông, 2006 - 2007).

2.1.2. Thành ph n c u t o c a máu
Máu là 1 mô liên k t c bi t g m 2 thành ph n: ph n c là huy t c u chi m
45% th tích. Ph n l ng là huy t t ng chi m 55% th tích. L y máu cho vào ng
nghi m có ch t ch ng ông r i
l ng ho c ly tâm, máu s phân thành 2 l p, l p

2


trên là huy t t ng có màu vàng nh t, phía d
l p m ng b ch c u và ti u c u.

i là h ng c u màu

th m, ph m t

Huy t t ng: màu vàng c a huy t t ng do s c t m t Bilirubin, trong
huy t t ng n c chi m 90% - 92%, v t ch t khô chi m 8% - 10%. Trong v t ch t
khô g m có khoáng, protid, glucid, lipid, các s n ph m phân gi i protid, glucid,
lipid, các men, kích thích t , vitamin, các th mi n d ch (H a V n Chung và
Nguy n Th Kim ông, 2006 - 2007).
Thành ph n h u hình
H ng c u: nh ng t bào có màu , không nhân. H ng c u c a chó t lúc
sinh ra n 3 – 4 tu n tu i có hình a lõm 2 m t v i
ng kính kho ng 8µm,
h ng c a chó tr ng thành có
ng kính kho ng 7 µm. Hai m t lõm c a h ng c u
làm t ng di n tích ti p xúc b m t c a h ng c u lên 1,63 l n, t o u ki n thu n l i
cho quá trình trao i khí. S m t nhân c a h ng c u ng th i v i s t p trung
Hemoglobin vào trong h ng c u ã làm t ng kh n ng v n chuy n khí, nh t là O2

(Tr nh H u H ng và
Công Hu nh, 2001). S l ng h ng c u bi n thiên tùy tình
tr ng c th , gi i tính, tu i, tình tr ng dinh d ng, tình tr ng ho t ng. Chó có s
ng h ng c u kho ng 5,2 – 8,4 tri u/mm3 máu (Tr n Th Minh Châu, 2005).
C u t o và thành ph n hóa h c: h ng c u có màng bán th m bao quanh, ó
màng lipoprotein có tính bán th m ch n l c, cho khí O2, CO2, n c, glucose, các
ion âm i qua
c. N ng màng h ng c u không có các ch t keo nh protein,
lipid, …th m qua. Trên màng h ng c u có m t s kháng nguyên c a các nhóm
máu, có vai trò sinh lý quy t nh các nhóm máu. Màng h ng c u có các enzyme
glucose 6 – photphat dehydrogenaza, glutation reductaza có vai trò sinh lý quan
tr ng trong vi c m b o tính b n v ng th m th u c a màng h ng c u và s trao i
các ch t qua màng h ng c u (Tr nh H u H ng và
Công Hu nh, 2001).
S thành l p và h y h ng c u: h ng c u có tu i th gi i h n và ph i
c
tái t o liên t c.
bào thai cho n lúc sinh ra, h ng c u
c t o ra gan và lách.
Sau ó h ng c u
c t o ra t t y x ng. H ng c u
c h y lách, gan và t y
ng, Fe trong h ng c u b h y s
c s d ng l i trong vi c t o h ng c u m i,
ph n còn l i a n gan t o s c t m t, theo ng tiêu hóa th i ra ngoài. Nhi m v
chính c a h ng c u là chuyên ch O2 t ph i n các mô, c quan và v n chuy n
CO2 v ph i
th i ra ngoài do Hemoglobin m nhi m. Trong 100ml máu + 20
ml O2 thì ch có 0,3ml O2 d ng hòa tan, ph n còn l i k t h p v i Hemoglobin. Do
ó, trong tr ng h p xu t huy t (ch y máu nhi u) ch truy n vào c th huy t t ng

thì không mà ph i truy n c huy t t ng và h ng c u.

3


B ch c u: có ch c n ng giúp cho s ông huy t nh ti t Thrombokinase, b o
v c th (ti t kháng c t làm vô hi u hóa c t vi trùng, phân h y các ch t l
vào c th ), th c bào các t bào già.
i s ng b ch c u t 2 – 15 ngày, sau ó c ng
b phân h y
gan và lách (H a V n Chung và Nguy n Th Kim ông,
2006 - 2007).
Ti u c u: có ch c n ng quan tr ng là ng n ng a xu t huy t khi màng huy t
qu n b t n th ng. trong c ch ng n ch n các v t l , vi trùng xâm nh p vào c
th , ti u c u cô ng các v t này tr c khi chúng b th c bào.
i s ng ti u c u t
3 – 5 ngày và b phân h y khi già lách (H a V n Chung và Nguy n Th Kim
ông, 2006 - 2007).
2.1.3. Tính ch t c a máu
Mùi v : là ch t l ng, s t, màu
bay h i.

, v m n, h i tanh do ch a nhi u acid béo

quánh: th ng trong kho ng 3 – 6, ch y u do hàm l ng protein huy t
ng và h ng c u quy t nh.
quánh c a máu nh h ng n s c c n c a máu
trong m ch nên nh h ng n huy t áp.
T tr ng: ch y u ph thu c vào hàm l
kho ng 1,059.

ng h ng c u. Máu chó có t tr ng

pH c a máu kh ang 7,35 – 7,5. Trong i u ki n bình th ng,
pH máu
thay i r t ít (0,1 – 0,2). Khi pH máu thay i t 0,2 – 0,3 trong kho ng th i gian
dài thì gia súc có th trúng c toan ho c ki m.
pH c a máu chó kho ng 7,4.
Áp su t th m th u c a máu: do hàm l ng mu i hòa tan trong máu và hàm
ng protid (áp su t th keo – ch m t ph n nh ).
Áp su t th m th u do các mu i t o nên g i là áp su t th m th u tinh th .
Áp su t th m th u huy t t

ng bình th

ng n

nh trong t ng lo i gia súc.

Áp su t th m th u g n b ng dung d ch NaCl (0.9%).
Áp su t th m th u c a máu chó là 0,933.
Kh i l ng máu: th ng máu chi m kh ang 1/3 tr ng l ng c th (h i t ng
gia súc s sinh và tr em). Máu m ch qu n và tim g i là máu tu n hoàn. Ph n
còn l i d ng d tr trong kho máu: lách 16%, gan 20%, da 10%. Nh v y máu
tu n hoàn trong c th chi m kho ng 1/2 t ng l ng máu (ph thu c vào tình tr ng
ho t ng c a c th ). T l % c a l ng máu so v i th tr ng khác nhau tùy thu c

4

loài gia súc. S thay i kh i l ng máu ch u nh h ng b i h th n kinh, ngoài ra
các tuy n n i ti t và các nhân t khác c ng tham gia
u hòa l ng máu trong c
th .
(H a V n Chung và Nguy n Th Kim ông, 2006 - 2007).
2.2 Nhóm máu trên chó
V m t th c t kháng nguyên A là kháng nguyên riêng l có th t o ra nh ng
ph n ng chính và là kháng nguyên duy nh t mang t m quan tr ng. Kho ng 37%
chó có nhóm máu A- và v i 63% chó khác có nhóm máu A. B ng cách nhân các
t ng s này l i v i nhau, ta có th tính
c 25% s l n truy n máu s có kh n ng
kích thích
c kháng th kháng A con nh n. N u m t con chó
c truy n máu
l n 2 và con cho
c ch n m t cách ng u nhiên thì có kho ng 15% kh n ng b
ph n ng và s nh n ra s khác bi t v nhóm máu. Có kho ng 40% nh ng con chó
có nhóm máu thu c nhóm A- s sinh kháng th kháng A sau khi truy n máu
c
9 – 14 ngày và 80 – 90% sinh kháng th kháng A sau 40 ngày khi
c truy n b i
chó có nhóm máu A (Catcott ,1965).
Có ít nh t 8 nhóm máu khác nhau chó (A1, A2, B, C, D, E, F và G). Trong
ó ch có nhóm máu A là t o kháng th cao và có bi u hi n lâm sàng trong truy n
máu. Có 37% chó có nhóm máu thu c nhóm A- và 63% chó có nhóm máu A. N u
truy n nhóm máu A cho chó có nhóm máu thu c nhóm A- thì có th t o kháng th
kháng A, kháng th kháng A hình thành ch t gây dung huy t. N u con nh n có
nhóm máu thu c nhóm A- mà tr c ó ã
c truy n v i nhóm máu có A thì s
x y ra nh ng ph n ng truy n máu trong vòng 1 gi v i các d u hi u c tr ng nh

tan huy t, ng hemoglobin huy t t ng, hemoglobin n c ti u, gi m ti u c u, b ch
c u, s t, nôn, n i m ai và suy nh c( Stephen I. Bistner ,1969).
Có 7 ng ng k t nguyên (kháng nguyên ho c y u t )
c bi t chó, và nó
c chia thành A, B, C, D, E, F và G. Trong ó, ch có m t kháng nguyên có kh
ng s n sinh ra kháng th trong quá trình truy n máu là A và ch có m t kháng
nguyên này là quan tr ng c n chú ý trong truy n máu. Trong h th ng nhóm máu
chó có 2 kháng nguyên A khác nhau rõ r t ó là A1 và A2, ch có kháng nguyên A1
khi truy n s kích thích s n sinh kháng th kháng A trong con nh n do A1 là y u t
gây dung huy t, còn A2 thì không. Kho ng 60% chó
c ch n m t cách ng u
nhiên có nhóm máu A và còn l i 40% chó có nhóm máu thu c nhóm A(J. Archibald , 1974).

5


chó có ít nh t 13 nhóm máu khác nhau
c ký hi u là DEA (dog
erythrocyte antigen). Nh ng con cho máu âm tính v i DEA1.1, 1.2 và DEA7 thì
c g i là con cho máu toàn c u. Ba nhóm máu trên r t quan tr ng vì: DEA1.1,
1.2 kích thích kh n ng sinh kháng th m nh nh t và có kh n ng gây ra ph n ng
ng k nhóm máu, h u qu là d n n hi n t ng tan máu. Nh ng kháng th
kháng DEA1.1 và 1.2
u tiên hi m khi gây ra ph n ng t ng k tr khi con nh n
máu ã t ng
c truy n v i nhóm máu này. Kho ng 50% chó trong t nhiên t o
kháng th v i DEA7, bi u hi n lâm sàng không th y rõ. Qua th c nghi m chúng
cho k t qu là s phá hu ch m các t bào h ng
c truy n vào (sau 4 – 5 ngày)
trong l n truy n máu u tiên (Neil. T. Gorman n m, 1998).

Có 8 lo i kháng nguyên h ng c u khác nhau chó,
c ký hi u DEA (dog
erythrocyte antigen)t 1 n 8, DEA1 có 2 nhóm ph là DEA1.1 và DEA1.2. Trong
8 DEA1(1.1 và 1.2) và DEA7 ph n ng linh ho t nh t. Nh ng con cho máu ph i
âm tính v i nh ng nhóm máu này. Kháng th kháng DEA1 s không xu t hi n
ngay trong l n truy n u tiên nh ng m t áp ng mi n d ch s x y ra trong vòng
7 – 10 ngày. M c dù nh ng kháng th kháng DEA1 không gây ra ph n ng truy n
máu trong l n u tiên nh ng nh ng ph n ng gây dung huy t nghiêm tr ng
c
sinh ra m t cách ch c ch n trong nh ng l n truy n máu sau i v i nh ng con ã
c truy n v i nhóm máu này. DEA7 có th gây ra ph n ng t ng k nhóm máu
làm phá hu ch m các t bào h ng c u
c truy n trong l n truy n máu u tiên
(10 -14 ngày sau truy n máu), k t qu là làm m t hi u qu truy n máu
(John K. Dunn, 1999).
Ghi chú
Con chó cho máu g i là con cho.
Con chó nh n máu g i là con nh n.
Nh ng nhóm máu có kháng nguyên gây ph n ng trong truy n máu g i là nhóm máu A.
Nh ng nhóm máu không có kháng nguyên gây ph n ng trong truy n máu g i là nhóm máu A-.

2.3 S hình thành kháng th kháng h ng c u
Kháng th kháng h ng c u là nh ng globulin mi n d ch hi n di n trong
huy t t ng. Chúng thu c các nhóm IgM, IgG và ít h n n a là IgA. D a vào
ngu n g c xu t hi n c a chúng, ng i ta chia làm 2 lo i: kháng th t nhiên và
kháng th mi n d ch.
Kháng th t nhiên hay còn g i là kháng th ng ng k t là nh ng kháng th
xu t hi n không thông qua m t quá trình mi n d ch rõ ràng. B n ch t c a mi n d ch

6

t nhiên th ng là IgM, m t s r t ít là IgG. i u ki n ho t ng t i u là 4 – 20oC,
nh ng v n có th ho t ng t 0 – 37oC và môi tr ng NaCl 0.9%. Do nh ng c
i m trên chúng là nh ng kháng th làm ng ng k t m nh và h y di t h ng c u
mang kháng nguyên t ng ng trong in vitro c ng nh in vivo, h u qu là gây nên
nh ng tai bi n tiêu huy t tr m tr ng trong lòng m ch, có th
a n t vong.
Kháng th mi n d ch là nh ng kháng th
c t o thành thông qua s mi n
d ch rõ ràng, ch y u là do truy n máu. B n ch t c a chúng th ng là IgG, m t s
ít h n là IgM (Tr n V n Bé, 1998).
2.4 Nh ng ph n ng có th x y ra do truy n máu
2.4.1 Ph n ng dung huy t
nh ngh a dung huy t: hi n t ng dung huy t là s phóng thích
Hemoglobin ra môi tr ng ngoài. Ph n ng này x y ra khi h ng c u b
a vào
môi tr ng nh c tr ng (NaCl < 0.9%) ho c h ng c u và huy t t ng không
ng thích nhau.
S c
kháng c a h ng c u chó
tiêu huy t hoàn toàn là 0.36% NaCl.

i m kh i

u tiêu huy t là 0.45% NaCl,

Ph n ng dung huy t th th c p
Hi n t ng dung huy t th th c p x y ra trong vi c truy n máu l n u và
có s t ng k v nhóm máu (nhóm máu con cho là A và con nh n là A-).

nh ng
con chó mà không
c truy n máu tr c ó, th ph n ng chéo âm tính thì không
ch c d n n dung huy t c p tính nh ng s phá h y ch m t bào h ng c u có th
x y ra. i u này
c gi i thích: trong vòng 10 ngày truy n máu c a t bào A sang
m t con nh n có nhóm máu thu c nhóm A- thì xu t hi n nh ng kháng th kháng A.
Trong s l u chuy n không ng ng và gây ra s tan v nhanh h n c a t bào máu
mang kháng th A
c truy n. i u này th ng không
c phát hi n trong lâm
sàng nh ng con nh n thì b l y i l i ích c a vi c truy n máu (Stephen và ctv,
2000).
Ph n ng tan máu c p
Ph n ng tan máu c p là ph n ng có th x y ra t c kh c sau khi truy n vài
phân kh i máu, ph n ng này r t nguy k ch, r t tr m tr ng có th làm ch t con v t
ngay. Ph n ng tan máu do truy n máu là ph n ng gi a kháng nguyên và kháng
th có ho t ng b th làm phá h y màng h ng c u gây tan máu. Tan máu có 2
lo i: tan máu trong lòng m ch và tan máu trong t ch c.

7


ch tan máu: mu n có tan máu trong lòng m ch hay trong t ch c khi ã
có các ph c h p kháng nguyên kháng th trong c th do kháng nguyên ho c kháng
th t bên ngoài a vào cùng v i kháng th ho c kháng nguyên có trong c th t o
ra. Mu n tan máu c n có s tham gia c a h th ng b th : b th
c ký hi u C'
và có t C1 n C9. N u có b th C1, C9 tác ng lên ph c h p kháng nguyên
kháng th s làm tan máu trong lòng m ch. Còn có b th C3 tác ng lên ph c h

mi n d ch s x y ra tan máu trong t ch c nh gan, lách, v.v… ngoài ra nh tác
ng b th C3b và vai trò c a b ch c u monocyte mà làm cho h ng c u b
i th c
bào x y ra tan máu trong lách.
Sinh lý b nh: máu ã tan, các h ng c u ã v tác ng lên h th ng ông
máu, c th là y u t XII t ng ho t ng, tác ng lên m nh v c a h ng c u ã tan,
t o ra các c c máu nh và s kích thích ho t ng c a các y u t ông máu khác k
c ti u c u gây nên ông máu n i m ch. Bên c nh ó h th ng kinin t ng c ng
ho t ng v i s t o thành ch t Bradykinin hay gây ra t ng tác các m ch máu làm
cho huy t áp gi m và gây ra choáng. Các h ng c u v thì huy t s c t thoát ra: n u
huy t s c t cao
th n gây ra huy t s c t ni u, gây hemosiderin ni u và
urobilinogene ni u, n u huy t s c t ni u t ng cao gây l ng ng các ng th n d n
n vô ni u suy th n. M t khác huy t s c t s thoái hóa thành globin và heme.
Globin d i tác ng c a h th ng th c bào gan s t o nên bilirubin trong máu
cao. Heme d i tác d ng hemopexin gan c ng t o nên bilirubin và heme k t h p
v i albumin trong c th s t o thành ch t Methemalbumin t ng trong máu .
b t

Nguyên nhân gây tan máu c p: ph n ng tan máu c p có th x y ra khi có
ng gi a h ng c u c a con cho và huy t t ng con nh n.

Tri u ch ng: khi mà s dung huy t nhanh thì con v t có th b ch n ng,
nôn, không ki m
c ph n x i tiêu. Có m t s t ng lên áng k v huy t áp, k
n là gi m nh p tim và h huy t áp. Tri u ch ng n i m ai, khó th , và ch ng co
gi t sau ó c ng có th x y ra. Hemoglobin ni u c ng
c sinh ra.
con chó
nh n máu nào mà

c mi n d ch m nh thì ch c n truy n m t vài ml máu c ng có
th
gây ra nh ng d u hi u lâm sàng. Nh ng con v t nào mà b nh nghiêm
tr ng sau khi truy n máu mà máu không hòa h p thì có th ch t b i ph n ng này
(Stephen và ctv, 2000).
i u tr : d ng truy n máu ngay l p t c và dùng Adrenalin và Corticosteroid
(Tr n V n Bé, 1998).
2.4.2 Ph n ng ng ng k t

8


b ng
mi n
cách
(V n

Ph n ng ng ng k t là ph n ng liên k t các ti u th (kích th c nh tính
micromet) thành m t c u trúc l n, quan sát
c b ng m t th ng. Trong
d ch các ti u th có th là h ng c u, b ch c u, … có mang kháng nguyên m t
t nhiên t c là kháng nguyên là m t ph n trên b m t ti u th
ình Hoa, 2003).

S ng ng k t c ng là do hình thành m t m ng l i gi a các kháng nguyên
và các kháng th , cho phép k t h p
m t s l ng các h t có hình th
t o ra th
ng ng k t có th quan sát
c b ng m t th ng.

Ph n ng ng ng k t nh y h n so v i các ph n ng khác, ngh a là có th phát
hi n m t s l ng r t nh kháng th ( Ng c Liên, 2004).
Ph n ng ng ng k t là ph n ng th ng dùng nh t trong truy n máu, do kháng th
a hóa tr g n v i kháng nguyên trên b m t h ng c u t o thành m ng ng ng k t
Trung Ph n và ctv ,2004)
Ph n ng này có th chia 2 giai o n
Giai o n

u: s ng ng k t gi a kháng nguyên và kháng th .

Giai o n hai: ng ng k t th y
c giai o n này. H ng c u k t dính v i
nhau t o thành các m ng ng ng k t có th th y
c b ng m t th ng.
2.4.3 Ph n ng mi n d ch do protein huy t t

ng

Nguyên nhân: do ph n ng gi a kháng th c a con nh n và protein huy t
ng c a con cho.
Tri u ch ng: ch ng n i m ai là tác d ng ph c a truy n máu hay g p th
hai sau s t. Ph n ng này mang nh ng c i m b i rát
tím xu t hi n trong ho c
sau khi truy n máu.
i u tr : n u ph n ng này nh , có th dùng thu c kháng Histamin và ti p
t c truy n máu (Thái Quí, 2002).
2.4.4 Nh ng ph n ng không thu c áp ng mi n d ch
Máu cho b nhi m b n ho c b o qu n máu không h p lý, ví d quá nóng
ho c quá l nh.
Tri u ch ng: khi máu ã b tan m t cách ng u nhiên

c truy n vào, tri u
ch ng th ng lành tính m c dù hemoglobin ni u, s t có th x y ra.
i u tr : ng ng truy n máu, ch ng shock và s d ng d ch truy n, thu c l i
ti u.

9


M t s vi khu n phát tri n nhi t
th p (Pseudomonas, Serratia, Yersinia)
o
có th t ng sinh 4 C. N u
c truy n, h i tr ng shock nhi m c và nhi m
khu n huy t ch c ch n x y ra v i s t, run, t t huy t áp và ôi khi t vong.
i u tr : c n d ng truy n máu ngay l p t c, dùng kháng sinh ph r ng, h
tr tu n hoàn tích c c.
Bi n ch ng chuy n hóa c a truy n máu s l ng l n: nh ng bi n ch ng này
x y ra ch y u nh ng b nh nhân nh n nh ng th tích máu l n v i kho ng th i
gian ngh ng n. B nh nhân b suy gan ho c suy th n có nguy c cao h n. M t
protein ông máu và ti u c u là bi n ch ng ph bi n c a truy n máu s l ng l n.
Vi c gi m các y u t ông máu và ti u c u th ng do s pha loãng. Vì máu
c
b o qu n có hàm l ng th p y u t VIII, V và ti u c u không còn ch c n ng.
Nhi m c Citrat và h Canxi huy t có th g p khi truy n máu nhanh ho c
n u ch c n ng gan gi m vì Citrat
c chuy n hóa gan.
Tri u ch ng g m co c , c bi t m t ho c c m t trong giai o n u.
Nên i u tr b ng Canxi n u có bi u hi n lâm sàng, gi m t c
truy n máu c ng có
hi u qu .

Toan máu có th x y ra t
u trong khi truy n máu s l ng l n, th ng
kéo theo ki m chuy n hóa và th ng không c n i u tr . Bicarbonat và các ch t
m khác th ng
c s d ng các tr ng h p n ng.
H thân nhi t v i nguy c lo n nh p tim có th x y ra khi truy n máu s
ng l n. H thân nhi t c ng có th gây ra nh ng thay i chuy n hóa khác và nh
ng n gi i phóng O2 t Hemoglobin. Làm m máu nhi t
38 – 39 oC v i
d ng c phù h p trong quá trình truy n có th phòng hi n t ng h thân nhi t.
Ph n ng quá t i tu n hoàn: ph n ng này bi u hi n b ng phù ph i. ây là
nguy
c bi t trong thi u máu mãn tính, b nh có gi m kh i h ng c u và t ng th
tích huy t t ng. S d ng kh i h ng c u và giám sát c n th n th tích truy n s
làm gi m thi u vi c x y ra bi n ch ng này. i u tr t c thì phù ph i c p và gi m
t c
truy n ho c ng ng truy n, dùng thu c l i ti u và thu c giãn m ch và
morphin.
Quá t i s t v i t ng Hemosiderin có th x y ra nh ng con b nh
c
truy n máu nhi u l n trong th i gian dài. M i n v h ng c u ch a kho ng 250mg
s t. S t tích t trong gan, tim và nh ng tuy n n i ti t nh t nh.
(Thái Quý, 2002).

10


2.5 Th s phù h p nhóm máu
G m hai ph n
Ph n chính: huy t thanh (ho c huy t t

Ph n ph : huy t thanh (ho c huy t t

ng) b nh nhân + h ng c u túi máu.
ng) túi máu + h ng c u b nh nhân.

Ph n chính là ph n xét nghi m quan tr ng h n c . N u có ph n ng d ng
tính b t k giai o n nào ph n chính thì không
c truy n máu, vì n u túi máu
c truy n, có nhi u kh n ng h ng c u a vào s b tiêu h y b i kháng th
ng ng hi n di n trong huy t t ng chó nh n mà còn có th gây tai bi n tr m
tr ng cho chó nh n máu. Ng ng k t ch
ng hay tr c ti p th ng dùng
xác
nh s phù h p nhóm máu, m t gi t máu trên kính có màu
m n, khi thêm kháng
th vào, tr n u, n u có ph n ng d ng tính thì h ng c u s ng ng k t thành c m,
m t th ng th y
c d i d ng các h t
s m, l n nh n.
Ph n ph là ph n không quan tr ng l m so v i ph n chính vì kháng th n u
có túi máu khi truy n cho b nh nhân so v i t ng gi t 1 s
c pha loãng r t
nhanh trong tu n hoàn c a b nh nhân, do ó không còn
kh n ng gây tiêu h y
h ng c u b nh nhân trong c th , tr tr ng h p kháng th thu c lo i nguy hi m
t c lo i làm ng ng k t và có tính k t nh b th , có n ng
cao,
c a vào c
th b nh nhân m t s l ng l n trong m t th i gian ng n, nh trong tr ng h p
truy n máu

t (trên ½ th tích máu trong vài gi ). Do ó ph n ph không c n
thi t ph i ti n hành (Tr n V n Bé, 1998).
2.6. i u ki n

i v i con cho máu

Nh ng con chó có nhóm máu thu c nhóm A- và t tr c n gi ch a
c
truy n máu l n nào thì có th s d ng nh là nh ng con cho máu ph bi n. (James
Archibald và ctv, 1974).
Con cho máu nên có PCV ít nh t là 40% và có tr ng l ng 25 kg, tiêm ng a
y
, âm tính v i Ehrlichia Canis, Babesia Canis, Haemobartonella Canis,
Brucella Canis và u trung giun tim (Microfilaria) (Neil. T. Gorman, 1998).
M t con chó 2 n m tu i ho c già h n và ch a nh n máu l n nào, có tr ng
ng 18 – 27 kg
c s d ng làm con cho máu (E. J.Catcott and J. F. Smithcors,
1967).
Con chó dùng
cho máu là chó tr
( Stephen I. Bistner ,1975)

ng thành, m, có tr ng l

2.7 Nh ng ch tiêu c n theo dõi trong quá trình truy n máu

11

ng 23 kg

2.7.1 Niêm m c
Niêm m c có nhi u mao m ch và tình tr ng niêm m c ph n ánh tình tr ng
chung c a c th nh tu n hoàn, hô h p, dinh d ng. Quan sát b ng m t d i ánh
sang t nhiên ho c dùng èn soi
ki m tra niêm m c m t, m i, mi ng, h u môn.
Bình th ng niêm m c có màu h ng, các m ch qu n không n i rõ. Có th th y
nh ng thay i b nh lý trên niêm m c nh
Niêm m c nh t nh c (tr ng b ch) g p trong b nh thi u máu, suy dinh d
b nh ký sinh trùng mãn tính,…
Niêm m c

ng,

do b s t.

Niêm m c xanh tím g p trong b nh r i lo n tu n hoàn và hô h p nghiêm
tr ng, trong máu có nhi u CO2.
(Tr n Th Minh Châu, 2002)
2.7.2 Thân nhi t
Bình th ng thân nhi t là m t h ng s , có thay i trong kho ng dao ng
h p do các nh h ng v tu i, s ho t ng, nhi t
môi tr ng. Thân nhi t bình
o
th ng c a chó: 38 – 39 C. Ph i l y thân nhi t chó tr c, trong và sau quá trình
truy n máu.
Ý ngh a c a ki m tra thân nhi t: o thân nhi t là vi c làm không th thi u
c trong ch n oán b nh, giúp ánh giá hi u qu
u tr và tiên l ng b nh.
Thân nhi t th p: ít x y ra nh ng r t nguy hi m, là tri u ch ng b nh n ng,

tiên l ng b nh x u bi u hi n s suy thoái tr m tr ng c a c th g p khi thú b tiêu
ch y n ng s p ch t.
Thân nhi t cao (s t): là bi u hi n c a s gia t ng ho t ng c a toàn c th
tích c c ch ng l i s xâm nh p và gây h i c a m m b nh. Tuy nhiên n u s t cao
kéo dài s gây r i lo n ho t ng c a các c quan.
S t nh : nhi t

cao h n bình th

S t trung bình: nhi t
S t cao: nhi t
S t r t cao: nhi t

ng 0.5 oC

cao h n bình th

cao h n bình th
cao h n bình t

2.7.3 Nh p tim

12

ng 1 – 2 oC

ng 2 – 3 oC
ng 3oC.

Nh p tim th hi n c

ng

trao

i ch t, tr ng thái sinh lý, b nh lý c a c

Nh p tim c a chó tr

ng thành: 60 - 160 (l n/phút).

th .

Nh p tim c a chó con là 200 - 220 (l n/phút).
2.7.4 Hematocrit (packet cell vollume – PCV)
Hematocrit là t l ph n tr m gi a kh i h ng c u và máu toàn ph n. PCV
ng khi có n c trong t bào ho c trong tr ng thái b shock. PCV gi m trong
tr ng thái thi u máu PCV bình th ng chó 45% (C. P. Swenson, 1970).

13


CH
PH

3.1 Ph
3.1.1

NG 3

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M

ng ti n
a i m và th i gian

tài
c ti n hành t i B nh Xá Thú Y – Tr
ngày 01/08/2010 n ngày 01/11/2010
3.1.2

it

ng

i H c C n Th t

ng nghiên c u

Chó cho máu: 4 con
ng 3.1 Thông tin c a chó cho máu

STT

Tên

Tr ng
ng

(Kg)

1

Na

10,5

4

Cái

Ta

38

-

2

Cô

12,6

5

Cái

Ta

39

-

3

Ba

13

5

c

Ta

38

-

4

Cò

18,3

7

c

Ta

41

-

Tu i
(n m)

Gi i tính

Gi ng

PCV
(%)

Giun tim

Chó nh n máu: 24 con, g m 8 chó kho và nh ng chó b nh
B nh Xá
i u tr .

c mang

n

3.1.3 D ng c và hoá ch t
D ng c : cân ng h , b m kim tiêm vô trùng, t l nh, máy ly tâm 4000
vòng/phút, máy ly tâm o Hematocrit, ng vi mao d n, lame, ng nghi m, kính hi n
vi, b dây truy n máu, túi tr máu

c s n xu t b i TURUMO CORPORATION
(Nh t B n), có ch a ch t kháng ông là Citrate Phosphate Dextrose Adenin
(35mg – 114mg Acid Citric, 921mg Sodium Citrate, 87.9mg Monobasis, 1.02mg
Dextrose, 9.63mg Adenin). Túi ch a m t n v máu kho ng 250ml, túi ng máu
vô trùng không có ch t gây shock.

14


Hóa ch t và thu c: ch t ch ng ông Natri Citrate, C n, H2O2, Povidine,
Atropin, Combistress (Acepromazine), dung d ch NaCl 0.9%.
3.2 Ph

ng pháp nghiên c u

3.2.1 Ph

ng pháp xác

nh nhóm máu

Hi n nay n c ta ch a có b kit giúp xác nh nhóm máu chó nên chúng
tôi xây d ng ph ng pháp xác nh nhóm máu d a vào các ph n ng ng ng k t
h ng c u và ph n ng dung huy t gi a các nhóm máu khác nhau chó.
Nguyên lý c a ph ng pháp: chó nhóm máu A bi u hi n tri u ch ng lâm
sàng rõ trong truy n máu ho c d ng tính v i ph n ng ng ng k t hay dung huy t
h ng c u sau khi truy n máu cho chó nh n có nhóm máu A- sau 9 – 14 ngày.
Do v y, x y ra k t qu d ng tính v i ph n ng ng ng k t ho c dung huy t
gi a máu con cho và con nh n thì ch c ch n con cho máu có nhóm máu A. Tr ng
h p âm tính thì máu con cho có th là A- ho c con cho và con nh n có cùng nhóm

máu.
3.2.2 B trí thí nghi m
24 con nh n máu
c chia làm 4 nghi m th c, m i nghi m th c g m 6 con
chó nh n máu
c nh n máu c a 1 con chó cho máu.
ng 3.2 Ký hi u b trí thí nghi m.
Chó cho máu

Chó nh n máu

Nghi m th c

máu

Tên

Ký hi u

Ký hi u

1

Na

1

1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6

2

Cô

2

2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6

3

Ba

3

3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6

4

Cò

4

4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6

Sau khi truy n máu t 9 – 14 ngày, l y máu c a con cho máu và con nh n
ki m tra ph n ng ng ng k t và dung huy t h ng c u.

3.2.3 Quy trình truy n máu
L y máu : Gây mê, c t lông, sát trùng vùng t nh m ch c con cho máu. Sau
ó l y máu b ng kim tiêm vô trùng
c n i v i dây d n máu c a túi máu. L c nh

15


u túi máu trong khi l y máu
th l y là 250ml/l n.

m b o máu không b

ông. S l

ng máu có

Tr máu: sau khi l y máu xong, ghi y
thông tin c a con cho máu, ngày
tháng n m l y máu, h n s d ng túi máu, tên ng i l y máu vào m t trên c a túi
máu, tr túi máu trong t l nh nhi t 2 – 6oC.
Ti n hành truy n máu
Ki m tra ch t l ng túi máu: máu
c tr trong túi ph i m b o phân
thành l p rõ. Màu s c c a túi máu không b bi n i. Ki m tra h n s d ng c a túi
máu.
Ki m tra d u hi u lâm sàng c a con nh n tr

c khi truy n.

Làm m máu tr c khi truy n b ng cách ngâm dây truy n máu vào bình
c nóng v i nhi t 39 – 40oC.
u tiên truy n 5 – 7 gi t máu, sau ó d ng l i theo dõi th tr ng con nh n
n u không có d u hi u b shock thì ch ng t con nh n có th nh n máu. Ti p t c

truy n v i t c
8 – 10 gi t/ phút. C 5 phút theo dõi th tr ng con nh n m t l n.
N u th tr ng con nh n bình th ng có th t ng t c
truy n nhanh h n. Theo dõi
các ch tiêu và ghi nh n vào phi u theo dõi.

16