Di chứng tai biến mạch máu não cũ ở người cao tuổi

Di chứng tai biến mạch máu não
cũ ở người cao tuổi

Một cụ ông bị bệnh tai biến mạch máu não (TBMMN), cao huyết áp
(CHA) độ 2, thiếu máu cơ tim cách đây đã 5 năm, lần đó, cơn CHA 220/110
mmHg (huyết áp bình thường là từ 90/60 mmHg đến 139/89 mmHg) đã làm
cụ bị đột quị nặng, yếu nửa người trái và thất ngôn. Sau tai biến, cụ vất vả
tập vật lý trị liệu nhưng không cải thiện đáng kể sức cơ tay phải và chân phải,
nói chỉ ú ớ vài từ, phải ra hiệu bằng tay. Hiện tại cụ đi đứng phải chống gậy,
có người dìu hay ngồi xe lăn. Lần này cụ ông vào viện do táo bón, không đi
cầu được 5 ngày nay.
Theo lời kể của cụ bà - vợ ông: đã 5 ngày dù ông vẫn ăn uống sinh hoạt
bình thường nhưng không đi cầu được (bình thường thì cứ 2 - 3 ngày thì ông đi
cầu một lần), tôi có mua hai ống thuốc bơm hậu môn, cho ông dễ đi cầu, nhưng
lần này không có tác dụng nên đưa ông vào viện. Các bác sĩ thăm khám và chẩn
đoán ông bị táo bón - di chứng TBMMN, tiến hành thụt tháo phân bằng nước ấm,
sau 1 giờ ông đi cầu được.
Nguyên nhân táo bón ở người TBMMN là do ở những người này, vùng não
dùng để điều khiển đại tràng và hậu môn bị tổn thương làm mất đi sự co thắt và
giãn nở của các cơ trơn trong đại tràng và cơ vòng của hậu môn. Ngoài ra, sự yếu
đuối của bắp thịt bụng và vùng xương chậu làm sự di chuyển của phân trong đại
tràng cũng khó khăn.
TBMMN (hay gọi là đột quị) là một bệnh xảy ra khi việc cung cấp máu lên
một phần bộ não bị đột ngột ngừng trệ, có thể gây đột tử hoặc liệt nửa người, thất
ngôn, rối loạn tâm thần.
Nguyên nhân: do tắc mạch máu não: cục máu đông tại chỗ, thuyên tắc do
xơ vữa động mạch (chẳng hạn xuất phát từ động mạch cảnh), huyết tắc do bệnh
tim (rung nhĩ, nhồi máu cơ tim). Do vỡ mạch máu não: tăng huyết áp, chấn
thương, vỡ phình động mạch não. Nguyên nhân ít gặp: giảm huyết áp (tụt huyết áp
đột ngột hơn 40 mmHg), viêm động mạch, viêm tắc tĩnh mạch, thuyên tắc xoang
tĩnh mạch. Ở người trẻ: bệnh tiểu cầu, chảy máu dưới màng nhện, dị dạng động

mạch cảnh.
Biến chứng, di chứng: viêm phổi, trầm cảm, co cứng, táo bón, loét do nằm
lâu, liệt.
Để giảm bớt các di chứng và phòng tái phát, khi trở về nhà sau giai đoạn
cấp cứu, bệnh nhân vẫn phải được chăm sóc và điều trị theo chế độ đặc biệt.
Sinh hoạt, tập luyện
Trong trường hợp bệnh nặng, bệnh nhân chưa tự vận động được, người nhà
phải giúp họ thay đổi tư thế 3 giờ một lần để tránh loét. Mỗi lần lật người, cần xoa
rượu, cồn hoặc phấn rôm vào lưng, mông và các vị trí bị tì đè khác. Khi cho ăn
uống, nên kê gối sau lưng bệnh nhân để giữ họ ở tư thế nửa nằm, nửa ngồi.
Đối với trường hợp nhẹ hơn, tùy mức độ di chứng liệt, cần đề ra một kế
hoạch cụ thể cho bệnh nhân tập luyện hàng ngày. Cố gắng để cho họ tự làm ở mức
tối đa, người nhà chỉ hỗ trợ hoặc giúp đỡ khi bệnh nhân không thể tự làm được.
Quá trình tập luyện đòi hỏi sự kiên trì của cả bệnh nhân và người hướng dẫn. Nên
duy trì việc này cả khi các di chứng đã được phục hồi.
Chế độ ăn
Cần đảm bảo chế độ ăn đủ chất và cân đối. Nên dùng dạng thức ăn mềm, dễ
tiêu như: cháo, súp, sữa, nước hoa quả tươi. Kiêng sử dụng các chất béo và chất
kích thích (rượu, bia, chè đặc, cà phê); hạn chế dùng muối.
Điều trị
Điều trị duy trì theo đơn của thầy thuốc. Trường hợp bệnh nhân có CHA,
nên dùng thuốc hạ huyết áp và duy trì ở mức 140 - 150/90 mmHg.
Thực hiện các biện pháp phòng bệnh tái phát
Điều trị các nguyên nhân gây TBMMN như: tăng HA, xơ vữa động mạch,
đái tháo đường, một số bệnh tim (bệnh van tim, thiếu máu cơ tim, rung nhĩ), bệnh
mạch máu ngoại biên, tiền căn thiếu máu cục bộ thoáng qua.
Cẩn thận giữ mình khi thời tiết chuyển lạnh vào mùa đông và khi áp suất
không khí lên cao vào mùa hè.
Tránh tắm khuya hoặc ở nơi gió lùa, nhất là với người bị CHA. Tránh trạng
thái căng thẳng thần kinh, xúc động mạnh. Tránh mất ngủ. Tránh táo bón: thực

phẩm nhiều chất sợi, uống nhiều nước, thể dục thể thao, và thói quen đi tiêu mỗi
ngày. Nếu thất bại, có thể dùng loại thuốc làm mềm phân, nhưng phải theo chỉ
định của bác sĩ.
Kiêng rượu, bia và các chất kích thích. Tránh vận động thể lực quá mức
như mang vác nặng, chạy nhanh

Run ở người cao tuổi có nguy hiểm?
Bố tôi năm nay 70 tuổi, gần đây ông hay bị làm rơi đồ vật khi cầm trên tay
mặc dù ông có ý thức giữ chặt nó. Xin hỏi bác sĩ có phải là bố tôi mắc bệnh run
không? Có cách nào khắc phục được không, thưa bác sĩ?
Run là biểu hiện thường thấy ở người cao tuổi với các thể loại như run tay
chân, run môi... Run thường xuất hiện khi người cao tuổi vận động, làm việc tập
trung như lấy đồ vật, đi dép. Ngoài run ở tay, chân có thể gặp run ở đầu, xuất hiện
khi người bệnh gật đầu hay lắc đầu; run ở môi, ở cằm và run giọng nói. Run mất đi
khi ta cầm tay, chân đang run của người bệnh. Người cao tuổi bị run thường kèm
theo vẻ mặt đờ đẫn, ánh mắt thiếu linh hoạt, cử động tay chân cứng và chậm chạm.