Lý thuyết kiểm toán hệ thống kiểm soát nội bộ

CHƯƠNG 3:
HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
(Internal Control System – ICS)

1


Mục đích & nội dung

Mục đích: Giới thiệu về hệ thống kiểm soát nội bộ và việc KTV tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn
vị được kiểm toán để phục vụ cho việc kiểm toán.
Nội dung:
- Khái niệm, Mục tiêu, Nhiệm vụ
- Các yếu tố hợp thành hệ thống KSNB
- Hạn chế tiềm tàng của hệ thống KSNB
- Mục đích nghiên cứu hệ thống KSNB của KTV
- Tìm hiểu & đánh giá hệ thống KSNB để phục vụ kiểm toán.

2


Khái niệm
(1) Hệ thống kiểm soát nội bộ là toàn bộ những chính sách và thủ tục kiểm soát do Ban Giám
đốc của đơn vị thiết lập nhằm đảm bảo việc quản lý chặt chẽ và hiệu quả của các hoạt động
trong khả năng có thể. (IAS 400)

3


Khái niệm
(2) Kiểm soát nội bộ là một quá trình do người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của

đơn vị chi phối, được thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện các mục tiêu
sau:

Theo Coso: Báo cáo tài chính đáng tin cậy

◦ Các luật lệ và quy định được tuân thủ
◦ Hoạt động hữu hiệu và có hiệu quả hơn

4


Khái niệm
Hội đồng

Hiệu lực, hiệu quả

quản trị

các hoạt động

Người quản lý

Kiểm soát nội
bộ

CON NGƯỜI

Độ tin cậy thông tin

Các nhân

Tuân thủ pháp luật

viên

và các quy định

MỤC TIÊU

5


Nhiệm vụ của hệ thống kiểm soát nội bộ:

 Phát hiện và ngăn ngừa kịp thời các sai phạm trong hệ thống xử lý nghiệp vụ
 Bảo vệ đơn vị trước những thất thoát có thể tránh
 Đảm bảo việc chấp hành chính sách kinh doanh

Click to edit Master text styles
Second level
Third level
Fourth level
Fifth level

6


CÁC YẾU TỐ HỢP THÀNH HỆ THỐNG KSNB

 Môi trường kiểm soát

 Đánh giá rủi ro
 Hoạt động kiểm soát
 Thông tin & truyền thông
 Giám sát

7


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SỐT NỘI BỘ

Mơi trường kiểm sốt

Phản ánh sắc thái chung của đơn vò và được thể hiện qua nhận
thức, quan điểm và thái độ của người quản lý về vấn đề kiểm
soát trong doanh nghiệp

8


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ

Môi trường kiểm
soát










Sự trung thực và các giá trị đạo đức
Khả năng đội ngũ nhân viên
Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát
Triết lý quản lý và phong cách hoạt động
Cơ cấu tổ chức
Cách thức phân định quyền hạn và trách nhiệm
Chính sách nguồn nhân lực

9


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ

Đánh giá rủi ro






Mục tiêu của tổ chức
Nhận dạng rủi ro ảnh hưởng đến mục tiêu
Phân tích rủi ro: ảnh hưởng và khả năng xảy ra rủi ro.
Đề ra các biện pháp để đối phó với rủi ro:

◦ Tăng cường kiểm soát
◦…
◦ Không làm gì hết

10


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ
Là những chính sách và thủ tục nhằm đảm b các chỉ thị của nhà quản
Các hoạt động kiểm soát

lý được thực hiện.
Những hoạt động kiểm soát chủ yếu có liên quan đến hệ thống kế
toán:

 Phân chia trách nhiệm đầy đủ
 Kiểm soát quá trình xử lý thông tin và các nghiệp vụ
 Kiểm soát vật chất
 Kiểm tra độc lập việc thực hiện
 Phân tích soát xét lại việc thực hiện

11


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ

 Thông tin
Thông tin và truyền thông

◦ Hệ thống thông tin
◦ Chiến lược thông tin
◦ Chất lượng thông tin

 Truyền thông

◦ Bên trong
◦ Bên ngoài

12


CÁC YẾU TỐ CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ

Giám sát:
Đánh giá xem hệ thống KSNB có vận hành đúng như thiết kế hay
không? Cần sửa đổi hay không?
 Giám sát thường xuyên
 Đánh giá định kỳ

13


HẠN CHẾ TIỀM TÀNG CỦA HỆ THỐNG KSNB

1/ Chi phí cho kiểm tra phải hiệu quả
2/ Kiểm tra đều tập trung vào các sai phạm dự kiến
→ thường bỏ qua các sai phạm đột xuất
3/ Nhân viên thiếu thận trọng, sai lầm trong xét đoán, hoặc hiểu sai hướng dẫn của cấp trên
4/ Việc thông đồng của nhân viên để tránh bị kiểm soát
5/ Sự lạm quyền của nhân viên có chức năng kiểm soát
6/ Thủ tục kiểm soát không còn phù hợp
=> Hệ thống KSNB không thể ngăn chăn mọi sai sót

14


TÌM HIỂU & ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KSNB

 Mục đích tìm hiểu hệ thống KSNB của KTV

 Tìm hiểu và đánh giá hệ thống KSNB

15


MỤC ĐICH TÌM HIỂU HỆ THỐNG KSNB CỦA KTV

Đánh giá HTKSNB sẽ giúp KTV phát hiện điểm mạnh, điểm yếu của KSNB => Từ đó KTV sẽ hình
dung khối lượng và độ phức tạp của công việc → xác định phạm vi kiểm tra, thiết kế các thủ tục kiểm
toán, dự kiến thời gian, nhân lực…

⇒Ngoài ra, việc hiểu biết đầy đủ về ICS còn thể hiện sự tuân thủ CMKT.

16


TÌM HIỂU & ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KSNB

Sự quan tâm của KTV khi kiểm toán BCTC:

 Tính tin cậy của quá trình ghi chép tài chính
 Sự nhấn mạnh kiểm soát trên các giao dịch

17


TÌM HIỂU & ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KSNB

Nội dung chủ yếu cần tìm hiểu:
Đánh giá độ tin cậy của ICS về khả năng phát hiện và ngăn chặn những sai phạm thông qua
việc:
+
Đánh giá môi trường kiểm soát
+
Đánh giá hệ thống kế toán
+
Đánh giá các thủ tục, thể thức và các chốt kiểm soát
=> Đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu của hệ thông, các chốt kiểm soát còn yếu, còn thiếu

18


TÌM HIỂU & ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KSNB

Trình tự tìm hiểu hệ thống KSNB
 Tìm hiểu về hệ thống KSNB → Lập hồ sơ về KSNB (Bảng tường thuật, bảng câu hỏi, lưu
đồ)

 Đánh giá sơ bộ về rủi ro kiểm soát trên từng cơ sở dẫn liệu (Hiện hữu, Quyền và nghĩa
vụ, Phát sinh, Đầy đủ, Đánh giá, Chính xác, Trình bày và công bố) => Thiết kế thử
nghiệm cơ bản dự kiến
 Thiết kế và thực hiện các thử nghiệm kiếm soát trong chương trình kiểm toán

19


TÌM HIỂU & ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KSNB

Trình tự tìm hiểu hệ thống KSNB (tiếp theo)

 Đánh giá lại rủi ro kiểm soát và điều chỉnh những thử nghiệm cơ bản đã dự kiến

◦ Nếu mức rủi ro kiểm soát thực tế <= Rủi ro kiểm soát theo đánh giá sơ bộ ban đầu → giữ
nguyên kế hoạch ban đầu về các thử nghiệm cơ bản.

◦ Nếu mức rủi ro kiểm soát thực tế > Rủi ro kiểm soát theo đánh giá sơ bộ ban đầu → Tăng thử
nghiệm cơ bản hoặc điều chỉnh phạm vi thử nghiệm cơ bản.

20


Tìm
Tìm hiểu
hiểuKSNB
KSNB
Đánh
Đánhgiá
giásơ
sơbộ
bộRRKS
RRKS&
&Thiết
Thiếtkế

kếcác
cácTNCB
TNCBdự
dựkiến
kiến
RRKS cao
RRKS thấp

Thiết
Thiếtkế
kế&
&thực
thựchiện
hiệnthử
thửnghiệm
nghiệmkiểm
kiểmsoát
soát

Đánh
Đánhgiá
giálại
lạiRRKS
RRKS

Điều
Điềuchỉnh
chỉnh&
&thực
thựchiện

hiệncác
cácTNCB
TNCBđã
đãdự
dựkiến
kiến

21
21


Câu hỏi:
Công cụ để chứng minh cho sự hiểu biết của KTV về hệ thống KSNB là bảng tường thuật, bảng
câu hỏi, lưu đồ, hoặc phối hợp áp dụng những cách trên.
Yêu cầu:
Hãy cho biết những ưu, nhược điểm khi lập hồ sơ kiểm toán về KSNB của từng loại công cụ
trên.

22