BACILLUS

Chương 5
Trực khuẩn Gram dương sinh bào tử

BACILLUS
CLOSTRIDIUM
Bacillus


Bacillus (đặc điểm chung)
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Trực Gram dương lớn
Đa số di động
Hiếu khí , yếm khí tùy nghi
Hình thành bào tử
Catalase dương, lên men đường
Phân bố rộng: đất, nước, không khí
Lây nhiễm do nuôi cấy trong phòng thí nghiệm
34 loài
B. anthracis , B.cereus

Hình dạng khuẩn lạc sau 48 h ở 37°C


Môi trường thạch huyết thanh hoặc
bicarbonate, 37°C, bổ sung 5%
CO2

Tạo capsule và khuẩn lạc trơn, sáng, nhẵn.


 

Colonies of Bacillus cereus on the left; colonies of Bacillus
anthracis on the right. B. cereus colonies are larger, more
mucoid, and this strain exhibits a slight zone of hemolysis on
blood agar.

Khuẩn lạc
của
Bacillus
cereus

Khuẩn
lạc của
Bacillus
anthracix

Hoạt động: yếu tố I (EF), II (PA), và III (LF)
Phù Nề
I
II
III
I+II
++
I + III
II +III
I+II+III +++

Chết
++
+++

Miễn Dịch
+++
+++
+++
+++


Bacillus anthracis
• Davaine, Rayer (1863-1868), Koch (B.anthracis)
1876-1877
• Anthrax
• Phân bố rộng: vùng chứa bào tử (vùng đầm lầy)
• Lây nhiễm: tiêu hóa, vết thương, không khí, côn trùng
hút máu (người)

• Trực lớn, hai đầu vuông, chuỗi dài, Gram dương,
Không di động, tạo giáp mô, sinh bào tử (ngoài
không khí)


B.anthracis
• Hiếu khí
• Dễ phát triển môi trường thông thường
• Thạch máu : khuẩn lạc lớn, xù xì (tóc rối), không
dung huyết
• Động vật: Chuột lang, chuột bạch: chết trong 24
giờ
• Gelatin: phân giải hình cây tùng ngược


B.anthracis (đề kháng)
• Đề kháng tế bào :yếu
• Bào tử : mạnh :100o C/ 10 phút; 140oC/ 3 giờ
• Các chất sát trùng :dùng nồng độ cao trong thời gian
dài
• Bào tử bị phá hủy bằng dung dịch kiềm / 8 giờ; 5%
phenol/ 2 ngày; Formalin (10-20%) / 10 phút
• Autoclave/ 15 phút
• Kháng sinh: penicillin, tetracyclines
• Người : hiệu quả/ nhiễm da (ngoại trừ nhiễm phổi)


B.anthracis (kháng nguyên-độc tố)
1. Kháng nguyên bề mặt: (kháng nguyên bảo vệ A):
sinh phù, gây chết; (I,II,III)

I: yếu tố gây phù
II: Kháng nguyên bảo vệ
III: yếu tố gây chết
tác động hiệp lực
2.Kháng nguyên giáp mô: polypeptides
3.Kháng nguyên thân: polysaccharides (chẩn đoán)
(1,2: độc lực)


B.anthracis (miễn dịch)
• Dòng vi khuẩn độc lực –giáp mô trong điều kiện
thích hợp ( không độc, không sinh miễn dịch)
• Dòng độc lực (giảm độc), vẫn giáp mô, hiệu quả miễn
dịch phụ thuộc mức độ giảm độc
• Dòng độc lực mất giáp mô và vẫn sinh miễn dịch
• Pasteur : vác xin sống bào tử (42oC)
• Sterne’s: vác xin bào tử không độc (dòng không
giáp mô- miễn dịch tốt: thay thế vac xin Pasteur
• Vác xin (protein bảo vệ): bảo vệ công nhân vùng có
nguy cơ cao


B. anthracis (gây bệnh-chẩn đoán)
• Bệnh nhiệt thán: trâu bò, heo, dê cừu, ngựa, người
(toàn thân, cục bộ)
• Trâu bò, dê cừu: chết nhanh (1-2 ngày)
• Heo: cục bộ (cổ, ruột): phù cổ
• Người: Cục bộ, hệ thống –tử vong cao
• Gà không nhiễm bệnh

Kiểm tra xác
súc vật

Kiểm tra lâm sàng

+

Bệnh sử

Tiêu bản máu

Mổ khám

Phân lập vi
khuẩn

-

Tiêm động vật thí
nghiệm

+
Phân lập vi
khuẩn

+
+

-

-


Tính chất
Khuẩn lạc trong môi
trường thạch máu không
có CO2

B.
anthracis
dạng đầu sứa

B.
cereus*
Dạng tròn hoặc
không bình
thường, dạng kem,
có hạt

Dung huyết thạch máu(24h)

-

+

Phân giải gelatine

Chậm

nhanh

Khả năng di động

-

+/-

Mẫn cảm pénicilline

+***

-

Acid hoá glycérol

-

+****

Phân giải bởi thực khuẩn
thể gamma

+

-


• Chẩn đoán
Phân lập?

Xác định :
- Gây bệnh cho chuột
- Đặc điểm hình thái vi khuẩn, khuẩn lạc
-…
Huyết thanh học : kết tủa nhiệt Ascoli