Tỉnh ủy bắc giang lãnh đạo báo chí địa phương giai đoạn hiện nay

MỤC LỤC

Trang
1

MỞ ĐẦU

Chương 1: TỈNH ỦY BẮC GIANG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ ĐỊA
PHƯƠNG - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Tỉnh Bắc Giang và báo chí của tỉnh - vai trò - đặc điểm
1.2. Tỉnh uỷ Bắc Giang lãnh đạo báo chí địa phương - quan niệm
nội dung và phương thức lãnh đạo

9
9
19

Chương 2: TỈNH ỦY BẮC GIANG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ ĐỊA
PHƯƠNG - THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN, KINH
NGHIỆM

2.1. Tình hình báo chí tỉnh Bắc Giang những năm qua
2.2. Tỉnh ủy Bắc Giang lãnh đạo báo chí địa phương - thực trạng,
nguyên nhân và kinh nghiệm

56
56
66

Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP TĂNG

CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA TỈNH UỶ BẮC GIANG
ĐỐI VỚI BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG GIAI ĐOẠN HIỆN
NAY

3.1. Phương hướng tăng cường sự lãnh đạo báo chí của Tỉnh uỷ
3.2. Những giải pháp chủ yếu tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ
Bắc Giang đối với báo chí địa phương giai đoạn hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

89
89
94
107
109


BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BBT

:

Ban Bí thư

BCHTƯ

:

Ban Chấp hành Trung ương

BCT

:

Bộ Chính trị

CNH, HĐH

:

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNTB

:

Chủ nghĩa tư bản

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

HNB

:

Hội Nhà báo

Nxb

:

Nhà xuất bản

TBCN

:

Tư bản chủ nghĩa

TCCSĐ

:

Tổ chức cơ sở Đảng

TT-TT

:

Thông tin - Truyền thông

TT-VH

:

Tư tưởng - Văn hóa

UBND

:

Ủy ban nhân dân

VH-TT

:

Văn hóa - Tư tưởng

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Báo chí cách mạng có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội.
Với chức năng của mình là: tuyên truyền tập thể - cổ động tập thể - tổ chức
tập thể - báo chí đã tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước, góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên
và nhân dân, thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước. Đồng thời, hăng hái
tham gia các cuộc đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, các tệ nạn xã hội,
những tư tưởng, luận điệu phản động đưa sự nghiệp cách mạng của Đảng và
dân tộc đến thắng lợi. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã lấy báo
chí làm phương tiện để tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cách mạng
cho các tầng lớp nhân dân, phát huy những thuận lợi và thời cơ vốn có, khắc
phục các nguy cơ, khó khăn và những thách thức trong giai đoạn hiện nay.
Báo chí cách mạng nước ta thực sự là cơ quan ngôn luận của Đảng, tiếng nói
của chính quyền, diễn đàn của nhân dân.
Trong những năm qua, báo chí nước ta đã có bước đổi mới, phát triển
mạnh mẽ cả về số lượng và loại hình báo chí (báo viết, báo nói, báo hình, báo
điện tử), ấn phẩm, đội ngũ những người làm báo và số lượng bạn đọc, bạn
nghe đài, bạn xem truyền hình. Tính đến nay, cả nước có hơn 706 cơ quan báo
chí, hơn 800 ấn phẩm, 528 tạp chí, 65 đài phát thanh - truyền hình (trong đó
có 2 đài quốc gia), hơn 500 đài truyền thanh truyền hình cấp huyện. Đặc biệt
những năm gần đây báo điện tử nối mạng toàn cầu ra đời và phát triển mạnh
mẽ trở thành công cụ có nhiều ưu thế trong hội nhập, tiếp nhận, chuyển tải
thông tin nhanh chóng, sinh động các nội dung thông tin, tuyên truyền phục
vụ đối nội, đối ngoại rất hiệu quả. Đến nay cả nước có gần 100 báo điện tử,
trên 2000 bản tin cùng hằng nghìn trang điện tử có tính chất, cách thức hoạt
động gần như các trang báo, tạp chí điện tử. Đội ngũ những người làm báo


2
ngày càng đông đảo, đã có gần 17 ngàn người được cấp thẻ nhà báo, đó là
chưa kể hàng chục ngàn cộng tác viên ngoài tòa soạn và những nhân viên làm

việc trong các cơ quan báo chí.
Có thể thấy, các cơ quan báo chí nước ta hoạt động đúng tôn chỉ, mục
đích, giữ vững định hướng chính trị, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, tích
cực tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối,
chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước. Thông tin đầy đủ, sinh
động về những thành tựu của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc, phản ánh được tâm tư, nguyện vọng và quyền lợi chính đáng của nhân
dân; bổ sung vào công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, cổ vũ động
viên các phong trào thi đua và hành động cách mạng sôi nổi, phát hiện và biểu
dương nhiều tập thể điển hình, tiên tiến, gương người tốt việc tốt trên các lĩnh
vực của đời sống xã hội. Đồng thời tích cực đấu tranh chống tiêu cực, tệ quan
liêu, tham nhũng, lãng phí, đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” của các thế
lực thù địch, góp phần giữ vững chính trị, ổn định xã hội, thúc đẩy công cuộc
đổi mới công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, củng cố lòng tin của nhân
dân đối với Đảng, Nhà nước.
Mặc dù vậy, báo chí nước ta còn những hạn chế, khuyết điểm. Một số
cơ quan báo chí thiếu nhạy bén chính trị, có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của
Đảng, quản lý của Nhà nước; xa rời tôn chỉ mục đích, thông tin thiếu chính
xác, phản ảnh quá nhiều mặt trái, tiêu cực trong xã hội, trong khi đó ít tuyên
truyền các điển hình tiên tiến, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước, đôi khi
sa vào thương mại hóa báo chí, chạy theo lợi nhuận, thị hiếu tầm thường của
một bộ phận bạn đọc.
Các cơ quan báo chí lớn của Đảng, Nhà nước còn chậm đổi mới về nội
dung, hình thức; chất lượng và hiệu quả tuyên truyền chưa cao dẫn đến chưa
làm chủ được thông tin và định hướng sâu rộng dư luận xã hội. Bên cạnh đó,
công tác chỉ đạo, quản lý báo chí còn những hạn chế, công tác quy hoạch phát
triển báo chí nói chung còn những bất cập.


3

Trước yêu cầu đổi mới của đất nước và từ thực tiễn công tác báo chí
những năm qua đòi hỏi phải tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối
với báo chí. Qua đó để báo chí thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của mình,
phục vụ đắc lực sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và nhu cầu thông
tin của nhân dân. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) về nhiệm vụ công
tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới đã nhấn mạnh yêu cầu tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí giai đoạn hiện nay.
Những năm qua, được sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, các cơ quan báo chí của
tỉnh Bắc Giang đã phát triển mạnh cả về số lượng, chất lượng, đội ngũ những
người làm báo và cơ sở vật chất, kỹ thuật khá hiện đại. Đến nay, tỉnh Bắc
Giang có: Báo Bắc Giang với hai ấn phẩm (báo viết, báo điện tử), Đài Phát
thanh - Truyền hình tỉnh (có báo nói, báo hình, báo điện tử), Tạp chí Văn nghệ
Sông Thương và hàng chục bản tin của các ngành Tuyên giáo, Văn hóa, Tư
pháp, Khoa học - Công nghệ. Các cơ quan báo chí của tỉnh đều hoạt động
đúng tôn chỉ mục đích, giữ vững định hướng chính trị ngày càng đổi mới về
nội dung, hình thức được bạn đọc, bạn nghe đài, bạn xem truyền hình tin cậy,
đón đợi.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Bắc
Giang đối với báo chí của tỉnh vẫn còn những mặt hạn chế, bất cập (cả về nội
dung và phương thức lãnh đạo) dẫn đến hạn chế về hiệu quả tuyên truyền.
Thực tế cho thấy hoạt động báo chí của tỉnh còn những yếu kém, chưa đáp
ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở địa phương.
Còn thiếu sự nhạy bén, kịp thời trong việc tuyên truyền những cái mới, những
nhân tố tích cực trong đời sống xã hội. Những sự kiện phản ánh chưa đầy đủ
dẫn đến định hướng dư luận xã hội chưa cao. Tính chiến đấu chưa mạnh mẽ
vẫn còn tâm lý “tốt phô ra, xấu xa đậy lại”, còn né tránh, ngại va chạm, ngại
phê bình con người, vụ việc. Một số tin bài còn thiếu chính xác, thậm chí
thiếu trung thực gây bức xúc trong nhân dân đã làm giảm vai trò tác dụng của

4
báo chí. Tính “diễn đàn của nhân dân” trên báo chí của tỉnh cũng còn những
hạn chế, chưa thực sự là “cầu nối” giữa Đảng, chính quyền với nhân dân và
ngược lại. Bên cạnh đó, việc tuyển chọn quản lý, bồi dưỡng chính trị, chuyên
môn nghiệp vụ cho các nhà báo, hội viên chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt
ra, cũng như xu thế phát triển chung của báo chí hiện đại; việc đầu tư cho con
người, cơ sở vật chất kỹ thuật làm báo chưa được quan tâm đúng mức. Sự
lãnh đạo, phối hợp hoạt động của các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí địa
phương (Ban Tuyên giáo, Sở Thông tin - Truyền thông) và các cơ quan báo
chí còn thiếu chặt chẽ, thường xuyên.
Qua thực tiễn công tác tại các cơ quan báo chí của tỉnh, bản thân thấy
còn có những vấn đề cả lý luận và thực tiễn đang đặt ra về sự lãnh đạo của
cấp ủy địa phương đối với báo chí: Nhận thức về vai trò, chức năng, nhiệm vụ
của báo chí giai đoạn hiện nay như thế nào cho đúng và đầy đủ. Cần đổi mới
nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo chí cho phù hợp. Công
tác quản lý báo chí đúng luật pháp mà không bị hạn chế hoạt động, vấn đề
tuyển chọn sử dụng các nhà báo có tâm - có tầm - có tài, cũng như vấn đề đầu
tư và các cơ chế chính sách cho báo chí và những người làm báo được đặt ra
như thế nào?
Nghiên cứu một cách sâu sắc, toàn diện sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với
báo chí địa phương có ý nghĩa quan trọng và là điều cần thiết để bảo đảm cho
báo chí tiếp tục đổi mới, phát triển, luôn xứng đáng là vũ khí sắc bén của
Đảng trên lĩnh vực tư tưởng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm qua, công tác tư tưởng nói chung, hoạt động báo chí
nói riêng luôn được Đảng ta quan tâm lãnh đạo, thông qua việc ban hành các
văn bản chính: Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 17-10-1997 của Bộ Chính trị (khóa
VIII) “Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quản lý công tác báo chí,
xuất bản”; Chỉ thị số 52-CT/TW ngày 22-7-2005 của Ban Bí thư (khóa IX)

5
“Phát triển và quản lý báo điện tử ở nước ta hiện nay”; thông báo số 162TB/TW ngày 1-12-2004 của Bộ Chính trị (khóa IX) “Về một số biện pháp
tăng cường quản lý báo chí trong tình hình mới”; Chỉ thị số 37-CT/TW ngày
18-3-2004 của Ban Bí thư (khóa IX) “Tiếp tục nâng cao vai trò, chất lượng
hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong thời kỳ mới”; Chỉ thị số 48CT/TW ngày 14-2-2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) “Bảo vệ bí mật của Đảng
trong phát ngôn và sử dụng, bảo quản thông tin, tài liệu trong tình hình mới”;
kết luận số 173-KL/TW ngày 28-3-2005 của Bộ Chính trị khóa IX “Chiến
lược phát triển thông tin đến 2010”; Quy định 165-QĐ/TW ngày 21-4-2006
của Trung ương “Về chức năng, nhiệm vụ của Đảng bộ, chi bộ cơ sở trong
các cơ quan báo chí”, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) về “Công
tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”; Luật Báo chí (năm 1989)
và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí (năm 1999); Quyết
định số 388-QĐ-TTg ngày 13-5-2005 của Thủ tướng Chính phủ ban hành kế
hoạch của Chính phủ thực hiện Kết luận 162 của Bộ Chính trị về một số biện
pháp tăng cường quản lý báo chí trong tình hình hiện nay.
Các Hội nghị của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền
thông liên quan đến công tác báo chí và hoạt động báo chí đã định hướng cho
báo chí tuyên truyền những vấn đề trong nước, quốc tế mà dư luận quan tâm,
giải quyết một số vấn đề liên quan đến công tác lãnh đạo, quản lý báo chí.
Bên cạnh đó, với đề tài này các nhà nghiên cứu lý luận trong và ngoài
giới báo chí, cũng có một số công trình khoa học đề cập dưới nhiều góc độ
khác như: Hà Xuân Trường “Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí”, Tạp chí
Cộng sản, số 3-1991; 70 năm Đảng lãnh đạo báo chí, những vấn đề nóng hổi
tính thời sự, Tạp chí Cộng sản, số 12-2000; Tạp chí Lý luận chính trị - Học
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã nghiên cứu đề tài khoa học cấp bộ
“Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan báo chí ở
nước ta hiện nay” do TS. Ngô Mạnh Hà là chủ nhiệm; Luận án Tiến sĩ “Sự

6
lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi mới” của Nguyễn Vũ
Tiến, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2003 đã đề cập tương
đối toàn diện về sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí.
Ngoài ra còn có nhiều bài phát biểu quan trọng của các đồng chí lãnh
đạo Đảng, Nhà nước, một số công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu lý
luận và hoạt động thực tiễn đăng tải trên các báo, tạp chí liên quan đến vấn đề
này như bài: Báo chí địa phương đối với việc tuyên truyền đổi mới và chỉnh
đốn Đảng của tác giả Lưu Văn Kiền, đăng trên báo Nhân Dân ngày 23-61993; bài: Báo chí của chúng ta trong giai đoạn mới của tác giả Hoàng Tùng
đăng trên Tạp chí Công tác tư tưởng, số 3-1995; bài: Chung quanh vấn đề
Đảng lãnh đạo báo của tác giả Hà Xuân Trường đăng trên Tạp chí Cộng sản,
số 3, năm 1995: bài: Phấn đấu để báo chí nước ta phát triển đúng định
hướng, mạnh mẽ, vững chắc trong thời gian tới của tác giả Tô Huy Rứa đăng
trên báo Nhân Dân, ngày 21-6-2007.
Đó là những cơ sở, căn cứ bước đầu cho việc kế thừa và tiếp tục nghiên
cứu sâu vấn đề này vốn rất rộng lớn và phức tạp. Tác giả mạnh dạn lựa chọn
đề tài Tỉnh ủy Bắc Giang lãnh đạo báo chí địa phương giai đoạn hiện nay
để làm luận văn tốt nghiệp.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn sự lãnh đạo của
Tỉnh ủy Bắc Giang đối với báo chí địa phương, qua đó tạo điều kiện cho báo
chí của tỉnh hoạt động đúng định hướng của Đảng, pháp luật của Nhà nước,
đúng tôn chỉ, mục đích của từng loại hình báo chí; đóng góp tích cực vào sự
đổi mới, phát triển chung của báo chí địa phương.
3.2. Nhiệm vụ
- Vận dụng, làm rõ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về báo chí cách mạng và sự lãnh đạo

7
của Đảng đối với báo chí, từ đó làm rõ quan niệm về Tỉnh ủy Bắc Giang lãnh
đạo báo chí địa phương giai đoạn hiện nay.
- Trình bày thực trạng và phân tích nguyên nhân, kinh nghiệm trong
quá trình lãnh đạo của Tỉnh ủy Bắc Giang đối với báo chí địa phương những
năm gần đây.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy
Bắc Giang đối với báo chí địa phương giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là hoạt động lãnh đạo của Tỉnh ủy Bắc Giang
đối với báo chí của tỉnh.
- Phạm vi nghiên cứu: Sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Bắc Giang đối với báo
chí của tỉnh.
- Thời gian khảo sát thực tế: Giới hạn từ khi có Chỉ thị 22-CT/TW ngày
17-10-1997 của Bộ Chính trị khóa VIII đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
- Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta về công tác báo chí.
- Kế thừa những công trình nghiên cứu, khảo sát khoa học và thực tiễn
lãnh đạo hoạt động báo chí đã được đánh giá, tổng kết.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Luận văn được thực hiện theo phương pháp duy vật biện chứng, duy
vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin; kết hợp phương pháp lôgíc và phương
pháp lịch sử, các phương pháp điều tra khảo sát, tổng hợp và so sánh, tổng kết
thực tiễn…
6. Những đóng góp mới của luận văn


8

- Đánh giá đúng thực trạng các cơ quan báo chí và sự lãnh đạo của Tỉnh
ủy Bắc Giang đối với báo chí địa phương; rút ra nguyên nhân và một số kinh
nghiệm trong sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với báo chí.
- Đề xuất giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Bắc Giang đối
với hoạt động báo chí của tỉnh trong giai đoạn hiện nay.
- Luận văn được dùng làm tài liệu để Tỉnh ủy, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy,
UBND tỉnh và Sở Thông tin - Truyền thông tỉnh Bắc Giang tham khảo trong
quá trình lãnh đạo, quản lý báo chí.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm 03 chương, 06 tiết.


9
Chương 1
TỈNH ỦY BẮC GIANG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. TỈNH ỦY BẮC GIANG VÀ BÁO CHÍ CỦA TỈNH - VAI TRÒ ĐẶC ĐIỂM

1.1.1. Khái quát đặc điểm tình hình chính trị - kinh tế - văn hóa xã hội của tỉnh Bắc Giang
Bắc Giang là một tỉnh miền núi có diện tích tự nhiên 3.837 km 2; cách
thủ đô Hà Nội 50 km về phía Bắc, cách cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị 110 km,
tiếp giáp với các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Dương, Thái
Nguyên. Đồng thời thuận tiện ra cảng Hải Phòng, cảng Cái Lân và sân bay
quốc tế Nội Bài. Hiện nay tỉnh có 9 huyện và một thành phố. Trong đó 6
huyện miền núi, 1 huyện vùng cao (Sơn Động); 230 xã, phường, thị trấn. Tỉnh
có số dân trên 1,55 triệu người với 26 dân tộc cùng chung sống.
Nhìn chung Bắc Giang là tỉnh có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển
công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản. Quốc lộ 1A mới hoàn
thành tạo ra quỹ đất lớn thuận lợi cho phát triển công nghiệp, dịch vụ. Đất
nông nghiệp của tỉnh ngoài thâm canh lúa còn thích hợp để phát triển rau, củ,

quả. Đặc biệt với hơn 20 ngàn ha đất đồi núi chưa sử dụng là tiềm năng lớn
cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư liên doanh, liên kết trồng rừng, chế biến
lâm sản, nuôi trồng thủy sản.
Trong bối cảnh hiện nay, tuy còn gặp nhiều khó khăn, thách thức do
phải đối mặt với tình hình thiên tai, dịch bệnh, lạm phát nhất là do khủng
hoảng tài chính và suy giảm kinh tế thế giới nhưng Đảng bộ và nhân dân các
dân tộc trong tỉnh đã đoàn kết đổi mới sáng tạo, phát huy thuận lợi, khắc phục
khó khăn hoàn thành cơ bản các mục tiêu đã đề ra. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
của tỉnh trung bình 8,9%/năm. Tỷ trọng công nghiệp - xây dựng trong cơ cấu


10
kinh tế đạt 34,5%, dịch vụ 34,8%, nông nghiệp còn 30,7%, thu nhập bình
quân đầu người 600 USD (còn thấp so cả nước), thu ngân sách của tỉnh mới
đạt khoảng 1500 tỷ đồng, chưa cân đối được thu chi.
Hiện nay toàn tỉnh có 4 khu công nghiệp, 29 cụm công nghiệp với nhiều dự
án đầu tư trong nước ngoài nước, thu hút hàng chục vạn lao động đến làm việc.
Đặc biệt toàn tỉnh hiện có 2,3 vạn lao động đang làm việc ở nước ngoài, mỗi năm
gửi về hơn 1000 tỷ đồng góp phần xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội
địa phương, đến nay hộ nghèo toàn tỉnh chỉ còn 10% (giảm 20% so với 5 năm
trước đây).
Về văn hóa - xã hội, Bắc Giang là vùng đất giàu truyền thống văn hóa
và cách mạng với những địa danh đã đi vào lịch sử của dân tộc như: Xương
Giang, Cần Trạm, Phồn Xương, an toàn khu II… Đây cũng là vùng đất có
nhiều di tích - danh thắng với hơn 300 lễ hội một năm. Bắc Giang cũng là cái
nôi văn hóa của vùng Kinh Bắc với nhiều làn điệu dân ca trữ tình đằm thắm
(năm 2009 dân ca quan họ, ca trù được UNESCO công nhận là di sản văn hóa
phi vật thể đại diện của nhân loại). Trải qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng,
nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã phát huy truyền thống đoàn kết, cần cù
thông minh, tự lực, tự cường trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bắc Giang cũng là tỉnh đứng trong tốp đầu cả nước về giáo dục đào tạo, 80%
số hộ được công nhận danh hiệu “gia đình văn hóa”, 60% làng, bản, tổ dân
phố được công nhận “làng văn hóa”, “tổ dân phố văn hóa”. Về y tế toàn tỉnh
có 95,6% số xã đạt chuẩn quốc gia về y tế, 100% các thôn bản có nhân viên y
tế hoạt động. Bên cạnh đó, công tác thông tin, truyền thông phát triển mạnh,
tỷ lệ diện tích được phủ sóng phát thanh đạt 100%; truyền hình đạt 97% toàn
tỉnh. Báo chí phát hành đến các xã ngay trong ngày, 100% các xã có điện lưới
quốc gia, phủ sóng điện thoại di động và kết nối Internet. Là một tỉnh miền
núi xuất phát điểm kinh tế thấp, nguồn thu ngân sách hạn hẹp, tỷ lệ dân số
nông thôn cao (hơn 80% số dân), hạ tầng kinh tế - xã hội còn bất cập nhất là


11
còn thiếu đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế giỏi, đội ngũ kỹ thuật có tay nghề
cao. Đó là chưa kể công tác giáo dục - đào tạo, văn hóa, y tế, lao động, việc
làm… tuy có tiến bộ nhưng chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển của địa
phương nên tỉnh Bắc Giang còn không ít khó khăn so các tỉnh lân cận và cả
nước. Có thể thấy những năm gần đây với truyền thống đoàn kết, thống nhất
trong nội bộ Đảng, đặc biệt chú trọng thực hiện các biện pháp nâng cao năng
lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng; quan tâm đầu tư phát triển
nông nghiệp, người dân nông thôn; thực hiện tốt các chính sách an sinh xã
hội, hỗ trợ phát triển miền núi; chăm lo cho người nghèo, đối tượng chính
sách; chăm lo phát triển nguồn nhân lực, phát huy nội lực tạo nền tảng thu hút
đầu tư và các nguồn lực bên ngoài thực hiện CNH-HĐH… nên đời sống kinh
tế - văn hóa - xã hội của nhân dân trong tỉnh từng bước được cải thiện, nâng
lên, gương mặt các vùng quê trong tỉnh, đô thị Bắc Giang có nhiều đổi mới,
khởi sắc. Cùng đó, do được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy,
UBND tỉnh, những năm qua báo chí của tỉnh Bắc Giang đã có nhiều đổi mới,
phát triển cả số lượng và chất lượng cũng như cơ sở vật chất, kỹ thuật làm báo
hiện đại phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của địa phương, thực sự

trở thành cầu nối giữa Đảng với nhân dân, giữa nhân dân với Đảng được cán
bộ, đảng viên và bạn đọc yêu mến, tin cậy.
1.1.2. Quan niệm vai trò, đặc điểm của báo chí địa
phương Bắc Giang
1.1.2.1. Vai trò
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, khi Đảng ra đời, các đảng
đều củng cố tờ báo để tuyên truyền chủ trương cách mạng của mình và tập
hợp lực lượng. Đó là tiếng nói của Đảng, là sợi dây liên lạc giữa Đảng với
giai cấp công nhân, là vũ khí đấu tranh đầu tiên của giai cấp vô sản trên lĩnh
vực chính trị. Lênin cho rằng tờ báo không chỉ có vai trò phổ biến tư tưởng,
giáo dục chính trị mà còn là nơi thu hút các đồng minh; tờ báo “Không những


12
là người tuyên truyền tập thể và cổ động tập thể mà còn là người tổ chức tập
thể [30, tr.210]. Và, Người cũng chỉ rõ báo chí “Là người lãnh đạo tư tưởng
của Đảng, phát triển các chân lý về lý luận các nguyên lý về sách lược, các tư
tưởng tổ chức chung, những nhiệm vụ chung của toàn Đảng trong một thời kỳ
này hay một thời kỳ khác” [31, tr.8].
Là người sáng lập ra báo chí cách mạng Việt Nam ngay từ khi bước vào
hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức đầy đủ và sâu sắc
vai trò to lớn của báo chí. Theo Người, báo chí chúng ta chỉ có một đề tài
xuyên suốt là: “Chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên
truyền cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội” [39, tr.419]. Trong điều kiện
cụ thể, cách mạng nước ta những năm đấu tranh giải phóng dân tộc, thống
nhất đất nước Bác đã chỉ rõ: “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân
lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống
nhất nước nhà, cho hòa bình thế giới”. Do đó, báo chí của ta phải có đường lối
chính trị đúng, vì có đường lối chính trị đúng thì các nội dung và hình thức
thể hiện của báo chí mới đúng được. Trên cơ sở đường lối chính trị đúng, báo

chí phải đi tiên phong trong đấu tranh không khoan nhượng với những gì đi
ngược lại qui luật của lịch sử. Vạch trần tính chất phản động, giả dối, bịp bợm
của kẻ thù của dân tộc. Người nói:
"Bài báo là tờ hịch cách mạng” vì vậy cách viết bài báo phải
đơn giản, dễ hiểu, ngôn ngữ phải trong sáng, tránh dùng từ nước
ngoài… việc xác định đúng đối tượng phục vụ của báo chí cũng có
nghĩa là nhà báo biết chọn lựa những nội dung gì nên viết, cái gì
không nên viết [40, tr.661].
Đảng ta, ngay từ khi ra đời đã vận dụng sáng tạo quan điểm của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng. Trong suốt
quá trình đấu tranh và trưởng thành của Đảng, Đảng ta luôn đặt báo chí dưới
sự lãnh đạo của Đảng và coi báo chí là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng
trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.


13
Đảng ta đã chỉ rõ “các báo của Đảng là những cơ quan liên lạc của Đảng và
quần chúng lao khổ [21, tr.127].
Trải qua các thời kỳ cách mạng, Đảng ta luôn coi báo chí là phương
tiện tiến hành công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, vũ khí sắc bén
trong đấu tranh giai cấp, đấu tranh giải phóng dân tộc, là cầu nối giữa Đảng
với nhân dân. Đặc biệt từ sau Đại hội VI của Đảng - năm 1986 Đảng ta xác
định: Sách, báo là công cụ rất quan trọng trên mặt trận tư tưởng, góp phần đẩy
mạnh công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Trong giai đoạn mới hiện nay, báo chí là ngọn cờ cách mạng tập hợp,
đoàn kết, cổ vũ đoàn thể các tầng lớp nhân dân, đồng bào các dân tộc, các tôn
giáo, cả người Việt Nam định cư ở nước ngoài hăng hái tiến hành thắng lợi
công cuộc CNH-HĐH đất nước. Báo chí là lực lượng xung kích trên mặt trận
tư tưởng văn hóa, là công cụ thông tin nhanh nhất, phổ cập nhất, là phương
tiện thường xuyên tiếp xúc với nhân dân và giải đáp những vấn đề mới do

cuộc sống đặt ra, đấu tranh hàng ngày, hàng giờ chống những âm mưu, thủ
đoạn đen tối của các thế lực thù địch, chống các khuynh hướng tư tưởng sai
lầm, góp phần tổ chức, phát động phong trào hành động cách mạng của nhân
dân. Đây từng là vinh dự, từng là trách nhiệm của báo chí. Để xứng đáng với
vinh dự và làm tròn trách nhiệm đó, báo chí phải hoạt động đúng tôn chỉ, mục
đích của mình, nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng và pháp luật của
Nhà nước. Hoạt động báo chí phải hướng vào mục tiêu giữ vững ổn định
chính trị, tiếp tục sự nghiệp đổi mới, từng bước xây dựng con người mới, lối
sống mới, làm cho những nguyên lý cách mạng và khoa học của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống
tinh thần xã hội. Làm được điều đó, báo chí mới thật sự xứng đáng là đội
quân xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng, là chỗ dựa tin cậy
của Đảng và nhân dân.


14
Đối với tỉnh Bắc Giang, vai trò của báo chí địa phương (gồm báo viết,
báo nói, báo hình, báo điện tử… gọi tắt là báo chí) có vai trò chung của báo
chí cách mạng thể hiện ở các điểm như sau:
- Báo chí tuyên truyền phổ biến chủ trương đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước; các kế hoạch, nhiệm vụ công tác của tỉnh đến
các tổ chức trong hệ thống chính trị và từng người dân, từ đó thống nhất được
các quyết tâm, phương hướng hành động nhằm đạt mục đích chung trong hoạt
động tư tưởng và thực tiễn của mọi người làm thức tỉnh quần chúng nhân dân.
Bởi vì như Lên nin đã nói chính tờ báo là “Sợi dây cơ bản”, dựa vào nó phong
trào cách mạng không ngừng phát triển, tổ chức tăng lên theo cả chiều rộng
và chiều sâu. Tờ báo “giống như bộ phận của cái bễ khổng lồ thổi cho mỗi tia
lửa của cuộc đấu tranh giai cấp và của sự phẫn nộ trong nhân dân bùng lên
thành một đám cháy chung” [32, tr.159], vai trò tổ chức của tờ báo không chỉ
thể hiện tư tưởng chỉ đạo và các phương pháp tổ chức của nó mà ngay việc

phát hành báo cũng là cơ sở tạo ra mối “liên hệ thực tế” giữa các địa phương
từ đó thúc đẩy công tác tổ chức của Đảng đạt tới qui mô ngày càng rộng lớn
hơn từ thành thị tới các vùng nông thôn.
Trong điều kiện chưa có chính quyền, sự thống nhất trong Đảng và
trong các tổ chức cách mạng về chính trị, tư tưởng và tổ chức giữ vai trò hết
sức quan trọng, có tính chất quyết định đối với công tác xây dựng Đảng và
hoạt động lãnh đạo phong trào cách mạng của Đảng. Có thể nói từ “sợi dây”
liên hệ qua báo chí mà tiến tới liên kết các cá nhân, các tổ chức trên mặt trận
chính trị, tư tưởng và tổ chức. Báo chí vô sản vừa truyền bá vừa góp phần
“sản xuất” và “tái sản xuất” hệ tư tưởng, góp phần “vật chất hóa” hệ tư tưởng.
Đó là quá trình phát triển lý luận Mác xít, truyền bá chủ nghĩa Mác và đưa lý
luận vào quần chúng tạo thành các phong trào cách mạng.
Trong điều kiện có chính quyền, vai trò của báo chí không hề giảm đi
mà tiếp tục tăng lên theo tiến tình phát triển của cách mạng. Báo chí vẫn tiếp


15
tục thực hiện các chức năng tuyên truyền cổ động và tổ chức, là vũ khí tư
tưởng mạnh mẽ nhất của Đảng, nhưng nội dung phản ánh, đối tượng tuyên
truyền của báo chí có sự thay đổi căn bản. Báo chí là cơ quan giáo dục và
kinh tế cho quần chúng, là người tuyên truyền tất cả những cái mới, tiên tiến
nảy sinh từ sự sáng tạo của quần chúng nhân dân.
Trong thời kỳ mới, các nhà báo, nhà văn và những người làm công tác
tuyên truyền có điều kiện tham gia nhiều hơn đến những công việc kiến thiết
xã hội mới, những việc bình thường nhưng sinh động được rút ra từ cuộc sống
và được cuộc sống kiểm nghiệm. Trong lĩnh vực kinh tế, báo chí thu thập,
kiểm tra, phản ánh đầy đủ, nghiên cứu những biến đổi trong đời sống. Báo chí
phát hiện trong tất cả các ngành kinh tế “thực tế có được những thành tựu nào
không? Những thành tựu đó là gì? Những thành tựu đó đã được xác nhận
chưa? Thành tựu đạt được như thế nào? Làm gì để mở rộng những thành tựu

ấy” [29, tr.107]. Báo chí phải tham gia làm rõ sự thật, trả lời chính xác các câu
hỏi đó với phương pháp đánh giá khách quan, toàn diện.
Bên cạnh biểu dương các điển hình tiên tiến, báo chí cũng có vai trò
đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực đang diễn ra trong công cuộc xây
dựng. Báo chí “vạch mặt”, “chỉ tên” những kẻ có hành vi tiêu cực trong lao
động, vi phạm lợi ích của Nhà nước, tập thể và lợi ích chính đáng của người
lao động với tư cách là “cơ quan của nền chuyên chính của một giai cấp”.
- Báo chí đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng của các tầng lớp nhân dân
trong tỉnh.
Báo chí ra đời và phát triển trước hết là do nhu cầu khách quan về
thông tin của con người và xã hội loài người, nhất là trên các lĩnh vực chủ yếu
của đời sống xã hội. Khi xã hội hình thành giai cấp và có đấu tranh giai cấp,
báo chí mang tính giai cấp là công cụ sắc bén phục vụ giai cấp, dân tộc và lợi
ích của từng chế độ xã hội. Cùng với sự phát triển không ngừng của lịch sử và
nhu cầu thông tin ngày càng tăng của con người, báo chí đã có tốc độ phát


16
triển mạnh mẽ, đa dạng, trở thành một bộ phận không thể thiếu được đối với
mỗi con người, mỗi cộng đồng, mỗi quốc gia và toàn nhân loại. Trong thời đại
“bùng nổ thông tin”, “thông tin trở thành quyền lực” quyền thông tin và
quyền được thông tin của con người ngày càng được mở rộng, báo chí luôn
gắn liền với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, từ đó càng có
điều kiện thuận lợi để phát huy vai trò xã hội quan trọng của mình thực sự trở
thành phương tiện thông tin nhanh nhạy, kịp thời, có sức truyền cảm sâu rộng
và mang tính đại chúng sâu sắc mà không một loại hình thông tin nào có thể
sánh kịp.
Trong xã hội hiện đại đang xuất hiện một khái niệm mới là “đói
thông tin”, cho thấy đây là một nhu cầu quan trọng của con người. Ngoài
nhu cầu thiết yếu ăn, mặc, ở… người ta không thể hình dung nổi trong cuộc

sống thường nhật nếu thiếu những thông tin cần thiết. Chính vì thế báo chí
nói chung, và báo chí Bắc Giang nói riêng là một “kênh” thông tin không
thể thiếu vắng đáp ứng các nhu cầu thông tin của cán bộ, nhân dân trong
tỉnh. Đó là những thông tin chính thống về các chủ trương, đường lối, nghị
quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, những thông tin về
tình hình quốc tế, trong nước đặc biệt là các hoạt động chính trị kinh tế văn hóa - xã hội - quốc phòng an ninh… trên địa bàn tỉnh được người dân
quan tâm mong đợi.
- Trong chức năng thông tin, báo chí của tỉnh Bắc Giang không chỉ
thong báo một chiều mà còn đảm nhận một việc quan trọng là phản ánh dư
luận xã hội và tác động vào dư luận xã hội. Ở đây báo chí ngoài chức năng là
cơ quan ngôn luận của Đảng, tiếng nói của chính quyền còn là “diễn đàn” của
nhân dân với 2 chiều đi và chiều đến mà báo chí địa phương là “cầu nối”.
Từ khi ra đời đến nay, báo chí của tỉnh đã làm tốt chức năng thông tin,
định hướng, giáo dục, giải trí. Đó là việc thông tin những nghị quyết, nhiệm
vụ, những vấn đề cần thiết của địa phương đến mọi người dân. Trong quá


17
trình đổi mới, phát triển nhất là trong giai đoạn hiện nay, quá trình phản hồi
thông tin đang diễn ra mạnh mẽ. Không chỉ phản ánh dư luận xã hội, báo chí
Bắc Giang còn tác động vào dư luận xã hội góp phần định hướng, hình thành
tâm lý xã hội lành mạnh. Ở lĩnh vực này báo chí của tỉnh thực sự là công cụ
thúc đẩy dân chủ hóa đời sống xã hội và góp phần quản lý xã hội.
1.1.2.2. Đặc điểm
Báo chí địa phương nằm trong tổng thể báo chí cả nước, phục vụ nhiệm
vụ chính trị của Đảng, Nhà nước, lợi ích của đất nước, nhân dân. Báo chí địa
phương không nằm ngoài những chức năng, nhiệm vụ đó. Tuy nhiên, với đặc
điểm kinh tế - xã hội và văn hóa… riêng có của mình, báo chí địa phương có
những đặc điểm riêng thể hiện bản sắc, đặc thù “không giống ai” của mình đó là:
- Thứ nhất, báo chí địa phương do Đảng bộ tỉnh trực tiếp lãnh đạo, có

loại do Tỉnh ủy quản lý với danh nghĩa chính thức của một cơ quan chủ quản,
có loại do UBND tỉnh, Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh là cơ quan chủ quản.
Nhưng dù thuộc cơ quan nào chủ quản thì báo chí địa phương đều chịu sự
lãnh đạo của Tỉnh ủy.
Về chính trị, các tờ báo thể hiện quan điểm, lập trường của Đảng cộng
sản Việt Nam. Trong các lĩnh vực khác của đời sống kinh tế - xã hội báo chí
địa phương phản ánh đường lối, chủ trương, chính sách của Trung ương Đảng
và đảng bộ địa phương. Thực hiện đúng chức năng “thông tin, giáo dục, chỉ
đạo”, tạo định hướng và dư luận đúng đắn, gây niềm tin cho nhân dân trong
việc đưa các nghị quyết của Đảng vào cuộc sống nhằm thực hiện thắng lợi các
nghị quyết của Đảng cũng như các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà
tỉnh đã đề ra.
Là diễn đàn của nhân dân, báo chí của tỉnh phát huy tinh thần dân chủ
của bạn đọc phản ánh nguyện vọng, tâm tư và trí tuệ của nhân dân, tham gia
đóng góp xây dựng vào công tác lãnh đạo và đường lối chính sách của Đảng,
chính quyền và các đoàn thể quần chúng, đấu tranh cho trật tự, kỷ cương bảo


18
vệ pháp luật, làm lành mạnh các quan hệ xã hội… Trên thực tế, báo chí của
tỉnh Bắc Giang luôn quán triệt tính định hướng để diễn đàn dân chủ không bị
lợi dụng trượt sang cực đoan, quá khích. Tính đảng của diễn đàn dân chủ
được thể hiện ở chỗ một mặt khai thác tối đa những ý kiến khác nhau; mặt
khác có chọn lọc theo hướng xây dựng chân thành vì lợi ích chung của xã hội,
chức năng này thể hiện dưới các dạng: diễn đàn, trao đổi ý kiến, thư bạn
đọc… và các chuyên, tiết mục khác góp phần vào sự sinh động, phong phú và
hấp dẫn của các tờ báo.
Thứ hai, là báo chí địa phương nêu nội dung chủ yếu của báo chí phải
phản ánh được tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và các hoạt động ở địa
phương. Đọc một tờ báo Đảng, nghe đài hoặc xem truyền hình địa phương

nếu người đọc, người nghe, người xem không thấy rõ bản sắc, dấu ấn của địa
phương đó, ngoài tiêu đề trên cũng sát thì chủ thể coi báo chí làm đúng chức
năng, nhiệm vụ của mình.
Cũng do đặc thù riêng, trên mặt báo cũng như trong các chương trình
phát thanh - truyền hình của tỉnh ngoài những thông tin trong tỉnh là cơ bản,
báo chí địa phương cũng dành một tỷ lệ thích hợp để đưa thông tin của các địa
phương khác, những thông tin trên phạm vi cả nước và cả những thông tin
quốc tế cần thiết. Giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa nội dung thông tin
về địa phương với thông tin trong nước và quốc tế sẽ làm tăng tính đa dạng,
tính hấp dẫn của báo chí không những đối với người đọc, bạn nghe đài của
tỉnh mà còn ở các địa phương, thành phố khác trong cả nước.
Về đặc điểm này, báo chí Bắc Giang đã có những đổi mới phù hợp,
chẳng hạn trên sóng phát thanh truyền hình, bên cạnh những thông tin trong
nước, quốc tế đã có 4 bản tin thời sự của tỉnh trong ngày, “các trang địa
phương” cũng đã nỗ lực phản ánh các hoạt động kinh tế - xã hội của tỉnh đến
người xem, người nghe. Báo Bắc Giang cũng có tỷ lệ thích hợp là: 70% thông
tin trong tỉnh, 30% thông tin trong nước, quốc tế trên mặt báo.


19
Trong các đặc điểm địa phương, vấn đề bạn đọc, người nghe, người
xem cũng là một đặc điểm quan trọng bởi mỗi địa phương (tỉnh, thành phố)
có đối tượng bạn đọc khác nhau (cả nhận thức và trình độ) vì vậy báo chí phải
điều chỉnh nội dung, hình thức, chương trình cho phù hợp.
Thứ ba, hình thức, nội dung nói chung của báo chí địa phương còn
nghèo, khô khan, đơn điệu, chức năng giải trí thấp, một số tờ báo, chương
trình phát thanh - truyền hình chậm đổi mới vẫn đi theo “lối mòn truyền
thống” thậm chí vẫn “giẫm chân tại chỗ” không theo kịp sự thay đổi như vũ
bão của truyền thông mà tự bằng lòng với những gì mình đã có, đã làm.
Nhiều tờ báo ở địa phương có số lượng phát hành thấp, chương trình

nghèo, thời lượng ít lại không quan tâm đến đối tượng bạn đọc, trong khi
trình độ bạn đọc (các lứa tuổi) hiện nay đã nâng cao. Đó là chưa kể “tính
chiến đấu” của báo chí địa phương hiện nay còn thấp (mặc dù đã có cố
gắng cải tiến) nhưng vẫn được cho là “lành nhưng không mạnh”. Vì là của
tỉnh nên báo chí địa phương thường được coi là “kẻ ăn, người ở” trong nhà
nên không “đánh” được ai. Cơ bản biểu dương thành tích với quan điểm
“tốt phô ra, xấu xa đậy lại”.
1.2. TỈNH UỶ BẮC GIANG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG - QUAN
NIỆM NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO

1.2.1. Vai trò của Tỉnh uỷ Bắc Giang trong lãnh đạo
báo chí địa phương
Thứ nhất, sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ Bắc Giang đối với báo chí của tỉnh
là nhân tố quyết định để các cơ quan báo chí quán triệt và thực hiện đúng các
nguyên tắc hoạt động của báo chí cách mạng. Đó là:
+ Tuân thủ nguyên tắc tính Đảng của báo chí. Tính Đảng của báo chí
cách mạng do mục đích, chức năng và vai trò của báo chí cách mạng quy
định. Tính Đảng đòi hỏi báo chí cách mạng phải luôn đứng vững trên lập
trường của Đảng, đấu tranh kiên quyết các tư tưởng thù địch, phản động, đi


20
ngược lại lợi ích của giai cấp vô sản và nhân dân lao động, các hiện tượng tiêu
cực trong xã hội.
Tính Đảng trong báo chí được thể hiện trong mối quan hệ giữa báo chí
với chính trị. Báo chí cách mạng dứt khoát phải trung thành và thể hiện đường
lối, quan điểm của Đảng, góp phần thực hiện có hiệu quả đường lối, quan
điểm đó trong thực tiễn cuộc sống. Tư tưởng của Đảng thông qua báo chí biến
thành tư tưởng của quần chúng nhân.
Theo C.Mác và Ph.Ăngghen:

Tính chất cách mạng và tính tiền phong về chính trị là các yếu
tố, tiêu chuẩn hàng đầu của báo chí. Nhiệm vụ của báo Đảng là gì?
Trước tiên là tiến hành những cuộc thảo luận, chứng minh, phát triển
và bảo vệ những đòi hỏi của Đảng, bác bỏ và lật đổ những tham
vọng và những luận điểm của phe thù địch [35, tr.428].
Theo đó, báo chí cách mạng phải làm rõ nguyên nhân, sự áp bức của
giai cấp tư sản; phải làm sáng tỏ cái gì quyết định sự xuất hiện tình trạng áp bức
cả về chính trị, kinh tế và xã hội và làm thế nào để thủ tiêu được sự áp bức đó;
Đảng phải tiến hành các phương pháp cách mạng như thế nào và Đảng phải liên
hợp với các tổ chức khác nhau trong cuộc đấu tranh đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã chỉ rõ báo chí của chúng ta chỉ có một đề tài xuyên suốt là: “Chống thực dân
đế quốc, chống phong kiến, địa chủ, tuyên truyền cho độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội”. Để thực hiện được nội dung đó báo chí cách mạng phải có tính
chiến đấu với tính cách là biểu hiện cao nhất của tính Đảng, là chủ chốt, là tiêu
chí cao nhất của báo chí cách mạng. Điều đó trước hết thể hiện ở đường lối
chính trị của tờ báo. Báo chí thực chất là hoạt động chính trị, thông tin trên báo
chí quan trọng nhất là thông tin chính trị. Báo chí phải biểu thị rõ ràng sự nhiệt
tình ủng hộ hay phản đối một quan điểm, một vấn đề hay một sự kiện chính
trị, kinh tế, xã hội nào đó trong xã hội còn đấu tranh giai cấp.


21
Tính Đảng của báo chí Việt Nam trong điều kiện hiện nay thể hiện ở
chỗ: báo chí luôn hoạt động đúng mục đích, chức năng và vai trò của mình là
người “tuyên truyền tập thể, cổ động tập thể, tổ chức tập thể”. Hoạt động thực
hiện trong khuôn khổ của Luật Báo chí và phục vụ nhiệm vụ chính trị của
Đảng, do đó báo chí phải luôn gắn với tổ chức của Đảng; đồng thời, các nhà
báo, đảng viên phải tham gia các tổ chức do Đảng lãnh đạo.
- Tuân thủ tính nhân dân của báo chí. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:
“Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ CNXH, phục

vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hoà bình thế giới”. Người
cũng nhấn mạnh: “Đối tượng của tờ báo là đại đa số dân chúng” [38, tr.443] vì
vậy viết để “phục vụ nhân dân” thì nhất định phải lựa chọn cái gì có lợi cho dân
và phục vụ cách mạng. Báo chí phải sống trong nhân dân và trung thực chia
sẻ với nhân dân niềm hy vọng và sự lo lắng của họ, tình yêu và lòng cảm
thông của họ; niềm vui và nỗi buồn của họ… phải lắng nghe ý kiến của nhân
dân và học tập nhân dân. Báo chí cách mạng phải hiểu sâu sắc cuộc sống của
nhân dân, từ đó mới có thể nói lên, thể hiện đúng tư tưởng và tình cảm hàng
ngày của nhân dân, cùng suy nghĩ theo cách của nhân dân. Tính nhân dân của
báo chí cách mạng còn thể hiện ở mối liên hệ giữa báo chí với đông đảo các
tầng lớp nhân dân nhất là nhân dân lao động, những người sáng tạo chân
chính của lịch sử. Báo chí cũng phải phản ánh, đánh giá các hiện tượng và sự
kiện của đời sống theo lập trường của nhân dân, đại diện và bảo vệ quyền lợi
chính đáng của nhân dân, trực tiếp tham gia vào cuộc đấu tranh của nhân dân
vì sự công bằng, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Báo chí cách mạng nước ta, tính nhân dân không mâu thuẫn mà thống
nhất với tính Đảng. Trong cuộc sống sự gặp gỡ giữa “ý Đảng” với “lòng dân”
đã tạo thành sức mạnh vô địch, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để đạt
được mục tiêu của cách mạng. Những tác phẩm báo chí có mạch nguồn từ
thực tiễn cuộc sống sinh động, lý giải các vấn đề, sự kiện nóng hổi đang đặt ra


22
từ cuộc sống dưới ánh sáng đường lối, quan điểm của Đảng phù hợp với
nguyện vọng chính đáng của nhân dân đã trở thành những tác phẩm gây được
tiếng vang lớn, có hiệu quả xã hội sâu sắc, sống mãi với thời gian, được đông
đảo nhân dân, công chúng báo chí đón đợi, đồng tình.
Tính nhân dân và bản chất dân chủ của báo chí thể hiện ở sự tham gia
tích cực và thường xuyên của đông đảo nhân dân vào các hoạt động báo chí.
Nhờ sự tham gia đó của quần chúng đã làm cho báo chí thực sự trở thành diễn

đàn dân chủ để người dân phát triển, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, là
nơi cung cấp, trao đổi sáng kiến, cách làm… và thực hành quyền dân chủ.
Mặt khác, sự tham gia của quần chúng làm cho thông tin báo chí sinh động
hơn, kịp thời hơn và sát với cuộc sống hơn.
Tính nhân dân còn thể hiện ở cách biểu hiện của báo chí, làm sao phải
phù hợp với trình độ hiểu biết của quảng đại quần chúng nhân dân. Lênin coi
việc biết viết, biết nói một cách giản dị, sáng sủa bằng ngôn ngữ của nhân
dân, bỏ đi kiểu “thuật ngữ uyên thâm thời thượng” những từ ngữ nước ngoài
xa lạ, khó hiểu, những khẩu hiệu rỗng tuếch với quần chúng là đòi hỏi nghiêm
ngặt của báo chí cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhắc nhở
những người làm báo khi viết phải trả lời rõ “viết cho ai xem? Viết để làm gì?”
[39, tr.545] “Vì ai mà viết ?”… Và chỉ rõ báo chí cách mạng vì nhân dân, đó
từng là mục đích, vừa là điều kiện, vừa là tiêu chí đạo đức trong hoạt động
báo chí. Bởi “không riêng gì viết sách, viết báo mà công tác gì muốn làm tốt
đều phải coi trọng ý kiến của nhân dân [40, tr.661].
Theo quan điểm trên, nhờ có sự lãnh đạo đúng đắn, sâu sát của Tỉnh uỷ
Bắc Giang, thể hiện ở việc đề ra chủ trương, nghị quyết kịp thời, sát với tình
hình thực tế của địa phương mà báo chí Bắc Giang đã đi đúng định hướng,
làm tốt chức năng nhiệm vụ của mình, thường xuyên phát huy những ưu
điểm, khắc phục những nhược điểm, yếu kém; nâng cao những phẩm chất tốt


23
đẹp của người làm báo, bằng tình cảm và trách nhiệm của mình có những
đóng góp xứng đáng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Thứ hai, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ toàn bộ hệ thống chính trị của
tỉnh sẽ cùng tham gia, phối hợp, cộng tác với các cơ quan báo chí. Sự chỉ đạo
chặt chẽ của Tỉnh uỷ trong những năm qua đã có tác dụng rõ rệt đối với báo
chí địa phương, nhất là trong việc chỉ đạo, thúc đẩy, giao nhiệm vụ cho các
ban, ngành, đoàn thể, cấp uỷ, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở tham gia “lãnh

đạo tập thể”, hưởng ứng, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, làm cho
những thông tin trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được báo chí của tỉnh
phản ánh kịp thời sinh động, từng bước đáp ứng yêu cầu tuyên truyền, cũng
thông qua các “kênh” này, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước cũng như những nghị quyết, chỉ thị của Tỉnh uỷ, quy định,
hướng dẫn kế hoạch của chính quyền đến với đông đảo cán bộ, nhân dân.
Thời gian qua, có ý kiến cho rằng, đã có Luật Báo chí, vì vậy Tỉnh uỷ
không cần lãnh đạo báo chí mà chỉ cần có sự quản lý của các cơ quan nhà
nước là đủ. Những ý kiến này chưa đầy đủ, toàn diện có ý thoát ly sự lãnh đạo
trực tiếp của Đảng với báo chí. Thực tế cho thấy đúng là Luật Báo chí là sự cụ
thể hoá đường lối, chính sách của Đảng trên lĩnh vực báo chí; do đó thực hiện
tốt Luật Báo chí và chịu sự quản lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền
là đủ, báo chí như thế đã tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng. Tuy nhiên chức năng
của báo chí địa phương không chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền phổ biến
đường lối chung của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trên địa bàn
tỉnh mà còn phải tuyên truyền các chỉ thị, nghị quyết, nhiệm vụ, mục tiêu, kế
hoạch công tác của Tỉnh uỷ đến các tổ chức trong hệ thống chính trị và tất cả
người dân. Mỗi tỉnh có đặc điểm riêng về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá,
xã hội… do đó có chủ trương, nhiệm vụ riêng phù hợp. Chính vì thế, để báo
chí của tỉnh kịp thời tuyên truyền các chủ trương, nhiệm vụ đó đến đông đảo
cán bộ, nhân dân, tất yếu tỉnh uỷ, các tỉnh, thành phố phải trực tiếp lãnh đạo