Luận văn thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện núi thành, tỉnh quảng nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

THÁI THỊ KIM OANH

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN NÚI THÀNH, TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG

Hà Nội, năm 2020


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

THÁI THỊ KIM OANH

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN NÚI THÀNH, TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành

: Chính sách công

Mã số

: 834 04 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. ĐỖ THỊ KIM ĐỊNH

Hà Nội, năm 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan về số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn Thạc
sĩ chuyên ngành Chính sách công “Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam” là hoàn toàn
trung thực, các thông tin trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng và không trùng lắp
với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực.
Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này./.
Tác giả luận văn

Thái Thị Kim Oanh


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban Giám đốc, lãnh đạo các
Khoa, Phòng và quý thầy, cô trong Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam,
Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam cũng như Lãnh đạo, giáo viên, nhân
viên các phòng cơ sở II tại thành phố Đà Nẵng đã tận tình giúp đỡ tạo điều
kiện cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm
ơn sâu sắc đến cô TS. Đỗ Thị Kim Định - Người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ
cho tôi hoàn thành đề tài của mình với tất cả lòng nhiệt tình và sự quan tâm
sâu sắc.
Bên cạnh đó, tôi cũng gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo UBND huyện Núi
Thành; Phòng Tư pháp, Văn phòng HĐND và UBND, Ban tiếp công dân,
Thanh tra huyện Núi Thành; Thanh tra tỉnh Quảng Nam và các cơ quan liên

quan đã tạo điều kiện và cung cấp thông tin, tài liệu, đóng góp ý kiến giúp tôi
hoàn thành luận văn.
Mặc dù, bản thân đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện nhưng
luận văn nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự
hướng dẫn, góp ý của quý thầy, cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn được
bổ sung và hoàn thiện tốt hơn./.
Tôi xin chân thành cảm ơn!


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH ........................................................... 9
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, ý nghĩa của thực hiện chính sách giải quyết
khiếu nại hành chính ...................................................................................... 9
1.2. Nội dung của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính ...... 15
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính ............................................................................................................ 22
Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NÚI THÀNH, TỈNH
QUẢNG NAM ............................................................................................. 28
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam ................................. 28
2.2. Thực tiễn thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa
bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam ....................................................... 34
2.3. Đánh giá kết quả giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện Núi
Thành, tỉnh Quảng Nam ............................................................................... 44
Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC
HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TỪ THỰC
TIỄN HUYỆN NÚI THÀNH, TỈNH QUẢNG NAM ................................... 60

3.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính .................................................................................................... 60
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam ........................ 67
KẾT LUẬN .................................................................................................. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 81


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

HĐND:

Hội đồng nhân dân

UBND:

Ủy ban nhân dân

KN:

Khiếu nại

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

TS:

Tiến sĩ

Ths:

Thạc sĩ

GS.TS:

Giáo sư. Tiến sĩ

PGS.TS:

Phó giáo sư. Tiến sĩ


DANH MỤC CÁC HÌNH BẢNG BIỂU
Số hiệu biểu

Tên biểu

Trang

Tổng hợp tình hình phổ biến, tuyên truyền
2.1

pháp luật liên quan đến khiếu nại từ năm 2015 đến

40

năm 2019
Tổng hợp tình hình tiếp công dân trên địa bàn
2.2

huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam từ năm 2015

47

đến năm 2019
Tổng hợp tình hình tiếp nhận, xử lý đơn thư
2.3

trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam từ

48

năm 2015 đến năm 2019
Quy trình thực hiện chích sách giải quyết
2.4

khiếu nại hành chính tại huyện Núi Thành, tỉnh

50

Quảng Nam
Tổng hợp tình hình giải quyết khiếu nại hành
2.5

chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng
Nam từ năm 2015 đến năm 2019

51

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khiếu nại là quyền cơ bản của công dân, thể hiện ý chí của công dân
mong muốn nhà nước xem xét lại những quyết định hành chính mà họ cho là
trái pháp luật hoặc không hợp lý. Khiếu nại thể hiện mối quan hệ giữa nhà
nước và nhân dân, là một trong những quyền tự do, dân chủ cơ bản của công
dân để công dân đấu tranh chống các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của mình, đã được Hiến pháp ghi nhận và được quy định
cụ thể trong Luật Khiếu nại và các văn bản hướng dẫn thực hiện. Khiếu nại
cũng là một trong những hình thức dân chủ trực tiếp để công dân tham gia
quản lý nhà nước, quản lý xã hội và giám sát hoạt động của cán bộ, công chức
nhà nước.
Thực hiện tốt chính sách giải quyết khiếu nại hành chính nhằm bảo đảm
thực hiện quyền cơ bản của công dân, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ
nghĩa, góp phần đấu tranh chống biểu hiện quan liêu, cửa quyền, thiếu dân
chủ, tham nhũng và những biểu hiện tiêu cực khác trong cơ quan nhà nước và
cán bộ, công chức nhà nước; góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị, trật
tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, đảm
bảo quốc phòng - an ninh.
Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản
lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật đối với các lĩnh vực của đời sống xã
hội. Đặc biệt là quản lý nền kinh tế nhiều thành phần, phát triển theo cơ chế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, do còn có những chính sách, pháp
luật bất cập, chưa phù hợp với thực tế nên khó tránh khỏi những mâu thuẫn
giữa quyền và lợi ích của công dân, tổ chức với cơ quan hành chính nhà nước.
Đây chính là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến khiếu nại.

1

Người đứng đầu một số cơ quan hành chính nhà nước chưa quan tâm
đúng mức đến công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư; sự thiếu trách
nhiệm, tham nhũng, tiêu cực trong quản lý nhà nước cũng là một trong những
nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu nại. Bên cạnh đó, việc xử lý các sai
phạm, các biện pháp khắc phục qua giải quyết khiếu nại chưa nghiêm; sự hạn
chế về trình độ chuyên môn, năng lực, kinh nghiệm công tác của một bộ phận
cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, tham mưu giải quyết đơn thư
cũng tác động tiêu cực rất lớn đến tình hình khiếu nại hành chính.
Huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam là trung tâm phát triển công nghiệp
nhanh và mạnh nhất của tỉnh Quảng Nam, với Khu kinh tế mở Chu Lai được
đánh giá là Khu kinh tế thành công nhất Việt Nam, trong đó có các Khu công
nghiệp lớn như: Khu Công nghiệp cơ khí ô tô Chu Lai - Trường Hải, nhà máy
kính nổi Chu Lai, Khu Công nghiệp Tam Hiệp, khu Công nghiệp Bắc Chu
Lai, Khu Công nghiệp Hậu cần cảng Tam Hiệp, Khu công nghiệp Tam Anh…
và các cảng biển như Cảng Tam Hiệp, Cảng Kỳ Hà, sân bay Chu Lai. Với tốc
độ đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh, công tác quản lý nhà nước về mọi mặt
của đời sống xã hội ở Núi Thành đang đứng trước những thách thức và yêu
cầu mới. Trong những năm qua, Núi Thành là một trong những địa phương có
số lượng đơn khiếu nại lớn của tỉnh Quảng Nam, tăng dần qua các năm.
Nhưng với sự quyết tâm cao và sự vào cuộc của cả hệ thông chính trị đã thực
hiện tốt chính sách giải quyết khiếu nại hành chính, không để đơn thư khiếu
nại vượt cấp, tồn đọng kéo dài. Bên cạnh những kết quả đạt được, cũng như
nhiều địa phương khác trong tỉnh và cả nước, công tác giải quyết khiếu nại
hành chính ở huyện Núi Thành vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa
đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, làm giảm sút niềm tin của công dân vào
Đảng và Nhà nước.

2

Vì vậy, nghiên cứu về thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính từ thực tiễn huyện Núi Thành là cần thiết. Từ cơ sở đó, đánh giá đúng
thực trạng thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn
huyện trong thời gian qua và rút ra những nhận xét, đánh giá làm cơ sở để đưa
ra những quan điểm, đề xuất những giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu
lực, hiệu quả công tác thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
trong thời gian đến.
Với những lý do nêu trên, tác giả chọn và nghiên cứu đề tài "Thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện Núi
Thành, tỉnh Quảng Nam" nhằm đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trong thời gian qua, đồng thời đưa
ra những quan điểm, đề xuất những giải pháp để góp phần nâng cao hiệu quả
thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Ở Việt Nam, thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại là vấn đề đã
được nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến ở nhiều góc độ lý luận và thực
tiễn, đã có nhiều cuốn sách chuyên khảo, đề tài khoa học, bài viết được công
bố, tiêu biểu như:
Luận án Tiến sĩ Quản lý hành chính công năm 2015 của Hoàng Ngọc
Dũng “Giải quyết khiếu nại hành chính trong công cuộc cải cách hành chính
ở Việt Nam”, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận án đưa ra các khái niệm,
đặc điểm, đối tượng, thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính; tác động
qua lại giữa cải cách hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính; thực
trạng giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam từ năm 1999 đến nay và
đưa ra các quan điểm, giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu nại hành chính
trong công cuộc cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay [13].

3

Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính năm 2017 của
Nguyễn Thị Bảo Chi “Giải quyết khiếu nại - Từ thực tiễn thành phố Quảng
Ngãi" Học viện hành chính Quốc gia. Luận văn đưa ra các khái niệm về khiếu
nại và giải quyết khiếu nại; đặc điểm, thẩm quyền, thủ tục giải quyết khiếu nại
và các yếu tố bảo đảm giải quyết khiếu nại; đánh giá chung về thực trạng giải
quyết khiếu nại tại UBND thành phố Quảng Ngãi và đưa ra các quan điểm,
giải pháp nhằm góp phần nâng cao công tác giải quyết khiếu nại tại thành phố
Quảng Ngãi trong thời gian tới [3].
Luận văn Thạc sĩ Chính sách công năm 2019 của Lê Đình Cung “Thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ban Tiếp công dân thành phố
Hà Nội” Học viện khoa học xã hội. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận và
thực tiễn của chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo; đánh giá thực trạng thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ban Tiếp công dân thành phố
Hà Nội; đề xuất các giải pháp thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố
cáo tại Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội [12].
Luận văn Thạc sĩ Chính sách công năm 2019 của Lưu Đức Phương
“Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại từ thực tiễn huyện Thăng Bình,
tỉnh Quảng Nam” Học viện khoa học xã hội. Luận văn nêu ra những nội dung
cơ bản về thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại; vai trò, ý nghĩa và các
yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại; đánh giá
hoạt động thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại ở huyện Thăng Bình, tỉnh
Quảng Nam và đưa ra một số quan điểm, giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả
thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại ở huyện Thăng Bình trong thời gian
tới [21].
Luận văn Thạc sĩ Chính sách công năm 2019 của Châu Minh Ninh
“Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện Bắc
Trà My, tỉnh Quảng Nam” Học viện khoa học xã hội. Luận văn khái quát

4

chung về chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo; mục tiêu, đặc điểm và ý
nghĩa của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo. Thực trạng thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo tại huyện Bắc Trà My và đưa ra
các quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách khiếu
nại, tố cáo trên địa bàn huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam [19].
Ngoài ra, tác giả còn tìm hiểu, tham khảo thêm một số tài liệu: “Thực
hiện chính sách công” của PGS.TS. Nguyễn Khắc Bình, Viện hàn lâm Khoa
học xã hội Việt Nam; “Tổng quan chính sách công” của PGS.TS Đỗ Phú
Hải; “Giáo trình Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo” Khoa Hành chính
Nhà nước, Trường Đại học Luật Hà Nội (năm 2009); “Hỏi - đáp Luật Khiếu
nại, Luật Tố cáo” sách của Nxb Tư pháp (Hà Nội, năm 2012); “Cơ chế pháp
lý bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân” sách chuyên
khảo của TS. Nguyễn Tuấn Khanh, Viện Khoa học Thanh tra biên soạn, Nxb
chính trị Quốc gia (Hà Nội, năm 2014); Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà
nước, Thanh tra Chính phủ về “Khiếu nại, tố cáo hành chính - cơ sở lý luận,
thực trạng và giải pháp” của TS. Lê Tiến Hào làm chủ nhiệm (năm 2011) và
các bài viết được đăng trên các tạp chí chuyên ngành cũng đề cập đến khiếu
nại và giải quyết khiếu nại, các giải pháp hoàn thiện pháp luật về khiếu nại...
Các công trình nêu trên đều nghiên cứu về khiếu nại và giải quyết khiếu
nại ở các góc độ, phạm vi khác nhau và ở những địa phương khác nhau. Tuy
nhiên, dưới góc độ chuyên ngành chính sách công hiện nay chưa có công
trình nào nghiên cứu một cách chuyên sâu, tổng thể về việc thực hiện chính
sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh
Quảng Nam và đưa ra các quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính. Với mong muốn góp phần
khắc phục những hạn chế, bất cập trong quá trình thực hiện chính sách giải
quyết khiếu nại hành chính nhằm giảm thiểu các nguy cơ xảy ra “điểm nóng”

5


về chính trị - xã hội, đơn thư vượt cấp, kéo dài... Các công trình trên sẽ là các
tư liệu để luận văn tham khảo và tiếp thu có chọn lọc để đưa ra những giải
pháp phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn là nghiên cứu, phân tích làm rõ cơ sở lý luận và
thực tiễn của chính sách giải quyết khiếu nại hành chính; đánh giá thực trạng
thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện và
chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân chủ yếu. Trên cơ sở đó đưa ra những quan
điểm, đề xuất giải pháp góp phần hoàn thiện hơn nữa chính sách giải quyết
khiếu nại hành chính nhằm bảo vệ quyền công dân, nâng cao hiệu lực, hiệu
quả trong việc thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa
bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích nghiêm cứu trên, luận văn thực hiện những
nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách khiếu nại và giải
quyết khiếu nại hành chính.
- Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam và chỉ ra những hạn
chế, nguyên nhân chủ yếu.
- Trên cơ sở quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước,
đưa ra các đề xuất, kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện.

6

4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu trong luận văn là những vấn đề lý luận và thực
tiễn liên quan đến việc thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn thực
hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện Núi
Thành, tỉnh Quảng Nam.
Luận văn tập trung đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giải quyết
khiếu nại hành chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam từ năm
2015 đến năm 2019.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, đường lối của Đảng; chính
sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản: Thu thập số
liệu, tổng hợp, phân tích, so sánh các số liệu thống kê từ các nguồn có sẵn liên
quan đến đề tài nghiên cứu, như: Các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, Nhà
nước, các văn bản của bộ ngành ở Trung ương và địa phương có liên quan
trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính ở nước ta nói chung và thực tế tại huyện Núi Thành nói riêng.
Đồng thời, vận dụng các lý thuyết của ngành chính sách công liên quan đến
vấn đề thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính.

7

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu, đánh giá của luận văn góp
phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn trong việc thực hiện chính sách
giải quyết khiếu nại hành chính và cung cấp các luận cứ khoa học; đề xuất
một số giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác
quản lý; giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, đáp ứng được nguyện vọng chính
đáng của nhân dân, tạo niềm tin cho nhân dân, góp phần phát huy dân chủ cơ
sở, bảo vệ lợi ích hợp pháp của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ
quan, tổ chức, cá nhân; nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính
sách giải quyết khiếu hành chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng
Nam.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn góp phần tổng kết kinh nghiệm về
công tác giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện Núi Thành, tỉnh
Quảng Nam. Qua đó, chỉ ra các hạn chế, nguyên nhân và đề xuất những giải
pháp nhằm hoàn thiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính trên địa bàn
huyện trong thời gian đến.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, hệ thống chữ viết tắt, mục lục, danh mục
bảng biểu, tài liệu tham khảo. Nội dung chính của luận văn gồm có 03
chương, cụ thể:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính trên địa bàn huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
Chương 3: Quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính từ thực tiễn huyện Núi Thành, tỉnh
Quảng Nam.

8

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, ý nghĩa của thực hiện chính sách
giải quyết khiếu nại hành chính
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm chính sách
Từ điển bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm về chính sách như
sau: "Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ.
Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực
cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc
vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…" [16].
Thuật ngữ chính sách được sử dụng rộng rãi và được hiểu theo nhiều
góc độ khác nhau. Theo James Anderson: "Chính sách là một quá trình hành
động có mục đích theo đuổi bởi một hoặc nhiều chủ thể trong việc giải quyết
các vấn đề mà họ quan tâm". Dưới góc độ quản lý, hiểu một cách giản đơn,
chính sách là chương trình hành động do các nhà lãnh đạo hay nhà quản lý đề
ra để giải quyết một vấn đề nào đó thuộc phạm vi thẩm quyền của mình.
1.1.1.2. Khái niệm khiếu nại hành chính
Khiếu nại được coi là quyền chủ thể của công dân, được quy định trong
các bản Hiến pháp Việt Nam (Điều 29 Hiến pháp năm 1959, Điều 73 Hiến
pháp năm 1980, Điều 74 Hiến pháp năm 1992 và Điều 30 Hiến pháp năm
2013). Hiến pháp năm 2013 quy định “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo
với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật
của cơ quan, tổ chức, cá nhân” [32, tr.30]. Đây là điểm mới của Hiến pháp
năm 2013 so với những bản Hiến pháp trước đây. Từ Hiến pháp năm 1946 trở
đi có nhiều văn bản pháp luật quy định việc xem xét và giải quyết khiếu nại

9


của công dân nhưng đều chưa có khái niệm cụ thể về khiếu nại; chỉ đến khi
Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 mới có khái niệm khá rõ về khiếu nại. Khái
niệm về khiếu nại thay đổi qua các giai đoạn lịch sử và theo xu hướng ngày
càng mở rộng, đầy đủ, rõ ràng hơn, phản ánh quá trình phát triển kinh tế - xã
hội, trình độ văn hóa dân chủ, đồng thời cũng thể hiện tính tích cực của công
dân trong việc tham gia đấu tranh phòng, chống, ngăn chặn vi phạm pháp
luật, góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Luật Khiếu nại năm 2011 là văn bản pháp luật chuyên ngành hoàn thiện
nhất từ trước đến nay về khái niệm khiếu nại: “Khiếu nại là việc công dân, cơ
quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề
nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành
chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có
thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán
bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp
luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” [29, tr.8].
Như vậy, khiếu nại là quyền chủ thể của công dân, có quan hệ mật thiết
với các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong các lĩnh vực hành chính,
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và trong các lĩnh vực cá nhân. Khiếu nại là
phương tiện pháp luật tự vệ khi các quyền chủ thể bị vi phạm, đồng thời là
một phương tiện pháp luật mà nhờ đó cơ quan hành chính, những người có
thẩm quyền trong cơ quan hành chính kiểm tra được tính hợp pháp, hợp lý về
các quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình.
1.1.1.3. Khái niệm giải quyết khiếu nại hành chính
Theo Từ điển Tiếng Việt năm 1996: “Giải quyết” là việc làm cho một
sự việc không còn thành vấn đề, như giải quyết những khó khăn trong đời
sống, giải quyết vấn đề mất trật tự công cộng, giải quyết vấn đề cần được giải
quyết nhưng chưa được giải quyết.... Trong các văn bản về quản lý nhà nước,

10


thuật ngữ “giải quyết” được hiểu là việc phải xem xét, kết luận và quyết định
về một vấn đề nào đó theo quy định của pháp luật.
Theo Từ điển Luật học: “Giải quyết khiếu nại là xem xét, xác minh, kết
luận và quyết định theo trình tự thủ tục do luật quy định các kiểu khiếu nại
đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước
hoặc chủ thể có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước. Đề nghị xem
xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đó khi có căn cứ cho
rằng quyết định, hành vi hành chính đó là trái pháp luật, xâm phạm đến
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức” [62].
Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 thì “Giải quyết khiếu nại
là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại” [29,
tr.9].
Như vậy, giải quyết khiếu nại hành chính là các hoạt động của cơ quan
nhà nước có thẩm quyền trong việc tiếp nhận, thụ lý; nghiên cứu hồ sơ và tài
liệu, chứng cứ có liên quan; xác minh làm rõ nội dung khiếu nại; căn cứ vào
kết quả kiểm tra, xác minh và đối chiếu với các quy định của pháp luật để kết
luận nội dung khiếu nại; ban hành quyết định giải quyết và tổ chức thực hiện
quyết định giải quyết khiếu nại khi có hiệu lực pháp luật; đồng thời, khôi
phục quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại (nếu có).
1.1.1.4. Khái niệm chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
Chính sách giải quyết khiếu nại hành chính xét về bản chất là chính
sách công; là tập hợp các chủ trương, chính sách, quyết định, chương trình,…
có liên quan của Nhà nước tập trung vào giải quyết vấn đề khiếu nại, giải
quyết mối quan hệ khiếu nại giữa công dân với Nhà nước, giữa người khiếu
nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại và người có liên quan.
Như vậy, chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là những chủ

trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đưa ra để cơ quan có

11


thẩm quyền giải quyết khiếu nại căn cứ để ban hành pháp luật về giải quyết
khiếu nại hành chính và giải quyết, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình
giải quyết khiếu nại nhằm mục đích giải quyết các nội dung khiếu nại.
1.1.1.5. Khái niệm thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là để khẳng định
tính đúng đắn của chính sách, điều này có nghĩa là chính sách đã ban hành
được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai thực hiện đồng bộ trong
đời sống xã hội và đã được xã hội chấp nhận. Qua việc thực hiện chính sách,
đánh giá những vấn đề đặt ra trong giai đoạn hoạch định chính sách chưa phát
sinh, bộc lộ hoặc đã phát sinh, bộc lộ nhưng các nhà hoạch định chưa phát
hiện, đến giai đoạn tổ chức thực hiện mới nhận thấy. Quá trình thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính sẽ góp phần bổ sung, điều chỉnh và
hoàn thiện để ban hành chính sách mới phù hợp hơn với thực tiễn, từng bước
đáp ứng yêu cầu của cuộc sống. Thực hiện tốt chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính giúp cho việc đánh giá, phân tích chính sách có sức thuyết phục và
đầy đủ hơn. Qua thực hiện chính sách, các cơ quan có thẩm quyền mới có thể
biết được chính sách đề ra có đạt hiệu quả không, được xã hội và đại đa số
nhân dân chấp nhận hay không, có đi vào thực tiễn cuộc sống hay không.
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là hiện thực hoá
chính sách, đưa chính sách vào đời sống xã hội, đây là khâu có vai trò rất
quan trọng trong giải quyết khiếu nại hành chính. Thực hiện chính sách giải
quyết khiếu nại hành chính là khâu hợp thành chu trình chính sách, nếu thiếu
khâu này thì chu trình chính sách không thể thực hiện được vì nó là một trong
những khâu quan trọng kết nối các khâu trong chu trình chính sách thành một
hệ thống. Cho dù chính sách có tốt đến đâu đi chăng nữa nhưng không được

tổ chức thực hiện hay thực hiện không đúng thì cũng không mang lại hiệu quả
cao, không đạt được mục tiêu đề ra và uy tín của Nhà nước cũng sẽ bị giảm

12


sút. Mục tiêu của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính có liên
quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực; thực hiện chính sách nhằm mục đích
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân nên không thể giải quyết hết tất
cả cùng một lúc mà phải giải quyết từng bước một. Như vậy, có thể hiểu:
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là quá trình tổ chức
triển khai thực hiện chính sách đã ban hành vào thực tiễn cuộc sống thông qua
hoạt động của các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền và các công cụ
quản lý để góp phần hiện thực hóa chính sách, nhằm thực hiện mục tiêu đã đề
ra; qua đó phát hiện, khôi phục các quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu
nại bị xâm hại bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật,
góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, đáp ứng
nguyện vọng chính đáng của công dân và nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà
nước.
1.1.2. Đặc điểm của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính
Đặc điểm của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là
quá trình hiện thực hóa các chủ trương, chính sách; sử dụng các công cụ, giải
pháp nhất định để thực hiện đảm bảo đúng quy định pháp luật thành những
kết quả trên thực tế thông qua hoạt động của các cơ quan hành chính nhà
nước có thẩm quyền và sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong xã hội; tạo
nền tảng, tiền đề cho việc công khai minh bạch, dân chủ; tạo niềm tin cho
nhân dân vào chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; góp
phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và nâng cao hiệu quả
hoạt động quản lý nhà nước.

Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính
xem xét, kịp thời giải quyết thông qua thụ lý đơn, kiểm tra, xác minh, kết luận
và ban hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính. Qua đó, kịp thời khôi

13


phục quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bị xâm phạm bởi quyết định
hành chính, hành vi hành chính không đúng quy định pháp luật. Đây là một
trong những đặc điểm khác biệt giữa thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính với thực hiện các chính sách khác như: Chính sách tài chính,
chính sách kinh tế, chính sách an sinh xã hội,…
1.1.3. Vai trò của chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính giúp các nhà
hoạch định, tổ chức thực hiện chính sách có sự nhìn nhận khách quan không
chỉ đối với thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại mà còn các chính sách
khác, như: Chính sách đất đai, chính sách môi trường, chính sách bồi thường
thiệt hại, hỗ trợ và tái định cư... Qua đó, đưa ra các giải pháp hữu hiệu dựa
trên các kết quả nghiên cứu từ thực tiễn. Kết quả thực hiện chính sách giải
quyết khiếu nại hành chính là cơ sở, thước đo để đánh giá tổng kết một cách
chính xác, khách quan chất lượng, hiệu quả của chính sách giải quyết khiếu
nại hành chính đã được cấp có thẩm quyền ban hành.
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là tiêu chuẩn để
những người làm công tác chỉ đạo, quản lý hành chính nhà nước nhận biết
được những yếu kém của mình trong các lĩnh vực để kịp thời cải cách, xử lý
những hành vi vi phạm sao cho phù hợp nhất.
Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là biện pháp quan
trọng và thiết thực để củng cố mối quan hệ giữa công dân với Đảng và Nhà
nước. Thông qua công tác giải quyết khiếu nại tạo điều kiện cho công dân
thực hiện quyền tự do, dân chủ; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công

dân; góp phần giải quyết các vấn đề xung đột, bức xúc trong xã hội. Mặt
khác, thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính cũng giúp các cơ
quan hành chính nhà nước cải tiến lề lối, tác phong làm việc, thực hành dân
chủ; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật

14


nhằm giữ gìn kỷ cương, trật tự, tạo lòng tin của người dân vào chính quyền và
cơ quan quản lý nhà nước, góp phần củng cố và xây dựng bộ máy nhà nước
ngày càng trong sạch, vững mạnh, hiệu lực, hiệu quả hơn.
Ngoài ra, thực hiện tốt chính sách giải quyết khiếu nại hành chính còn
giúp các cơ quan hành chính nhà nước kịp thời phát hiện những sai sót, hạn
chế trong hoạt động của mình để uốn nắn, sửa chữa nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước, góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật phù hợp với tình
hình thực tiễn của cuộc sống. Hơn thế nữa, việc thực hiện tốt chính sách giải
quyết khiếu nại hành chính còn là động lực thúc đẩy công dân tích cực tham
gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa.
1.1.4. Chủ thể thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
Chủ thể thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính gồm chủ
thể trực tiếp và chủ thể gián tiếp.
Nhà nước là chủ thể ban hành các chính sách và đóng vai trò chủ đạo
trong việc tổ chức thực hiện các chính sách. Đại diện cho Nhà nước là cán bộ,
công chức, cơ quan có thẩm quyền trong bộ máy Nhà nước. Chủ thể tổ chức
triển khai thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính là cơ quan
Nhà nước, đứng đầu là Chính phủ, tiếp đến là các bộ, ngành từ Trung ương
đến địa phương và UBND các cấp.
Để hoạch định chính sách chung và nghiên cứu, tham mưu, đề xuất về
thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính, Chính phủ giao nhiệm
vụ cho Thanh tra Chính phủ chủ trì thực hiện; là cơ quan chịu trách nhiệm

chính trước Chính phủ về thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác
thanh tra, tiếp công dân, giải quyết đơn thư theo quy định của pháp luật.
UBND các cấp có trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp đến các cơ quan trực thuộc
như: Thanh tra, Văn phòng HĐND và UBND, Ban Tiếp công dân, Tài nguyên
và Môi trường, Kinh tế - Hạ tầng, Lao động - Thương binh và Xã hội, Trung

15


tâm Phát triển quỹ đất, các cơ quan, đơn vị liên quan.v.v... tham mưu UBND
cùng cấp thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính khi được cấp
có thẩm quyền giao.
Chủ thể gián tiếp thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính
là các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các cá
nhân, tổ chức nước ngoài tại Việt Nam cũng là chủ thể thực hiện chính sách
giải quyết khiếu nại hành chính như cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước, trừ
trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.
1.2. Nội dung của thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính
1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách giải quyết
khiếu nại hành chính
Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính là việc rất cần thiết, vì quá trình thực hiện chính sách là quá trình
phức tạp, diễn ra trong một thời gian dài, vì vậy cần xây dựng kế hoạch triển
khai thực hiện chính sách để các cơ quan hành chính nhà nước triển khai thực
hiện.
Kế hoạch triển khai thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành
chính bao gồm những nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách cần đảm bảo
dự kiến về hệ thống các cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp; dự kiến về cơ chế

trách nhiệm của cán bộ quản lý và công chức thực hiện; số lượng, chất lượng
nhân sự tham gia tổ chức thực hiện và cơ chế tác động giữa các cấp thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính.
Thứ hai, xây dựng kế hoạch cung cấp các nguồn vật lực: Dự kiến các
trang thiết bị kỹ thuật, cơ sở kiến trúc, nguồn lực tài chính, vật tư văn phòng

16


phẩm,… phục vụ cho việc tổ chức thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính.
Thứ ba, xây dựng thời gian triển khai thực hiện cụ thể là dự kiến về
thời gian duy trì và các bước tổ chức triển khai thực hiện chính sách từ khâu
tuyên truyền đến khâu sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm. Mỗi bước đều có mục
tiêu cụ thể và thời gian dự kiến cần đạt được cho việc thực hiện mục tiêu đó.
Thứ tư, xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách,
cụ thể là hình thức, phương thức kiểm tra, giám sát, tiến độ tổ chức thực hiện
chính sách giải quyết khiếu nại hành chính.
Thứ năm, xây dựng nội quy, quy chế thực hiện chính sách; trách nhiệm
của cơ quan hành chính nhà nước; trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền hạn của cán
bộ, công chức tham gia tổ chức điều hành chính sách; xây dựng kế hoạch
khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích và đưa ra các biện pháp kỷ
luật tập thể, cá nhân có vi phạm trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách.
Thứ sáu, dự kiến kế hoạch thực hiện ở cấp nào thì do lãnh đạo cấp đó
thông qua. Sau khi quyết định được thông qua, kế hoạch thực hiện chính sách
mang giá trị pháp lý và được mọi người chấp hành thực hiện. Việc điều chỉnh,
sửa đổi, bổ sung kế hoạch do cấp có thẩm quyền thông qua kế hoạch quyết
định. Các nội dung cụ thể nêu trên nếu được xây dựng một cách chính
xác, hợp lý và bảo đảm tính khả thi thì trong quá trình triển khai thực hiện
chính sách sẽ không phải điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung; việc thực hiện chính

sách sẽ thuận lợi và đạt hiệu quả cao. [2]
1.2.2. Phổ biến, tuyên truyền thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính
Khi bản kế hoạch được thông qua, cơ quan hành chính nhà nước phải
triển khai tổ chức thực hiện. Việc cần làm trước tiên là truyên truyền, vận
động nhân dân tham gia thực hiện chính sách. Đây là một trong những hoạt

17


động quan trọng và có ý nghĩa rất lớn trong việc thực hiện chính sách giải
quyết khiếu nại hành chính đối với cơ quan hành chính nhà nước và các đối
tượng thực thi chính sách. Thực hiện tốt công tác phổ biến, tuyên truyền chính
sách giúp cho các đối tượng chính sách và mọi người dân tham gia thực hiện
hiểu rõ được tính đúng đắn, mục đích, yêu cầu và tính khả thi của chính sách.
Qua đó, họ tự giác thực hiện theo yêu cầu quản lý của nhà nước. Đồng thời,
phổ biến, tuyên truyền thực hiện chính sách còn giúp cho mỗi cán bộ, công
chức có trách nhiệm tổ chức thực thi nhận thức được đầy đủ tính chất, quy mô
của chính sách với đời sống xã hội để chủ động tích cực tìm kiếm các giải
pháp phù hợp và triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch tổ chức thực hiện
chính sách được giao [2].
Việc làm này cần được đầu tư về chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất
đạo đức, lý luận chính trị, trang thiết bị kỹ thuật,… nhằm nâng cao chất lượng
tuyên truyền. Tuy nhiên, trong thực tế nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương do
thiếu và yếu về năng lực trong công tác phổ biến, tuyên truyền; hình thức
tuyên truyền chưa phong phú, chủ yếu tuyên truyền bằng miệng nên chất
lượng không cao, làm cho quá trình thực hiện chính sách bị biến dạng, giảm
sút lòng tin của nhân dân vào Nhà nước.
1.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại
hành chính

Công tác phân công, phối hợp các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức
thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại hành chính theo kế hoạch đã được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền thống nhất phê duyệt. Việc phối hợp phải
đảm bảo nguyên tắc tuân theo các quy định của pháp luật, đảm bảo phù hợp
với các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, đúng theo
các quy định của Luật khiếu nại và pháp luật có liên quan. Có sự phân công
trách nhiệm cụ thể trong các cơ quan phối hợp nhằm phát huy thế mạnh về

18